楚成(cheng)王,羋(mie)姓,熊氏,名惲(yun),是(shi)楚文(wen)(wen)王少子(zi),母(mu)息夫人。楚文(wen)(wen)王十五年(nian)(魯莊公十九年(nian),公元前675年(nian),《史記》誤作(zuo)楚文(wen)(wen)王十三(san)年(nian)),楚文(wen)(wen)王去世,熊惲(yun)的哥哥熊艱繼位(wei),史稱楚堵敖(ao)(一作(zuo)楚莊敖(ao))。
楚(chu)(chu)堵(du)敖三年(nian)(魯莊公(gong)(gong)二十(shi)二年(nian),公(gong)(gong)元前672年(nian)),楚(chu)(chu)堵(du)敖想(xiang)殺害弟弟熊(xiong)惲(yun),熊(xiong)惲(yun)于是(shi)(shi)逃到(dao)隨(sui)國(今湖北隨(sui)州(zhou)西(xi)北)。熊(xiong)惲(yun)在得(de)到(dao)隨(sui)國人的支持后,便聯合隨(sui)國人襲擊(ji)、殺死楚(chu)(chu)堵(du)敖,奪得(de)國君之位,是(shi)(shi)為楚(chu)(chu)成王。
楚(chu)成(cheng)王(wang)元年(魯莊公二十三(san)年,公元前671年),楚(chu)成(cheng)王(wang)剛一登(deng)位,就(jiu)布(bu)施仁德恩惠,與諸侯修好結盟,派人向周天子(zi)進貢,周天子(zi)賜(si)給(gei)他(ta)祭肉,說:“鎮守南方、平定夷(yi)越各族的動亂,不(bu)要(yao)侵犯中原各國(guo)。”于(yu)是(shi)楚(chu)國(guo)的疆土擴展到千里之外。
當時鄭國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)地處中原腹地,是當時齊國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)和楚國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)兩(liang)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)爭奪的焦點。自從(cong)楚成(cheng)王(wang)六年(nian)(nian)(nian)(nian)(魯莊公(gong)(gong)(gong)(gong)二十(shi)八年(nian)(nian)(nian)(nian),公(gong)(gong)(gong)(gong)元(yuan)(yuan)前(qian)666年(nian)(nian)(nian)(nian)),楚國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)子元(yuan)(yuan)伐(fa)鄭失敗后,楚成(cheng)王(wang)和斗子文相繼在(zai)楚成(cheng)王(wang)十(shi)三年(nian)(nian)(nian)(nian)(魯僖公(gong)(gong)(gong)(gong)元(yuan)(yuan)年(nian)(nian)(nian)(nian),公(gong)(gong)(gong)(gong)元(yuan)(yuan)前(qian)659年(nian)(nian)(nian)(nian))、楚成(cheng)王(wang)十(shi)四(si)年(nian)(nian)(nian)(nian)(魯僖公(gong)(gong)(gong)(gong)二年(nian)(nian)(nian)(nian),公(gong)(gong)(gong)(gong)元(yuan)(yuan)前(qian)658年(nian)(nian)(nian)(nian))、楚成(cheng)王(wang)十(shi)五年(nian)(nian)(nian)(nian)(魯僖公(gong)(gong)(gong)(gong)三年(nian)(nian)(nian)(nian),公(gong)(gong)(gong)(gong)元(yuan)(yuan)前(qian)657年(nian)(nian)(nian)(nian))連續攻打鄭國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo),鄭國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)招架不住(zhu),鄭國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)君(jun)鄭文公(gong)(gong)(gong)(gong)想(xiang)與楚國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)求和,但遭鄭國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)大夫孔叔(shu)勸阻。因(yin)此齊、楚兩(liang)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)關系(xi)極其緊張。
楚(chu)(chu)(chu)成王(wang)(wang)十六年(nian)(nian)(魯僖公(gong)四年(nian)(nian),公(gong)元(yuan)前656年(nian)(nian))春(chun)天,齊桓公(gong)為(wei)(wei)遏制(zhi)楚(chu)(chu)(chu)國(guo)北(bei)進(jin),親(qin)率齊、魯、宋、陳、衛、鄭、許、曹等八國(guo)聯軍(jun)(jun)南(nan)下攻打蔡國(guo)。蔡軍(jun)(jun)潰(kui)敗,齊桓公(gong)緊接著(zhu)進(jin)攻楚(chu)(chu)(chu)國(guo)。面對氣勢(shi)洶洶的(de)(de)八國(guo)聯軍(jun)(jun),楚(chu)(chu)(chu)成王(wang)(wang)、斗子文(wen)毫(hao)不(bu)懼怕(pa),沉著(zhu)應戰。楚(chu)(chu)(chu)成王(wang)(wang)先派遣使(shi)(shi)者來到(dao)(dao)軍(jun)(jun)中,說(shuo):“君(jun)王(wang)(wang)住在北(bei)方(fang),我住在南(nan)方(fang),即使(shi)(shi)是牛馬發情狂奔(ben)彼此(ci)也不(bu)會(hui)相(xiang)關(guan)。沒(mei)(mei)有(you)想(xiang)到(dao)(dao)君(jun)王(wang)(wang)竟不(bu)顧路遠來到(dao)(dao)我國(guo)的(de)(de)土地上(shang),這是什么緣(yuan)故?”齊國(guo)大(da)臣管(guan)仲回答(da)說(shuo):“以(yi)前召康公(gong)命令我們(men)(men)的(de)(de)先君(jun)齊太(tai)公(gong)說(shuo):‘五侯九伯,你都(dou)可以(yi)征(zheng)(zheng)伐他(ta)們(men)(men),以(yi)便輔助王(wang)(wang)室(shi)。’賜給(gei)我們(men)(men)的(de)(de)先君(jun)征(zheng)(zheng)伐的(de)(de)范圍,東邊到(dao)(dao)大(da)海,西邊到(dao)(dao)黃(huang)河,南(nan)邊到(dao)(dao)穆陵,北(bei)邊到(dao)(dao)無棣。你不(bu)進(jin)貢王(wang)(wang)室(shi)的(de)(de)包茅(mao),使(shi)(shi)天子的(de)(de)祭祀(si)缺乏應有(you)的(de)(de)物(wu)資,不(bu)能漉酒請神(shen),我為(wei)(wei)此(ci)而來問罪。周(zhou)昭(zhao)王(wang)(wang)南(nan)征(zheng)(zheng)到(dao)(dao)楚(chu)(chu)(chu)國(guo)而沒(mei)(mei)有(you)回去,我為(wei)(wei)此(ci)而來責問。”楚(chu)(chu)(chu)國(guo)使(shi)(shi)者回答(da)說(shuo):“貢品沒(mei)(mei)有(you)送來,這確是我君(jun)的(de)(de)罪過,今后豈敢(gan)不(bu)供(gong)給(gei)?至于(yu)周(zhou)昭(zhao)王(wang)(wang)沒(mei)(mei)有(you)回去,君(jun)王(wang)(wang)還是問水邊上(shang)的(de)(de)人吧!”齊桓公(gong)不(bu)聽,仍(reng)然繼續(xu)進(jin)軍(jun)(jun),駐扎(zha)在陘地(楚(chu)(chu)(chu)國(guo)北(bei)塞,今河南(nan)漯(luo)河東)。
楚(chu)成王(wang)(wang)(wang)十六年(nian)(nian)(魯僖(xi)公四(si)年(nian)(nian),公元前(qian)656年(nian)(nian))夏天,楚(chu)成王(wang)(wang)(wang)派遣屈(qu)完(wan)帶兵(bing)到八(ba)國聯軍(jun)(jun)(jun)的駐(zhu)地(di)。八(ba)國聯軍(jun)(jun)(jun)撤退,駐(zhu)扎在召陵(ling)(今河(he)南郾(yan)城(cheng)(cheng)東)。齊(qi)桓(huan)(huan)公把所(suo)率領的軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui)(dui)列成戰陣(zhen),和屈(qu)完(wan)坐一輛戰車檢閱隊(dui)(dui)(dui)伍。齊(qi)桓(huan)(huan)公說(shuo)(shuo):“我(wo)們(men)出兵(bing),難道是為(wei)了我(wo)一個人嗎?為(wei)的是繼續先君(jun)建立的友好關(guan)系。我(wo)們(men)兩國共同友好怎么樣?”屈(qu)完(wan)回答(da)說(shuo)(shuo):“君(jun)王(wang)(wang)(wang)惠臨敝國求福,承蒙君(jun)王(wang)(wang)(wang)安(an)撫(fu)我(wo)君(jun),這正是我(wo)君(jun)的愿望!”齊(qi)桓(huan)(huan)公說(shuo)(shuo):“用這樣的軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui)(dui)來(lai)作(zuo)戰,誰(shui)能夠(gou)抵御他們(men)?用這樣的軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui)(dui)來(lai)攻城(cheng)(cheng),哪個城(cheng)(cheng)不(bu)(bu)被攻破?”屈(qu)完(wan)回答(da)說(shuo)(shuo):“君(jun)王(wang)(wang)(wang)如果用德(de)行安(an)撫(fu)諸侯(hou)(hou),誰(shui)敢不(bu)(bu)服?君(jun)王(wang)(wang)(wang)如果用武力,楚(chu)國有方城(cheng)(cheng)山作(zuo)為(wei)城(cheng)(cheng)墻,漢水作(zuo)為(wei)護(hu)城(cheng)(cheng)河(he),君(jun)王(wang)(wang)(wang)的軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui)(dui)即(ji)使很(hen)多(duo),也沒有什么用處(chu)。”屈(qu)完(wan)與八(ba)國諸侯(hou)(hou)訂立盟約。
召陵會(hui)盟后,楚(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)繼續(xu)北(bei)上東(dong)進,與齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)爭霸(ba),但(dan)卻避免與齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)正面(mian)沖突,選擇伺機而動。楚(chu)成(cheng)王(wang)十七年(nian)(魯僖公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)五年(nian),公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)元前655年(nian))秋天(tian),齊(qi)桓公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)在(zai)首(shou)止(zhi)(今河南(nan)睢縣東(dong))會(hui)見諸侯,以定周(zhou)(zhou)(zhou)朝(chao)太子之(zhi)位,因(yin)此(ci)遭致周(zhou)(zhou)(zhou)惠(hui)王(wang)不(bu)滿,周(zhou)(zhou)(zhou)惠(hui)王(wang)派(pai)周(zhou)(zhou)(zhou)公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)宰孔(kong)召見鄭文公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong),說:“我安撫你去(qu)跟(gen)隨楚(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo),又讓晉(jin)國(guo)(guo)(guo)(guo)輔助你,這就(jiu)可以稍稍安定。”鄭文公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)對周(zhou)(zhou)(zhou)惠(hui)王(wang)的命令感到高興(xing),亦對沒有朝(chao)見齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)感到懼怕,所(suo)以打算逃走(zou)回國(guo)(guo)(guo)(guo)而不(bu)參(can)加盟誓。孔(kong)叔(shu)勸(quan)阻鄭文公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong),但(dan)鄭文公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)不(bu)聽,于是(shi)離(li)開軍隊潛逃回國(guo)(guo)(guo)(guo)。斗子文趁(chen)機滅亡弦國(guo)(guo)(guo)(guo)(今河南(nan)息縣、潢川間),弦國(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)君(jun)逃亡到黃國(guo)(guo)(guo)(guo)。當時(shi)江、黃、道、柏四國(guo)(guo)(guo)(guo)和齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)友好,這些(xie)國(guo)(guo)(guo)(guo)家都和弦國(guo)(guo)(guo)(guo)有婚(hun)姻關系。弦國(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)君(jun)仗(zhang)著這些(xie)關系而不(bu)去(qu)事奉楚(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo),也不(bu)設置防備,所(suo)以被楚(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)所(suo)滅,此(ci)戰齊(qi)桓公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)并未派(pai)兵救援(yuan)。
楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)十八年(魯僖公(gong)六年,公(gong)元前654年)夏(xia)天,齊(qi)桓公(gong)率領齊(qi)、魯、宋等國(guo)(guo)(guo)(guo)軍隊攻(gong)打(da)鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo),包(bao)圍鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo)的新城(cheng)(今(jin)河南(nan)密縣東(dong)南(nan)),以懲罰鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo)不參(can)加首止,而(er)與(yu)國(guo)(guo)(guo)(guo)楚(chu)親(qin)近。同(tong)年秋天,楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)親(qin)自(zi)率軍北(bei)上(shang)圍攻(gong)齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)的盟(meng)國(guo)(guo)(guo)(guo)許(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(今(jin)河南(nan)許(xu)昌)以救(jiu)援鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo)。由于(yu)(yu)諸侯(hou)出兵救(jiu)援許(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo),楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)于(yu)(yu)是(shi)撤軍回(hui)(hui)國(guo)(guo)(guo)(guo)。但他(ta)(ta)并未回(hui)(hui)到郢都,而(er)是(shi)駐軍在武(wu)(wu)城(cheng)(今(jin)河南(nan)南(nan)陽北(bei)),觀察動靜。同(tong)年冬天,許(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)君許(xu)僖公(gong)由于(yu)(yu)畏懼(ju)楚(chu)軍,于(yu)(yu)是(shi)在蔡(cai)(cai)國(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)君蔡(cai)(cai)穆侯(hou)的帶領下,前往武(wu)(wu)城(cheng)去見楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)。許(xu)僖公(gong)兩手(shou)反綁,嘴里(li)銜(xian)著(zhu)(zhu)璧玉,大夫穿著(zhu)(zhu)孝服,士抬著(zhu)(zhu)棺材。楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)詢(xun)問逢伯。逢伯回(hui)(hui)答說:“從前周(zhou)武(wu)(wu)王(wang)(wang)(wang)打(da)敗商朝,微子啟(qi)就是(shi)這樣(yang)做(zuo)的。周(zhou)武(wu)(wu)王(wang)(wang)(wang)親(qin)自(zi)解(jie)開他(ta)(ta)的捆綁,接受他(ta)(ta)的璧玉而(er)舉行掃除兇惡之禮,燒掉他(ta)(ta)的棺材,給以禮遇(yu)而(er)命令(ling)他(ta)(ta),讓他(ta)(ta)回(hui)(hui)到原(yuan)地(di)原(yuan)位(wei)去。”楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)接受逢伯的建議。面對楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)(wang)咄(duo)咄(duo)逼人(ren)之勢,齊(qi)桓公(gong)于(yu)(yu)是(shi)全力(li)進攻(gong)鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo),以阻止楚(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)北(bei)上(shang)。鄭(zheng)國(guo)(guo)(guo)(guo)在齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)等中原(yuan)國(guo)(guo)(guo)(guo)家的打(da)擊下,只得向齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)請和。
楚(chu)成王二十一年(nian)(魯僖公(gong)(gong)九年(nian),公(gong)(gong)元(yuan)前(qian)651年(nian)),齊桓(huan)(huan)(huan)公(gong)(gong)與諸侯在葵(kui)丘(qiu)會盟,鄭(zheng)國、許國都被迫參(can)加(jia)盟會。在此(ci)形勢下,楚(chu)成王并(bing)不(bu)急于和齊桓(huan)(huan)(huan)公(gong)(gong)正面爭奪,而是繼續(xu)東略,迂回打從,避(bi)免與齊桓(huan)(huan)(huan)公(gong)(gong)正面沖突(tu),以此(ci)來爭取東進(jin)的時間(jian)。
楚成(cheng)王(wang)二十三年(魯僖公十一年,公元(yuan)前649年)冬天,楚成(cheng)王(wang)因黃國(今河南潢(huang)川(chuan)西北)不(bu)向楚國進貢品,于是出(chu)兵攻打黃國。
楚(chu)(chu)成王二(er)十四年(魯僖公十二(er)年,公元前(qian)648年),楚(chu)(chu)成王攻(gong)(gong)打(da)江國(guo)(今河南息(xi)縣(xian)西)。同年夏天(tian),楚(chu)(chu)軍滅(mie)亡黃國(guo)。面對楚(chu)(chu)成王的攻(gong)(gong)伐(fa),齊(qi)桓(huan)公也未救援黃國(guo)。滅(mie)亡黃國(guo)之后,楚(chu)(chu)成王繼續東進。
楚成王二十(shi)六年(nian)(魯僖(xi)公十(shi)四(si)年(nian),公元前646年(nian)),滅亡英國(guo)(今安徽(hui)金寨東南)。至(zhi)此楚國(guo)勢(shi)力已推(tui)進到淮河中游一帶。
楚(chu)(chu)(chu)成(cheng)王(wang)二十(shi)(shi)七年(nian)(nian)(魯(lu)僖公十(shi)(shi)五(wu)年(nian)(nian),公元前(qian)645年(nian)(nian))春天,楚(chu)(chu)(chu)成(cheng)王(wang)由(you)于(yu)徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(今(jin)(jin)(jin)江(jiang)蘇泗洪南)依靠中原諸侯的(de)(de)緣故,于(yu)是(shi)出(chu)兵攻(gong)打(da)徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)。同年(nian)(nian)三月,齊(qi)桓公與(yu)宋、魯(lu)、陳、衛、鄭(zheng)、許、曹等國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)在牡丘(qiu)(今(jin)(jin)(jin)山(shan)東(dong)聊(liao)城東(dong)北,當時(shi)(shi)(shi)屬(shu)齊(qi)地(di)(di))結(jie)盟,決(jue)定救援(yuan)徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)。各國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)君在匡地(di)(di)(今(jin)(jin)(jin)河南睢縣(xian)西)等待,由(you)魯(lu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)大夫孟穆伯率領(ling)各國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)軍隊前(qian)往援(yuan)救徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)。各國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)君是(shi)被迫(po)前(qian)來抗(kang)楚(chu)(chu)(chu)救徐(xu)(xu)(xu),自己卻不敢親臨前(qian)線。正面抗(kang)楚(chu)(chu)(chu)不利(li),同年(nian)(nian)秋天,齊(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)等國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)軍隊攻(gong)打(da)楚(chu)(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)的(de)(de)同盟國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)厲(li)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)(今(jin)(jin)(jin)湖(hu)北隨州東(dong)北),企圖抄襲楚(chu)(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)后(hou)方,以解(jie)除徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)之(zhi)圍。同年(nian)(nian)冬天,宋國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)趁曹國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)軍隊遠出(chu),襲擊(ji)曹國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)。楚(chu)(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)于(yu)是(shi)乘(cheng)機大舉進攻(gong),在婁林(今(jin)(jin)(jin)安徽泗縣(xian)東(dong)北)打(da)敗(bai)徐(xu)(xu)(xu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)。齊(qi)桓公以八(ba)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)之(zhi)眾不敵長(chang)驅直(zhi)入之(zhi)一(yi)的(de)(de)楚(chu)(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo),足見楚(chu)(chu)(chu)成(cheng)王(wang)大膽果斷。但(dan)齊(qi)桓公此時(shi)(shi)(shi)已經(jing)(jing)年(nian)(nian)邁多病,體力大不如(ru)前(qian),同年(nian)(nian),管(guan)仲也去世(shi)了。此后(hou)兩年(nian)(nian),齊(qi)桓公雖曾討伐厲(li)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo)、英(ying)國(guo)(guo)(guo)(guo)(guo),以報“婁林之(zhi)役”的(de)(de)失(shi)敗(bai),企圖挽回(hui)在淮泗地(di)(di)區的(de)(de)敗(bai)勢,但(dan)他(ta)自己也已經(jing)(jing)步入了晚年(nian)(nian)最昏庸的(de)(de)時(shi)(shi)(shi)代。
楚成王二十九(jiu)年(nian)(魯僖公十七年(nian),公元前(qian)643年(nian)),齊(qi)桓公去世,齊(qi)國(guo)后繼無(wu)人(ren),霸勢轉衰。
楚(chu)(chu)成(cheng)王與齊(qi)桓(huan)公(gong)(gong)(gong)爭霸,歷時(shi)十余年(nian),結果(guo)(guo)楚(chu)(chu)國(guo)取(qu)得輝煌的(de)(de)(de)成(cheng)果(guo)(guo)。其原因(yin)除客(ke)觀(guan)上(shang)因(yin)管仲(zhong)先死、齊(qi)桓(huan)公(gong)(gong)(gong)力(li)竭,齊(qi)國(guo)已力(li)不從心、明(ming)顯地走下(xia)坡路外(wai),主要是因(yin)為(wei)齊(qi)桓(huan)公(gong)(gong)(gong)后繼無(wu)人(ren),齊(qi)桓(huan)公(gong)(gong)(gong)晚年(nian),寧戚(qi)、王子成(cheng)父、賓須(xu)無(wu)、管仲(zhong)、隰朋等一(yi)大批老一(yi)輩的(de)(de)(de)功臣良將,皆先后離世,齊(qi)國(guo)人(ren)才匱乏,導致齊(qi)國(guo)自(zi)齊(qi)桓(huan)公(gong)(gong)(gong)死后,齊(qi)國(guo)便一(yi)蹶不振。但(dan)從主觀(guan)上(shang)來講,則是楚(chu)(chu)成(cheng)王、斗(dou)子文審時(shi)度勢(shi),謹慎謀劃、奮發進取(qu)的(de)(de)(de)結果(guo)(guo)。楚(chu)(chu)、齊(qi)爭雄的(de)(de)(de)歷程,也(ye)充分(fen)地顯示楚(chu)(chu)國(guo)后來居上(shang)、生機蓬勃、人(ren)才輩出的(de)(de)(de)趨勢(shi)。
楚成(cheng)(cheng)王(wang)三十(shi)年(nian)(魯僖公十(shi)八年(nian),公元(yuan)前642年(nian)),鄭文(wen)公開始到楚國朝見(jian)。楚成(cheng)(cheng)王(wang)把銅(tong)賜給他,不久(jiu)又(you)后悔,和他盟(meng)誓說:“不要拿來(lai)鑄(zhu)造(zao)武器。”所以鄭文(wen)公用它(ta)鑄(zhu)造(zao)三座(zuo)鐘(zhong)。
楚成王三十二年(魯僖公二十年,公元前640年),隨國依靠漢水東邊各(ge)諸侯的力量背叛(pan)楚國。同年冬天,楚國的斗谷(gu)於菟率領軍隊進攻隨國,講和以后回國。
楚成王(wang)(wang)(wang)三十三年(nian)(nian)(魯僖公(gong)(gong)二十一(yi)(yi)年(nian)(nian),公(gong)(gong)元前(qian)639年(nian)(nian)),宋襄公(gong)(gong)想(xiang)組織(zhi)盟會,傳召楚國(guo)參(can)加(jia)。楚成王(wang)(wang)(wang)發怒說:“傳召我(wo),我(wo)將(jiang)好好地去參(can)加(jia),趁(chen)機襲(xi)擊侮辱他。”于是楚成王(wang)(wang)(wang)前(qian)往,到達盂地后,抓住宋襄公(gong)(gong)侮辱一(yi)(yi)番,不久放他回宋國(guo)。
楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)三十(shi)四年(魯僖(xi)公二十(shi)二年,公元(yuan)前638年),鄭文公南下朝奉楚(chu)國。楚(chu)成(cheng)王(wang)(wang)北(bei)上(shang)討伐宋(song)國,在泓水邊打敗宋(song)軍,射(she)傷(shang)宋(song)襄公,宋(song)襄公因此受傷(shang)而死。
楚成王(wang)三(san)十五年(魯僖公二十三(san)年,公元前(qian)637年),晉(jin)國(guo)公子重耳(er)經(jing)過楚國(guo),楚成王(wang)以諸侯的禮節招待他(ta),然后贈給很多財物(wu)送(song)他(ta)到秦國(guo)去。
楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)三十九年(魯僖公二(er)十七年,公元(yuan)前(qian)633年),魯僖公來到楚(chu)國(guo)(guo)請(qing)求發兵(bing)攻(gong)打(da)齊(qi)國(guo)(guo),楚(chu)國(guo)(guo)派(pai)申(shen)侯領兵(bing)攻(gong)打(da)齊(qi)國(guo)(guo),攻(gong)取谷城(cheng),把齊(qi)桓(huan)(huan)公兒子(zi)公子(zi)雍安置在(zai)(zai)谷城(cheng)。齊(qi)桓(huan)(huan)公七個兒子(zi)都逃到楚(chu)國(guo)(guo),楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)都封他(ta)們為上(shang)大夫。同年,楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)因夔國(guo)(guo)不(bu)祭祀楚(chu)國(guo)(guo)先祖祝(zhu)融、鬻(yu)熊,于(yu)是派(pai)兵(bing)滅亡(wang)夔國(guo)(guo)。同年夏天,攻(gong)打(da)宋(song)國(guo)(guo),宋(song)國(guo)(guo)向(xiang)晉(jin)(jin)(jin)國(guo)(guo)告(gao)急求救,晉(jin)(jin)(jin)國(guo)(guo)救援宋(song)國(guo)(guo),楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)罷兵(bing)而(er)回。將軍子(zi)玉(yu)請(qing)求與晉(jin)(jin)(jin)國(guo)(guo)交戰(zhan),楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)說:“晉(jin)(jin)(jin)君重(zhong)耳曾逃亡(wang)在(zai)(zai)外很久,最后得以返回,上(shang)天正(zheng)在(zai)(zai)幫他(ta)興(xing)盛,不(bu)能抵擋(dang)。”子(zi)玉(yu)堅持請(qing)戰(zhan),楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)便(bian)只(zhi)給(gei)少量部隊讓他(ta)帶去。晉(jin)(jin)(jin)軍果然在(zai)(zai)城(cheng)濮打(da)敗子(zi)玉(yu),楚(chu)成(cheng)(cheng)王(wang)生氣(qi),于(yu)是殺死子(zi)玉(yu)。
當(dang)初,楚成王打算立(li)兒子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)商臣為(wei)太(tai)子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi),征求令尹子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)上的意見(jian)。子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)上說:“君(jun)王的年(nian)紀還不算大,而且有很多寵(chong)愛的妻妾,如(ru)果將(jiang)來要廢黜商臣,另立(li)太(tai)子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi),必(bi)定會出禍亂。楚國(guo)立(li)太(tai)子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi),常(chang)常(chang)選擇年(nian)輕的。而且商臣這個(ge)人(ren),眼睛像胡蜂(feng),聲音(yin)像豺狼,是一個(ge)殘忍的人(ren),不能立(li)為(wei)太(tai)子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)。”楚成王沒(mei)有聽從,仍立(li)商臣為(wei)太(tai)子(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)。
楚成(cheng)王(wang)(wang)四十六年(nian)(魯文(wen)公元年(nian),公元前626年(nian)),楚成(cheng)王(wang)(wang)想廢黜(chu)商臣,改(gai)立王(wang)(wang)子職為太子。商臣聽到消息但還沒有(you)證實,就問他的老師潘(pan)(pan)(pan)崇說:“怎(zen)樣才(cai)能(neng)得(de)到確切(qie)的消息呢?”潘(pan)(pan)(pan)崇說:“你(ni)(ni)設宴招待楚成(cheng)王(wang)(wang)的妹妹江羋(《史記》誤作(zuo)楚成(cheng)王(wang)(wang)的妃子),故意對她(ta)表示不(bu)(bu)尊敬。”商臣聽從潘(pan)(pan)(pan)崇的計(ji)謀照做。江羋發怒說:“啊!賤東西!難怪(guai)君王(wang)(wang)要殺(sha)掉你(ni)(ni)而立王(wang)(wang)子職為太子。”商臣告訴(su)潘(pan)(pan)(pan)崇說:“事情確實。”潘(pan)(pan)(pan)崇說:“你(ni)(ni)能(neng)事奉王(wang)(wang)子職嗎?”商臣說:“不(bu)(bu)能(neng)。”潘(pan)(pan)(pan)崇說:“能(neng)逃亡出(chu)國嗎?”商臣說:“不(bu)(bu)能(neng)。”潘(pan)(pan)(pan)崇說:“能(neng)發動(dong)政(zheng)變嗎?”商臣說:“能(neng)。”
同(tong)年十月,商臣(chen)率(lv)領(ling)宮(gong)中(zhong)的(de)警衛軍包圍(wei)楚(chu)成王(wang)(wang),并且逼楚(chu)成王(wang)(wang)自殺。楚(chu)成王(wang)(wang)請求吃了熊掌以后(hou)再死(si),企(qi)圖拖(tuo)延(yan)時間,等待外援,但商臣(chen)不(bu)答應。十月十八日(ri),楚(chu)成王(wang)(wang)上(shang)吊自殺。商臣(chen)即(ji)位(wei)(wei),是為楚(chu)穆王(wang)(wang)。楚(chu)穆王(wang)(wang)即(ji)位(wei)(wei)后(hou),給楚(chu)成王(wang)(wang)上(shang)謚號(hao)稱為成王(wang)(wang)。
楚(chu)(chu)成王即位后,布施仁德恩惠(hui),與諸侯修(xiu)好結(jie)盟,派人向周天子進(jin)貢來鞏(gong)固王位,同時借周惠(hui)王之命,鎮壓(ya)夷越各(ge)族,大力開拓疆(jiang)域,使楚(chu)(chu)國(guo)疆(jiang)域擴展到(dao)千(qian)里之外。
楚(chu)(chu)成王(wang)在位時(shi)期(qi),先后滅(mie)亡貳、谷、絞、弦、黃(huang)(huang)、英、蔣、道(dao)、柏、房、軫、夔(kui)等(deng)國(guo)(guo)(guo)(guo)。齊(qi)(qi)桓(huan)(huan)公(gong)(gong)稱霸(ba)(ba)時(shi),楚(chu)(chu)成王(wang)屢次用(yong)兵(bing)中原(yuan)與(yu)齊(qi)(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)爭霸(ba)(ba)。楚(chu)(chu)成王(wang)忌(ji)憚齊(qi)(qi)桓(huan)(huan)公(gong)(gong)的(de)兵(bing)威,與(yu)齊(qi)(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)舉行召陵之盟,暫時(shi)與(yu)中原(yuan)諸侯和好(hao)休兵(bing)。后率軍(jun)(jun)滅(mie)亡齊(qi)(qi)國(guo)(guo)(guo)(guo)的(de)盟國(guo)(guo)(guo)(guo)弦國(guo)(guo)(guo)(guo)(今河南(nan)息縣)、黃(huang)(huang)國(guo)(guo)(guo)(guo)(今河南(nan)民權東南(nan))。齊(qi)(qi)桓(huan)(huan)公(gong)(gong)死(si)后,因宋(song)(song)襄(xiang)公(gong)(gong)欲稱霸(ba)(ba),楚(chu)(chu)成王(wang)繼續(xu)尊已死(si)的(de)齊(qi)(qi)桓(huan)(huan)公(gong)(gong)為(wei)霸(ba)(ba)主,討伐(fa)忤逆(ni)不(bu)肖的(de)宋(song)(song)襄(xiang)公(gong)(gong)。楚(chu)(chu)軍(jun)(jun)與(yu)宋(song)(song)軍(jun)(jun)戰于泓(hong)水,射傷意(yi)欲稱霸(ba)(ba)的(de)宋(song)(song)襄(xiang)公(gong)(gong),擊敗宋(song)(song)軍(jun)(jun),宋(song)(song)襄(xiang)公(gong)(gong)在此役受傷而死(si),楚(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)軍(jun)(jun)威大振,楚(chu)(chu)國(guo)(guo)(guo)(guo)自此稱雄中原(yuan)。
司(si)馬遷《史(shi)記》:“初即(ji)位,布(bu)德施惠,結舊好於諸(zhu)侯。”
司(si)馬(ma)貞(zhen):“文既伐(fa)申(shen),成(cheng)亦赦許。”