感馱巖遺址位于廣西壯族(zu)自治區那坡縣城北約500米(mi)的后龍山下,為一洞穴遺址。現存遺址面積(ji)1200平(ping)方米(mi),有400平(ping)方米(mi)文(wen)化堆積(ji)層保護較好。
發現于20世(shi)紀50年代末,1997至(zhi)2000年進行(xing)搶救性(xing)發掘,揭露面(mian)積380平方米(mi),發現墓葬三(san)座、灰坑一個(ge)、用火遺(yi)跡多(duo)處(chu),完整的(de)陶、石、骨、蚌、鐵器(qi)(qi)千余件,依(yi)地層疊壓關系及出土(tu)遺(yi)物的(de)變化(hua),感馱巖遺(yi)址的(de)文(wen)化(hua)遺(yi)存可分為新石器(qi)(qi)時代晚期、青(qing)銅文(wen)化(hua)早期、鐵器(qi)(qi)時代文(wen)化(hua)遺(yi)存三(san)期。
1987年劃為(wei)人(ren)民公園(yuan),為(wei)邊區(qu)文(wen)化旅(lv)游名勝(sheng)風景區(qu)。
感馱巖遺址(zhi)位(wei)于(yu)中越邊境的廣(guang)西那坡縣(xian)城(cheng)北人(ren)(ren)民公園內(nei)后龍山腳(jiao)下的一個洞(dong)穴內(nei),洞(dong)內(nei)南側有(you)一泉水流出(chu),注入洞(dong)前人(ren)(ren)工圍造的團結(jie)湖。遺址(zhi)所在(zai)洞(dong)穴洞(dong)口(kou)向西,洞(dong)口(kou)高(gao)出(chu)湖面約5米,洞(dong)高(gao)1-20、寬(kuan)20-70、進深(shen)30-50米。洞(dong)室南部(bu)近洞(dong)口(kou)處(chu)為清(qing)代土司衙(ya)署遺跡。洞(dong)內(nei)和洞(dong)外現(xian)存遺址(zhi)面積(ji)約1200平(ping)方(fang)米,保存較好(hao)的文化堆積(ji)約400平(ping)方(fang)米。
感馱(tuo)(tuo)巖的(de)發掘(jue)明確(que)了(le)遺(yi)(yi)(yi)址的(de)堆積狀況和層位關系,獲(huo)得(de)了(le)大量地層關系明確(que)的(de)重要的(de)文(wen)化和自然遺(yi)(yi)(yi)物(wu),包括陶器、石器、骨(gu)器、蚌(bang)器、鐵器等人類生活用具、生產工具以及(ji)人類食(shi)用后遺(yi)(yi)(yi)棄的(de)水(shui)陸生動物(wu)遺(yi)(yi)(yi)骸。依地層迭壓關系及(ji)出(chu)土遺(yi)(yi)(yi)物(wu)的(de)變化,感馱(tuo)(tuo)巖遺(yi)(yi)(yi)址的(de)文(wen)化遺(yi)(yi)(yi)存可(ke)分為三(san)期。
第一期為(wei)新(xin)石器時代晚期文化遺(yi)存。
出(chu)土(tu)(tu)遺物包(bao)括陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、玉器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、骨器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)及(ji)竹(zhu)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)等(deng)。陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)均(jun)為(wei)(wei)手制的(de)(de)夾(jia)砂(sha)陶(tao)(tao),火(huo)候較高(gao),部(bu)(bu)(bu)分(fen)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物著火(huo)不(bu)均(jun),器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)表顏色(se)斑駁不(bu)一(yi)(yi),陶(tao)(tao)色(se)以(yi)(yi)灰(hui)色(se)、灰(hui)黑色(se)為(wei)(wei)主(zhu)(zhu),還(huan)(huan)有(you)(you)紅褐色(se)。陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)造型(xing)流(liu)行圈足、三足和(he)圜(yuan)底(di)。主(zhu)(zhu)要器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)形(xing)有(you)(you)罐(guan)、釜、杯、杯形(xing)鼎等(deng)。紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)飾(shi)(shi)以(yi)(yi)繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為(wei)(wei)主(zhu)(zhu),還(huan)(huan)有(you)(you)籃紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、乳釘紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、鋸(ju)齒(chi)狀附加堆(dui)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、復線水波紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、短(duan)線紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、S形(xing)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、戳印(yin)篦(bi)點紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)和(he)菱形(xing)鏤空等(deng)。繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)以(yi)(yi)細繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為(wei)(wei)主(zhu)(zhu),有(you)(you)少量中繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),大部(bu)(bu)(bu)分(fen)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物上的(de)(de)繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為(wei)(wei)滾壓(ya)(ya)而成,紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)飾(shi)(shi)顯得零(ling)亂,部(bu)(bu)(bu)分(fen)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物拍印(yin)交錯繩(sheng)(sheng)(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)。部(bu)(bu)(bu)分(fen)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物上飾(shi)(shi)有(you)(you)多種紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)飾(shi)(shi),如陶(tao)(tao)釜,口沿(yan)按壓(ya)(ya)花邊,沿(yan)下穿一(yi)(yi)圈小孔,小孔之下依次飾(shi)(shi)弦紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、短(duan)刻劃紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)、鋸(ju)齒(chi)狀附加堆(dui)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)等(deng)。石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、玉器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)均(jun)為(wei)(wei)磨制,主(zhu)(zhu)要有(you)(you)石(shi)(shi)斧(fu)、石(shi)(shi)錛(ben)、有(you)(you)肩有(you)(you)段石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、石(shi)(shi)杵及(ji)有(you)(you)肩玉斧(fu)等(deng)。另外,出(chu)土(tu)(tu)的(de)(de)竹(zhu)質編織物殘片,經緯(wei)交錯,編織簡單,在廣西新(xin)石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)時代文(wen)化中還(huan)(huan)是發(fa)現(xian)。該期(qi)(qi)還(huan)(huan)發(fa)現(xian)墓(mu)葬一(yi)(yi)座,葬式為(wei)(wei)仰身直肢,在胸部(bu)(bu)(bu)壓(ya)(ya)一(yi)(yi)塊不(bu)規則小石(shi)(shi)板,隨葬兩件石(shi)(shi)杵。從出(chu)土(tu)(tu)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物,尤其是從陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)形(xing)及(ji)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)飾(shi)(shi)看,該期(qi)(qi)陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)與(yu)(yu)廣西新(xin)石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)時代晚期(qi)(qi)的(de)(de)平南石(shi)(shi)腳山(shan)遺址(zhi)、大新(xin)哥壽(shou)巖遺址(zhi)出(chu)土(tu)(tu)的(de)(de)陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)相似,與(yu)(yu)南寧地區(qu)新(xin)石(shi)(shi)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)時代中晚期(qi)(qi)貝丘遺址(zhi)出(chu)土(tu)(tu)的(de)(de)陶(tao)(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)如頂螄山(shan)遺址(zhi)第四期(qi)(qi)也有(you)(you)一(yi)(yi)定的(de)(de)淵(yuan)源關系(xi)。該期(qi)(qi)文(wen)化的(de)(de)發(fa)現(xian),對了解(jie)廣西西部(bu)(bu)(bu)史(shi)前文(wen)化面貌和(he)構建廣西史(shi)前文(wen)化發(fa)展的(de)(de)基本框架具有(you)(you)重要意(yi)義。
第二期為青銅文化早期遺存。
出土遺物(wu)包(bao)(bao)括(kuo)陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、石器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、玉(yu)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、骨器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)等(deng)。陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)均為(wei)手制(zhi)的(de)(de)(de)夾砂陶(tao),部(bu)(bu)分器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物(wu)的(de)(de)(de)火候很高。陶(tao)色以(yi)灰色、灰黑(hei)色為(wei)主(zhu),還有(you)紅褐色,陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)造(zao)型流行(xing)圈足、圜底,不(bu)見三足器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi),器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)形增多(duo),包(bao)(bao)括(kuo)罐(guan)、釜、杯、盆(pen)、壺(hu)(hu)、簋、尊等(deng),另(ling)外(wai)還發現(xian)了數量(liang)(liang)較多(duo)的(de)(de)(de)施(shi)刻(ke)(ke)劃(hua)同心圓紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)陶(tao)紡輪。紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)飾(shi)以(yi)繩(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)為(wei)主(zhu),戳印篦點紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)增多(duo),附加堆紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)少(shao)見,表面磨(mo)(mo)光(guang)的(de)(de)(de)陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)大量(liang)(liang)出現(xian),保(bao)留在繩(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)上(shang)施(shi)刻(ke)(ke)劃(hua)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)的(de)(de)(de)風格(ge),新出現(xian)彩繪(hui)和(he)(he)戳印、刻(ke)(ke)劃(hua)組合紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)。繩(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)以(yi)交錯拍印為(wei)主(zhu),滾壓而成的(de)(de)(de)繩(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)依然(ran)存在。石器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)、玉(yu)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)磨(mo)(mo)制(zhi)精(jing)細(xi),刃部(bu)(bu)鋒利,器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)類豐富(fu),包(bao)(bao)括(kuo)斧、錛、鑿(zao)、杵(chu)、鏃、戈、鉞、璜、 “T”形環、鐲、管、范等(deng),有(you)肩有(you)段石器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)基(ji)本消失。骨器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)數量(liang)(liang)也(ye)十分豐富(fu),包(bao)(bao)括(kuo)牙璋、鏟、錐、匕、簪等(deng)。此(ci)外(wai),還發現(xian)了大量(liang)(liang)的(de)(de)(de)炭(tan)(tan)化稻、炭(tan)(tan)化粟(su)等(deng)。墓葬(zang)(zang)僅發現(xian)一座,為(wei)仰(yang)身(shen)直肢(zhi),無隨(sui)葬(zang)(zang)品。該(gai)期(qi)出土的(de)(de)(de)陶(tao)壺(hu)(hu)與廣西武鳴縣芭馬山巖洞葬(zang)(zang)所(suo)出的(de)(de)(de)基(ji)本相(xiang)同,尊與廣東(dong)東(dong)莞村(cun)頭遺址所(suo)出的(de)(de)(de)同類器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)有(you)一定的(de)(de)(de)相(xiang)似性;在繩(sheng)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)上(shang)加刻(ke)(ke)劃(hua)紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)和(he)(he)在打(da)磨(mo)(mo)的(de)(de)(de)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)表上(shang)刻(ke)(ke)劃(hua)各種圖案,并(bing)填充細(xi)密的(de)(de)(de)戳印篦點紋(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)或彩繪(hui)等(deng)裝飾(shi)風格(ge)也(ye)見于(yu)越南馮原文化出土的(de)(de)(de)陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)。依據陶(tao)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)的(de)(de)(de)變化,結(jie)合石范、石戈及骨牙璋等(deng)器(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)物(wu)判斷(duan),該(gai)期(qi)文化應(ying)屬(shu)廣西青(qing)銅(tong)時代(dai)早期(qi),年代(dai)約相(xiang)當于(yu)中原地區(qu)的(de)(de)(de)夏商時期(qi)。
第(di)三(san)期(qi)為鐵器時代(dai)文化遺存。
僅發現墓葬(zang)一(yi)(yi)座。仰身(shen)直(zhi)肢隨葬(zang)鐵匕首、蚌器各一(yi)(yi)件及一(yi)(yi)些穿孔(kong)骨(gu)片。年(nian)代(dai)約(yue)相(xiang)當于戰國(guo)時期。
感(gan)馱巖(yan)遺(yi)址(zhi)的(de)(de)(de)發(fa)(fa)(fa)掘,出(chu)土(tu)的(de)(de)(de)文(wen)物不(bu)僅數量多(duo),而(er)且風格(ge)獨特的(de)(de)(de)牙(ya)璋(zhang)、炭化粟等(deng)在廣西史前考古中(zhong)還是發(fa)(fa)(fa)現。牙(ya)璋(zhang)的(de)(de)(de)發(fa)(fa)(fa)現,證明感(gan)馱巖(yan)遺(yi)址(zhi)與中(zhong)原(yuan)地區(qu)古代(dai)文(wen)化有比較密切的(de)(de)(de)聯系。感(gan)馱巖(yan)遺(yi)址(zhi)的(de)(de)(de)發(fa)(fa)(fa)掘填補(bu)了廣西史前文(wen)化空白,為研究華南乃(nai)至東(dong)南亞地區(qu)古代(dai)社(she)會面貌及(ji)古代(dai)文(wen)化的(de)(de)(de)互動關系提供(gong)了極為珍貴的(de)(de)(de)資料。
感馱巖遺址(zhi)2000年被列為(wei)自治區(qu)重點文物(wu)保護單位。
2006年國(guo)務院公布為第六批全國(guo)重(zhong)點文物保護單位(wei)。
感馱(tuo)巖(yan)又(you)是(shi)古(gu)鎮(zhen)安官署重(zhong)地(di),史(shi)書有(you)載(zai):“鎮(zhen)安以洞為城”之(zhi)城,世(shi)俗尊(zun)為圣地(di)。依山臨水(shui),幽雅開闊,自然的鐘(zhong)乳石造型(xing)、盤托連坐,構成(cheng)自然浮雕,洞口石壁、風雨渲(xuan)染而成(cheng)的彩畫,如花似錦,甚為壯觀(guan),巖(yan)洞分前后廳(ting)兩(liang)層,中間隔(ge)石景(jing)(jing)蓮(lian)臺,洞口建有(you)正(zheng)殿大門、側墻走廊龍(long)門、月臺等古(gu)建筑設施,沿左側一泓清水(shui)出,至洞口與孟河、勞水(shui)、龍(long)泉三水(shui)匯合。1980年(nian)于(yu)(yu)沿前筑堤(di)積水(shui)為湖,更添巖(yan)景(jing)(jing)秀(xiu)色。感馱(tuo)巖(yan)歷為邊陲風景(jing)(jing)游覽勝地(di),歷史(shi)上(shang)不少賢達(da)募捐集資修(xiu)飾保護(hu),文人(ren)墨客亦于(yu)(yu)石壁上(shang)詠詩題詞鐫刻(ke),以舒感懷,如“馱(tuo)巖(yan)滴翠(cui)”、“福蔭邊陲”、“群蛙泰和”、“吸盡(jin)云天(tian)(tian)”、“別有(you)洞天(tian)(tian)”、“一線天(tian)(tian)”等大量石刻(ke)及(ji)記(ji)載(zai)史(shi)料,古(gu)鎮(zhen)安世(shi)襲岑氏土司譽(yu)為鎮(zhen)陽八景(jing)(jing)之(zhi)一。