吐(tu)魯番(fan)市坎(kan)兒井水利風景區(qu)依托中國古代三大工程(cheng)之一的(de)坎(kan)兒井工程(cheng)而建(jian),水文化底蘊(yun)深厚。環境(jing)保護質量優良(liang),該景區(qu)已建(jian)坎(kan)兒井博(bo)物(wu)館。并編(bian)制總(zong)體規劃和詳規,已按照(zhao)規劃實施。
坎(kan)兒井(jing)是荒漠(mo)地(di)(di)區(qu)一特(te)殊(shu)灌(guan)溉系統(tong),普遍(bian)于中國新疆吐魯番(fan)地(di)(di)區(qu)。坎(kan)兒井(jing)與萬里(li)長城(cheng)、京(jing)杭大運河并(bing)稱為(wei)中國古(gu)代三(san)大工(gong)程(cheng)。吐魯番(fan)的(de)坎(kan)兒井(jing)總數達1100多條,全長約(yue)5000公里(li)。坎(kan)兒井(jing)與萬里(li)長城(cheng)、京(jing)杭大運河并(bing)稱為(wei)中國古(gu)代三(san)大工(gong)程(cheng),古(gu)稱“井(jing)渠”。是古(gu)代吐魯番(fan)各族勞動群(qun)眾,根據盆(pen)地(di)(di)地(di)(di)理條件、太陽輻射和大氣環流的(de)特(te)點,經過長期生產實踐創造出來的(de),是吐魯番(fan)盆(pen)地(di)(di)利(li)用(yong)地(di)(di)面(mian)坡度引用(yong)地(di)(di)下水的(de)一種獨具(ju)特(te)色的(de)地(di)(di)下水利(li)工(gong)程(cheng)。
吐魯番(fan)坎兒井,出現在(zai)18世(shi)紀末葉。主要(yao)分布在(zai)吐魯番(fan)盆地(di)(di)、哈密和禾壘(lei)地(di)(di)區,尤以吐魯番(fan)地(di)(di)區最多,計有(you)千余(yu)條(tiao),如果連接起來,長達5000公里,所(suo)以有(you)人(ren)(ren)稱(cheng)之為“地(di)(di)下(xia)運河”。“坎兒”即井穴(xue),是當地(di)(di)人(ren)(ren)民吸收內地(di)(di)“井渠法”創造的,它是把盆地(di)(di)豐富的地(di)(di)下(xia)潛流(liu)水,通過人(ren)(ren)工開(kai)鑿(zao)的地(di)(di)下(xia)渠道,引上地(di)(di)灌(guan)溉、使用。
坎兒(er)井(jing)(jing)(jing)是(shi)(shi)荒漠地(di)(di)(di)(di)區(qu)一特(te)殊灌(guan)溉系(xi)統,普(pu)遍于中國新疆吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番地(di)(di)(di)(di)區(qu)。坎兒(er)井(jing)(jing)(jing)與萬里長(chang)(chang)城、京(jing)杭大運(yun)河并稱為中國古(gu)代(dai)(dai)三大工程(cheng)。吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番的(de)(de)坎兒(er)井(jing)(jing)(jing)總數達(da)1100多(duo)條,全長(chang)(chang)約5000公里。坎兒(er)井(jing)(jing)(jing)與萬里長(chang)(chang)城、京(jing)杭大運(yun)河并稱為中國古(gu)代(dai)(dai)三大工程(cheng),古(gu)稱“井(jing)(jing)(jing)渠(qu)(qu)”。是(shi)(shi)古(gu)代(dai)(dai)吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番各族勞動群眾,根據盆(pen)地(di)(di)(di)(di)地(di)(di)(di)(di)理條件、太陽輻射(she)和(he)大氣環(huan)流的(de)(de)特(te)點(dian),經過長(chang)(chang)期生產實踐創造(zao)出來的(de)(de),是(shi)(shi)吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番盆(pen)地(di)(di)(di)(di)利(li)用地(di)(di)(di)(di)面坡度引用地(di)(di)(di)(di)下水(shui)的(de)(de)一種獨具特(te)色的(de)(de)地(di)(di)(di)(di)下水(shui)利(li)工程(cheng)。吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番坎兒(er)井(jing)(jing)(jing),出現(xian)在(zai)18世(shi)紀末葉。主要分布在(zai)吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番盆(pen)地(di)(di)(di)(di)、哈密和(he)禾壘地(di)(di)(di)(di)區(qu),尤以吐(tu)(tu)魯(lu)(lu)番地(di)(di)(di)(di)區(qu)最(zui)多(duo),計有(you)千(qian)余條,如果(guo)連接起(qi)來,長(chang)(chang)達(da)5000公里,所以有(you)人稱之為“地(di)(di)(di)(di)下運(yun)河”。“坎兒(er)”即井(jing)(jing)(jing)穴,是(shi)(shi)當地(di)(di)(di)(di)人民吸收內地(di)(di)(di)(di)“井(jing)(jing)(jing)渠(qu)(qu)法”創造(zao)的(de)(de),它是(shi)(shi)把盆(pen)地(di)(di)(di)(di)豐富的(de)(de)地(di)(di)(di)(di)下潛流水(shui),通(tong)過人工開鑿的(de)(de)地(di)(di)(di)(di)下渠(qu)(qu)道,引上地(di)(di)(di)(di)灌(guan)溉、使(shi)用。
坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing)的(de)結(jie)構,大體上(shang)是由豎(shu)井(jing)(jing)(jing)(jing)、地(di)下(xia)(xia)渠(qu)道(dao)(dao)、地(di)面渠(qu)道(dao)(dao)和“澇壩”(小型蓄水池)四部分(fen)組成,吐(tu)魯(lu)(lu)番盆地(di)北(bei)部的(de)博格(ge)達山(shan)和西部的(de)喀(ka)拉烏成山(shan),春夏時(shi)節有大量積(ji)雪(xue)和雨水流(liu)下(xia)(xia)山(shan)谷(gu),潛入戈壁灘下(xia)(xia)。人們利用(yong)山(shan)的(de)坡度,巧妙(miao)地(di)創造了(le)坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing),引(yin)地(di)下(xia)(xia)潛流(liu)灌(guan)溉(gai)(gai)農田(tian)。坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)并不(bu)因炎熱(re)、狂(kuang)風(feng)而(er)使水分(fen)大量蒸發,因而(er)流(liu)量穩定(ding),保證了(le)自流(liu)灌(guan)溉(gai)(gai)。坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing),早在《史記》中便有記載(zai),時(shi)稱“井(jing)(jing)(jing)(jing)渠(qu)”。吐(tu)魯(lu)(lu)番現存的(de)坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing),多為清代以來陸續(xu)修建。如(ru)今,仍澆灌(guan)著大片綠洲良田(tian)。吐(tu)魯(lu)(lu)番市(shi)郊五道(dao)(dao)林坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing)、五星鄉(xiang)坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing),可供參(can)觀(guan)游覽。坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)井(jing)(jing)(jing)(jing)的(de)名稱,新(xin)疆維吾爾語(yu)稱為“坎(kan)(kan)(kan)(kan)兒(er)孜”。伊(yi)朗(lang)波(bo)斯語(yu)稱為“坎(kan)(kan)(kan)(kan)納孜”(Kanatz)。蘇聯俄語(yu)稱為“坎(kan)(kan)(kan)(kan)亞力孜”(k,lplItK)。從語(yu)音(yin)上(shang)來看,彼此(ci)雖有區分(fen),但差別不(bu)大。
中國新疆漢(han)語(yu)稱(cheng)為“坎兒井”或簡稱(cheng)“坎”。中國內地各省(sheng)叫(jiao)(jiao)(jiao)法不(bu)一;如陜西(xi)叫(jiao)(jiao)(jiao)作(zuo)“井渠”,山西(xi)叫(jiao)(jiao)(jiao)作(zuo)“水巷”,甘肅叫(jiao)(jiao)(jiao)作(zuo)“百眼(yan)串(chuan)井”,也有的地方(fang)稱(cheng)為“地下渠道(dao)。”
坎兒井是開發利用地(di)下水(shui)的一種(zhong)很古老(lao)式的水(shui)平集(ji)水(shui)建筑(zhu)物,適用于山麓、沖積扇(shan)緣(yuan)地(di)帶,主要是用于截取地(di)下潛(qian)水(shui)來進行農田灌溉和居民用水(shui)。