劉秉璋(1826~1905),晚清重臣(chen),淮軍名(ming)將。字仲良,安徽廬江(jiang)(jiang)人。胸懷大志,青年中(zhong)舉成(cheng)名(ming),由于國家動亂,由翰林(lin)院編修而入軍幕,投(tou)筆(bi)從戎,平吳(wu)剿(jiao)捻后逐步成(cheng)長為一(yi)名(ming)封(feng)建(jian)官吏(li)。中(zhong)法(fa)戰爭期間(jian),力抗外侮,指(zhi)揮了(le)(le)著名(ming)的“鎮海之役”,維護了(le)(le)國家尊嚴。督(du)蜀十(shi)年,勤政廉潔(jie),用(yong)(yong)竹籠古法(fa)維修都江(jiang)(jiang)堰(yan)水(shui)利工程,造(zao)福(fu)百姓。在“成(cheng)都教案”中(zhong)維護民(min)族利益(yi),清廷罷其(qi)職(zhi)。一(yi)生淡泊名(ming)利,卻十(shi)分重視教育,為家鄉捐(juan)建(jian)了(le)(le)三樂(le)堂書院、南(nan)京廬江(jiang)(jiang)試館,培養了(le)(le)一(yi)大批(pi)有用(yong)(yong)之材。
劉(liu)秉璋(1826~1905),字仲(zhong)良,安徽(hui)省廬江縣(xian)礬山鎮劉(liu)墩村人(明永樂間(jian)劉(liu)秉璋祖先遷此(ci)定居(ju),改(gai)(gai)此(ci)地(di)為劉(liu)家墩,后1983年(nian)地(di)名(ming)普查時改(gai)(gai)名(ming)劉(liu)墩),農民家庭,自幼讀書。咸豐十年(nian)(1860年(nian)),中進士,選為庶吉士,授(shou)編修。
同(tong)治元年(nian)(1862年(nian)),太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)占(zhan)據江寧(ning),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)隨欽差(cha)大(da)臣張(zhang)芾軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)至皖南,常為(wei)其籌劃(hua)進(jin)剿之策,深(shen)得李鴻章(zhang)贊賞。李鴻章(zhang)任江蘇巡撫,移軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)上(shang)海(hai),鎮壓太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)時(shi),即奏調劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)于帳下。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)遂入淮(huai)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)。時(shi)上(shang)海(hai)駐有(you)英人(ren)戈(ge)登訓(xun)練的(de)常勝(sheng)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun),見淮(huai)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)裝備(bei)低劣,服飾又差(cha),皆笑而侮之。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)對諸將士(shi)說:“此不足病也,顧吾曹(cao)能戰否耳!”后經數(shu)戰,淮(huai)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)作(zuo)戰勇敢(gan),常獲大(da)捷,深(shen)得常勝(sheng)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)飲(yin)佩,并積極配合淮(huai)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)鎮壓太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)。同(tong)治二(er)年(nian),太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)攻(gong)占(zhan)福山(shan),進(jin)圍(wei)(wei)常熟(shu),形勢危急。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)會(hui)(hui)同(tong)潘鼎(ding)新、劉(liu)銘(ming)傳諸軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)進(jin)攻(gong)福山(shan),以(yi)救(jiu)常熟(shu),并約(yue)常勝(sheng)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)以(yi)大(da)炮轟(hong)擊太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)營(ying)。太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)遂解常熟(shu)之圍(wei)(wei),回軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)福山(shan)。不久太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)攻(gong)占(zhan)浙西(xi)(xi)各郡(jun),危及(ji)江蘇,李鴻章(zhang)急令(ling)劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)自募一軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun),進(jin)圍(wei)(wei)嘉(jia)(jia)善。太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)在水(shui)陸要沖(chong)的(de)楓涇、西(xi)(xi)塘筑石為(wei)壘,遣數(shu)萬(wan)人(ren)防守,與嘉(jia)(jia)善成(cheng)犄角之勢,構成(cheng)嚴密防御陣勢。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)率6000余人(ren),以(yi)吳(wu)長慶(qing)、況文(wen)榜(bang)、王占(zhan)魁為(wei)將,逼壘而營(ying)。先集中(zhong)兵力攻(gong)破(po)西(xi)(xi)塘,而后乘(cheng)勢前(qian)(qian)進(jin),攻(gong)占(zhan)楓涇,并擊敗(bai)太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)從(cong)嘉(jia)(jia)興、平(ping)(ping)湖、乍浦等地前(qian)(qian)來的(de)數(shu)萬(wan)援(yuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)。因鎮壓太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)有(you)功,清廷降旨嘉(jia)(jia)獎,以(yi)侍講遇缺題奏。太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)雖累敗(bai),但仍以(yi)張(zhang)涇匯為(wei)護衛,據守嘉(jia)(jia)善。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)約(yue)太(tai)(tai)(tai)湖師(shi)船,水(shui)陸夾(jia)擊張(zhang)涇匯。嘉(jia)(jia)善太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)來援(yuan),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)憑河督戰,腿受槍傷(shang),不后退。士(shi)卒鳧濠直進(jin),將張(zhang)涇匯攻(gong)破(po)。嘉(jia)(jia)善及(ji)平(ping)(ping)湖、乍浦等地亦被克(ke)復。同(tong)治三年(nian)七月(yue),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)會(hui)(hui)同(tong)總(zong)兵程啟(qi)學進(jin)攻(gong)嘉(jia)(jia)興,盡毀城外太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)營(ying)壘。他肉搏登城,晝夜仰攻(gong),擲火焚城中(zhong)火藥(yao)庫,將城攻(gong)破(po),殺(sha)害(hai)榮(rong)王廖發壽、挺王劉(liu)德(de)功,清廷降旨賞戴花翎(ling)。繼(ji)而進(jin)攻(gong)湖州,攻(gong)占(zhan)吳(wu)溇、南澤,連戰皆捷,將浙西(xi)(xi)太(tai)(tai)(tai)平(ping)(ping)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)肅清。因劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)治軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)嚴整,親(qin)冒(mao)矢(shi)石,清廷降旨賞振勇巴(ba)圖魯名號,遇有(you)應升(sheng)之缺,開列在前(qian)(qian)。十(shi)月(yue),補右春坊右庶子,旋轉正庶子。復升(sheng)侍講學士(shi)。
同治(zhi)(zhi)四年(nian)(nian)(nian)二(er)(er)(er)月(yue)(yue)(yue),捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)復熾(chi)。清(qing)廷命曾國(guo)藩為(wei)(wei)欽(qin)差(cha)大(da)臣,前往督(du)剿(jiao)。曾國(guo)藩即奏調(diao)劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)襄辦(ban)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)務。四月(yue)(yue)(yue),授(shou)劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)為(wei)(wei)江(jiang)蘇按察使,統軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)駐徐州。時捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)轉戰無定,忽(hu)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)忽(hu)西(xi)(xi)(xi)難以(yi)剿(jiao)捕。曾國(guo)藩、李(li)鴻(hong)章皆主張(zhang)(zhang)將(jiang)(jiang)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)驅(qu)之(zhi)一(yi)(yi)隅,聚而殲之(zhi)。眾認為(wei)(wei)此(ci)法不切實際,唯劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)“獨深贊之(zhi)”。五月(yue)(yue)(yue),捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)進(jin)(jin)攻宿遷埠(bu)了鎮(zhen)(zhen)、洋(yang)河集,徑(jing)趨運河。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)遣(qian)吳(wu)長慶、王(wang)占魁夜襲其營,循(xun)舊堤追(zhui)擊(ji),大(da)敗(bai)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)。捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)首領任柱(zhu)(zhu)、賴文(wen)光(guang)(guang)與(yu)張(zhang)(zhang)宗(zong)禹(yu)(yu)失(shi)散,復折而南(nan)(nan),渡澮、渦兩河,入(ru)懷遠(yuan)、鳳臺(tai)境。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)率(lv)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)追(zhui)至(zhi)蒙城,會(hui)(hui)(hui)盛軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)共(gong)剿(jiao)。七月(yue)(yue)(yue),任柱(zhu)(zhu)、賴文(wen)光(guang)(guang)與(yu)張(zhang)(zhang)宗(zong)禹(yu)(yu)會(hui)(hui)(hui)合于河南(nan)(nan)石(shi)固鎮(zhen)(zhen),將(jiang)(jiang)攻山(shan)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)率(lv)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)追(zhui)至(zhi)禹(yu)(yu)城寨,以(yi)馬隊(dui)進(jin)(jin)擊(ji),又(you)大(da)破捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)。捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)為(wei)(wei)擺(bai)脫(tuo)困境,免(mian)遭全(quan)(quan)殲,分為(wei)(wei)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)西(xi)(xi)(xi)兩部。張(zhang)(zhang)宗(zong)禹(yu)(yu)率(lv)一(yi)(yi)部西(xi)(xi)(xi)往,是為(wei)(wei)西(xi)(xi)(xi)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)。任柱(zhu)(zhu)、賴文(wen)光(guang)(guang)率(lv)一(yi)(yi)部東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)往,是為(wei)(wei)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)。曾國(guo)藩將(jiang)(jiang)進(jin)(jin)剿(jiao)西(xi)(xi)(xi)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)之(zhi)任,委(wei)于總兵劉(liu)(liu)(liu)松山(shan),命劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)與(yu)提督(du)楊(yang)鼎勛(xun)等(deng)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)于豫(yu)西(xi)(xi)(xi),以(yi)圍(wei)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)。十(shi)(shi)二(er)(er)(er)月(yue)(yue)(yue),東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)轉戰入(ru)湖北(bei),劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)率(lv)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)追(zhui)擊(ji),敗(bai)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)于德安。同治(zhi)(zhi)六(liu)年(nian)(nian)(nian)二(er)(er)(er)月(yue)(yue)(yue),功(gong)授(shou)山(shan)西(xi)(xi)(xi)布政(zheng)使,因(yin)(yin)剿(jiao)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)在(zai)急,未能到任。東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)德安之(zhi)敗(bai)后(hou),折入(ru)安徽霍山(shan)、太湖間(jian)。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)日夜疾馳宿松,迎頭(tou)將(jiang)(jiang)其擊(ji)敗(bai)。東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)復走(zou)湖北(bei),自(zi)孝感小河溪徑(jing)趨河口(kou)鎮(zhen)(zhen)。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)會(hui)(hui)(hui)勛(xun)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)進(jin)(jin)擊(ji),勛(xun)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)先至(zhi)遇(yu)伏,總兵張(zhang)(zhang)遵道遭擊(ji)斃。東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)乘(cheng)勝而下,勢不可遏。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)率(lv)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)予(yu)以(yi)橫擊(ji),吳(wu)長慶、況文(wen)榜(bang)等(deng)各殊(shu)死戰,東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)始潰走(zou)豫(yu)。六(liu)月(yue)(yue)(yue),李(li)鴻(hong)章奉旨代曾國(guo)藩督(du)師,自(zi)歸德移駐濟寧,擬采取“圍(wei)制”之(zhi)策,扼守運河,蹙(cu)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)于海隅,進(jin)(jin)行聚殲。檄(xi)劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)速赴濟寧,布置(zhi)運防。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)得令,即率(lv)部屯駐運西(xi)(xi)(xi),會(hui)(hui)(hui)魯、豫(yu)、皖(wan)3省兵,并為(wei)(wei)合剿(jiao)。七月(yue)(yue)(yue),東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)敗(bai)魯軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)于濰河,自(zi)安邱、臨朐南(nan)(nan)走(zou),以(yi)規(gui)江(jiang)淮。李(li)鴻(hong)章急令劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)由臺(tai)莊過河,會(hui)(hui)(hui)浙軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)防守清(qing)江(jiang)。八(ba)至(zhi)十(shi)(shi)一(yi)(yi)月(yue)(yue)(yue),提督(du)劉(liu)(liu)(liu)銘(ming)傳、郭松林等(deng)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)累獲大(da)捷,任柱(zhu)(zhu)戰歿,賴文(wen)光(guang)(guang)率(lv)余(yu)騎(qi)千余(yu),南(nan)(nan)走(zou)清(qing)江(jiang)。十(shi)(shi)二(er)(er)(er)月(yue)(yue)(yue),劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)與(yu)道員李(li)昭慶,大(da)敗(bai)東(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)(dong)捻(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)于淮城。賴文(wen)光(guang)(guang)率(lv)部退走(zou)高寶水鄉,遭吳(wu)毓蘭華字營襲擊(ji),全(quan)(quan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)(jun)覆沒。同治(zhi)(zhi)八(ba)年(nian)(nian)(nian),劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)家父病(bing)逝,乞歸守孝3年(nian)(nian)(nian)。十(shi)(shi)一(yi)(yi)年(nian)(nian)(nian),服闋入(ru)都,詔授(shou)江(jiang)西(xi)(xi)(xi)布政(zheng)使。光(guang)(guang)緒元年(nian)(nian)(nian)(1875年(nian)(nian)(nian)),升江(jiang)西(xi)(xi)(xi)巡撫。光(guang)(guang)緒六(liu)年(nian)(nian)(nian),因(yin)(yin)劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)任江(jiang)西(xi)(xi)(xi)巡撫期間(jian),在(zai)平息(xi)新疆(jiang)事件中,籌解甘餉,予(yu)以(yi)大(da)力支(zhi)持,賞頭(tou)品(pin)頂(ding)帶。八(ba)年(nian)(nian)(nian),授(shou)浙江(jiang)巡撫。此(ci)間(jian),臺(tai)灣(wan)黃金(jin)滿嘯聚海濱,結伙為(wei)(wei)匪,官(guan)兵清(qing)剿(jiao),他遠(yuan)逃(tao)重(zhong)洋(yang),官(guan)兵撤走(zou),則(ze)又(you)復出。劉(liu)(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)(zhang)到任后(hou),經過詳細偵察,發現(xian)內(nei)地多有間(jian)諜,故兵機泄(xie)露。他采取嚴辦(ban)保甲的(de)辦(ban)法,割斷其與(yu)內(nei)地的(de)聯系(xi)。黃金(jin)滿因(yin)(yin)內(nei)地坐探(tan)被(bei)除,兵機莫測,窮蹙(cu)就撫。
光緒(xu)十(shi)年(nian),法(fa)(fa)(fa)軍(jun)侵(qin)略越南(nan)事(shi)起,劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)為防御法(fa)(fa)(fa)軍(jun)入侵(qin)中國,遂親巡(xun)海口(kou)沿岸(an),筑長墻綿亙數(shu)(shu)(shu)十(shi)里(li),置地(di)雷,封(feng)海口(kou),令(ling)(ling)所有兵(bing)輪(lun)加強(qiang)(qiang)戒備。光緒(xu)十(shi)一年(nian)一月,法(fa)(fa)(fa)軍(jun)果突(tu)入蛟(jiao)門,劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)令(ling)(ling)炮(pao)臺守將(jiang)(jiang)守備吳杰,發巨炮(pao)將(jiang)(jiang)法(fa)(fa)(fa)艦(jian)擊(ji)(ji)(ji)(ji)退。越數(shu)(shu)(shu)日(ri),法(fa)(fa)(fa)艦(jian)復入虎(hu)蹲山北,劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)令(ling)(ling)守軍(jun)迎擊(ji)(ji)(ji)(ji),發炮(pao)擊(ji)(ji)(ji)(ji)中法(fa)(fa)(fa)艦(jian)煙筒和后艄,法(fa)(fa)(fa)將(jiang)(jiang)迷祿中炮(pao)身亡(wang),大敗而(er)逃。法(fa)(fa)(fa)軍(jun)大艦(jian)進攻受挫,則放小(xiao)輪(lun)潛(qian)窺南(nan)岸(an),竄犯寶山口(kou),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)令(ling)(ling)總(zong)兵(bing)錢玉(yu)興挑(tiao)選驍勇之(zhi)士,組成敢死隊潛(qian)伏清泉(quan)嶺下,突(tu)而(er)擊(ji)(ji)(ji)(ji)之(zhi),將(jiang)(jiang)法(fa)(fa)(fa)軍(jun)打得大敗,擊(ji)(ji)(ji)(ji)斃和落水(shui)死者(zhe)不計其數(shu)(shu)(shu)。鎮海之(zhi)役,計擊(ji)(ji)(ji)(ji)沉法(fa)(fa)(fa)艦(jian)一艘,重創三(san)(san)艘,火輪(lun)、小(xiao)船多(duo)只,給侵(qin)略者(zhe)以沉重的打擊(ji)(ji)(ji)(ji)。自此,法(fa)(fa)(fa)軍(jun)不敢再犯。事(shi)畢(bi),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)具疏(shu),力(li)諫擴(kuo)充(chong)海防,以備不虞。光緒(xu)十(shi)二(er)年(nian),劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)升四(si)川(chuan)總(zong)督。川(chuan)省幅員遼闊(kuo),外接少(shao)(shao)數(shu)(shu)(shu)民(min)族(zu)地(di)區,內多(duo)匪盜,社會極不穩定(ding)。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)到任(ren)(ren)后,先后將(jiang)(jiang)萬(wan)縣崔英(ying)河、茂(mao)州何三(san)(san)木(mu)匠(jiang),川(chuan)北陳坤(kun)山,秀山姚復乾等勢力(li)平定(ding)。繼而(er)采(cai)取屯田之(zhi)策,安撫少(shao)(shao)數(shu)(shu)(shu)民(min)族(zu),大小(xiao)涼山拉布浪蟾對等少(shao)(shao)數(shu)(shu)(shu)民(min)族(zu)皆請服。光緒(xu)二(er)十(shi)年(nian)元(yuan)月,奉(feng)懿旨賞加太子少(shao)(shao)保銜并(bing)御書長壽字、福(fu)壽字和如意蟒(mang)袍等件。劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)剛任(ren)(ren)四(si)川(chuan)總(zong)督時(shi),即奏調(diao)試用(yong)道(dao)葉(xie)毓榮、總(zong)兵(bing)錢玉(yu)興等至蜀,對其非(fei)常信(xin)任(ren)(ren)。御史鐘德祥對劉(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)此舉,進行(xing)強(qiang)(qiang)烈彈劾。清廷以濫舉非(fei)人(ren),照溺(ni)職例(li),降旨革(ge)職留任(ren)(ren)。十(shi)月,奉(feng)旨開(kai)缺至京,令(ling)(ling)其俟新督到任(ren)(ren),再行(xing)交卸。
光(guang)緒(xu)十(shi)二(er)(er)年(1886),劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)任四川(chuan)(chuan)總(zong)(zong)督,在川(chuan)(chuan)先后(hou)派兵鎮(zhen)壓萬(wan)縣、川(chuan)(chuan)北、酉陽等(deng)地(di)農民(min)起義,剿(jiao)滅西昌地(di)區彝民(min)起義和藏民(min)起事,又一(yi)再增(zeng)兵屯駐西南邊陲,以(yi)資鎮(zhen)懾。查辦(ban)遺留的“重(zhong)慶(qing)教(jiao)(jiao)案”。因美(mei)、英教(jiao)(jiao)會(hui)強行(xing)占地(di)建教(jiao)(jiao)堂,民(min)眾(zhong)反(fan)對(dui),教(jiao)(jiao)會(hui)組織武裝殺(sha)傷30余人(ren)(ren),激起公憤(fen)反(fan)教(jiao)(jiao)會(hui),焚毀(hui)教(jiao)(jiao)學,散發(fa)傳單,揭露美(mei)、英幫(bang)助日(ri)本(ben)侵(qin)略中國(guo)的罪行(xing),使(shi)美(mei)、英教(jiao)(jiao)會(hui)更為不滿,關殺(sha)兒童和民(min)眾(zhong)。洋(yang)人(ren)(ren)踐踏中國(guo)主(zhu)權,激起川(chuan)(chuan)西11縣民(min)眾(zhong)起來反(fan)教(jiao)(jiao)會(hui)。劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)在查處(chu)中,他只是(shi)逮(dai)捕亂民(min)石匯等(deng),繩之(zhi)以(yi)法(fa),并殺(sha)教(jiao)(jiao)紳羅(luo)元(yuan)義,以(yi)泄民(min)憤(fen)。至是(shi)省(sheng)(sheng)城(cheng)民(min)教(jiao)(jiao)構(gou)釁,各屬繼起。旬日(ri)間,教(jiao)(jiao)堂被(bei)燒10余處(chu),且蔓延到省(sheng)(sheng)外(wai)(wai)。對(dui)外(wai)(wai)國(guo)在中國(guo)設(she)立的教(jiao)(jiao)堂,清廷(ting)早有旨(zhi)諭,令“各省(sheng)(sheng)督撫,嚴(yan)飭地(di)方官(guan)加(jia)意保護”。御(yu)史吳光(guang)奎奏參:“省(sheng)(sheng)城(cheng)滋事之(zhi)始,劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)堅置不理(li),并未(wei)派兵彈壓,無業游(you)民(min)愈聚(ju)愈多,以(yi)致省(sheng)(sheng)外(wai)(wai)教(jiao)(jiao)案層見累出(chu)”,加(jia)之(zhi)在處(chu)理(li)“重(zhong)慶(qing)教(jiao)(jiao)案”中,僅處(chu)死殺(sha)人(ren)(ren)兇手和鬧事首領,未(wei)鎮(zhen)壓群眾(zhong),美(mei)、英教(jiao)(jiao)士不滿,紛紛致電(dian)總(zong)(zong)署,要求(qiu)懲辦(ban)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang),清廷(ting)據此,并迫于(yu)英、美(mei)、法(fa)公使(shi)要挾,將(jiang)劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)罷官(guan)歸里,以(yi)劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)“任意廢弛,有負委(wei)任”,“著行(xing)革職,永(yong)不敘用(yong),以(yi)示懲儆”。光(guang)緒(xu)二(er)(er)十(shi)五年,清廷(ting)復用(yong)劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang),“詔再征之(zhi)”。劉(liu)(liu)秉(bing)璋(zhang)(zhang)(zhang)以(yi)疾不能赴。光(guang)緒(xu)三十(shi)一(yi)年(1905)病逝。逝后(hou),由于(yu)兩江(jiang)總(zong)(zong)督周馥的疏(shu)奏,清廷(ting)準(zhun)其“復官(guan),予(yu)優恤(xu),建祠”。
閱兵松潘道(dao)中作鈴轅小隊擁旌旗,嘉命恭承遠(yuan)視(shi)師。馬齒六旬吾(wu)老矣,羊(yang)腸九(jiu)折命驅(qu)之。層巒細入龍眠畫,秀嶺雄于太白詩。匹練懸(xuan)流(liu)三百里,匡廬瀑布(bu)未(wei)云奇。
舊院習(xi)已荒,榛蕪翳(yi)眾綠。命匠稍經營,累石(shi)間疏竹。習(xi)靜亦偶然(ran),為迓高賢躅。詼詭語驚(jing)人,嘯歌聲滿屋。賓朋亦既醉,主人請繼燭。官樣與儒(ru)風,一(yi)齊高閣束。歡笑忽欷歔,驚(jing)心羲馭速。皓(hao)首(shou)百無成,終須同草木。蓬蓽多窮黎,眾樂慚(can)于獨。寵(chong)命忝纓組,幽懷寄泉谷(gu)。《道德》五(wu)千(qian)言,止足義已熟。欲乞衰朽身,鄉關馳夢轂。一(yi)壑猶能專,生平愿(yuan)已足。此如傳舍然(ran),徒爾勞板筑。新(xin)詩惠袞褒,盥手百回讀。
元龍意氣昔何如,荏苒光陰付子虛。政績不登循(xun)吏傳,文章豈有茂陵(ling)書。死猶腐草螢光點,生比寒花蝶(die)夢蘇。壯不如人今老矣,片帆東去啖鰣魚。
望見(jian)蓬廬喜欲顛,弟兄慰問笑喧闐。豪(hao)貲富(fu)擁書(shu)千卷,醉態狂歌詩一篇。清白差(cha)堪貽子姓,燒丹(dan)何必學神仙。興來沽酒招(zhao)朋好,斫膾烹雌(ci)足(zu)俸(feng)錢。
劉(liu)家(jia)(jia)第二代五兄弟,子承父志,后(hou)來也都曾風云過一時。老(lao)大劉(liu)體乾(qian),在袁世(shi)凱(kai)當(dang)政時官(guan)至(zhi)四川省(sheng)省(sheng)長(宣(xuan)慰使(shi)),所謂(wei)兩代人先后(hou)督蜀,一時傳為(wei)(wei)美談;老(lao)二劉(liu)體仁是舉人,原(yuan)在京城為(wei)(wei)官(guan),因不愿與(yu)袁世(shi)凱(kai)合作,遂(sui)棄官(guan)回家(jia)(jia);老(lao)三劉(liu)體信(聲木)成為(wei)(wei)著名的學(xue)者、藏書家(jia)(jia),他的關于楚辭(ci)類(lei)的藏書,被郭沫若稱為(wei)(wei)海內(nei)第一。五兄弟中最負盛名者,是后(hou)來出(chu)任(ren)中國(guo)實業銀行總經理的劉(liu)體智(zhi)(即(ji)老(lao)四晦之)。
劉晦之
劉(liu)(liu)(liu)(liu)晦之(1879~1962年)名體(ti)智(zhi),晚(wan)號善齋(zhai)老人(ren)(ren),安徽廬江(jiang)縣礬山鎮(zhen)劉(liu)(liu)(liu)(liu)墩村(cun)人(ren)(ren),晚(wan)清重臣(chen)四(si)川總(zong)督(du)劉(liu)(liu)(liu)(liu)秉璋之子。劉(liu)(liu)(liu)(liu)秉璋在浙(zhe)江(jiang)巡撫任上(shang)時,正值中(zhong)(zhong)法(fa)戰(zhan)(zhan)爭爆發(fa)。他(ta)率軍坐鎮(zhen)杭州。在戰(zhan)(zhan)爭的關鍵時刻(ke),他(ta)對(dui)家人(ren)(ren)說:“萬一戰(zhan)(zhan)場(chang)失利,吾得(de)對(dui)國盡(jin)(jin)忠,夫人(ren)(ren)要盡(jin)(jin)節(jie),三個兒子(指老大(da)劉(liu)(liu)(liu)(liu)體(ti)乾、老二(er)劉(liu)(liu)(liu)(liu)體(ti)仁、老三劉(liu)(liu)(liu)(liu)體(ti)信(xin))要盡(jin)(jin)孝(xiao),小(xiao)四(si)、小(xiao)五尚小(xiao),送給(gei)李鴻章了。”此言(yan)一出(chu),軍中(zhong)(zhong)將(jiang)士無(wu)不鐵(tie)心報國。中(zhong)(zhong)法(fa)之戰(zhan)(zhan)鎮(zhen)海一役歷(li)時103天,空前酷(ku)烈(lie),全憑浙(zhe)江(jiang)一省的財力和兵力支持,最(zui)終(zhong)戰(zhan)(zhan)勝法(fa)軍。法(fa)軍艦隊司令孤拔(ba)受重傷,不久死在澎湖(hu)列島。劉(liu)(liu)(liu)(liu)秉璋因此戰(zhan)(zhan)獲勝而擢(zhuo)升為四(si)川總(zong)督(du)。
劉晦(hui)之(zhi)正是(shi)劉秉璋的(de)“小四”,自幼聰慧好(hao)讀(du)。因(yin)劉秉璋是(shi)李(li)(li)鴻章的(de)至交,兩(liang)家(jia)又(you)(you)是(shi)姻親,故劉晦(hui)之(zhi)從(cong)(cong)小就得(de)(de)以(yi)進入天津李(li)(li)鴻章的(de)家(jia)塾,與(yu)李(li)(li)氏(shi)諸子弟(di)(di)一起(qi)讀(du)書,中西(xi)文俱佳,又(you)(you)得(de)(de)以(yi)與(yu)李(li)(li)氏(shi)門生故吏(li)及其子弟(di)(di)朝夕相(xiang)處,過從(cong)(cong)無間,還飽覽了故家(jia)舊族(zu)多年秘示人的(de)典(dian)籍(ji)和收藏,這都為他后來(lai)從(cong)(cong)事(shi)銀行業和收藏事(shi)業打下(xia)了基礎。
劉晦之的(de)文(wen)物收藏堪稱海內(nei)一(yi)流(liu),尤其(qi)是(shi)龜甲骨片和青銅器(qi)的(de)收藏,世(shi)間罕有其(qi)比。
其甲(jia)骨文(wen)的(de)收(shou)藏在(zai)戰(zhan)前就達28000余片,1953年(nian)全部出讓給國(guo)家(jia)。據文(wen)物部門(men)統計,現存(cun)我國(guo)大陸的(de)龜甲(jia)骨片,總共(gong)9萬余片,分(fen)布在(zai)95個機關單位(wei)和44位(wei)私人收(shou)藏家(jia)手里,而劉晦之的(de)28000片,差不多(duo)就占了(le)三分(fen)之一,是(shi)私人收(shou)藏甲(jia)骨最大的(de)一宗(zong)。
1936年郭(guo)沫若亡(wang)命(ming)日(ri)本時(shi),日(ri)子過得(de)很困窘,有時(shi)連(lian)毛筆也買不起。劉晦之知其(qi)博學(xue)多(duo)才,就將自(zi)己歷年所收集(ji)的龜甲(jia)(jia)骨(gu)片(pian)(pian),請(qing)人拓(tuo)(tuo)出(chu)文字,集(ji)為(wei)《書(shu)契(qi)(qi)叢編》,分裝成20冊,托中國書(shu)店的金祖同(tong)帶到(dao)日(ri)本,親(qin)手(shou)交給郭(guo)沫若,供其(qi)研究、著(zhu)書(shu)。郭(guo)沫若見(jian)后嘆為(wei)觀(guan)止,從(cong)中挑選(xuan)了(le)1595片(pian)(pian),先期研讀考釋,并(bing)據此著(zhu)成了(le)甲(jia)(jia)骨(gu)學(xue)上(shang)具(ju)有重要意義的巨著(zhu)《殷契(qi)(qi)粹編》,在(zai)日(ri)本出(chu)版(ban)。郭(guo)沫若在(zai)書(shu)序中一再感(gan)(gan)嘆道:“劉氏(shi)體智(zhi)所藏(zang)甲(jia)(jia)骨(gu)之多(duo)而未見(jian),殆為(wei)海內外之冠(guan)。已盡拓(tuo)(tuo)出(chu)其(qi)文字,集(ji)為(wei)《書(shu)契(qi)(qi)叢編》,冊凡二十(shi),去歲夏(xia)間,蒙托金祖同(tong)君遠道見(jian)示(shi),更允(yun)其(qi)選(xuan)輯若干,先行景布,如此高誼,世所罕遘。余(yu)即深受感(gan)(gan)發,不揣谫陋,取其(qi)1595片(pian)(pian)而成茲編,視諸原著(zhu)雖僅略當十(shi)之一,然其(qi)精華大(da)率(lv)已萃于(yu)是矣(yi)。”“……然此均(jun)賴(lai)劉氏(shi)搜集(ji)椎(zhui)拓(tuo)(tuo)之力,得(de)以幸存。余(yu)僅坐享其(qi)成者(zhe),自(zi)無(wu)待論。”(郭(guo)沫若《殷契(qi)(qi)粹編·序》)感(gan)(gan)激之情,溢于(yu)言表。
抗日戰爭結束后,復(fu)旦大(da)學胡厚宣教授從大(da)后方返(fan)回滬,即(ji)常往市區新閘路上(shang)的小(xiao)校經閣(ge)拜訪(fang)劉晦之先生(sheng)(sheng),與之訂交(jiao),參觀過他的藏(zang)品,并(bing)專門安排學生(sheng)(sheng)們(men)前去參觀他收(shou)藏(zang)的甲(jia)骨。那(nei)是用楠木盒子(zi)規規整整分裝起來的100盒甲(jia)骨。打開(kai)盒蓋,滿目粲然。
另有甲(jia)骨拓本《書契叢編(bian)》20冊,每冊后附簡單釋文(wen)。這(zhe)套拓本,與盒內的甲(jia)骨實物先(xian)后次序正相對照。胡厚宣曾查其(qi)甲(jia)骨實數,實為28192片(pian)。著(zhu)名學者陳夢家還(huan)考(kao)證過,其(qi)中有300余(yu)片(pian)為徐乃昌隨(sui)庵的舊藏。
1953年,劉氏甲骨出讓國(guo)家,由(you)中(zhong)央文化部文物局接收,中(zhong)國(guo)科學院考(kao)古研究所(suo)將其又重新墨拓了一遍,拓本題名《善齋(zhai)所(suo)藏甲骨拓本》。
對于劉氏所藏(zang)甲(jia)(jia)(jia)骨(gu),前(qian)些年(nian)中國臺(tai)灣學(xue)者董作(zuo)(zuo)賓不(bu)知何故(gu),認為“劉晦之所藏(zang)甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)號(hao)稱(cheng)二萬片(pian),但(dan)大者多(duo)是(shi)偽刻(ke)”(《甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)五十年(nian)》)。解(jie)放后,中科院考古所主持甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)學(xue)史上最權(quan)威的著(zhu)錄(lu)《甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)文合(he)集》時(shi),認真考證(zheng)過一遍,認為劉氏所捐獻的甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)中,偽刻(ke)只有(you)112片(pian),還(huan)(huan)不(bu)到1/250,這就(jiu)不(bu)能算是(shi)“多(duo)”。董作(zuo)(zuo)賓還(huan)(huan)說:“他(劉氏)的精品(pin),已選(xuan)入《殷契粹編》,共1595片(pian),真是(shi)其余(yu)不(bu)足觀也已。”而事(shi)實是(shi),郭沫若、胡厚宣在(zai)編《甲(jia)(jia)(jia)骨(gu)文合(he)集》時(shi),經詳加考證(zheng),證(zheng)明郭氏當年(nian)編的《殷契粹編》所收(shou),固然都(dou)是(shi)精品(pin),但(dan)精品(pin)并沒(mei)有(you)收(shou)完(wan),如四方風(feng)名刻(ke)辭和一些特大的牛胛骨(gu)卜(bu)辭,就(jiu)沒(mei)有(you)收(shou)進。
而《甲骨(gu)文合集》在編輯過(guo)程中,就從(cong)善齋拓本中又(you)選錄了不(bu)少精品,而且有的還很重要(yao),并非“其(qi)余(yu)不(bu)足觀也(ye)已”。董氏(shi)所說,不(bu)知(zhi)何(he)據(ju)?
除去(qu)甲骨和(he)青銅器的收藏(zang)之外(wai),小校經閣(ge)內還以藏(zang)書(shu)著(zhu)名。劉氏藏(zang)書(shu)達(da)10萬冊之巨。
1934年他(ta)的(de)住宅里實在(zai)容納(na)不(bu)下日益(yi)增多的(de)藏(zang)書了,只好專門造一(yi)藏(zang)書樓,取(qu)名小(xiao)校經(jing)閣。他(ta)的(de)藏(zang)書以(yi)明清精刻(ke)為(wei)主(zhu),亦不(bu)乏(fa)宋元古(gu)本(ben)。至解放時(shi),尚有宋版9部、各地方志1000余(yu)部,善本(ben)達(da)1928冊(ce)(此為(wei)解放初上海市文管會接收時(shi)考(kao)訂的(de)結果(guo))。這些(xie)書籍分裝在(zai)500只特(te)制的(de)書箱(xiang)(xiang)里,打開書箱(xiang)(xiang)箱(xiang)(xiang)蓋(gai),上面罩了一(yi)層細細的(de)鐵絲網,這是為(wei)了在(zai)曝曬時(shi)防(fang)止老鼠鉆進(jin)去(qu)而特(te)設的(de)。
劉氏藏書(shu)還有一個與眾不同的(de)(de)(de)特點,就是《四(si)庫(ku)全書(shu)》中被當時四(si)庫(ku)館臣(chen)們(men)刪改過的(de)(de)(de)書(shu),他必須收(shou)得原(yuan)來的(de)(de)(de)舊(jiu)本(ben)。他立志要(yao)把《四(si)庫(ku)》中“存目”之書(shu),依(yi)目錄統(tong)(tong)統(tong)(tong)收(shou)齊,收(shou)不齊就借來抄(chao)錄副本(ben)。他要(yao)以一己之力,收(shou)齊《四(si)庫(ku)全書(shu)》所收(shou)書(shu)的(de)(de)(de)原(yuan)刻(ke)本(ben),統(tong)(tong)統(tong)(tong)恢(hui)復舊(jiu)貌(mao),因此(ci)這小校(xiao)經閣,長年雇著十幾名(ming)抄(chao)書(shu)、校(xiao)書(shu)的(de)(de)(de)工匠,書(shu)山(shan)書(shu)海(hai),忙得不停。
解放(fang)后(hou),劉氏所有的藏(zang)書(shu)連(lian)同那500只(zhi)箱(xiang)子,全部(bu)捐(juan)給上海市文管會,后(hou)又(you)轉入上海圖(tu)書(shu)館。第一(yi)批捐(juan)書(shu)326箱(xiang),67873冊;第二批捐(juan)歷(li)代(dai)碑刻拓本282種(zhong)(zhong),共436冊,其(qi)中有漢魏(wei)名碑50種(zhong)(zhong);晉至隋79種(zhong)(zhong)、唐185種(zhong)(zhong)、宋金元明122種(zhong)(zhong)、雜帖36種(zhong)(zhong);第三批捐(juan)書(shu)34箱(xiang)。
1951年9月(yue),還(huan)捐獻了上古三(san)代及秦漢時期的兵器130件,分裝二(er)十個(ge)箱子(zi)里,后(hou)由(you)上海市文管(guan)會轉交(jiao)上海博物館保存。為此,陳毅市長(chang)曾(ceng)頒(ban)發嘉獎令,表(biao)彰(zhang)他(ta)的愛(ai)國精神。
劉晦之逝(shi)于1962年,在生前已把所有(you)藏(zang)品捐獻殆(dai)盡(還(huan)有(you)一大批古墨、古硯(yan)捐獻給安徽(hui)省博(bo)物(wu)館(guan),該館(guan)為之特辟“中國歷(li)代古墨陳列室(shi)”),身后不留一石一木,這在私家(jia)收藏(zang)史上,亦是為數不多的。