古文原文
涸轍之鮒
莊(zhuang)周(zhou)家貧(pin),故(gu)往貸粟于監河(he)侯。監河(he)侯曰(yue):“諾(nuo)。我(wo)(wo)將(jiang)得(de)邑(yi)金,將(jiang)貸子三百金,可乎?”莊(zhuang)周(zhou)忿然作(zuo)(zuo)色曰(yue):“周(zhou)昨來,有(you)中道而呼(hu)者。”周(zhou)顧視(shi),車轍中有(you)鮒(fu)魚(yu)焉(yan)。周(zhou)問之(zhi)(zhi)曰(yue):“鮒(fu)魚(yu)來,子何(he)為者耶?”對曰(yue):“我(wo)(wo),東海之(zhi)(zhi)波臣也。君豈有(you)斗升之(zhi)(zhi)水而活我(wo)(wo)哉?”周(zhou)曰(yue):“諾(nuo)!我(wo)(wo)且南游吳越之(zhi)(zhi)王,激西江之(zhi)(zhi)水而 迎子,可乎?”鮒(fu)魚(yu)忿然作(zuo)(zuo)色曰(yue):“吾失我(wo)(wo)常與,我(wo)(wo)無所處(chu)。吾得(de)斗升之(zhi)(zhi)水然活耳。君乃言(yan)此,曾不如早索我(wo)(wo)于枯 魚(yu)之(zhi)(zhi)肆(si)!”
寓意
當你(ni)請求別人(ren)施(shi)以(yi)援手的(de)(de)(de)時候(hou),你(ni)只(zhi)是(shi)(shi)(shi)希望得(de)到適當而有效的(de)(de)(de)幫(bang)助(zhu),可(ke)你(ni)得(de)到的(de)(de)(de)回復是(shi)(shi)(shi)對方愿意給你(ni)遠超預期、卻不(bu)是(shi)(shi)(shi)有效的(de)(de)(de)幫(bang)助(zhu),你(ni)對此(ci)說(shuo)(shuo)什么好呢?是(shi)(shi)(shi)說(shuo)(shuo)“您太(tai)(tai)厚(hou)道(dao)了(le)”,還是(shi)(shi)(shi)說(shuo)(shuo)“您太(tai)(tai)不(bu)厚(hou)道(dao)了(le)”?莊子意思大概是(shi)(shi)(shi)說(shuo)(shuo):毋需(xu)許諾的(de)(de)(de)救(jiu)急,就是(shi)(shi)(shi)太(tai)(tai)厚(hou)道(dao)了(le);不(bu)救(jiu)急的(de)(de)(de)許諾,就是(shi)(shi)(shi)太(tai)(tai)不(bu)厚(hou)道(dao)了(le)。
翻譯
莊(zhuang)(zhuang)周家(jia)境貧寒(han),所以(yi)就找監河(he)的(de)(de)官去(qu)借糧(liang)。監河(he)官說(shuo)(shuo)(shuo):“好,我(wo)(wo)(wo)(wo)將要(yao)得到(dao)封地(di)的(de)(de)租金,那時(shi)我(wo)(wo)(wo)(wo)借給你(ni)(ni)三百(bai)錢,可以(yi)嗎(ma)?”莊(zhuang)(zhuang)周氣得臉都變了(le)顏色(se)地(di)說(shuo)(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)(wo)昨天來的(de)(de)時(shi)候,聽(ting)到(dao)有人在道路中間呼喚。我(wo)(wo)(wo)(wo)到(dao)處看(kan),發現車輪印里(li)有條鯽(ji)魚(yu)在那兒(er)。我(wo)(wo)(wo)(wo)問它:‘鯽(ji)魚(yu)!你(ni)(ni)是(shi)(shi)什么(me)原因(yin)來到(dao)這里(li)的(de)(de)呢(你(ni)(ni)是(shi)(shi)何人)?’鯽(ji)魚(yu)回答說(shuo)(shuo)(shuo):‘我(wo)(wo)(wo)(wo)是(shi)(shi)海神的(de)(de)臣子(zi),您有一點水來救活我(wo)(wo)(wo)(wo)嗎(ma)?’我(wo)(wo)(wo)(wo)說(shuo)(shuo)(shuo):‘好,我(wo)(wo)(wo)(wo)將往(wang)南去(qu)拜訪吳(wu)越的(de)(de)君主,引西(xi)江的(de)(de)水來迎接你(ni)(ni),怎么(me)樣?’鯽(ji)魚(yu)生氣得臉色(se)都變了(le),說(shuo)(shuo)(shuo):‘我(wo)(wo)(wo)(wo)失去(qu)了(le)我(wo)(wo)(wo)(wo)常呆著的(de)(de)水,沒有地(di)方安身,我(wo)(wo)(wo)(wo)只要(yao)一點水就能活了(le),你(ni)(ni)竟然這樣說(shuo)(shuo)(shuo),干(gan)脆不如早點到(dao)賣干(gan)魚(yu)的(de)(de)店里(li)去(qu)找我(wo)(wo)(wo)(wo)吧。!’”
注釋(shi):1.貸(dai):借。 2.中(zhong)道:半路上。 3.豈有:有沒有。 4.游(you):游(you)說(shuo)。 5.激:引(yin)水。 6.然:就。 7.曾:簡直(zhi)。 8.肆:店鋪。 9.故:因此(ci)。 10.索(suo):尋找。