鳳頭(tou)麥雞(學名:Vanellus vanellus):中型(xing)涉禽,體(ti)長(chang)29-34厘(li)米。頭(tou)頂(ding)具(ju)細長(chang)而稍向前彎的(de)黑色冠羽(yu),像突出于頭(tou)頂(ding)的(de)角,甚為醒目(mu)。鼻(bi)孔線形,位于鼻(bi)溝(gou)(gou)里。鼻(bi)溝(gou)(gou)的(de)長(chang)度(du)超(chao)過嘴長(chang)的(de)一(yi)半。翅形圓。跗蹠修長(chang),脛(jing)下部亦(yi)裸出。中趾(zhi)最長(chang),趾(zhi)間具(ju)蹼或不(bu)具(ju)蹼,后趾(zhi)形小(xiao)或退化。翅形尖長(chang),第1枚(mei)(mei)(mei)初級(ji)飛(fei)羽(yu)退化,形狹窄,甚短小(xiao);第2枚(mei)(mei)(mei)初級(ji)飛(fei)羽(yu)較第3枚(mei)(mei)(mei)長(chang)或者等長(chang)。三級(ji)飛(fei)羽(yu)特長(chang)。尾形短圓,尾羽(yu)12枚(mei)(mei)(mei)。
棲息地通常在濕地、水塘、水渠,沼澤(ze)等,有時也(ye)遠離水域,如農田(tian)、旱(han)草地和(he)高原地區。食蝗蟲、蛙類、小型無脊椎(zhui)動物(wu)、植物(wu)種子等。
棲息于低山丘陵、山腳平原和(he)草原地(di)帶(dai)(dai)的湖泊、水塘、沼澤、溪流和(he)農田地(di)帶(dai)(dai)。
原(yuan)產地(di):阿(a)富(fu)汗、阿(a)爾(er)巴(ba)尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、阿(a)爾(er)及(ji)利(li)(li)(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)美尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、奧(ao)地(di)利(li)(li)(li)、阿(a)塞(sai)拜(bai)疆、巴(ba)林、孟(meng)加拉(la)(la)(la)(la)國(guo)(guo)、白俄(e)羅(luo)(luo)斯(si)(si)、比利(li)(li)(li)時(shi)、不丹、波(bo)斯(si)(si)尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)和(he)黑(hei)塞(sai)哥維(wei)那、保(bao)加利(li)(li)(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、中國(guo)(guo)、克羅(luo)(luo)地(di)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、塞(sai)浦路斯(si)(si)、捷克共(gong)和(he)國(guo)(guo)、丹麥、埃及(ji)、愛沙尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、法(fa)羅(luo)(luo)群島(dao)、芬蘭、法(fa)國(guo)(guo)、直(zhi)布羅(luo)(luo)陀(tuo)格魯吉(ji)(ji)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、德(de)國(guo)(guo)、希臘、香港、匈牙利(li)(li)(li)、冰島(dao)、印度、伊(yi)朗、伊(yi)斯(si)(si)蘭共(gong)和(he)國(guo)(guo)、伊(yi)拉(la)(la)(la)(la)克、愛爾(er)蘭、以色列、意大利(li)(li)(li)、日本(ben)、約旦、哈薩克斯(si)(si)坦(tan)、朝(chao)鮮、韓(han)國(guo)(guo)、科威特(te)、吉(ji)(ji)爾(er)吉(ji)(ji)斯(si)(si)斯(si)(si)坦(tan)、老(lao)撾人民(min)民(min)主共(gong)和(he)國(guo)(guo)、拉(la)(la)(la)(la)脫(tuo)維(wei)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、黎巴(ba)嫩、阿(a)拉(la)(la)(la)(la)伯(bo)利(li)(li)(li)比亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)民(min)眾國(guo)(guo)、列支敦(dun)士(shi)登、立陶宛(wan)、盧森堡、馬(ma)其頓、馬(ma)耳他、毛里(li)塔(ta)尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、摩爾(er)多瓦、蒙古(gu)、黑(hei)山、摩洛(luo)哥、緬甸、尼(ni)(ni)(ni)泊爾(er)、荷蘭、挪威、阿(a)曼、巴(ba)基斯(si)(si)坦(tan)、巴(ba)勒斯(si)(si)坦(tan)、波(bo)蘭、葡(pu)萄牙、卡塔(ta)爾(er)、羅(luo)(luo)馬(ma)尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、俄(e)羅(luo)(luo)斯(si)(si)聯邦(bang)、沙特(te)阿(a)拉(la)(la)(la)(la)伯(bo)、塞(sai)爾(er)維(wei)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、斯(si)(si)洛(luo)伐(fa)克、斯(si)(si)洛(luo)文尼(ni)(ni)(ni)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)、西(xi)班(ban)牙、瑞典、瑞士(shi)、阿(a)拉(la)(la)(la)(la)伯(bo)敘利(li)(li)(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)(ya)共(gong)和(he)國(guo)(guo)、泰國(guo)(guo)、突尼(ni)(ni)(ni)斯(si)(si)、土(tu)耳其、土(tu)庫曼斯(si)(si)坦(tan)、烏克蘭、阿(a)拉(la)(la)(la)(la)伯(bo)聯合酋(qiu)長國(guo)(guo)、英國(guo)(guo)、烏茲別克斯(si)(si)坦(tan)、越南。
旅鳥:安(an)提瓜和巴布達、巴哈馬、巴巴多斯、百(bai)慕大、汶(wen)萊、加拿大、佛得角、多米(mi)尼(ni)(ni)加、岡(gang)比亞(ya)、格(ge)陵蘭島(dao)、瓜德羅普(pu)島(dao)、肯尼(ni)(ni)亞(ya)、馬提尼(ni)(ni)克(ke)島(dao)、蒙(meng)特塞拉特、波多黎各、圣(sheng)基茨(ci)和尼(ni)(ni)維斯、圣(sheng)盧西亞(ya)、圣(sheng)皮(pi)埃爾和密克(ke)隆、圣(sheng)文森特和格(ge)林納丁斯、塞內加爾、蘇丹斯瓦爾巴島(dao)和揚馬延(yan)島(dao)、塔吉(ji)克(ke)斯坦(tan)、特克(ke)斯和凱科(ke)斯群島(dao)、美國、也門(men)。
分布于(yu)北(bei)(bei)京(海淀、密云(yun)、延(yan)慶、順義)、天(tian)津(jin)(北(bei)(bei)大(da)港(gang)、寧(ning)河(he)(he)、團泊洼)、河(he)(he)北(bei)(bei)(北(bei)(bei)戴河(he)(he)、石臼坨(tuo))、山(shan)西(xi)(太(tai)原(yuan)、蘆芽(ya)山(shan)、繁峙、寧(ning)武(wu)、滹沱河(he)(he))、內(nei)蒙古(gu)(赤峰、烏梁素海、東勝、伊克昭盟)、遼(liao)寧(ning)(東港(gang)、大(da)連(lian)、本溪、朝陽、盤錦)、吉林(lin)(圖門江(jiang)(jiang)、向海)、黑龍(long)(long)江(jiang)(jiang)(大(da)興安(an)嶺、扎龍(long)(long)、三江(jiang)(jiang)平原(yuan)、寶清、饒河(he)(he)、烏蘇(su)里(li)江(jiang)(jiang)、興凱湖(hu))、山(shan)東(萊(lai)州(zhou)(zhou))、河(he)(he)南(nan)(nan)(nan)(nan)(孟津(jin)、三門峽)、陜西(xi)(榆林(lin)、神木、周至(zhi)、洛(luo)河(he)(he)、韓城(cheng))、甘(gan)肅(西(xi)北(bei)(bei)部(bu)弱水、蘭州(zhou)(zhou))、青(qing)海(西(xi)寧(ning)、青(qing)海湖(hu)、共和)、寧(ning)夏(xia)(銀(yin)川平原(yuan)各縣)、新(xin)疆(塔里(li)木河(he)(he)、天(tian)山(shan)、伊犁河(he)(he)、額(e)爾(er)齊斯河(he)(he))(繁殖(zhi)鳥(niao),旅鳥(niao));自(zi)江(jiang)(jiang)蘇(su)(六合、太(tai)湖(hu)、東臺(tai)、鹽都、興化(hua)、常熟、連(lian)云(yun)港(gang))、安(an)徽(合肥(fei)、石臼湖(hu)、巢湖(hu))、陜西(xi)南(nan)(nan)(nan)(nan)部(bu)、湖(hu)北(bei)(bei)(武(wu)漢沉湖(hu)、宜城(cheng)、江(jiang)(jiang)漢湖(hu)群、龍(long)(long)感湖(hu)、洪(hong)湖(hu))、上海(奉賢(xian))及長(chang)江(jiang)(jiang)以南(nan)(nan)(nan)(nan),湖(hu)南(nan)(nan)(nan)(nan)(長(chang)沙湘江(jiang)(jiang)、岳陽、洞庭湖(hu))、江(jiang)(jiang)西(xi)(撫州(zhou)(zhou)、南(nan)(nan)(nan)(nan)昌(chang)、新(xin)建(jian)、永修、鄱陽湖(hu))、貴州(zhou)(zhou)(貴陽、威寧(ning)草海)、廣西(xi)(梧州(zhou)(zhou)、桂(gui)林(lin)、南(nan)(nan)(nan)(nan)寧(ning)、北(bei)(bei)海、北(bei)(bei)部(bu)灣(wan))、廣東(廣州(zhou)(zhou)、番禺(yu))、香(xiang)港(gang)(新(xin)界以北(bei)(bei)、米埔)、海南(nan)(nan)(nan)(nan)、西(xi)沙群島(dao)(東島(dao)),西(xi)至(zhi)四川(成都、南(nan)(nan)(nan)(nan)充、南(nan)(nan)(nan)(nan)部(bu)、樂山(shan)、峨眉、雅安(an)、名山(shan)、西(xi)昌(chang)、寶興、巴塘)、西(xi)藏(江(jiang)(jiang)孜、拉薩)、云(yun)南(nan)(nan)(nan)(nan)(滇池、洱海、麗江(jiang)(jiang)、昭通巧(qiao)家、永善、旬甸、新(xin)平),東至(zhi)浙江(jiang)(jiang)(杭州(zhou)(zhou)、余杭、臨安(an)、富陽、嘉興、寧(ning)波、溫(wen)州(zhou)(zhou)、泰順、永康)、福(fu)建(jian)(福(fu)州(zhou)(zhou))、臺(tai)灣(wan)(旅鳥(niao),冬候鳥(niao))。
鳳頭(tou)麥雞雄鳥夏羽(yu)(yu)(yu)(yu)額、頭(tou)頂和(he)枕(zhen)黑(hei)(hei)(hei)(hei)褐色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),頭(tou)上有黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)反(fan)曲(qu)的(de)長形羽(yu)(yu)(yu)(yu)冠(guan)。眼先(xian)、眼上和(he)眼后灰(hui)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)和(he)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),并混雜有白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)斑(ban)紋(wen)。眼下黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),少數(shu)個體形成(cheng)一(yi)(yi)黑(hei)(hei)(hei)(hei)紋(wen)。耳羽(yu)(yu)(yu)(yu)和(he)頸(jing)側白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),并混雜有黑(hei)(hei)(hei)(hei)斑(ban)。背(bei)、肩(jian)和(he)三(san)(san)級(ji)(ji)飛羽(yu)(yu)(yu)(yu)暗綠色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)或(huo)輝綠色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),具(ju)棕色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)羽(yu)(yu)(yu)(yu)緣和(he)金屬光澤。飛羽(yu)(yu)(yu)(yu)黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),最外(wai)側三(san)(san)枚初級(ji)(ji)飛羽(yu)(yu)(yu)(yu)末端(duan)有斜行白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)斑(ban),肩(jian)羽(yu)(yu)(yu)(yu)末端(duan)沾紫(zi)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)。尾(wei)上覆羽(yu)(yu)(yu)(yu)棕色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),尾(wei)羽(yu)(yu)(yu)(yu)基部(bu)(bu)為白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),端(duan)部(bu)(bu)黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)并具(ju)棕白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)或(huo)灰(hui)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)羽(yu)(yu)(yu)(yu)緣,外(wai)側一(yi)(yi)對尾(wei)羽(yu)(yu)(yu)(yu)純(chun)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)。頦、喉黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),胸(xiong)(xiong)部(bu)(bu)具(ju)寬闊的(de)黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)橫帶,前頸(jing)中部(bu)(bu)有一(yi)(yi)黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)縱帶將黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)的(de)喉和(he)黑(hei)(hei)(hei)(hei)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)胸(xiong)(xiong)帶連結(jie)起來,下胸(xiong)(xiong)和(he)腹(fu)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)。尾(wei)下覆羽(yu)(yu)(yu)(yu)淡棕色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se),腋羽(yu)(yu)(yu)(yu)和(he)翼下覆羽(yu)(yu)(yu)(yu)純(chun)白(bai)(bai)(bai)(bai)(bai)色(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)(se)。
雌鳥和雄鳥基(ji)本相似,但頭(tou)部羽(yu)(yu)冠(guan)(guan)稍(shao)短,喉部常有(you)白(bai)斑。冬羽(yu)(yu)頭(tou)淡黑色(se)(se)或皮(pi)黃色(se)(se),羽(yu)(yu)冠(guan)(guan)黑色(se)(se)。頦(ke)、喉白(bai)色(se)(se),肩和翅覆羽(yu)(yu)具較寬(kuan)的皮(pi)黃色(se)(se)羽(yu)(yu)緣(yuan),余同(tong)夏羽(yu)(yu)。
幼鳥和成鳥冬羽相(xiang)似,但(dan)冠(guan)羽較短,上體具皮黃色羽緣。虹膜暗褐(he)色,嘴黑色,腳肉紅色或暗橙栗(li)色。
大小量度:體(ti)重(zhong)♂180-265克,♀180-275克;體(ti)長♂305-335毫(hao)米,♀290-333毫(hao)米;嘴峰♂24-27毫(hao)米,♀24-29毫(hao)米;翅♂215-238毫(hao)米,♀200-231毫(hao)米;尾♂100-120毫(hao)米,♀91-115毫(hao)米;跗蹠♂44-56毫(hao)米,♀44-56毫(hao)米。(注:♂雄性;♀雌性)
繁殖期5-7月(yue)。一雌一雄制,通常成(cheng)對或(huo)(huo)成(cheng)松散的(de)(de)小群在(zai)一起(qi)營巢。多營巢于草(cao)(cao)(cao)地或(huo)(huo)沼澤(ze)草(cao)(cao)(cao)甸邊的(de)(de)鹽堿地上(shang),巢甚簡(jian)陋,系(xi)利用地上(shang)凹坑或(huo)(huo)將地上(shang)泥土扒成(cheng)一圓形凹坑即(ji)成(cheng),內(nei)無鋪墊或(huo)(huo)僅墊少許苔草(cao)(cao)(cao)草(cao)(cao)(cao)莖和草(cao)(cao)(cao)葉。5月(yue)初開(kai)始產(chan)(chan)卵(luan)(luan)(luan),每窩產(chan)(chan)卵(luan)(luan)(luan)4枚,偶見3枚和5枚。卵(luan)(luan)(luan)呈梨形或(huo)(huo)尖卵(luan)(luan)(luan)圓形,灰綠(lv)色或(huo)(huo)米灰色、被有不(bu)(bu)規則的(de)(de)黑褐色斑點,尤以鈍(dun)端較多,卵(luan)(luan)(luan)產(chan)(chan)齊后即(ji)開(kai)始孵卵(luan)(luan)(luan),雌雄鳥(niao)(niao)輪流承擔,以雌鳥(niao)(niao)為主,孵化期25-28天(tian)。雛鳥(niao)(niao)早成(cheng)性(xing),出殼(ke)后的(de)(de)第(di)二天(tian)即(ji)能離巢行走,奔跑(pao)迅速,遇人后先急速奔跑(pao),然后隱藏在(zai)雜草(cao)(cao)(cao)根部不(bu)(bu)動,親鳥(niao)(niao)則在(zai)空中來回(hui)飛行鳴(ming)叫。
列入(ru)《世界自(zi)然(ran)保護聯盟》(IUCN)ver 3.1 2016年鳥類(lei)紅色名錄——近危(NT)。
列入《國家保護的(de)有益的(de)或者有重要經(jing)濟、科學研(yan)究(jiu)價值(zhi)的(de)陸生野(ye)生動物(wu)名(ming)錄》。
該物種分(fen)布(bu)范(fan)圍廣,不接近(jin)物種生存的(de)脆弱瀕危臨界(jie)值標準(zhun)(分(fen)布(bu)區域或波動范(fan)圍小于20000平方公里,棲息(xi)地(di)質量,種群規模(mo),分(fen)布(bu)區域碎片(pian)化),種群數(shu)量趨勢穩定,因此被評價為無生存危機的(de)物種。