壽(shou)比南(nan)山(shan)是一(yi)個(ge)漢(han)語(yu)成語(yu),讀音shòu bǐ nán shān,意思是祝人(ren)(ren)長(chang)壽(shou)時(shi)的習(xi)慣(guan)用語(yu),意為壽(shou)命像(xiang)終(zhong)南(nan)山(shan)一(yi)樣長(chang)久,用于對老年(nian)人(ren)(ren)的祝頌。出自《詩經·小雅·天保(bao)》:“如(ru)月(yue)之恒,如(ru)日之升(sheng),如(ru)南(nan)山(shan)之壽(shou),不(bu)騫不(bu)崩。如(ru)松(song)柏之茂(mao),無不(bu)爾或承。”詩中的南(nan)山(shan)即指陜西終(zhong)南(nan)山(shan)。
壽比南山還高。
《詩經·小雅·天保(bao)》:“如(ru)(ru)月之(zhi)(zhi)恒(heng),如(ru)(ru)日之(zhi)(zhi)升,如(ru)(ru)南山之(zhi)(zhi)壽。”
《詩(shi)經》是先秦文學(xue)作品,產生于周代,“雅”是“正樂”,即周都城樂,或都城附近的樂,“雅”是相(xiang)對于“風”(地方樂)而言的,周都為豐(feng)鎬二都(皆在今西(xi)安市),《詩(shi)經》南山(shan)(shan)特指(zhi)西(xi)安市以南的終(zhong)南山(shan)(shan)。“蓬(peng)萊(lai)宮闕對南山(shan)(shan),承露金(jin)莖霄漢間。”先秦至隋唐大量歷(li)史事(shi)件和(he)文人推(tui)崇,更使京(jing)城南山(shan)(shan)聲聞宇內。
祝頌(song)詞“壽比南山(shan)”在我國可謂是家喻(yu)戶曉,婦孺皆知,其中“南山(shan)”特(te)指周都豐鎬以南之南山(shan)。
《詩經》是(shi)先秦(qin)文學作品(pin),《詩經·小雅·天保》產生于(yu)西周,“雅”是(shi)“正樂”,即周都城樂,或都城附近(jin)的樂,“雅”是(shi)相對(dui)于(yu)“風”(地(di)方樂)而言(yan)的,周都為豐鎬(hao)二都(皆在今(jin)西安(an)市),《詩經》南山(shan)(shan)(shan)特指周都豐鎬(hao)之(zhi)南,即今(jin)西安(an)市以南的終南山(shan)(shan)(shan)(俗稱“南山(shan)(shan)(shan)”)。
《詩經·小雅·天保》:“如(ru)月(yue)之(zhi)恒,如(ru)日(ri)之(zhi)升。如(ru)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)之(zhi)壽,不(bu)(bu)騫不(bu)(bu)崩(beng)(beng)。如(ru)松柏之(zhi)茂,無(wu)不(bu)(bu)爾或(huo)承(cheng)。”其大意是:猶如(ru)上弦的(de)(de)月(yue),好比(bi)初(chu)升的(de)(de)日(ri)。恰似南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)之(zhi)壽,不(bu)(bu)會崩(beng)(beng)坍陷落(luo)。猶如(ru)松柏枝(zhi)葉,長青不(bu)(bu)衰(shuai)。由此可見(jian),“壽比(bi)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”指(zhi)的(de)(de)當是西安(an)城南(nan)(nan)之(zhi)終(zhong)(zhong)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),亦稱“周(zhou)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”“中(zhong)(zhong)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”或(huo)“太(tai)乙山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”,《詩·秦風·終(zhong)(zhong)南(nan)(nan)》“終(zhong)(zhong)南(nan)(nan)何有”毛傳(chuan):“終(zhong)(zhong)南(nan)(nan),周(zhou)之(zhi)名(ming)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)中(zhong)(zhong)南(nan)(nan)也。”《左(zuo)傳(chuan)·昭公四年》:“三涂(tu)、陽城、太(tai)室(shi)、荊山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)、中(zhong)(zhong)南(nan)(nan),九州之(zhi)險也。”中(zhong)(zhong)南(nan)(nan),杜預注:“在始平(ping)武功縣南(nan)(nan)。”《初(chu)學記》卷五引《五經要(yao)義(yi)》:“終(zhong)(zhong)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),長安(an)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)也。一名(ming)太(tai)一。潘岳(yue)《關中(zhong)(zhong)記》云:其山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)一名(ming)中(zhong)(zhong)南(nan)(nan),言在天之(zhi)中(zhong)(zhong),居都之(zhi)南(nan)(nan),故曰中(zhong)(zhong)南(nan)(nan)。”其素(su)有“天下(xia)第(di)一福地”之(zhi)稱。詩中(zhong)(zhong)的(de)(de)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),特(te)指(zhi)終(zhong)(zhong)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)。此詩后來(lai)演(yan)化(hua)了“壽比(bi)南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”成語,詩中(zhong)(zhong)的(de)(de)松柏,也演(yan)化(hua)成了“南(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)不(bu)(bu)老松”。