位于山東省鄒(zou)城市西(xi)(xi)北1公(gong)里一塊斜(xie)坡為(wei)45度的(de)(de)(de)(de)(de)巨(ju)大花崗巖(yan)石坪上。刻(ke)(ke)(ke)(ke)石南北長66.2米(mi),東西(xi)(xi)寬(kuan)16.2米(mi),面積(ji)1085平方米(mi)。根據刻(ke)(ke)(ke)(ke)石的(de)(de)(de)(de)(de)內容可分(fen)為(wei)經(jing)(jing)文(wen)、石頌(song)(song)、頌(song)(song)文(wen)和題(ti)名四部分(fen)。經(jing)(jing)文(wen),系摩崖刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)主(zhu)(zhu)要部分(fen)。17行,現能(neng)夠辨認的(de)(de)(de)(de)(de)近800字(zi)(zi)(zi),經(jing)(jing)文(wen)排(pai)列(lie)整齊,行距勻稱,界格清晰,內容為(wei)佛教《大集經(jing)(jing)·穿菩提品》,字(zi)(zi)(zi)體以隸為(wei)主(zhu)(zhu),篆楷(kai)意味(wei)濃(nong)厚(hou),間(jian)(jian)有行草。石頌(song)(song),位于經(jing)(jing)文(wen)上端之西(xi)(xi),刻(ke)(ke)(ke)(ke)“石頌(song)(song)”二字(zi)(zi)(zi),篆書,直徑90厘米(mi),系頌(song)(song)文(wen)的(de)(de)(de)(de)(de)標目。頌(song)(song)文(wen)刻(ke)(ke)(ke)(ke)于經(jing)(jing)文(wen)右側,12行,字(zi)(zi)(zi)徑22厘米(mi)左(zuo)右,隸書為(wei)主(zhu)(zhu)。頌(song)(song)文(wen)記(ji)述了刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)位置及周圍環境、經(jing)(jing)主(zhu)(zhu)家世、刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)年代(dai),并特別贊美了刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)書法(fa)藝術的(de)(de)(de)(de)(de)精妙(miao),頌(song)(song)文(wen)記(ji)述的(de)(de)(de)(de)(de)刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)時間(jian)(jian)為(wei):“皇(huang)周大象(xiang)元(yuan)年歲大淵獻八月(yue)庚(geng)申朔(shuo)十(shi)七(qi)日”,即公(gong)元(yuan)579年。題(ti)名位于刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)下部,記(ji)敘(xu)了寧(ning)朔(shuo)將(jiang)軍大都督任城郡守經(jing)(jing)主(zhu)(zhu)孫治等的(de)(de)(de)(de)(de)名字(zi)(zi)(zi)和摩崖刻(ke)(ke)(ke)(ke)經(jing)(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)書寫者安道壹。
崗山(shan)位于鄒城市北(bei)關(guan),南連鐵山(shan),兩山(shan)之間有崗山(shan)前村(cun)(cun),東有104國道、李官莊(zhuang)(zhuang)村(cun)(cun),山(shan)西北(bei)有曾家(jia)(jia)溝、蘇(su)家(jia)(jia)莊(zhuang)(zhuang),北(bei)有傅莊(zhuang)(zhuang)、紅(hong)新莊(zhuang)(zhuang)等村(cun)(cun)。山(shan)體為圓形,海(hai)拔234.5米,面積2平方(fang)公里,周(zhou)長5.5公里。
道(dao)教(jiao)在崗(gang)山(shan)早有興盛,傳(chuan)說崗(gang)山(shan)上(shang)玉(yu)(yu)皇廟始于(yu)唐代(dai),1935年前后有道(dao)士(shi)40多人,門外道(dao)二、三百人。崗(gang)山(shan)上(shang)建有靈官廟、岳王廟、王母(mu)祠(ci)、日落晚照(zhao)寺等(deng)多處建筑。1937年前山(shan)上(shang)的道(dao)觀(guan)知名度較(jiao)高,統管嶧山(shan)、玉(yu)(yu)皇山(shan)、山(shan)西會館等(deng)。1988年1月13日,崗(gang)山(shan)摩(mo)崖石刻(ke)列入全國(guo)重點(dian)文物(wu)保(bao)護(hu)單位(wei)。崗(gang)山(shan)地質(zhi)地貌景觀(guan)區(qu)于(yu)1999年10月1日被濟寧市(shi)政府(fu)列為(wei)地質(zhi)地貌景觀(guan)保(bao)護(hu)區(qu)。
鐵山摩崖(ya)石(shi)刻(ke)(ke)在鐵山之陽,刻(ke)(ke)于(yu)(yu)一(yi)巨大(da)的(de)(de)花崗巖(yan)石(shi)坪上,傾斜(xie)約45度,長61米(mi)(mi),寬17米(mi)(mi),總面積1037平方米(mi)(mi)。根據(ju)字(zi)(zi)(zi)體(ti)大(da)小(xiao)(xiao)、內容和(he)位置(zhi),可分為(wei)大(da)集經(jing)(jing)(jing)(jing)文(wen)(wen)、刻(ke)(ke)經(jing)(jing)(jing)(jing)頌(song)及(ji)題名(ming)三部(bu)分。據(ju)刻(ke)(ke)經(jing)(jing)(jing)(jing)頌(song)文(wen)(wen)記載,它(ta)刊刻(ke)(ke)于(yu)(yu)北周大(da)象(xiang)元年 (579)。主持刻(ke)(ke)經(jing)(jing)(jing)(jing)者為(wei)匡喆(zhe),書(shu)丹者為(wei)北齊僧(seng)人安道(dao)壹。大(da)集經(jing)(jing)(jing)(jing)文(wen)(wen)在刻(ke)(ke)面右(you)部(bu),共17行(xing)(xing),行(xing)(xing)50~60字(zi)(zi)(zi)不(bu)(bu)等,因風化剝蝕,現(xian)存(cun) 922字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)徑在40~50厘米(mi)(mi)之間(jian)。書(shu)體(ti)以隸(li)書(shu)為(wei)主,間(jian)用篆(zhuan)勢,雜(za)以行(xing)(xing)草(cao)。用筆(bi)方圓(yuan)兼(jian)施,以圓(yuan)為(wei)主。刻(ke)(ke)經(jing)(jing)(jing)(jing)頌(song)在刻(ke)(ke)面左部(bu),上刻(ke)(ke)篆(zhuan)書(shu)“石(shi)頌(song)” 2大(da)字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)徑70~95厘米(mi)(mi),下(xia)(xia)刻(ke)(ke)頌(song)文(wen)(wen)12行(xing)(xing),行(xing)(xing)52~55字(zi)(zi)(zi)不(bu)(bu)等,計 600余字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)徑20~25厘米(mi)(mi)。頌(song)文(wen)(wen)記載了(le)刻(ke)(ke)經(jing)(jing)(jing)(jing)的(de)(de)時(shi)間(jian)、經(jing)(jing)(jing)(jing)過與參與者。石(shi)刻(ke)(ke)題名(ming)在刻(ke)(ke)面下(xia)(xia)部(bu),原3處,現(xian)存(cun)1處,共 6行(xing)(xing),行(xing)(xing)3~5字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)較小(xiao)(xiao),有“寧朔將軍大(da)都督任城(cheng)郡(jun)守經(jing)(jing)(jing)(jing)主孫洽”、“東(dong)嶺僧(seng)安道(dao)壹署經(jing)(jing)(jing)(jing)”等。
崗(gang)(gang)山(shan)(shan)(shan)摩崖石刻(ke)(ke)在崗(gang)(gang)山(shan)(shan)(shan)北(bei)(bei)麓,分布在東西長約(yue) 300米(mi)(mi)的山(shan)(shan)(shan)峪中。周圍懸崖聳立,巨石相疊,由(you)于(yu)多(duo)年山(shan)(shan)(shan)水沖蝕,許(xu)多(duo)刻(ke)(ke)石位置移動或斷裂。現存(cun)刻(ke)(ke)石 26 石,刻(ke)(ke)字(zi)(zi)(zi)32處,每處多(duo)則百余(yu)字(zi)(zi)(zi),少則一、二字(zi)(zi)(zi),總計 400余(yu)字(zi)(zi)(zi)。字(zi)(zi)(zi)徑(jing)45厘(li)米(mi)(mi),10厘(li)米(mi)(mi)。山(shan)(shan)(shan)峪東側(ce)陡崖之上,有(you)巨石聳立,當(dang)地俗稱“雞(ji)嘴石”,三面(mian)(mian)刻(ke)(ke)字(zi)(zi)(zi),為(wei)崗(gang)(gang)山(shan)(shan)(shan)摩崖刻(ke)(ke)字(zi)(zi)(zi)最(zui)集中的一處。巨石北(bei)(bei)面(mian)(mian),浮雕造像 1尊,另刻(ke)(ke)比丘惠暉題名50余(yu)字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)徑(jing)15厘(li)米(mi)(mi),其中有(you)“大(da)象二年 (580)七(qi)月(yue)三日”等(deng)字(zi)(zi)(zi)。巨石東、南(nan)兩面(mian)(mian)刻(ke)(ke)《佛說觀無量(liang)壽經(jing)》 177字(zi)(zi)(zi),字(zi)(zi)(zi)較(jiao)小(xiao)。峪內尚(shang)有(you)《入楞伽(jia)經(jing)》經(jing)文(wen),東西向分布在20塊(kuai)巖石上,共 185字(zi)(zi)(zi)。字(zi)(zi)(zi)或大(da)或小(xiao),少量(liang)殘(can)缺。還有(you)零星的佛家梵(fan)語偈(jie)言,或一字(zi)(zi)(zi),或數(shu)字(zi)(zi)(zi),刻(ke)(ke)于(yu)各處臥石上下左(zuo)右。崗(gang)(gang)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石書(shu)體奇譎(jue)變化,與鐵山(shan)(shan)(shan)摩崖迥異。大(da)字(zi)(zi)(zi)多(duo)以方筆(bi)結體,以楷為(wei)主(zhu),間有(you)隸意,行(xing)筆(bi)多(duo)露(lu)鋒,小(xiao)字(zi)(zi)(zi)則圓潤端(duan)秀(xiu)。崗(gang)(gang)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石中除《佛說觀無量(liang)壽經(jing)》疑為(wei)安道壹(yi)所書(shu)外,其他刻(ke)(ke)字(zi)(zi)(zi)可能是當(dang)地書(shu)僧與佛門(men)信士(shi)們的作品。
1973年(nian)在鐵山(shan)摩(mo)崖石(shi)刻周圍砌筑了防護墻(qiang)和(he)防水設施(shi),又在刻石(shi)兩側開鑿了階(jie)梯道路。
1988年1月13日,崗山摩(mo)崖石刻(ke)列入全國重點(dian)文物(wu)保護單位。
崗(gang)山地質(zhi)地貌景(jing)觀區于1999年10月1日被濟(ji)寧市政府列(lie)為地質(zhi)地貌景(jing)觀保護區。