黃橋戰役,共殲國(guo)民(min)黨頑固派韓(han)德勤(qin)部1.1萬余人,其中俘3800余名。奠定了(le)蘇北抗(kang)日根據地(di)的(de)堅(jian)實基礎,打(da)開了(le)華(hua)中抗(kang)戰的(de)新(xin)局(ju)面。
1940年春,堅持(chi)消極抗(kang)日(ri)、積極反(fan)共(gong)政策的(de)(de)(de)(de)(de)國民黨頑(wan)固派在(zai)(zai)第一(yi)次反(fan)共(gong)高(gao)潮被打退(tui)后(hou)(hou),密令(ling)第3、第5戰區(qu)和(he)魯(lu)蘇(su)(su)(su)戰區(qu)的(de)(de)(de)(de)(de)部(bu)隊(dui),大舉進(jin)攻(gong)華(hua)(hua)中(zhong)新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)。6月(yue)(yue),新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)江南指(zhi)(zhi)揮(hui)部(bu)根(gen)(gen)據中(zhong)共(gong)中(zhong)央(yang)(yang)5月(yue)(yue)4日(ri)關于(yu)放手發展(zhan)抗(kang)日(ri)力(li)量,抵抗(kang)反(fan)共(gong)頑(wan)固派進(jin)攻(gong)的(de)(de)(de)(de)(de)指(zhi)(zhi)示,為(wei)執行獨立(li)自(zi)主開辟蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)、發展(zhan)華(hua)(hua)中(zhong)敵后(hou)(hou)抗(kang)戰的(de)(de)(de)(de)(de)戰略(lve)任務,率所屬(shu)主力(li)北(bei)(bei)(bei)(bei)渡長江,于(yu)7月(yue)(yue)初挺進(jin)蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)。下(xia)旬(xun),遵(zun)照中(zhong)共(gong)中(zhong)央(yang)(yang)指(zhi)(zhi)示,組建(jian)(jian)新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)(zhi)揮(hui)部(bu),陳(chen)毅、粟(su)裕(yu)分任正副指(zhi)(zhi)揮(hui),下(xia)轄(xia)第1、第2、第3縱(zong)隊(dui)9個(ge)團(tuan),共(gong)7000余人(ren)。為(wei)建(jian)(jian)立(li)以黃橋為(wei)中(zhong)心的(de)(de)(de)(de)(de)抗(kang)日(ri)根(gen)(gen)據地(di),蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)(zhi)揮(hui)部(bu)所屬(shu)部(bu)隊(dui)隨即東(dong)(dong)進(jin)黃橋地(di)區(qu)。8月(yue)(yue),為(wei)策應新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)發展(zhan)蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei),八(ba)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)第5縱(zong)隊(dui)東(dong)(dong)進(jin)淮(陰)海(hai)(州)地(di)區(qu),形成南北(bei)(bei)(bei)(bei)配(pei)合、打開蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)抗(kang)戰局(ju)面的(de)(de)(de)(de)(de)有(you)(you)利(li)態(tai)勢。國民黨軍(jun)(jun)(jun)(jun)魯(lu)蘇(su)(su)(su)戰區(qu)副總司令(ling)兼江蘇(su)(su)(su)省主席韓(han)德(de)勤,自(zi)詡擁兵10萬,視新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)部(bu)隊(dui)為(wei)心腹(fu)之患,企(qi)圖先集(ji)中(zhong)兵力(li)進(jin)攻(gong)黃橋,消滅或驅逐立(li)足未穩(wen)的(de)(de)(de)(de)(de)新(xin)(xin)(xin)四(si)(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)部(bu)隊(dui),然后(hou)(hou)移(yi)兵北(bei)(bei)(bei)(bei)上,殲(jian)擊南下(xia)的(de)(de)(de)(de)(de)八(ba)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)第5縱(zong)隊(dui)。蘇(su)(su)(su)北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)(zhi)揮(hui)部(bu)堅持(chi)有(you)(you)理、有(you)(you)利(li)、有(you)(you)節的(de)(de)(de)(de)(de)自(zi)衛立(li)場,在(zai)(zai)八(ba)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)第5縱(zong)隊(dui)的(de)(de)(de)(de)(de)配(pei)合下(xia),積極做好(hao)迎(ying)擊韓(han)德(de)勤部(bu)進(jin)攻(gong)的(de)(de)(de)(de)(de)準備,并(bing)靈活運用(yong)斗(dou)爭策略(lve),爭取了駐泰(tai)(tai)州地(di)區(qu)的(de)(de)(de)(de)(de)魯(lu)蘇(su)(su)(su)皖邊區(qu)游擊軍(jun)(jun)(jun)(jun)李明揚、李長江部(bu)和(he)曲塘一(yi)帶的(de)(de)(de)(de)(de)稅警總團(tuan)陳(chen)泰(tai)(tai)運部(bu)保(bao)持(chi)中(zhong)立(li)。
1940年9月(yue)初,韓(han)(han)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)分(fen)兩路向南進(jin)攻(gong)(gong)。新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)被(bei)迫自衛反(fan)擊(ji)(ji)(ji)(ji),首(shou)戰(zhan)(zhan)營(ying)溪(xi),殲(jian)其(qi)(qi)先頭(tou)保安(an)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1旅(lv)(lv)(lv)2個(ge)團(tuan),進(jin)而(er)攻(gong)(gong)取(qu)姜(jiang)堰(yan),殲(jian)守軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)千(qian)余(yu)(yu)人(ren)(ren),并繼續向韓(han)(han)德(de)(de)勤呼吁停(ting)止內戰(zhan)(zhan),團(tuan)結抗(kang)(kang)日(ri)(ri)(ri)(ri)。韓(han)(han)德(de)(de)勤則以新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)必須退(tui)出(chu)(chu)姜(jiang)堰(yan)為(wei)借口相要挾。蘇北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)揮部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)為(wei)顧全抗(kang)(kang)戰(zhan)(zhan)大局,慨然(ran)允(yun)諾,讓出(chu)(chu)姜(jiang)堰(yan),由(you)李(li)(li)明揚(yang)、李(li)(li)長(chang)(chang)江(jiang)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)接(jie)防,還主動送給陳泰運(yun)(yun)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)分(fen)槍械(xie),進(jin)一步爭取(qu)了(le)(le)李(li)(li)、陳,使韓(han)(han)德(de)(de)勤更加孤立(li)。然(ran)而(er)韓(han)(han)德(de)(de)勤自恃兵(bing)多糧足、裝備精良(liang),以為(wei)新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)退(tui)出(chu)(chu)姜(jiang)堰(yan)是(shi)膽怯,令其(qi)(qi)主力第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(轄(xia)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)33、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)117師(shi)(shi))和獨(du)立(li)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)6旅(lv)(lv)(lv)共1.5萬余(yu)(yu)人(ren)(ren)為(wei)中(zhong)(zhong)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun),從海(hai)安(an)、曲(qu)塘(tang)一線進(jin)攻(gong)(gong)黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao);李(li)(li)明揚(yang)、陳泰運(yun)(yun)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)為(wei)右路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun),5個(ge)保安(an)旅(lv)(lv)(lv)為(wei)左(zuo)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun),向黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)兩翼夾擊(ji)(ji)(ji)(ji),其(qi)(qi)進(jin)攻(gong)(gong)總兵(bing)力達26個(ge)團(tuan)3萬余(yu)(yu)人(ren)(ren),企圖(tu)(tu)于(yu)(yu)黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)地區聚殲(jian)新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)蘇北(bei)(bei)(bei)(bei)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)隊(dui)(dui)。蘇北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)揮部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)鑒于(yu)(yu)決(jue)戰(zhan)(zhan)不可(ke)避免,決(jue)定集(ji)中(zhong)(zhong)兵(bing)力,采(cai)取(qu)誘其(qi)(qi)深(shen)入、各個(ge)擊(ji)(ji)(ji)(ji)破的(de)戰(zhan)(zhan)法,于(yu)(yu)運(yun)(yun)動中(zhong)(zhong)殲(jian)擊(ji)(ji)(ji)(ji)韓(han)(han)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)。據此,部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)署第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)3縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)堅守黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao);第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)隱(yin)蔽(bi)集(ji)結于(yu)(yu)黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)西北(bei)(bei)(bei)(bei)地區,作為(wei)突擊(ji)(ji)(ji)(ji)力量。10月(yue)4日(ri)(ri)(ri)(ri),韓(han)(han)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)33師(shi)(shi)由(you)分(fen)界(jie)直(zhi)撲黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)東北(bei)(bei)(bei)(bei)前(qian)(qian)沿陣地,實施猛烈攻(gong)(gong)擊(ji)(ji)(ji)(ji),一部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)突入東門。第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)3縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)頑強反(fan)擊(ji)(ji)(ji)(ji),予以殺(sha)傷,將(jiang)其(qi)(qi)逐出(chu)(chu)。韓(han)(han)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)率(lv)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)117師(shi)(shi)經古溪(xi)進(jin)至野屋(wu)基、何家塘(tang)一線;獨(du)立(li)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)6旅(lv)(lv)(lv)經高橋(qiao)南進(jin),企圖(tu)(tu)襲(xi)擊(ji)(ji)(ji)(ji)黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)側背(bei)。第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)適時勇猛出(chu)(chu)擊(ji)(ji)(ji)(ji),一舉將(jiang)開進(jin)中(zhong)(zhong)的(de)獨(du)立(li)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)6旅(lv)(lv)(lv)分(fen)割包(bao)(bao)圍于(yu)(yu)高橋(qiao)一帶,經3小(xiao)時激(ji)戰(zhan)(zhan),全殲(jian)該旅(lv)(lv)(lv)。4日(ri)(ri)(ri)(ri)午夜,第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)經八字橋(qiao)插到分(fen)界(jie),切斷(duan)了(le)(le)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)退(tui)路,協同第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)3縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)形成三面夾擊(ji)(ji)(ji)(ji),將(jiang)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)主力分(fen)割包(bao)(bao)圍于(yu)(yu)黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)東北(bei)(bei)(bei)(bei)地區。5日(ri)(ri)(ri)(ri)中(zhong)(zhong)午,第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)4團(tuan)首(shou)先攻(gong)(gong)擊(ji)(ji)(ji)(ji)其(qi)(qi)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu),第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1團(tuan)主力隨后勇猛出(chu)(chu)擊(ji)(ji)(ji)(ji),各縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)旋即緊(jin)縮包(bao)(bao)圍,奮勇沖殺(sha)。第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)長(chang)(chang)李(li)(li)守維在(zai)逃跑中(zhong)(zhong)落(luo)水斃命。經火線喊話,第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)89軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)官兵(bing)紛紛繳械(xie),主力于(yu)(yu)當晚被(bei)殲(jian)。6日(ri)(ri)(ri)(ri),第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)又(you)追殲(jian)該軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)余(yu)(yu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)于(yu)(yu)營(ying)溪(xi),乘勝(sheng)攻(gong)(gong)占(zhan)海(hai)安(an)、東臺(tai)等(deng)地。韓(han)(han)德(de)(de)勤率(lv)殘部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)千(qian)余(yu)(yu)人(ren)(ren)向興化潰敗。左(zuo)路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)各保安(an)旅(lv)(lv)(lv)團(tuan)陳兵(bing)運(yun)(yun)糧河(he)東西之線,頻頻查詢戰(zhan)(zhan)況,企圖(tu)(tu)坐收(shou)漁利的(de)李(li)(li)明揚(yang)、李(li)(li)長(chang)(chang)江(jiang)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)和陳泰運(yun)(yun)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)亦隨之撤退(tui)。與此同時,八路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)5縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)由(you)漣水東進(jin),攻(gong)(gong)占(zhan)阜寧、東溝(gou)、益林,殲(jian)韓(han)(han)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)保安(an)旅(lv)(lv)(lv)一部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)后,直(zhi)下鹽城。10月(yue)10日(ri)(ri)(ri)(ri),新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)蘇北(bei)(bei)(bei)(bei)指(zhi)揮部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)所(suo)屬第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)前(qian)(qian)鋒與八路軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)5縱(zong)(zong)(zong)(zong)(zong)隊(dui)(dui)先頭(tou)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)隊(dui)(dui),于(yu)(yu)東臺(tai)以北(bei)(bei)(bei)(bei)的(de)白駒鎮勝(sheng)利會師(shi)(shi)。黃(huang)(huang)(huang)橋(qiao)戰(zhan)(zhan)役(yi)期(qi)間,當地人(ren)(ren)民群眾在(zai)中(zhong)(zhong)共蘇北(bei)(bei)(bei)(bei)區委領(ling)導(dao)下,積(ji)極支援新(xin)(xin)四(si)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)作戰(zhan)(zhan),對保證戰(zhan)(zhan)役(yi)的(de)勝(sheng)利起了(le)(le)重要作用(yong)。此役(yi),共殲(jian)國民黨頑固(gu)派韓(han)(han)德(de)(de)勤部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)1.1萬余(yu)(yu)人(ren)(ren),其(qi)(qi)中(zhong)(zhong)俘3800余(yu)(yu)名。
黃橋戰役的勝利,奠(dian)定了蘇北抗(kang)日根據(ju)地(di)的堅實基礎,打開了華(hua)中抗(kang)戰的新局面。