南縣文化館始于1925年元月,位于南縣縣城中心,赤沙廣場東南角,總占地面積4680平方米,建筑面積7184平方米,現有在職職工13人,退休人員20人。國家一級文化館。內設辦公室、業務工作室、檔案資料室、南縣非物質文(wen)化(hua)遺(yi)產保護(hu)中心、地花(hua)鼓培訓(xun)中心(傳承(cheng)人(ren)傳習基(ji)地)、多功能免費培訓(xun)中心、非遺(yi)展廳、舞蹈健身廳、多功能排練廳、文(wen)廊(lang)櫥(chu)窗、電子閱覽(lan)室等(deng)。各項(xiang)文(wen)化(hua)硬件(jian)、軟(ruan)件(jian)設施(shi)齊全。1993年(nian)被文(wen)化(hua)部授(shou)予(yu)“標準文(wen)化(hua)館”榮譽(yu)稱號,2004至今連(lian)續4次被文(wen)化(hua)部授(shou)予(yu)“一級(ji)文(wen)化(hua)館”稱號,連(lian)續多次被省、市、縣評為先(xian)進單位。
南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)解(jie)放后,1949年(nian)(nian)(nian)(nian)9月南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)人(ren)民(min)政府接收(shou)南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)民(min)眾教育館,1950年(nian)(nian)(nian)(nian)2月改(gai)名(ming)為“南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)人(ren)民(min)教育館”,遷至(zhi)官正(zheng)街(jie),1951年(nian)(nian)(nian)(nian)遷至(zhi)南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)劇院對面(mian)(mian),1953年(nian)(nian)(nian)(nian)改(gai)名(ming)“南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)化(hua)(hua)館”至(zhi)今。1962年(nian)(nian)(nian)(nian)4月起(qi)近(jin)30年(nian)(nian)(nian)(nian)間,在老城(cheng)中心十(shi)字(zi)街(jie)口(原(yuan)南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)一旅(lv)社右側)修建(jian)60米(mi)(mi)長黑板報宣(xuan)傳窗,內容有時事新(xin)聞、科學知識(shi)、衛生常(chang)識(shi)等(deng)欄目,深(shen)受(shou)群眾喜歡(huan)。1957年(nian)(nian)(nian)(nian)起(qi),南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)化(hua)(hua)館先(xian)后創(chuang)辦了(le)《俱樂部通訊(xun)》、《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)群眾創(chuang)作(zuo)(zuo)》、《創(chuang)作(zuo)(zuo)歌(ge)(ge)曲(qu)(qu)》、《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)藝(yi)》、《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)歌(ge)(ge)曲(qu)(qu)》、《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)畫頁》、《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)農村文(wen)(wen)化(hua)(hua)》等(deng)。影響較大的(de)(de)有1963年(nian)(nian)(nian)(nian)創(chuang)辦了(le)綜合(he)性刊物(wu)《南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)藝(yi)》,發表南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)業余(yu)作(zuo)(zuo)者(zhe)的(de)(de)作(zuo)(zuo)品(pin)、文(wen)(wen)藝(yi)評論、寫(xie)作(zuo)(zuo)常(chang)識(shi)等(deng),1971年(nian)(nian)(nian)(nian)易名(ming)《革命文(wen)(wen)藝(yi)》,1980年(nian)(nian)(nian)(nian)再(zai)易名(ming)《南(nan)(nan)(nan)(nan)洲(zhou)》,定為季刊,每期均有作(zuo)(zuo)品(pin)被省級以上刊物(wu)采用(yong)。1980年(nian)(nian)(nian)(nian)根據城(cheng)鎮建(jian)設規(gui)劃南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)化(hua)(hua)館遷至(zhi)南(nan)(nan)(nan)(nan)洲(zhou)路,新(xin)建(jian)四層(ceng)辦公樓、三層(ceng)宿(su)舍樓和活動廳,建(jian)筑面(mian)(mian)積1400平(ping)方米(mi)(mi),至(zhi)此,南(nan)(nan)(nan)(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)化(hua)(hua)館已初(chu)具規(gui)模。
改革開(kai)(kai)放以來(lai),南(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)從無到有發生了(le)(le)(le)翻天覆地(di)的(de)(de)變化(hua)(hua)(hua),作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)為國家先(xian)進文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)縣(xian)(xian)的(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)基層單位,南(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)配(pei)備了(le)(le)(le)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)、舞(wu)蹈(dao)(dao)、聲樂、美術(shu)、攝(she)(she)影(ying)(ying)等(deng)(deng)藝術(shu)門(men)類(lei)(lei)的(de)(de)輔(fu)(fu)導(dao)員(yuan)(yuan),并能獨立地(di)操作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)輔(fu)(fu)導(dao)、策劃組(zu)織(zhi)各(ge)項(xiang)(xiang)群(qun)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)活動(dong)。南(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)不斷創新公(gong)(gong)共(gong)(gong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)服務方式,打造(zao)公(gong)(gong)共(gong)(gong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)服務品牌,全(quan)(quan)面推進文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)免(mian)費開(kai)(kai)放和服務。目(mu)前,南(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)公(gong)(gong)共(gong)(gong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)設施全(quan)(quan)部(bu)免(mian)費開(kai)(kai)放,普及性的(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)藝術(shu)輔(fu)(fu)導(dao)培(pei)(pei)(pei)(pei)訓、公(gong)(gong)益(yi)(yi)性展(zhan)覽展(zhan)示、全(quan)(quan)縣(xian)(xian)基層文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)隊伍和業(ye)余(yu)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)藝骨干培(pei)(pei)(pei)(pei)訓等(deng)(deng)基本文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)服務項(xiang)(xiang)目(mu)已全(quan)(quan)部(bu)免(mian)費,有效(xiao)地(di)提高了(le)(le)(le)公(gong)(gong)共(gong)(gong)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)服務的(de)(de)質(zhi)量和效(xiao)益(yi)(yi)。每(mei)年暑假開(kai)(kai)辦(ban)(ban)了(le)(le)(le)書法(fa)(fa)(fa)、美術(shu)、音樂、攝(she)(she)影(ying)(ying)、文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)等(deng)(deng)免(mian)費培(pei)(pei)(pei)(pei)訓班,不少免(mian)費培(pei)(pei)(pei)(pei)訓學(xue)(xue)員(yuan)(yuan)在書法(fa)(fa)(fa)、美術(shu)、攝(she)(she)影(ying)(ying)的(de)(de)省級賽(sai)事中(zhong)取得佳績(ji)。南(nan)縣(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)還(huan)常年舉辦(ban)(ban)戲劇、曲藝、文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)、音樂、舞(wu)蹈(dao)(dao)、書法(fa)(fa)(fa)、美術(shu)、攝(she)(she)影(ying)(ying)等(deng)(deng)各(ge)種(zhong)藝術(shu)講座,培(pei)(pei)(pei)(pei)訓了(le)(le)(le)一(yi)批又一(yi)批業(ye)余(yu)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)者及文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)藝骨干;館(guan)內(nei)有多名業(ye)務干部(bu)出(chu)(chu)版過文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)藝專著并發表過群(qun)眾文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)論文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)。在抓好(hao)各(ge)線文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)藝創作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)的(de)(de)同時,大(da)型群(qun)眾文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)活動(dong)年年出(chu)(chu)新。每(mei)年舉辦(ban)(ban)、協辦(ban)(ban)各(ge)類(lei)(lei)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)藝演(yan)出(chu)(chu)活動(dong)、元宵燈謎晚會、街頭(tou)花鼓戲演(yan)出(chu)(chu)、畫展(zhan)、攝(she)(she)影(ying)(ying)展(zhan)、藝術(shu)節、廣場(chang)舞(wu)大(da)賽(sai)、南(nan)縣(xian)(xian)地(di)花鼓大(da)獎(jiang)賽(sai)等(deng)(deng)群(qun)眾文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)活動(dong),得到廣大(da)群(qun)眾的(de)(de)歡(huan)迎。文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)(hua)館(guan)的(de)(de)音樂作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)品曾(ceng)連(lian)續(xu)四年獲(huo)(huo)得湖南(nan)省宣傳部(bu)精(jing)神文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)明建設“五(wu)個一(yi)工程”優(you)秀作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)品獎(jiang),并被選送參加全(quan)(quan)國“群(qun)星獎(jiang)”的(de)(de)評(ping)選;還(huan)有舞(wu)蹈(dao)(dao)、戲劇、攝(she)(she)影(ying)(ying)、書法(fa)(fa)(fa)、美術(shu)作(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)(zuo)品,歷年來(lai)已獲(huo)(huo)得“蒲公(gong)(gong)英”、“映山紅(hong)”、“群(qun)星獎(jiang)”等(deng)(deng)獎(jiang)項(xiang)(xiang)的(de)(de)獎(jiang)勵。
2005年(nian)起,南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)館(guan)開(kai)展南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)非(fei)物(wu)質文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)遺(yi)(yi)(yi)產(chan)的保護(hu)(hu)與發展工(gong)作(zuo), 成立(li)了(le)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓培(pei)訓中(zhong)(zhong)心,通過(guo)收集、發掘和整理,公(gong)布(bu)了(le)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)級非(fei)遺(yi)(yi)(yi)保護(hu)(hu)項(xiang)(xiang)目12個(ge),并在(zai)此基礎上進(jin)行(xing)非(fei)物(wu)質文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)遺(yi)(yi)(yi)產(chan)項(xiang)(xiang)目的申報,先(xian)后成功(gong)申報了(le)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓、南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)湖(hu)歌(ge)、南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)車(che)水號(hao)子、南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)硪工(gong)號(hao)子、南(nan)洲圍鼓、中(zhong)(zhong)醫(石(shi)氏(shi))蜂療、南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)南(nan)少林巫家、南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)傳(chuan)統戲劇(ju)服飾制作(zuo)技藝8個(ge)項(xiang)(xiang)目為市(shi)級非(fei)遺(yi)(yi)(yi)保護(hu)(hu)項(xiang)(xiang)目,2006年(nian)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓被(bei)(bei)列(lie)入湖(hu)南(nan)省(sheng)首(shou)批(pi)非(fei)物(wu)質文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)遺(yi)(yi)(yi)產(chan)保護(hu)(hu)名(ming)(ming)(ming)(ming)錄, 2011年(nian)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓被(bei)(bei)列(lie)入國家級第(di)三(san)批(pi)非(fei)物(wu)質文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)遺(yi)(yi)(yi)產(chan)保護(hu)(hu)名(ming)(ming)(ming)(ming)錄。成為南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)走向全國的一張文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)名(ming)(ming)(ming)(ming)片(pian)。同時還申報了(le)省(sheng)級非(fei)遺(yi)(yi)(yi)傳(chuan)承(cheng)人1名(ming)(ming)(ming)(ming),市(shi)級非(fei)遺(yi)(yi)(yi)傳(chuan)承(cheng)人5名(ming)(ming)(ming)(ming)。近年(nian)來南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)文(wen)(wen)(wen)化(hua)(hua)館(guan)組(zu)織(zhi)編寫了(le)《南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓基礎教材》,在(zai)全縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)范圍內開(kai)展南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓培(pei)訓,已培(pei)訓南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓傳(chuan)承(cheng)骨(gu)干(gan)800余人,建立(li)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓傳(chuan)承(cheng)基地(di)(di)(di)(di)(di)6個(ge)、表(biao)演隊伍50支。組(zu)織(zhi)參加(jia)省(sheng)級、市(shi)級非(fei)遺(yi)(yi)(yi)博覽會,加(jia)強交(jiao)流,讓(rang)南(nan)縣(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)(xian)地(di)(di)(di)(di)(di)花(hua)(hua)(hua)鼓聲名(ming)(ming)(ming)(ming)遠播,傳(chuan)承(cheng)發展。
南縣文化館(guan)(guan)(guan)(guan)始(shi)于1925年(nian)元月在縣城(cheng)老街財神巷“梧(wu)莊”設立的“南縣通俗教(jiao)育館(guan)(guan)(guan)(guan)”,首任(ren)館(guan)(guan)(guan)(guan)長(chang)龔翰龍。1929年(nian)9月改為“南縣民(min)(min)(min)眾(zhong)教(jiao)育館(guan)(guan)(guan)(guan)”,設有公共(gong)體育場、閱報(bao)處、民(min)(min)(min)眾(zhong)學(xue)校(xiao)(xiao)、民(min)(min)(min)眾(zhong)識字(zi)處。1932年(nian)因(yin)經費困難停(ting)辦。1934年(nian),在民(min)(min)(min)治路(lu)新建館(guan)(guan)(guan)(guan)舍(she)兩棟,恢(hui)復活動。1940年(nian)列為全省乙級館(guan)(guan)(guan)(guan),設總務、教(jiao)導、生計、藝術四組,后設講演、圖書等部(bu),創辦周(zhou)刊《南縣通俗報(bao)》,1943年(nian)日本進犯(fan)南縣,館(guan)(guan)(guan)(guan)舍(she)被日軍焚毀,再度停(ting)辦。抗(kang)戰勝利(li)后,1946年(nian)3月恢(hui)復,先租用民(min)(min)(min)房(fang),后遷至民(min)(min)(min)眾(zhong)體育場紀念(nian)堂,并購置體育運動器(qi)械,訂(ding)購報(bao)紙雜志,開辦書報(bao)閱覽、民(min)(min)(min)眾(zhong)學(xue)校(xiao)(xiao)和(he)識字(zi)班,發行《民(min)(min)(min)眾(zhong)周(zhou)刊》、繪制(zhi)《星期畫(hua)報(bao)》、《時事簡報(bao)》,組織民(min)(min)(min)眾(zhong)平劇(ju)社,受到省教(jiao)育廳三次明令嘉(jia)獎和(he)教(jiao)育部(bu)獎勵。