宋(song)(song)元通寶(bao)是宋(song)(song)代的第一種(zhong)鑄(zhu)錢(qian),鑄(zhu)于(yu)宋(song)(song)太(tai)(tai)祖(zu)建隆元年(nian)(nian)(nian)960年(nian)(nian)(nian),錢(qian)式沿襲“周元通寶(bao)”成規(gui),為小平錢(qian)。錢(qian)文(wen)(wen)對讀,是國號(hao)加寶(bao)文(wen)(wen)的國號(hao)錢(qian)。后宋(song)(song)太(tai)(tai)祖(zu)傳位于(yu)弟宋(song)(song)太(tai)(tai)宗趙光義即位,于(yu)太(tai)(tai)平興國年(nian)(nian)(nian)間(976年(nian)(nian)(nian)—983年(nian)(nian)(nian))年(nian)(nian)(nian)鑄(zhu)“太(tai)(tai)平通寶(bao)”錢(qian),錢(qian)式同“宋(song)(song)元通寶(bao)”。
當時四川(chuan)及福建(jian)出鐵(tie)錢(qian)(qian)。福建(jian)所出鐵(tie)錢(qian)(qian),背郭清晰,鑄工頗(po)精(jing),大受歡迎,于是又推出一(yi)種(zhong)直徑4.2厘米(mi)的當十大錢(qian)(qian),書法鑄工均不錯,背穿(chuan)上有(you)一(yi)個圓點,可能是一(yi)種(zhong)紀念錢(qian)(qian),現存(cun)世不多。這兩種(zhong)“太平通寶”都為五(wu)代(dai)風格(ge),而鑄工精(jing)整(zheng),深厚淳樸可比開元錢(qian)(qian)。
宋(song)(song)元(yuan)通(tong)寶(bao)為宋(song)(song)開(kai)(kai)國錢(qian)(qian)。錢(qian)(qian)文(wen)仿(fang)八分書,形制(zhi)仿(fang)唐開(kai)(kai)元(yuan)。有銅(tong)、鐵兩(liang)種,鐵錢(qian)(qian)十(shi)當銅(tong)錢(qian)(qian)一。宋(song)(song)元(yuan)通(tong)寶(bao)版別較多,除背(bei)有星、直(zhi)、日、月、上菱紋(wen)外,常見(jian)的主(zhu)要有:大(da)字(zi)、長通(tong)、狹通(tong)、小(xiao)字(zi)闊緣等(deng)。較為少見(jian)的有:大(da)字(zi)右挑元(yuan)、接郭(guo)、開(kai)(kai)元(yuan)版低頭(tou)通(tong)、鐵母狹宋(song)(song)、闊宋(song)(song)昂寶(bao)、折(zhe)二樣(yang)等(deng)。
外圓內方,錢(qian)文仿八分書,形制(zhi)仿唐(tang)開元。有銅、鐵兩種,背有星、月紋等,鐵錢(qian)十當銅錢(qian)一。
錢本農(nong)器,其(qi)狀類(lei)鏟(chan),用以劃地除草者(zhe)(zhe)(zhe)。生民之(zhi)初,人各自給自足,無(wu)(wu)所謂(wei)交(jiao)易,更(geng)無(wu)(wu)所謂(wei)過籌(chou),偶有(you)所需,即以農(nong)器為(wei)交(jiao)易之(zhi)媒。是(shi)農(nong)器者(zhe)(zhe)(zhe),即當(dang)時所用之(zhi)過籌(chou),亦即今日之(zhi)所謂(wei)幣也。以后,因交(jiao)易之(zhi)增繁,漸致農(nong)器之(zhi)不足以應(ying)用,遂象其(qi)形而制物以代之(zhi)。其(qi)形狀及(ji)用途均與(yu)農(nong)器之(zhi)錢等,故(gu)仍名(ming)之(zhi)曰(yue)錢,此通籌(chou)之(zhi)所以名(ming)錢者(zhe)(zhe)(zhe)以此。
至其(qi)(qi)肇始之(zhi)年代(dai)(dai),現已無法確考(kao)(kao)。但據(ju)《管子》載,稱錢(qian)之(zhi)興(xing)蓋(gai)自燧(sui)人(ren)氏(shi)以輕重為(wei)天(tian)下利,至黃(huang)帝(di)時,其(qi)(qi)法寢備,則《紀原》謂始于(yu)帝(di)堯遭大水而始鑄(zhu)錢(qian)者非(fei),此說(shuo)似屬近理。蓋(gai)雖非(fei)始自燧(sui)人(ren)氏(shi),其(qi)(qi)相去亦不遠(yuan)也。據(ju)后世多數考(kao)(kao)古家之(zhi)考(kao)(kao)證,在出(chu)土之(zhi)古錢(qian)中,有一種鏟(chan)幣(bi)與(yu)黃(huang)帝(di)后任何時期之(zhi)錢(qian)幣(bi)不同,糟(zao)朽已達極點(dian),握手(shou)即行粉碎,其(qi)(qi)花紋字(zi)體與(yu)五帝(di)三代(dai)(dai)之(zhi)器無一相同,是(shi)或即燧(sui)人(ren)氏(shi)最初所(suo)(suo)鑄(zhu)之(zhi)錢(qian)歟?至伏(fu)羲氏(shi)乃鑄(zhu)棘幣(bi),據(ju)史載,伏(fu)羲氏(shi)聚(ju)天(tian)下之(zhi)銅(tong)以鑄(zhu)幣(bi),今日所(suo)(suo)見古錢(qian),凡文字(zi)與(yu)骨(gu)甲(jia)刻字(zi)相同者,皆系此時所(suo)(suo)鑄(zhu)之(zhi)物(wu)也。
此后,錢(qian)之(zhi)(zhi)為(wei)(wei)用深(shen)人民間(jian),各代帝(di)王無(wu)(wu)不以鑄(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)為(wei)(wei)要(yao)政。神(shen)農時,鑄(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)尤多(duo)(duo),惟式樣仍系(xi)鐘(zhong)形(xing),文字(zi)仍用刀刻(ke),與(yu)伏(fu)羲氏所(suo)制者殆無(wu)(wu)少異。至黃帝(di)時,對于鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi)尤為(wei)(wei)努力,據史(shi)載(zai),黃帝(di)以柏高為(wei)(wei)壙師,煉銅(tong)鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi)。又載(zai),黃帝(di)開(kai)首(shou)山之(zhi)(zhi)礦以鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi)。故(gu)三代以前,以黃帝(di)鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi)之(zhi)(zhi)時間(jian)為(wei)(wei)最久(jiu),而所(suo)鑄(zhu)(zhu)(zhu)之(zhi)(zhi)幣(bi)亦(yi)獨多(duo)(duo)也。按黃帝(di)所(suo)鑄(zhu)(zhu)(zhu)之(zhi)(zhi)幣(bi),多(duo)(duo)數仍為(wei)(wei)鏟式,但間(jian)有刀形(xing)者,字(zi)體(ti)則多(duo)(duo)為(wei)(wei)刀刻(ke),間(jian)有漆書者。堯(yao)舜雖亦(yi)鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi),但均系(xi)拯救(jiu)饑溺,偶爾(er)舉行,式樣文字(zi)與(yu)前相同,并無(wu)(wu)變異。
至夏時(shi)(shi),所鑄雖(sui)亦為鏟(chan)形,但全(quan)為漆書,并無刀(dao)刻字(zi)(zi)體(ti)者。總之(zhi),自(zi)有幣(bi)(bi)之(zhi)始,以迄夏初所通(tong)用之(zhi)幣(bi)(bi),完全(quan)均為鏟(chan)形。伏羲氏之(zhi)棘幣(bi)(bi),絕非伏羲氏時(shi)(shi)所通(tong)行(xing)之(zhi)幣(bi)(bi)。其(qi)他葛天氏之(zhi)圓(yuan)形幣(bi)(bi),既系(xi)圓(yuan)孔,亦定非通(tong)行(xing)之(zhi)幣(bi)(bi)。至黃帝(di)時(shi)(shi)之(zhi)金刀(dao)幣(bi)(bi),亦非通(tong)行(xing)之(zhi)幣(bi)(bi),是(shi)可(ke)知在三代(dai)以前,各代(dai)之(zhi)幣(bi)(bi)雖(sui)大小文字(zi)(zi)問(wen)有不同,其(qi)為鏟(chan)形則一也。
至(zhi)商之(zhi)(zhi)(zhi)時(shi),除仍鑄(zhu)(zhu)(zhu)幣(bi)外,又兼鑄(zhu)(zhu)(zhu)方(fang)孔(kong)圓(yuan)周之(zhi)(zhi)(zhi)幣(bi),蓋取天圓(yuan)地方(fang)之(zhi)(zhi)(zhi)義也(ye)。而《古泉匯》竟謂方(fang)孔(kong)之(zhi)(zhi)(zhi)幣(bi)始于伏羲,實杜(du)論也(ye)。因方(fang)孔(kong)之(zhi)(zhi)(zhi)幣(bi)其(qi)文字(zi)均為(wei)篆體,伏羲氏時(shi)何當有(you)(you)篆字(zi)也(ye),此說不攻(gong)自(zi)破(po)。及周,一切(qie)法商,但所鑄(zhu)(zhu)(zhu)者,圓(yuan)幣(bi)多而鏟幣(bi)少也(ye)'其(qi)字(zi)體則大(da)小篆兼有(you)(you),與夏(xia)略(lve)同。至(zhi)景王時(shi),更鑄(zhu)(zhu)(zhu)大(da)錢(qian),文曰(yue)“寶貨”。又鑄(zhu)(zhu)(zhu)刀(dao)(dao)錢(qian),亦(yi)曰(yue)寶貨,每刀(dao)(dao)之(zhi)(zhi)(zhi)頭有(you)(you)環一,故幣(bi)制有(you)(you)稱環法者,蓋即本此也(ye)。
秦始皇(huang)并滅六國,統一天下(xia),毀滅先王,推翻前制(zhi),以便(bian)于萬(wan)世(shi)自(zi)為(wei),因(yin)收得民間之(zhi)銅器而改鑄(zhu)(zhu)重錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),雖(sui)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)質(zhi)如周,而文(wen)(wen)則曰“半兩(liang)(liang)(liang)”,不(bu)曰“寶貨(huo)”矣。及漢,以秦錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)太重,不(bu)便(bian)于用,遂改鑄(zhu)(zhu)榆(yu)莢錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),以錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)之(zhi)輕有似(si)榆(yu)莢,隨風吹動,并非(fei)形(xing)似(si)榆(yu)莢也(ye)。雖(sui)文(wen)(wen)仍(reng)曰“半兩(liang)(liang)(liang)”,而實較秦錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)為(wei)輕。及呂(lv)后為(wei)政,鑄(zhu)(zhu)八(ba)銖(zhu)之(zhi)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。孝文(wen)(wen)帝(di)時莢錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)益輕,乃改鑄(zhu)(zhu)四銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),其(qi)文(wen)(wen)仍(reng)曰“半兩(liang)(liang)(liang)”,令民自(zi)由鑄(zhu)(zhu)造。故吳(wu)王劉濞以即山鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),富埒天子,鄧通(tong)以蜀之(zhi)銅山鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)財過王者(zhe)。然錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)文(wen)(wen)為(wei)“半兩(liang)(liang)(liang)”而無輪廓,故吳(wu)鄧之(zhi)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)布滿(man)天下(xia)。且縣官(guan)可以鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),民亦間盜(dao)鑄(zhu)(zhu),于是(shi)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)益輕薄(bo)。乃令縣官(guan)銷半兩(liang)(liang)(liang)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),更鑄(zhu)(zhu)三銖(zhu),文(wen)(wen)如其(qi)重。以三銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)輕,易奸詐,乃更鑄(zhu)(zhu)五(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),周郭其(qi)下(xia),令不(bu)可摩取(qu)镕焉。
民多奸鑄(zhu)錢(qian),錢(qian)益多益輕,京(jing)師鑄(zhu)鐘官(guan)(guan)(guan)赤側,一當五賦,俗所謂紫紺錢(qian)。悉(xi)禁郡(jun)國勿(wu)鑄(zhu)錢(qian),專令上林三(san)官(guan)(guan)(guan)鑄(zhu)錢(qian),而(er)令天下非三(san)官(guan)(guan)(guan)錢(qian)不得行使(shi)。諸郡(jun)國所鑄(zhu)之(zhi)(zhi)錢(qian)皆(jie)(jie)廢銷之(zhi)(zhi),輸(shu)其(qi)銅入三(san)官(guan)(guan)(guan)。孝元帝奉承(cheng)大業,溫恭少欲,都(dou)(dou)內錢(qian)四十萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan),水(shui)衡錢(qian)二十五萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan),少府錢(qian)十八萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan)(wan)(wan),都(dou)(dou)內、水(shui)衡、少府即(ji)三(san)官(guan)(guan)(guan)錢(qian),皆(jie)(jie)天子(zi)之(zhi)(zhi)私藏也。
孝(xiao)武帝更鑄(zhu)行(xing)三(san)分(fen)(fen)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。王(wang)莽居攝(she),變漢制,更鑄(zhu)大錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),徑(jing)(jing)一(yi)寸(cun)二分(fen)(fen),重(zhong)十(shi)二銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“大錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)五(wu)(wu)十(shi)”。又(you)(you)造契刀(dao)、錯(cuo)刀(dao),其環如大錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),身形如刀(dao),長二寸(cun),文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“契刀(dao)五(wu)(wu)百”,錯(cuo)刀(dao)以黃金錯(cuo),其文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“一(yi)刀(dao)值(zhi)五(wu)(wu)千(qian)”,與(yu)五(wu)(wu)銖錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)凡四品(pin)并行(xing)于世。莽纂位,忌惡劉氏,以錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)文(wen)(wen)(wen)有金刀(dao),故乃罷錯(cuo)刀(dao)、契刀(dao)及五(wu)(wu)銖錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),而更作金錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)、龜貝(bei)、錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)布(bu)(bu)之品(pin),名曰(yue)“寶貨(huo)”。小錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)徑(jing)(jing)六分(fen)(fen),重(zhong)一(yi)銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“小錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)值(zhi)一(yi)”;次徑(jing)(jing)七分(fen)(fen),重(zhong)三(san)銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue):“么錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)一(yi)十(shi)”;又(you)(you)次徑(jing)(jing)八分(fen)(fen),重(zhong)五(wu)(wu)銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“幼(you)(you)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)二十(shi)”;又(you)(you)次徑(jing)(jing)九分(fen)(fen),重(zhong)七銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“中(zhong)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)三(san)十(shi)”;又(you)(you)次徑(jing)(jing)一(yi)寸(cun),重(zhong)九銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“壯錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)四十(shi)”;及十(shi)二銖之大錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。是為錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)貨(huo)六品(pin),其值(zhi)各如其文(wen)(wen)(wen)。又(you)(you)鑄(zhu)大布(bu)(bu)、次布(bu)(bu)、弟布(bu)(bu)、壯布(bu)(bu)、中(zhong)布(bu)(bu)、差布(bu)(bu)、厚布(bu)(bu)、幼(you)(you)布(bu)(bu)、么布(bu)(bu)、小布(bu)(bu)。小布(bu)(bu)長一(yi)寸(cun)五(wu)(wu)分(fen)(fen),重(zhong)十(shi)五(wu)(wu)銖,文(wen)(wen)(wen)曰(yue)“小布(bu)(bu)一(yi)百”。
自(zi)小布以上,各相長一分,相重(zhong)一銖(zhu),文名為(wei)其布名,值各加一百。上至大布,長二(er)寸四分,重(zhong)一兩,而(er)值千錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)矣。是為(wei)布十品,皆為(wei)銅(tong)(tong)鑄(zhu)(zhu),遂(sui)(sui)廢(fei)漢之五(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。東漢馬(ma)援為(wei)虎(hu)賁中(zhong)郎將,親(qin)對光武申(shen)述(shu),求復五(wu)銖(zhu),乃從之,遂(sui)(sui)鑄(zhu)(zhu)五(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。后漢公孫(sun)述(shu)廢(fei)銅(tong)(tong),置鐵官(guan)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。及董卓為(wei)逆,壞五(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),更鑄(zhu)(zhu)小錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),而(er)無輪郭。悉取(qu)洛陽、西安(an)之銅(tong)(tong)人(ren),鐘(zhong)虛(xu)銅(tong)(tong)馬(ma)之屬充(chong)鑄(zhu)(zhu)焉。孫(sun)權(quan)嘉平(ping)五(wu)年,鑄(zhu)(zhu)大錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),一當五(wu)百。赤(chi)烏元年'又鑄(zhu)(zhu)當千錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。晉(jin)元帝過江,用孫(sun)氏(shi)舊錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),輕重(zhong)雜行(xing),大者謂之比(bi)輪,中(zhong)者謂之四文。吳興沈(shen)充(chong)又鑄(zhu)(zhu)小錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),謂之沈(shen)郎錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。
至(zhi)六朝(chao),宋(song)元祖即(ji)位,鑄二(er)銖錢(qian)(qian)(qian),形(xing)式轉(zhuan)細。官錢(qian)(qian)(qian)每(mei)出(chu),民間即(ji)模效私鑄,而大小厚薄皆不(bu)及(ji)。太宗明帝景和元年(nian)春,鑄二(er)銖錢(qian)(qian)(qian)。民益私鑄之(zhi),由是千錢(qian)(qian)(qian)長(chang)不(bu)盈三寸,謂之(zhi)鵝眼(yan)錢(qian)(qian)(qian)。劣(lie)于(yu)此(ci)者謂之(zhi)綖環,貫之(zhi)以(yi)縷,入(ru)水不(bu)沉(chen),隨手破碎,市(shi)井(jing)不(bu)欲(yu)流行,數十(shi)萬(wan)錢(qian)(qian)(qian)不(bu)盈一掬。十(shi)一月乃罷二(er)銖錢(qian)(qian)(qian),禁鵝眼(yan)、綖環等錢(qian)(qian)(qian),余皆用之(zhi)。
梁敬帝太平二年四(si)月,鑄(zhu)(zhu)四(si)柱錢(qian)(qian)(qian),一(yi)(yi)準二十(shi)(shi),后又改曰“柱錢(qian)(qian)(qian)一(yi)(yi)準十(shi)(shi)”。南(nan)史曹武(wu)在雍(yong)州致見錢(qian)(qian)(qian)七千萬,皆為厚輪大(da)廓。魏所用之(zhi)錢(qian)(qian)(qian),民多私(si)鑄(zhu)(zhu),日就薄小(xiao),乃至風飄水浮。楊侃鎮(zhen)雍(yong)州,聽民與官共(gong)鑄(zhu)(zhu)五(wu)(wu)銖錢(qian)(qian)(qian),復(fu)上書申請之(zhi)。孝(xiao)莊帝從(cong)之(zhi)。乃鑄(zhu)(zhu)五(wu)(wu)銖錢(qian)(qian)(qian),并(bing)(bing)(bing)古錢(qian)(qian)(qian),不限大(da)小(xiao),悉聽行之(zhi)。雞眼、環依律而禁,并(bing)(bing)(bing)以(yi)京都(dou)銅像(xiang)毀以(yi)鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian),世號曰“河陽錢(qian)(qian)(qian)”。周武(wu)帝更(geng)鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian),文(wen)曰“布泉”,以(yi)一(yi)(yi)當(dang)五(wu)(wu),與五(wu)(wu)銖錢(qian)(qian)(qian)并(bing)(bing)(bing)行。更(geng)鑄(zhu)(zhu)五(wu)(wu)行大(da)布錢(qian)(qian)(qian),以(yi)一(yi)(yi)當(dang)十(shi)(shi),與布泉錢(qian)(qian)(qian)并(bing)(bing)(bing)行。至宣武(wu)帝大(da)象元年十(shi)(shi)一(yi)(yi)月,鑄(zhu)(zhu)永通萬國錢(qian)(qian)(qian),以(yi)一(yi)(yi)當(dang)十(shi)(shi),與五(wu)(wu)行大(da)布錢(qian)(qian)(qian)并(bing)(bing)(bing)行。
隋時(shi)(shi),巨奸大(da)猾遂多私(si)鑄(zhu)錢(qian)(qian),益薄惡(e)。初每千猶重二斤,后漸輕至(zhi)一(yi)斤,或剪鐵繅(sao)裁(cai)皮糊紙以(yi)為錢(qian)(qian),相雜(za)用之。唐時(shi)(shi)之江淮錢(qian)(qian)尤濫惡(e),有官(guan)爐、偏爐、積錢(qian)(qian)、時(shi)(shi)錢(qian)(qian)數色(se)。高祖(zu)武德初鑄(zhu)開通錢(qian)(qian),仰篆(zhuan)隸八分體,十(shi)文(wen)重一(yi)兩,為開通元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)寶(bao)(bao)(bao)。第五琦請鑄(zhu)乾元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)重寶(bao)(bao)(bao)錢(qian)(qian),以(yi)一(yi)代十(shi)。既當國,又鑄(zhu)重規錢(qian)(qian)五十(shi)。及史思明僭號,鑄(zhu)順天(tian)得一(yi)錢(qian)(qian)。宋(song)太(tai)宗改元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)為太(tai)平興(xing)國,更(geng)鑄(zhu)太(tai)平通寶(bao)(bao)(bao)。淳化(hua)后改鑄(zhu),又親書淳化(hua)元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)寶(bao)(bao)(bao),作真行草三(san)體。后改元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)更(geng)鑄(zhu),皆(jie)曰元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)寶(bao)(bao)(bao)。復(fu)而冠以(yi)年(nian)號,至(zhi)是改元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan),則曰宋(song)通元(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)(yuan)寶(bao)(bao)(bao)。
太宗(zong)皇帝大(da)觀元年(nian),首鑄(zhu)(zhu)御書當十(shi)錢(qian)(qian)(qian),以(yi)京畿(ji)瀘之(zhi)(zhi)(zhi)復(fu)鑄(zhu)(zhu)烏背瀘銅(tong)錢(qian)(qian)(qian),詔以(yi)剪銅(tong)式,頒(ban)行諸州。前世(shi)鑄(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)未有(you)草書者(zhe),始以(yi)宸翰為之(zhi)(zhi)(zhi),既成,以(yi)賜(si)近(jin)臣。蜀人更(geng)私(si)為鐵(tie)錢(qian)(qian)(qian),仁宗(zong)特命以(yi)皇宋通(tong)寶為文。慶(qing)歷以(yi)后,冠(guan)以(yi)年(nian)號,如(ru)舊神(shen)宗(zong)熙寧六年(nian)十(shi)月行折二(er)錢(qian)(qian)(qian)。高宗(zong)更(geng)毀民私(si)鑄(zhu)(zhu)之(zhi)(zhi)(zhi)毛錢(qian)(qian)(qian)。南宋之(zhi)(zhi)(zhi)季,中(zhong)國之(zhi)(zhi)(zhi)北部為遼(liao)(liao)金所(suo)占據者(zhe)多年(nian),因之(zhi)(zhi)(zhi)遼(liao)(liao)金之(zhi)(zhi)(zhi)錢(qian)(qian)(qian)流人中(zhong)國者(zhe)甚多,且鑄(zhu)(zhu)造(zao)均(jun)(jun)極精(jing)良如(ru)遼(liao)(liao)太祖耶律阿保(bao)機所(suo)鑄(zhu)(zhu)之(zhi)(zhi)(zhi)夭顯錢(qian)(qian)(qian)、天贊錢(qian)(qian)(qian),形(xing)式文字(zi)均(jun)(jun)極精(jing)妙,金海陵王所(suo)鑄(zhu)(zhu)之(zhi)(zhi)(zhi)正隆錢(qian)(qian)(qian)、世(shi)宗(zong)之(zhi)(zhi)(zhi)大(da)定(ding)錢(qian)(qian)(qian),亦(yi)均(jun)(jun)佳美。《金史》謂其中(zhong)有(you)銀,或不(bu)(bu)虛也。元朝入主中(zhong)國,改鑄(zhu)(zhu)大(da)錢(qian)(qian)(qian),以(yi)前各代之(zhi)(zhi)(zhi)錢(qian)(qian)(qian)體式均(jun)(jun)小(xiao).不(bu)(bu)受(shou)人民歡(huan)迎(ying),遂漸淘汰。惟(wei)至元之(zhi)(zhi)(zhi)末,國用不(bu)(bu)給,創行權鈔,即(ji)(ji)于銅(tong)錢(qian)(qian)(qian)之(zhi)(zhi)(zhi)右,書明(ming)權鈔二(er)字(zi),其左方書明(ming)幾兩幾分字(zi)樣,即(ji)(ji)此一枚銅(tong)錢(qian)(qian)(qian),權作銀若干,亦(yi)即(ji)(ji)當十(shi)當百之(zhi)(zhi)(zhi)同意也。