宋(song)(song)元通寶是(shi)宋(song)(song)代(dai)的第一種鑄錢(qian)(qian),鑄于宋(song)(song)太(tai)祖建隆元年960年,錢(qian)(qian)式(shi)沿襲“周元通寶”成規,為小平錢(qian)(qian)。錢(qian)(qian)文對讀,是(shi)國(guo)號加寶文的國(guo)號錢(qian)(qian)。后(hou)宋(song)(song)太(tai)祖傳位于弟宋(song)(song)太(tai)宗趙光義即位,于太(tai)平興國(guo)年間(jian)(976年—983年)年鑄“太(tai)平通寶”錢(qian)(qian),錢(qian)(qian)式(shi)同“宋(song)(song)元通寶”。
當時四川及福建(jian)出鐵錢。福建(jian)所出鐵錢,背郭(guo)清晰,鑄(zhu)工頗(po)精,大受(shou)歡迎,于是(shi)又推(tui)出一種直徑4.2厘(li)米(mi)的當十大錢,書法鑄(zhu)工均不錯,背穿上(shang)有一個圓點(dian),可(ke)能是(shi)一種紀(ji)念錢,現存(cun)世不多。這(zhe)兩種“太平通寶(bao)”都為(wei)五代風格,而鑄(zhu)工精整,深厚淳(chun)樸(pu)可(ke)比開元(yuan)錢。
宋元通(tong)(tong)寶(bao)為(wei)宋開國錢。錢文仿八分書,形制仿唐開元。有銅(tong)、鐵(tie)兩種,鐵(tie)錢十當銅(tong)錢一。宋元通(tong)(tong)寶(bao)版別(bie)較多(duo),除背(bei)有星(xing)、直、日(ri)、月(yue)、上菱紋外(wai),常(chang)見的主要有:大字(zi)、長通(tong)(tong)、狹(xia)通(tong)(tong)、小(xiao)字(zi)闊緣等。較為(wei)少(shao)見的有:大字(zi)右(you)挑元、接郭、開元版低頭通(tong)(tong)、鐵(tie)母(mu)狹(xia)宋、闊宋昂寶(bao)、折二樣等。
外圓內方(fang),錢文仿八分書,形(xing)制仿唐(tang)開元。有(you)銅(tong)、鐵兩種,背(bei)有(you)星、月紋等,鐵錢十當銅(tong)錢一。
錢(qian)(qian)本農(nong)器(qi),其(qi)狀類鏟,用(yong)以(yi)(yi)劃地除(chu)草者。生民之(zhi)(zhi)初,人(ren)各(ge)自給(gei)自足,無(wu)所(suo)(suo)謂(wei)(wei)交(jiao)(jiao)易(yi)(yi),更無(wu)所(suo)(suo)謂(wei)(wei)過(guo)(guo)籌,偶有所(suo)(suo)需,即(ji)以(yi)(yi)農(nong)器(qi)為交(jiao)(jiao)易(yi)(yi)之(zhi)(zhi)媒。是農(nong)器(qi)者,即(ji)當時所(suo)(suo)用(yong)之(zhi)(zhi)過(guo)(guo)籌,亦即(ji)今(jin)日之(zhi)(zhi)所(suo)(suo)謂(wei)(wei)幣也。以(yi)(yi)后,因交(jiao)(jiao)易(yi)(yi)之(zhi)(zhi)增繁(fan),漸致農(nong)器(qi)之(zhi)(zhi)不足以(yi)(yi)應用(yong),遂象(xiang)其(qi)形而制(zhi)物以(yi)(yi)代之(zhi)(zhi)。其(qi)形狀及(ji)用(yong)途(tu)均與(yu)農(nong)器(qi)之(zhi)(zhi)錢(qian)(qian)等,故仍名(ming)之(zhi)(zhi)曰(yue)錢(qian)(qian),此通籌之(zhi)(zhi)所(suo)(suo)以(yi)(yi)名(ming)錢(qian)(qian)者以(yi)(yi)此。
至其肇(zhao)始之年代(dai),現已(yi)無法確考。但據(ju)(ju)《管子》載(zai),稱(cheng)錢之興蓋自(zi)燧人(ren)氏(shi)以輕重為天(tian)(tian)下利(li),至黃(huang)帝(di)時(shi),其法寢備,則(ze)《紀原(yuan)》謂始于(yu)帝(di)堯遭大(da)水(shui)而(er)始鑄錢者非,此說似屬近理。蓋雖(sui)非始自(zi)燧人(ren)氏(shi),其相去亦不遠(yuan)也(ye)。據(ju)(ju)后世多數考古家(jia)之考證,在出土(tu)之古錢中,有(you)一(yi)種鏟幣(bi)(bi)與黃(huang)帝(di)后任何時(shi)期之錢幣(bi)(bi)不同,糟(zao)朽已(yi)達極點,握手即(ji)(ji)行粉碎,其花紋(wen)字體與五(wu)帝(di)三(san)代(dai)之器無一(yi)相同,是或即(ji)(ji)燧人(ren)氏(shi)最初(chu)所鑄之錢歟?至伏(fu)羲(xi)氏(shi)乃鑄棘(ji)幣(bi)(bi),據(ju)(ju)史載(zai),伏(fu)羲(xi)氏(shi)聚天(tian)(tian)下之銅以鑄幣(bi)(bi),今日所見古錢,凡文字與骨甲刻字相同者,皆系此時(shi)所鑄之物也(ye)。
此后(hou),錢(qian)之(zhi)為(wei)(wei)用深人民間(jian),各代帝(di)王無(wu)不以(yi)鑄(zhu)錢(qian)為(wei)(wei)要政。神農時(shi),鑄(zhu)錢(qian)尤(you)多(duo)(duo),惟(wei)式樣仍系鐘形,文字仍用刀刻(ke)(ke),與伏羲氏(shi)所(suo)制者殆無(wu)少異(yi)。至黃(huang)(huang)帝(di)時(shi),對于鑄(zhu)幣(bi)(bi)尤(you)為(wei)(wei)努力,據史載,黃(huang)(huang)帝(di)以(yi)柏高為(wei)(wei)壙(kuang)師(shi),煉銅鑄(zhu)幣(bi)(bi)。又載,黃(huang)(huang)帝(di)開首山之(zhi)礦以(yi)鑄(zhu)幣(bi)(bi)。故三代以(yi)前,以(yi)黃(huang)(huang)帝(di)鑄(zhu)幣(bi)(bi)之(zhi)時(shi)間(jian)為(wei)(wei)最久,而所(suo)鑄(zhu)之(zhi)幣(bi)(bi)亦(yi)獨(du)多(duo)(duo)也(ye)。按黃(huang)(huang)帝(di)所(suo)鑄(zhu)之(zhi)幣(bi)(bi),多(duo)(duo)數仍為(wei)(wei)鏟式,但間(jian)有刀形者,字體(ti)則多(duo)(duo)為(wei)(wei)刀刻(ke)(ke),間(jian)有漆(qi)書者。堯舜雖亦(yi)鑄(zhu)幣(bi)(bi),但均系拯(zheng)救饑溺,偶爾舉行(xing),式樣文字與前相同,并無(wu)變(bian)異(yi)。
至夏時,所(suo)鑄雖亦(yi)為鏟形(xing)(xing),但全為漆書,并(bing)無刀(dao)刻字(zi)體者。總之,自有(you)幣(bi)(bi)(bi)之始,以迄夏初所(suo)通用(yong)之幣(bi)(bi)(bi),完全均為鏟形(xing)(xing)。伏羲氏(shi)之棘(ji)幣(bi)(bi)(bi),絕(jue)非(fei)伏羲氏(shi)時所(suo)通行(xing)之幣(bi)(bi)(bi)。其他葛天氏(shi)之圓(yuan)形(xing)(xing)幣(bi)(bi)(bi),既(ji)系圓(yuan)孔(kong),亦(yi)定(ding)非(fei)通行(xing)之幣(bi)(bi)(bi)。至黃帝時之金刀(dao)幣(bi)(bi)(bi),亦(yi)非(fei)通行(xing)之幣(bi)(bi)(bi),是可知在三(san)代(dai)以前(qian),各代(dai)之幣(bi)(bi)(bi)雖大小文字(zi)問有(you)不同,其為鏟形(xing)(xing)則一也。
至商之時,除仍(reng)鑄(zhu)(zhu)幣(bi)(bi)外,又(you)兼鑄(zhu)(zhu)方(fang)孔(kong)圓周(zhou)之幣(bi)(bi),蓋取天圓地方(fang)之義也。而(er)《古(gu)泉匯》竟謂方(fang)孔(kong)之幣(bi)(bi)始于(yu)伏羲(xi),實杜論也。因方(fang)孔(kong)之幣(bi)(bi)其文(wen)字均為篆(zhuan)(zhuan)體(ti),伏羲(xi)氏(shi)時何當有篆(zhuan)(zhuan)字也,此說(shuo)不攻(gong)自破。及周(zhou),一切法商,但所(suo)鑄(zhu)(zhu)者(zhe)(zhe),圓幣(bi)(bi)多而(er)鏟幣(bi)(bi)少也'其字體(ti)則大小(xiao)篆(zhuan)(zhuan)兼有,與夏略(lve)同。至景(jing)王時,更鑄(zhu)(zhu)大錢(qian),文(wen)曰(yue)“寶(bao)貨”。又(you)鑄(zhu)(zhu)刀錢(qian),亦曰(yue)寶(bao)貨,每刀之頭有環(huan)一,故(gu)幣(bi)(bi)制有稱(cheng)環(huan)法者(zhe)(zhe),蓋即(ji)本此也。
秦始皇并滅六國,統一天(tian)下(xia),毀滅先王,推翻前(qian)制(zhi),以便于(yu)萬(wan)世自為,因收得民(min)間(jian)之銅(tong)器而(er)改鑄重(zhong)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),雖(sui)(sui)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)質(zhi)如(ru)周,而(er)文(wen)則曰(yue)“半(ban)(ban)兩”,不曰(yue)“寶貨”矣(yi)。及(ji)漢,以秦錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)太重(zhong),不便于(yu)用,遂改鑄榆(yu)(yu)莢(jia)(jia)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),以錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)之輕(qing)(qing)有似榆(yu)(yu)莢(jia)(jia),隨風吹動(dong),并非(fei)形似榆(yu)(yu)莢(jia)(jia)也。雖(sui)(sui)文(wen)仍曰(yue)“半(ban)(ban)兩”,而(er)實(shi)較秦錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)為輕(qing)(qing)。及(ji)呂后為政,鑄八銖(zhu)之錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。孝文(wen)帝時莢(jia)(jia)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)益輕(qing)(qing),乃(nai)改鑄四銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),其文(wen)仍曰(yue)“半(ban)(ban)兩”,令(ling)民(min)自由鑄造。故吳王劉濞以即山鑄錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),富埒天(tian)子,鄧(deng)(deng)通以蜀(shu)之銅(tong)山鑄錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)財過王者。然錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)文(wen)為“半(ban)(ban)兩”而(er)無(wu)輪廓,故吳鄧(deng)(deng)之錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)布滿天(tian)下(xia)。且縣(xian)(xian)官可以鑄錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),民(min)亦間(jian)盜鑄,于(yu)是錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)益輕(qing)(qing)薄。乃(nai)令(ling)縣(xian)(xian)官銷半(ban)(ban)兩錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),更鑄三銖(zhu),文(wen)如(ru)其重(zhong)。以三銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)輕(qing)(qing),易奸詐,乃(nai)更鑄五銖(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),周郭其下(xia),令(ling)不可摩取镕焉。
民多(duo)奸鑄(zhu)錢(qian)(qian),錢(qian)(qian)益多(duo)益輕(qing),京師鑄(zhu)鐘官(guan)(guan)赤側,一當(dang)五(wu)賦,俗所謂紫紺(gan)錢(qian)(qian)。悉禁郡(jun)國勿鑄(zhu)錢(qian)(qian),專令上林三(san)官(guan)(guan)鑄(zhu)錢(qian)(qian),而(er)令天下非三(san)官(guan)(guan)錢(qian)(qian)不(bu)得(de)行使。諸郡(jun)國所鑄(zhu)之錢(qian)(qian)皆廢銷之,輸其(qi)銅入三(san)官(guan)(guan)。孝元帝奉承大業,溫恭少欲,都(dou)內錢(qian)(qian)四(si)十萬(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan),水衡(heng)錢(qian)(qian)二十五(wu)萬(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan),少府(fu)錢(qian)(qian)十八(ba)萬(wan)(wan)(wan)萬(wan)(wan)(wan),都(dou)內、水衡(heng)、少府(fu)即三(san)官(guan)(guan)錢(qian)(qian),皆天子之私藏也。
孝(xiao)武帝(di)更鑄行(xing)(xing)三分(fen)(fen)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。王莽(mang)居攝,變漢制,更鑄大(da)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),徑一(yi)(yi)寸(cun)二(er)分(fen)(fen),重十(shi)二(er)銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“大(da)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)五十(shi)”。又造契(qi)刀(dao)、錯刀(dao),其環如大(da)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),身形如刀(dao),長(chang)二(er)寸(cun),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“契(qi)刀(dao)五百”,錯刀(dao)以黃金(jin)錯,其文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“一(yi)(yi)刀(dao)值五千(qian)”,與五銖(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)凡(fan)四(si)品并行(xing)(xing)于世。莽(mang)纂位,忌惡劉氏,以錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)文(wen)有金(jin)刀(dao),故乃(nai)罷錯刀(dao)、契(qi)刀(dao)及(ji)五銖(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian),而更作(zuo)金(jin)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)、龜(gui)貝、錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)布(bu)(bu)(bu)(bu)之(zhi)品,名曰(yue)(yue)(yue)(yue)“寶貨(huo)”。小(xiao)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)徑六分(fen)(fen),重一(yi)(yi)銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“小(xiao)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)值一(yi)(yi)”;次(ci)徑七(qi)分(fen)(fen),重三銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“么(me)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)一(yi)(yi)十(shi)”;又次(ci)徑八分(fen)(fen),重五銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“幼錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)二(er)十(shi)”;又次(ci)徑九(jiu)(jiu)分(fen)(fen),重七(qi)銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“中(zhong)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)三十(shi)”;又次(ci)徑一(yi)(yi)寸(cun),重九(jiu)(jiu)銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“壯錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)四(si)十(shi)”;及(ji)十(shi)二(er)銖(zhu)(zhu)(zhu)之(zhi)大(da)錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)。是為錢(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)(qian)貨(huo)六品,其值各如其文(wen)。又鑄大(da)布(bu)(bu)(bu)(bu)、次(ci)布(bu)(bu)(bu)(bu)、弟布(bu)(bu)(bu)(bu)、壯布(bu)(bu)(bu)(bu)、中(zhong)布(bu)(bu)(bu)(bu)、差布(bu)(bu)(bu)(bu)、厚布(bu)(bu)(bu)(bu)、幼布(bu)(bu)(bu)(bu)、么(me)布(bu)(bu)(bu)(bu)、小(xiao)布(bu)(bu)(bu)(bu)。小(xiao)布(bu)(bu)(bu)(bu)長(chang)一(yi)(yi)寸(cun)五分(fen)(fen),重十(shi)五銖(zhu)(zhu)(zhu),文(wen)曰(yue)(yue)(yue)(yue)“小(xiao)布(bu)(bu)(bu)(bu)一(yi)(yi)百”。
自小布以上,各(ge)相長一(yi)分,相重一(yi)銖(zhu),文(wen)名為(wei)(wei)其(qi)布名,值(zhi)各(ge)加一(yi)百。上至大(da)布,長二寸(cun)四分,重一(yi)兩(liang),而值(zhi)千錢(qian)(qian)矣(yi)。是為(wei)(wei)布十(shi)品,皆(jie)為(wei)(wei)銅(tong)鑄(zhu)(zhu),遂(sui)廢(fei)漢(han)之(zhi)(zhi)五(wu)(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)。東漢(han)馬援為(wei)(wei)虎賁中郎將(jiang),親對光武(wu)申(shen)述(shu),求復五(wu)(wu)銖(zhu),乃從之(zhi)(zhi),遂(sui)鑄(zhu)(zhu)五(wu)(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian)。后漢(han)公孫述(shu)廢(fei)銅(tong),置(zhi)鐵官錢(qian)(qian)。及董卓為(wei)(wei)逆,壞(huai)五(wu)(wu)銖(zhu)錢(qian)(qian),更(geng)鑄(zhu)(zhu)小錢(qian)(qian),而無輪郭(guo)。悉取洛(luo)陽、西安(an)之(zhi)(zhi)銅(tong)人,鐘虛銅(tong)馬之(zhi)(zhi)屬充鑄(zhu)(zhu)焉。孫權嘉平五(wu)(wu)年(nian)(nian),鑄(zhu)(zhu)大(da)錢(qian)(qian),一(yi)當(dang)五(wu)(wu)百。赤烏(wu)元年(nian)(nian)'又鑄(zhu)(zhu)當(dang)千錢(qian)(qian)。晉(jin)元帝(di)過江,用孫氏舊錢(qian)(qian),輕重雜行,大(da)者謂(wei)之(zhi)(zhi)比輪,中者謂(wei)之(zhi)(zhi)四文(wen)。吳興(xing)沈充又鑄(zhu)(zhu)小錢(qian)(qian),謂(wei)之(zhi)(zhi)沈郎錢(qian)(qian)。
至六朝,宋元(yuan)祖(zu)即位,鑄(zhu)二(er)(er)銖錢(qian)(qian),形式轉細。官錢(qian)(qian)每出,民間即模(mo)效私鑄(zhu),而大小厚薄皆不及。太宗明(ming)帝景(jing)和元(yuan)年春,鑄(zhu)二(er)(er)銖錢(qian)(qian)。民益(yi)私鑄(zhu)之(zhi),由是千錢(qian)(qian)長不盈三寸,謂之(zhi)鵝眼(yan)錢(qian)(qian)。劣(lie)于(yu)此(ci)者謂之(zhi)綖環,貫之(zhi)以縷,入水不沉(chen),隨(sui)手破碎,市(shi)井不欲流行,數十萬錢(qian)(qian)不盈一掬(ju)。十一月乃罷二(er)(er)銖錢(qian)(qian),禁鵝眼(yan)、綖環等錢(qian)(qian),余皆用(yong)之(zhi)。
梁敬帝太平二年四(si)月,鑄(zhu)(zhu)(zhu)四(si)柱錢(qian)(qian),一(yi)準(zhun)二十(shi),后又改(gai)曰(yue)“柱錢(qian)(qian)一(yi)準(zhun)十(shi)”。南史曹武(wu)在(zai)雍州致見(jian)錢(qian)(qian)七千萬(wan),皆為(wei)厚輪(lun)大(da)廓(kuo)。魏所用之(zhi)(zhi)錢(qian)(qian),民(min)(min)多(duo)私(si)鑄(zhu)(zhu)(zhu),日就(jiu)薄小,乃(nai)至(zhi)風飄水(shui)浮。楊侃鎮雍州,聽民(min)(min)與(yu)官共鑄(zhu)(zhu)(zhu)五銖錢(qian)(qian),復上(shang)書申請之(zhi)(zhi)。孝莊帝從之(zhi)(zhi)。乃(nai)鑄(zhu)(zhu)(zhu)五銖錢(qian)(qian),并(bing)古錢(qian)(qian),不(bu)限大(da)小,悉聽行之(zhi)(zhi)。雞(ji)眼、環依律(lv)而禁,并(bing)以(yi)京都(dou)銅(tong)像毀以(yi)鑄(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)(qian),世號曰(yue)“河陽(yang)錢(qian)(qian)”。周武(wu)帝更(geng)鑄(zhu)(zhu)(zhu)錢(qian)(qian),文曰(yue)“布泉(quan)(quan)”,以(yi)一(yi)當五,與(yu)五銖錢(qian)(qian)并(bing)行。更(geng)鑄(zhu)(zhu)(zhu)五行大(da)布錢(qian)(qian),以(yi)一(yi)當十(shi),與(yu)布泉(quan)(quan)錢(qian)(qian)并(bing)行。至(zhi)宣武(wu)帝大(da)象元(yuan)年十(shi)一(yi)月,鑄(zhu)(zhu)(zhu)永通萬(wan)國錢(qian)(qian),以(yi)一(yi)當十(shi),與(yu)五行大(da)布錢(qian)(qian)并(bing)行。
隋時,巨奸大猾遂多(duo)私(si)鑄(zhu)錢(qian)(qian),益薄惡。初(chu)每(mei)千猶(you)重(zhong)(zhong)二斤(jin),后(hou)漸輕至(zhi)一(yi)斤(jin),或剪(jian)鐵繅裁皮(pi)糊紙以(yi)(yi)為錢(qian)(qian),相雜用之。唐時之江(jiang)淮錢(qian)(qian)尤(you)濫惡,有官爐(lu)、偏(pian)爐(lu)、積錢(qian)(qian)、時錢(qian)(qian)數色。高祖武德初(chu)鑄(zhu)開通錢(qian)(qian),仰篆隸八分體(ti),十(shi)(shi)文重(zhong)(zhong)一(yi)兩,為開通元(yuan)(yuan)寶(bao)。第(di)五(wu)琦請鑄(zhu)乾(qian)元(yuan)(yuan)重(zhong)(zhong)寶(bao)錢(qian)(qian),以(yi)(yi)一(yi)代十(shi)(shi)。既當(dang)國,又(you)鑄(zhu)重(zhong)(zhong)規(gui)錢(qian)(qian)五(wu)十(shi)(shi)。及史思明僭(jian)號(hao),鑄(zhu)順天得一(yi)錢(qian)(qian)。宋太(tai)(tai)宗改元(yuan)(yuan)為太(tai)(tai)平興國,更(geng)鑄(zhu)太(tai)(tai)平通寶(bao)。淳化(hua)后(hou)改鑄(zhu),又(you)親書淳化(hua)元(yuan)(yuan)寶(bao),作真行草三(san)體(ti)。后(hou)改元(yuan)(yuan)更(geng)鑄(zhu),皆曰元(yuan)(yuan)寶(bao)。復(fu)而冠以(yi)(yi)年號(hao),至(zhi)是改元(yuan)(yuan),則曰宋通元(yuan)(yuan)寶(bao)。
太(tai)宗(zong)(zong)皇帝大(da)觀元年(nian)(nian),首鑄御(yu)書(shu)(shu)當(dang)(dang)十(shi)錢(qian)(qian)(qian),以(yi)京畿瀘之(zhi)復鑄烏背瀘銅(tong)錢(qian)(qian)(qian),詔以(yi)剪銅(tong)式,頒(ban)行諸(zhu)州(zhou)。前世(shi)鑄錢(qian)(qian)(qian)未有草書(shu)(shu)者(zhe),始以(yi)宸翰(han)為之(zhi),既成,以(yi)賜近臣。蜀(shu)人更私為鐵錢(qian)(qian)(qian),仁宗(zong)(zong)特(te)命以(yi)皇宋(song)通寶(bao)為文(wen)。慶歷以(yi)后,冠以(yi)年(nian)(nian)號,如舊神(shen)宗(zong)(zong)熙寧六年(nian)(nian)十(shi)月行折二錢(qian)(qian)(qian)。高宗(zong)(zong)更毀民(min)(min)私鑄之(zhi)毛(mao)錢(qian)(qian)(qian)。南宋(song)之(zhi)季(ji),中(zhong)國之(zhi)北部(bu)為遼金(jin)所(suo)占據者(zhe)多年(nian)(nian),因之(zhi)遼金(jin)之(zhi)錢(qian)(qian)(qian)流人中(zhong)國者(zhe)甚多,且鑄造均(jun)極精良如遼太(tai)祖耶律阿保機所(suo)鑄之(zhi)夭顯錢(qian)(qian)(qian)、天(tian)贊錢(qian)(qian)(qian),形式文(wen)字均(jun)極精妙,金(jin)海陵王所(suo)鑄之(zhi)正隆錢(qian)(qian)(qian)、世(shi)宗(zong)(zong)之(zhi)大(da)定錢(qian)(qian)(qian),亦(yi)均(jun)佳美。《金(jin)史(shi)》謂其中(zhong)有銀,或不虛(xu)也。元朝入主中(zhong)國,改鑄大(da)錢(qian)(qian)(qian),以(yi)前各代(dai)之(zhi)錢(qian)(qian)(qian)體式均(jun)小.不受人民(min)(min)歡(huan)迎,遂漸淘汰。惟至元之(zhi)末,國用不給,創行權鈔(chao),即于銅(tong)錢(qian)(qian)(qian)之(zhi)右(you),書(shu)(shu)明權鈔(chao)二字,其左(zuo)方(fang)書(shu)(shu)明幾兩(liang)幾分字樣,即此一枚銅(tong)錢(qian)(qian)(qian),權作銀若(ruo)干,亦(yi)即當(dang)(dang)十(shi)當(dang)(dang)百之(zhi)同意也。