因(yin)主峰(feng)二巨石(shi)(shi)并舉,遠望狀(zhuang)如馬耳(er),故名。山(shan)(shan)(shan)(shan)勢(shi)為東(dong)(dong)西走(zou)向,由片麻巖、花崗巖構成。五老峰(feng)、松朵峰(feng)、鴿(ge)崖峰(feng)等奇峰(feng)高峙競(jing)秀,山(shan)(shan)(shan)(shan)間(jian)嵐氣(qi)靄靄,泉(quan)水(shui)淙淙。山(shan)(shan)(shan)(shan)坡林(lin)木覆蓋(gai),荊榛遍生。山(shan)(shan)(shan)(shan)石(shi)(shi)嶙峋,山(shan)(shan)(shan)(shan)勢(shi)陡峭(qiao),但有(you)曲徑通幽。這(zhe)兒有(you)仙人(ren)洞、龍王泉(quan)、隱龍寺、石(shi)(shi)龍寺、齊長(chang)城(cheng)和橋上莊等勝跡(ji)。據(ju)唐代文學蕭(xiao)穎士《馬耳(er)山(shan)(shan)(shan)(shan)記(ji)(ji)》記(ji)(ji)載(zai),仙人(ren)洞為東(dong)(dong)晉人(ren)葛洪曾隱居煉丹之地(di)。隱龍寺、石(shi)(shi)龍寺為北(bei)魏(wei)正光時所建,至(zhi)清末仍完好,今(jin)已(yi)廢圯(yi),公(gong)(gong)存遺(yi)址。山(shan)(shan)(shan)(shan)脊處有(you)橫亙(gen)綿延(yan)的(de)(de)(de)齊長(chang)城(cheng)。據(ju)酈(li)道(dao)元《水(shui)經注(zhu)》記(ji)(ji)載(zai):“山(shan)(shan)(shan)(shan)上有(you)長(chang)城(cheng),西接岱山(shan)(shan)(shan)(shan),東(dong)(dong)連瑯琊巨海,千里(li)(li)余里(li)(li),蓋(gai)田氏所造(zao)也(ye)。”《竹書紀年(nian)》記(ji)(ji)載(zai):“齊長(chang)城(cheng)”為周顯王十八年(nian)(公(gong)(gong)元前351年(nian))筑建,至(zhi)今(jin)已(yi)有(you)2349年(nian)的(de)(de)(de)歷(li)史。今(jin)有(you)些(xie)地(di)段(duan),殘址凸出(chu)地(di)面1米左右,寬10米左右,基礎多(duo)以塊(kuai)石(shi)(shi)壘(lei)砌。其上以沙土夯筑。每遇溝(gou)壑以巨石(shi)(shi)填筑。曲折蜿蜒,高低綿亙(gen),十分壯(zhuang)觀。“齊長(chang)城(cheng)”經歷(li)的(de)(de)(de)諸城(cheng)段(duan),西自郝(hao)戈(ge)莊的(de)(de)(de)馬耳(er)山(shan)(shan)(shan)(shan),東(dong)(dong)延(yan)至(zhi)皇華鎮的(de)(de)(de)龍灣頭,再延(yan)至(zhi)石(shi)(shi)門鄉的(de)(de)(de)馬山(shan)(shan)(shan)(shan)后(hou),桃(tao)園鄉的(de)(de)(de)臺家溝(gou)南(nan)嶺,然后(hou)入膠南(nan)市境(jing),全長(chang)30多(duo)公(gong)(gong)里(li)(li)。打(da)開乾隆《諸城(cheng)縣志(zhi)·總(zong)圖》可見,馬耳(er)山(shan)(shan)(shan)(shan)與喜(xi)鵲嶺之間(jian)為“黃草(cao)關”。這(zhe)是“齊長(chang)城(cheng)”一道(dao)險(xian)峻的(de)(de)(de)關隘。
馬(ma)(ma)耳(er)山位于諸城(cheng)城(cheng)南(nan)(nan)50里與五蓮縣(xian)交(jiao)界(jie)處,海拔(ba)706.6米,占地40平方(fang)公里,為魯東(dong)南(nan)(nan)第一(yi)高山,因主(zhu)峰(feng)雙石并舉、狀如(ru)馬(ma)(ma)耳(er)得名(ming),自古為山東(dong)名(ming)山。據清乾隆《諸城(cheng)縣(xian)志·山川考》載:“縣(xian)境山以(yi)(yi)百計,而馬(ma)(ma)耳(er)居(ju)岡(gang)脈之脊,南(nan)(nan)北諸山脈絡之不屬焉者無幾也,以(yi)(yi)是(shi)標準之可晰矣(yi)。水以(yi)(yi)數十計,自馬(ma)(ma)耳(er)山以(yi)(yi)南(nan)(nan)皆(jie)南(nan)(nan)流(liu)以(yi)(yi)達于海,馬(ma)(ma)耳(er)以(yi)(yi)北皆(jie)北流(liu)入濰,以(yi)(yi)是(shi)界(jie)劃之可晰矣(yi)。”
馬耳山(shan)(shan)屬(shu)泰沂山(shan)(shan)脈,南靠五(wu)蓮(lian)山(shan)(shan)、九仙山(shan)(shan)、北(bei)(bei)與常山(shan)(shan)遙相(xiang)互,它(ta)們同(tong)出(chu)一脈,相(xiang)接相(xiang)連,相(xiang)得益彰。山(shan)(shan)中奇(qi)石(shi)突兀,峭(qiao)壁嶙峋,山(shan)(shan)勢陡峭(qiao)而(er)險峻,自古(gu)(gu)為諸城南境之屏(ping)障。聳于馬耳山(shan)(shan)巔者為馬耳峰,西有(you)(you)五(wu)老峰、大米(mi)山(shan)(shan)、小(xiao)(xiao)米(mi)山(shan)(shan)、佛頂山(shan)(shan)、大珠(zhu)山(shan)(shan)、小(xiao)(xiao)珠(zhu)山(shan)(shan),東有(you)(you)松朵(duo)峰、鵓(bo)鴿崖(ya),其南還有(you)(you)羊(yang)鼻(bi)峰、馬鞍口(即風磨口)、石(shi)人山(shan)(shan)、黃朵(duo)山(shan)(shan)、黑峰尖等。山(shan)(shan)北(bei)(bei)麓有(you)(you)永(yong)隆寺(俗稱影龍寺、隱龍寺)、石(shi)龍寺等古(gu)(gu)剎。山(shan)(shan)中還有(you)(you)一線(xian)天、鬼見愁、試(shi)劍石(shi)、鱷魚(yu)石(shi)、鷹(ying)居(ju)崖(ya)、菩薩頂、望海樓、滴水洞、凌云峰、黑龍潭、情人松、天外來客、太公(gong)祠、太公(gong)坊、太公(gong)亭等諸多景點。2004年(nian)被確定為省級森林公(gong)園。