何尚之(zhi)(382年—460年),字彥德(de)。廬江(jiang)郡灊縣(今安徽霍山)人。南北(bei)朝時期劉宋大(da)臣,東晉散(san)騎侍郎(lang)何準(zhun)曾孫、南康(kang)太(tai)守(shou)何恢之(zhi)孫、金紫光(guang)祿(lu)大(da)夫(fu)何叔度之(zhi)子。官至侍中、左光(guang)祿(lu)大(da)夫(fu)、開(kai)府儀同三司,兼領(ling)中書(shu)令。
何(he)(he)尚之(zhi)(zhi)年輕(qing)時(shi)輕(qing)佻放(fang)蕩(dang),喜(xi)歡(huan)賭博,不(bu)過長大后改變志向走上正道,憑(ping)操守為人(ren)所稱道。何(he)(he)尚之(zhi)(zhi)素來(lai)為陳郡(jun)人(ren)謝(xie)混了解(jie),和(he)他交(jiao)往相(xiang)處。因(yin)為家境貧困,于是出任臨津令,后獲劉裕征為府主簿,并隨(sui)同北伐后秦(qin),期(qi)間因(yin)公(gong)事免官。不(bu)過,劉裕滅秦(qin)后仍因(yin)隨(sui)同征伐的功(gong)勛獲賜爵都鄉侯。宋少帝即位后,何(he)(he)尚之(zhi)(zhi)任廬陵王劉義(yi)真的車騎咨(zi)議參軍,當時(shi)劉義(yi)真與執政的徐羨之(zhi)(zhi)、傅亮等不(bu)和(he),何(he)(he)尚之(zhi)(zhi)曾作出勸諫但不(bu)被接納。
景平二年(nian)(424年(nian)),徐羨之(zhi)廢義真為庶(shu)人,何尚之(zhi)遂調(diao)作中書侍郎(lang)。同年(nian)宋(song)文(wen)(wen)帝即位(wei)后,何尚之(zhi)歷任臨川內史、黃門侍郎(lang)、尚書吏部(bu)郎(lang)及左(zuo)衛將軍(jun),直至元嘉八年(nian)(431年(nian))尚之(zhi)父何叔度去世,何尚之(zhi)才離職守喪,守喪期完結后便復任左(zuo)衛將軍(jun),領太(tai)子(zi)中庶(shu)子(zi)。何尚之(zhi)一向喜好文(wen)(wen)學義理,常能(neng)儀態(tai)從容(rong)地玩賞聚(ju)會(hui),很受宋(song)文(wen)(wen)帝賞識。
元嘉十(shi)二年(nian)(435年(nian))遷任侍中(zhong),并像從前一樣(yang)兼任太子中(zhong)庶子,不久又(you)改領游擊(ji)將軍(jun)。
元嘉(jia)十三(san)年(436年),彭城(cheng)王劉義康想任命其親信司(si)徒左長史劉斌(bin)為(wei)(wei)(wei)丹(dan)陽(yang)尹(yin),宋文(wen)帝不(bu)答應。于是就(jiu)任命何(he)尚之為(wei)(wei)(wei)丹(dan)陽(yang)尹(yin),何(he)尚之在(zai)丹(dan)陽(yang)外(wai)城(cheng)南外(wai)建造(zao)宅院,設置玄學(xue)(xue)校,聚集學(xue)(xue)生。東海人(ren)徐秀、廬江人(ren)何(he)曇、黃(huang)回、潁川人(ren)荀子(zi)華、太(tai)原(yuan)人(ren)孫宗(zong)昌、王延秀、魯郡人(ren)孔(kong)惠(hui)宣,因為(wei)(wei)(wei)仰慕丹(dan)陽(yang)郡興盛的玄學(xue)(xue)前(qian)來游學(xue)(xue),稱(cheng)為(wei)(wei)(wei)南學(xue)(xue)。
何(he)尚(shang)之(zhi)雖與(yu)義康近臣劉湛是(shi)姻親,但(dan)他們關系并(bing)不(bu)(bu)親密,劉湛想(xiang)兼(jian)任(ren)(ren)丹陽尹,于是(shi)宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)改任(ren)(ren)何(he)尚(shang)之(zhi)為(wei)祠(ci)部(bu)尚(shang)書(shu),兼(jian)任(ren)(ren)國(guo)子(zi)祭(ji)酒。何(he)尚(shang)之(zhi)感到很不(bu)(bu)平。元嘉十(shi)(shi)(shi)七年(nian)(440年(nian)),宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)誅殺(sha)劉湛,何(he)尚(shang)之(zhi)遷吏部(bu)尚(shang)書(shu)。后國(guo)子(zi)學建(jian)成(cheng),宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)讓(rang)尚(shang)之(zhi)領(ling)國(guo)子(zi)祭(ji)酒,及(ji)后又領(ling)建(jian)平王師,轉(zhuan)任(ren)(ren)中(zhong)書(shu)令、中(zhong)護軍(jun)。元嘉二十(shi)(shi)(shi)二年(nian)(445年(nian)),何(he)尚(shang)之(zhi)遷尚(shang)書(shu)右仆射,加散(san)騎常侍。早在宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)消滅(mie)義康親黨時(shi),何(he)尚(shang)之(zhi)認(ren)為(wei)得宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)親待、參與(yu)機密、時(shi)任(ren)(ren)左(zuo)衛將軍(jun)的范(fan)曄(ye)(ye)(ye)有異志,于是(shi)就稟告宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)應當(dang)出京任(ren)(ren)職廣州(zhou),如果范(fan)曄(ye)(ye)(ye)在京城謀亂事(shi)成(cheng),不(bu)(bu)得不(bu)(bu)對(dui)其(qi)施加刑罰,如此屢次誅殺(sha)大臣,有傷皇(huang)化。不(bu)(bu)過文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)以范(fan)曄(ye)(ye)(ye)未露(lu)形跡,且為(wei)免被(bei)認(ren)為(wei)容不(bu)(bu)下(xia)有才(cai)之(zhi)人,故沒有調(diao)走他。至(zhi)此年(nian),范(fan)曄(ye)(ye)(ye)與(yu)孔(kong)熙(xi)先等謀立(li)劉義康的事(shi)被(bei)揭(jie)發(fa),宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)稱許何(he)尚(shang)之(zhi)有先見之(zhi)明,然(ran)(ran)宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)看見被(bei)捕的孔(kong)熙(xi)先“望(wang)風吐款,辭氣不(bu)(bu)橈”,亦對(dui)其(qi)十(shi)(shi)(shi)分欣賞,指責曾(ceng)任(ren)(ren)吏部(bu)尚(shang)書(shu)的何(he)尚(shang)之(zhi)道:“讓(rang)孔(kong)熙(xi)先快將三(san)十(shi)(shi)(shi)歲才(cai)當(dang)散(san)騎郎,誰不(bu)(bu)做賊(zei)呀!”同年(nian),宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)建(jian)玄武湖,并(bing)圖(tu)在湖中(zhong)建(jian)方(fang)丈、蓬萊及(ji)瀛州(zhou)三(san)座仙(xian)山,因何(he)尚(shang)之(zhi)懇切進諫(jian)(jian)才(cai)打消念(nian)頭。當(dang)時(shi)亦在修建(jian)華(hua)林園,尚(shang)之(zhi)因時(shi)值盛夏而進諫(jian)(jian),望(wang)讓(rang)工人休息一下(xia),然(ran)(ran)宋(song)文(wen)(wen)(wen)帝(di)(di)(di)(di)(di)(di)不(bu)(bu)答應,說:“小人常常自己(ji)曬背,這點工程不(bu)(bu)足以使百姓辛(xin)勞(lao)。”
當(dang)(dang)時宋文帝到處(chu)巡(xun)幸(xing),還(huan)經(jing)常秉燭夜游,何尚(shang)之又(you)上表勸(quan)諫說(shuo):“萬(wan)乘大國(guo)應當(dang)(dang)自(zi)重,尊威不可忽視,這(zhe)本應是陛(bi)下(xia)(xia)圣(sheng)心明(ming)鑒的(de)(de)(de),哪(na)里需(xu)要用我(wo)(wo)來說(shuo)明(ming)呢。圣(sheng)上近(jin)來連(lian)連(lian)游,還(huan)經(jing)常徹夜游賞,朝(chao)廷上下(xia)(xia)群情反對,實在是不能安寧(ning)。清(qing)理道路而行(xing)動,帝王(wang)要建立法度,這(zhe)是古今(jin)帝王(wang)深(shen)深(shen)警誡(jie)的(de)(de)(de)事,安定的(de)(de)(de)時候不忘記可能會有危險的(de)(de)(de)時候。如果遇上汲黯、辛(xin)毗那(nei)樣的(de)(de)(de)忠臣,也一定會不惜冒(mao)犯龍顏極力勸(quan)諫,只(zhi)是我(wo)(wo)們(men)這(zhe)些人(ren)碌碌無(wu)為(wei),常常心存恭順靜默罷了。臣特別希望陛(bi)下(xia)(xia)稍微采納一下(xia)(xia)我(wo)(wo)的(de)(de)(de)誠摯(zhi)的(de)(de)(de)愚見(jian),想著親自(zi)自(zi)我(wo)(wo)省察(cha),不因為(wei)我(wo)(wo)廢棄我(wo)(wo)的(de)(de)(de)真言,才(cai)可以(yi)寬慰天(tian)下(xia)(xia)人(ren)的(de)(de)(de)期望。”宋文帝最終也下(xia)(xia)詔(zhao)采納了他的(de)(de)(de)意見(jian)并嘉獎(jiang)他。
元嘉(jia)二(er)十四年(nian)(447年(nian)),因應民(min)間(jian)取較重的古錢(qian)中的銅(tong)私鑄(zhu)(zhu)四銖錢(qian)問(wen)題嚴重,江夏王(wang)劉義恭(gong)建議將古錢(qian)定值作(zuo)大(da)錢(qian),一(yi)個(ge)當兩個(ge)小錢(qian),以(yi)杜(du)絕私鑄(zhu)(zhu)。但何尚之認為此舉只增加大(da)錢(qian)表面價值,令富(fu)者愈(yu)(yu)富(fu),貧在愈(yu)(yu)貧;又建議解決私鑄(zhu)(zhu)問(wen)題應從加強(qiang)執(zhi)法下手,讓(rang)懸(xuan)賞機制名實俱有,并加強(qiang)檢舉效(xiao)率,以(yi)求遏止私鑄(zhu)(zhu)之風。何尚之發言得庾(yu)炳之等人贊(zan)同(tong)(tong),不(bu)過其時沈演之贊(zan)同(tong)(tong)義恭(gong)提議,宋文帝亦采納其言,遂(sui)作(zuo)推(tui)行。不(bu)過一(yi)段時間(jian)后發現并不(bu)便(bian)利,于是作(zuo)罷。
元(yuan)嘉二十五年(nian)(nian)(448年(nian)(nian)),何尚(shang)(shang)之遷尚(shang)(shang)書左(zuo)仆射,加散騎常(chang)侍,領(ling)汝陰(yin)王師。元(yuan)嘉二十八年(nian)(nian)(451年(nian)(nian))轉(zhuan)尚(shang)(shang)書令,領(ling)太子詹事。次年(nian)(nian)何尚(shang)(shang)之退休,當時(shi)文帝不許,何尚(shang)(shang)之沒(mei)有堅持(chi),又再(zai)復職出仕。及(ji)后文帝對何尚(shang)(shang)之就(jiu)更為倚(yi)重,連(lian)北(bei)伐時(shi)給軍隊(dui)的物(wu)資都交由尚(shang)(shang)之處理(li)。
元(yuan)嘉三十年(453年),太子劉(liu)劭起兵(bing)弒父奪位,進何(he)尚(shang)之(zhi)為司空、領(ling)尚(shang)書令。不(bu)過武陵(ling)王劉(liu)駿等諸(zhu)王旋(xuan)即發(fa)兵(bing)討伐劉(liu)劭,諸(zhu)王將(jiang)領(ling)參(can)佐們(men)的家眷當時還在建康,劉(liu)劭遂意(yi)圖全部(bu)誅殺(sha),只因何(he)尚(shang)之(zhi)成功勸止才得保住性命(ming)。同(tong)年劉(liu)劭兵(bing)敗被殺(sha),劉(liu)駿即位,即宋孝武帝,以何(he)尚(shang)之(zhi)復任尚(shang)書令,領(ling)吏部(bu)。孝建元(yuan)年(454年)遷(qian)侍中(zhong)、左(zuo)光祿大夫,領(ling)護(hu)軍將(jiang)軍;不(bu)久又辭領(ling)護(hu)軍將(jiang)軍,轉(zhuan)加特(te)進,又再領(ling)尚(shang)書令。
大(da)明二(er)年(458年),何尚之轉侍中(zhong)、左(zuo)光祿大(da)夫、開府儀同三司。后又(you)曾(ceng)兼領中(zhong)書(shu)令。大(da)明四年(460年)去世,享年七十九歲,以本官加贈司空(kong)。賜(si)謚號簡(jian)穆。
元嘉之(zhi)(zhi)(zhi)時,佛(fo)(fo)法日(ri)益興(xing)盛,塔寺與出家僧(seng)人日(ri)漸增多,隨之(zhi)(zhi)(zhi)也引(yin)起(qi)了傳統觀念(nian)的(de)疑(yi)難(nan)。為此,何尚(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)對佛(fo)(fo)教濟(ji)世(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)功(gong)進行(xing)了透(tou)辟的(de)闡釋,平(ping)實(shi)了當(dang)。在(zai)于其所稱揚佛(fo)(fo)教在(zai)維系世(shi)道人心、輔助現(xian)實(shi)政治中(zhong)的(de)巨(ju)大作用(yong),言簡意賅(gai),契理契機(ji),在(zai)整個佛(fo)(fo)教發(fa)展史上產生了廣泛(fan)的(de)影響(xiang),實(shi)開后世(shi)具有代表性的(de)佛(fo)(fo)法輔政論之(zhi)(zhi)(zhi)濫觴(shang),是研究佛(fo)(fo)教文(wen)化與中(zhong)國原有文(wen)化相融通全部過程中(zhong)之(zhi)(zhi)(zhi)重要一(yi)環。
劉義隆:釋(shi)門有卿(qing),亦猶(you)孔氏(shi)之有季路,所(suo)謂惡言不入于耳。
《宋書》:江(jiang)左以(yi)來,樹根本于(yu)揚越(yue),任推轂于(yu)荊楚。揚土自廬、蠡以(yi)北,臨海而極大江(jiang);荊部則包括湘、沅(yuan),跨巫山而掩鄧塞。民戶(hu)境域,過半于(yu)天下(xia)。晉世幼主在位,政歸輔(fu)臣(chen),荊、揚司牧,事同二陜。宋室受命,權(quan)不(bu)能移,二州之重,咸歸密戚。是以(yi)義宣藉西楚強富,因十(shi)載(zai)之基,嫌隙既(ji)樹,遂規問鼎(ding)。而建郢分揚,矯枉過直,籓(fan)城(cheng)既(ji)剖(pou),盜實(shi)人單,閫外(wai)之寄,于(yu)斯(si)而盡(jin)。若長君南面(mian),威(wei)刑自出,至親在外(wai),事不(bu)患強。若運經(jing)盛衰,時艱主弱,雖近臣(chen)懷禍,止有(you)外(wai)憚(dan),呂宗不(bu)競,實(shi)由(you)齊、楚,興喪之源,于(yu)斯(si)尤著。尚之言并合,可謂識治也矣(yi)!