大鴇(bao)(學名:Otis tarda):是鴇(bao)形目、鴇(bao)科、鴇(bao)屬的(de)(de)(de)(de)大型(xing)地棲鳥類(lei)。翅(chi)(chi)長(chang)超過400毫(hao)米。嘴(zui)短,頭長(chang)、基部寬大于高。翅(chi)(chi)大而圓(yuan),第3枚初級(ji)飛羽(yu)(yu)(yu)(yu)最長(chang)。無(wu)冠(guan)羽(yu)(yu)(yu)(yu)或皺(zhou)領,雄(xiong)鳥在喉部兩(liang)側有剛(gang)毛狀(zhuang)的(de)(de)(de)(de)須狀(zhuang)羽(yu)(yu)(yu)(yu),其上身有少量的(de)(de)(de)(de)羽(yu)(yu)(yu)(yu)瓣。跗蹠等(deng)于翅(chi)(chi)長(chang)的(de)(de)(de)(de)1/4。雄(xiong)鳥的(de)(de)(de)(de)頭、頸及前胸灰色,其余下(xia)體(ti)栗棕色,密(mi)布寬闊(kuo)的(de)(de)(de)(de)黑色橫斑。下(xia)體(ti)灰白(bai)色,頦下(xia)有細長(chang)向兩(liang)側伸出的(de)(de)(de)(de)須狀(zhuang)纖(xian)羽(yu)(yu)(yu)(yu)。雌雄(xiong)鳥的(de)(de)(de)(de)兩(liang)翅(chi)(chi)覆羽(yu)(yu)(yu)(yu)均為(wei)白(bai)色,在翅(chi)(chi)上形成大的(de)(de)(de)(de)白(bai)斑,飛翔時十分明顯。
棲息于廣(guang)闊草原、半荒漠地帶(dai)及(ji)農田草地,通常成(cheng)群一(yi)起活動。十(shi)分善于奔跑,大鴇既吃野草,又吃甲蟲(chong)、蝗蟲(chong)、毛蟲(chong)等。廣(guang)布(bu)于歐(ou)亞大陸,從歐(ou)洲的(de)伊比利(li)亞半島向東(dong)到亞洲的(de)土(tu)耳其、蒙(meng)古、俄羅斯、中國和(he)朝鮮半島。是匈牙(ya)利(li)的(de)國鳥(niao)。
大鴇(2亞種)
中文名(ming)稱 學名(ming) 命(ming)名(ming)者及年代
1 大鴇普通亞種 Otis tarda dybowskii Taczanowski, 1874
2 大鴇(bao)指名(ming)亞種 Otis tarda tarda Linnaeus, 1758
大(da)鴇是典型的(de)草(cao)原鳥類(lei)。主(zhu)要(yao)棲息(xi)(xi)于開(kai)闊的(de)平(ping)原、干旱(han)草(cao)原、稀(xi)(xi)樹(shu)草(cao)原和(he)(he)(he)半荒(huang)漠地(di)區,也出現于河流、湖泊沿岸和(he)(he)(he)鄰近(jin)(jin)的(de)干濕草(cao)地(di),特(te)別(bie)是在(zai)冬季(ji)和(he)(he)(he)遷(qian)徙季(ji)節。在(zai)中國新疆的(de)棲息(xi)(xi)地(di)是草(cao)原和(he)(he)(he)荒(huang)漠草(cao)原,并(bing)常(chang)在(zai)農田中活(huo)動(dong)(dong);在(zai)內(nei)蒙古(gu)和(he)(he)(he)黑龍(long)江棲息(xi)(xi)在(zai)干草(cao)原、稀(xi)(xi)樹(shu)草(cao)原和(he)(he)(he)半荒(huang)漠地(di)帶,常(chang)在(zai)農田附近(jin)(jin)覓食(shi),遷(qian)徙途經烏(wu)梁素海時,常(chang)在(zai)湖泊周圍(wei)牧場和(he)(he)(he)遠離居(ju)民點的(de)農田中活(huo)動(dong)(dong)。在(zai)越冬地(di)大(da)鴇主(zhu)要(yao)棲息(xi)(xi)在(zai)人(ren)煙稀(xi)(xi)少的(de)麥(mai)田、荒(huang)草(cao)地(di)、開(kai)闊的(de)河漫灘(tan)、枯水期露出水面的(de)湖灘(tan)周圍(wei)和(he)(he)(he)草(cao)洲(zhou)一(yi)帶。
大(da)鴇主要分布于歐洲南部、摩(mo)洛哥北部、中東、阿富(fu)汗北部、中亞(ya)、西(xi)伯利亞(ya)南部、蒙古,往東一直到俄羅斯東部,偶爾也見(jian)于印度和(he)日本。
分(fen)布(bu)的國(guo)家有阿富汗(han)、亞(ya)(ya)美(mei)尼亞(ya)(ya)、奧地利(li)(li)、阿塞拜疆(jiang)、保加利(li)(li)亞(ya)(ya)、中國(guo)、克羅(luo)地亞(ya)(ya)、捷克共(gong)(gong)和(he)(he)國(guo)、格(ge)魯(lu)吉(ji)(ji)亞(ya)(ya)、德國(guo)、希臘、匈牙利(li)(li)、伊(yi)朗伊(yi)斯(si)(si)(si)蘭共(gong)(gong)和(he)(he)國(guo)、伊(yi)拉(la)克、意(yi)大利(li)(li)、哈薩克斯(si)(si)(si)坦(tan)、吉(ji)(ji)爾吉(ji)(ji)斯(si)(si)(si)斯(si)(si)(si)坦(tan)、馬其(qi)頓、前南斯(si)(si)(si)拉(la)夫的馬其(qi)頓共(gong)(gong)和(he)(he)國(guo)、摩爾多瓦(wa)、蒙古(gu)、黑(hei)山、摩洛(luo)哥(ge)、葡(pu)萄(tao)牙、羅(luo)馬尼亞(ya)(ya)、俄(e)羅(luo)斯(si)(si)(si)聯邦、塞爾維(wei)亞(ya)(ya)、斯(si)(si)(si)洛(luo)伐克、西(xi)班牙、阿拉(la)伯敘利(li)(li)亞(ya)(ya)共(gong)(gong)和(he)(he)國(guo)、塔吉(ji)(ji)克斯(si)(si)(si)坦(tan)、土(tu)耳(er)其(qi)、土(tu)庫曼斯(si)(si)(si)坦(tan)、烏(wu)克蘭、烏(wu)茲別克斯(si)(si)(si)坦(tan)。
地區滅絕:白俄羅(luo)斯,波蘭(lan)。
再引進:法國。
旅鳥:阿爾巴尼(ni)亞、比(bi)利時、塞浦路斯(si)(si)、丹(dan)麥、埃及、芬(fen)蘭、直布羅陀、愛爾蘭、以色(se)列、日本、韓(han)國、朝(chao)鮮民主(zhu)主(zhu)義人民共和國、拉(la)脫維亞、黎巴嫩、盧森堡、馬耳(er)他、荷蘭、巴基斯(si)(si)坦、沙特阿拉(la)伯、突(tu)尼(ni)斯(si)(si)。
2個亞種(zhong)在(zai)中國均有分(fen)布,普通亞種(zhong)繁殖(zhi)(zhi)于黑龍江的齊(qi)齊(qi)哈(ha)爾,吉林的通榆、鎮賚,遼(liao)寧(ning)西北(bei)部,以及內蒙(meng)古(gu)等(deng)地(di);越冬于遼(liao)寧(ning)、河北(bei)、山西、河南(nan)、山東(dong)、陜(shan)西、江西、湖北(bei)等(deng)省,偶爾也見于福建,此外也有少數(shu)種(zhong)群終年(nian)留居(ju)在(zai)繁殖(zhi)(zhi)地(di)。指名(ming)亞種(zhong)繁殖(zhi)(zhi)于新疆(jiang)西部和東(dong)部。
大鴇成鳥(niao)(niao)兩(liang)性體(ti)形和(he)(he)(he)羽(yu)色(se)相似,但(dan)雌鳥(niao)(niao)較小。繁殖(zhi)期的(de)雄(xiong)鳥(niao)(niao)前頸(jing)及上胸呈藍灰色(se),頭頂中(zhong)央從(cong)嘴基到枕部有(you)(you)一黑(hei)褐色(se)縱紋(wen),頦、喉及嘴角有(you)(you)細(xi)長的(de)白(bai)(bai)色(se)纖羽(yu),在喉側(ce)(ce)向外突出如須,長達10-12厘米。頦和(he)(he)(he)上喉灰白(bai)(bai)色(se)沾(zhan)淡(dan)銹色(se)。后頸(jing)基部栗(li)棕(zong)(zong)色(se),上體(ti)栗(li)棕(zong)(zong)色(se)滿(man)布黑(hei)色(se)粗橫斑(ban)和(he)(he)(he)黑(hei)色(se)蟲(chong)蠹狀細(xi)橫斑(ban)。初級(ji)飛羽(yu)和(he)(he)(he)次(ci)級(ji)飛羽(yu)黑(hei)褐色(se),具(ju)(ju)白(bai)(bai)色(se)羽(yu)基;大覆羽(yu)和(he)(he)(he)大部分三級(ji)飛羽(yu)白(bai)(bai)色(se),中(zhong)覆羽(yu)和(he)(he)(he)小覆羽(yu)灰色(se),具(ju)(ju)白(bai)(bai)色(se)端(duan)斑(ban)。前胸兩(liang)側(ce)(ce)具(ju)(ju)寬闊的(de)栗(li)棕(zong)(zong)色(se)橫帶(dai),下體(ti)余部白(bai)(bai)色(se)。中(zhong)央尾(wei)羽(yu)栗(li)棕(zong)(zong)色(se),先端(duan)白(bai)(bai)色(se),具(ju)(ju)稀疏黑(hei)色(se)橫斑(ban);尾(wei)羽(yu)的(de)白(bai)(bai)色(se)部分向兩(liang)側(ce)(ce)依次(ci)擴展,最(zui)外側(ce)(ce)尾(wei)羽(yu)幾乎全為純白(bai)(bai)色(se),僅具(ju)(ju)黑(hei)色(se)端(duan)斑(ban)。
雄鳥(niao)在非(fei)繁殖期(qi)須(xu)狀羽(yu)較(jiao)(jiao)短,前胸栗色(se)橫(heng)帶不明顯(xian),頦(ke)下(xia)須(xu)狀羽(yu)消(xiao)失。雌(ci)鳥(niao)體型較(jiao)(jiao)雄鳥(niao)為(wei)小,體長不足50厘米(mi),體重不到4千克(ke),喉(hou)側也(ye)無胡須(xu)狀物,常被稱為(wei)石鴇。虹膜暗褐(he)色(se),嘴鉛灰(hui)色(se),端部黑色(se);腿和趾(zhi)灰(hui)褐(he)色(se)或綠褐(he)色(se),爪黑色(se)。
幼(you)鳥(niao):與雌鳥(niao)相似(si),但顏色較(jiao)淡,頭和頸有較(jiao)多的皮黃(huang)色,翅的白色部分(fen)多有黑色斑(ban)紋,大(da)覆羽有許多棕色斑(ban)點。
大小量度:體(ti)重3800-8750克(ke);體(ti)長750-1050毫米;嘴峰39-46毫米;翅560-630毫米;尾210-257毫米;跗蹠135-157毫米。
大(da)鴇性耐寒、機(ji)警,很難(nan)靠(kao)近(jin)(jin),善奔走(zou)、不(bu)鳴叫,非遷徙(xi)時(shi)(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)飛(fei)(fei)(fei)(fei)行高度(du)不(bu)超過200米。一(yi)(yi)年中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)大(da)部(bu)分(fen)時(shi)(shi)間集群(qun)活動,形成(cheng)由同性別和同年齡(ling)個體(ti)組成(cheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)群(qun)體(ti);在(zai)同一(yi)(yi)社(she)群(qun)中(zhong)(zhong),雌群(qun)和雄群(qun)相(xiang)隔一(yi)(yi)定的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)距離。受驚時(shi)(shi)頭(tou)(tou)下(xia)(xia)低(di)、弓背,尾羽(yu)向(xiang)(xiang)上展(zhan)開呈(cheng)(cheng)扇(shan)狀,雙(shuang)翅(chi)(chi)(chi)半張開,腕(wan)關(guan)節向(xiang)(xiang)下(xia)(xia),嘴(zui)里發出(chu)“哈哈”的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)喘氣聲(sheng),其(qi)目的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是想嚇退來犯(fan)者(zhe),不(bu)讓來犯(fan)者(zhe)靠(kao)近(jin)(jin)。如果敵害十分(fen)強大(da),就(jiu)(jiu)立(li)即起(qi)(qi)飛(fei)(fei)(fei)(fei),使(shi)之(zhi)難(nan)于(yu)接近(jin)(jin)。由于(yu)體(ti)重較大(da),平常起(qi)(qi)飛(fei)(fei)(fei)(fei)時(shi)(shi)需(xu)要在(zai)地上小跑(pao)幾步,助(zhu)跑(pao)時(shi)(shi)頭(tou)(tou)部(bu)抬起(qi)(qi),嘴(zui)向(xiang)(xiang)前(qian)伸水(shui)平位,頸稍(shao)弓向(xiang)(xiang)前(qian)上方(fang)傾斜,雙(shuang)翅(chi)(chi)(chi)展(zhan)開,重心前(qian)傾,雙(shuang)腳(jiao)有(you)(you)節奏地向(xiang)(xiang)前(qian)大(da)步跨出(chu),隨著助(zhu)跑(pao)速(su)度(du)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)加快,其(qi)煽動雙(shuang)翅(chi)(chi)(chi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)頻(pin)率也(ye)加快,直至(zhi)雙(shuang)腳(jiao)離開地面飛(fei)(fei)(fei)(fei)起(qi)(qi)。但(dan)在(zai)緊急情況(kuang)時(shi)(shi)可以直接飛(fei)(fei)(fei)(fei)起(qi)(qi)。飛(fei)(fei)(fei)(fei)行時(shi)(shi)頸、腿伸直,兩翅(chi)(chi)(chi)平展(zhan),兩腿向(xiang)(xiang)后伸直于(yu)尾羽(yu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)下(xia)(xia)面,翅(chi)(chi)(chi)膀扇(shan)動緩慢而有(you)(you)力(li)(li)(li),飛(fei)(fei)(fei)(fei)行高度(du)不(bu)算太高,但(dan)飛(fei)(fei)(fei)(fei)行能力(li)(li)(li)很強,在(zai)遷徙(xi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)途(tu)中(zhong)(zhong)常采用翱(ao)翔的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)方(fang)式,所以它也(ye)是當今世(shi)界上最(zui)大(da)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)飛(fei)(fei)(fei)(fei)行鳥類之(zhi)一(yi)(yi)。如果有(you)(you)其(qi)他同類進(jin)入領地或者(zhe)爭奪(duo)配偶時(shi)(shi),雙(shuang)方(fang)就(jiu)(jiu)會發生爭斗,先是緩慢地接近(jin)(jin),彼此(ci)以頸交(jiao)握,用胸部(bu)互(hu)(hu)相(xiang)推擠對(dui)抗,如有(you)(you)一(yi)(yi)方(fang)退卻,另一(yi)(yi)方(fang)便緊隨其(qi)后,繼續(xu)驅趕(gan),直至(zhi)將其(qi)趕(gan)出(chu)領地。如果雙(shuang)方(fang)勢均(jun)力(li)(li)(li)敵,就(jiu)(jiu)雙(shuang)雙(shuang)將頭(tou)(tou)低(di)下(xia)(xia),靠(kao)近(jin)(jin)地面,雙(shuang)翅(chi)(chi)(chi)半展(zhan),肩(jian)部(bu)放低(di),肩(jian)羽(yu)和覆羽(yu)聳(song)立(li),尾羽(yu)上翹(qiao),并向(xiang)(xiang)前(qian)立(li)起(qi)(qi)呈(cheng)(cheng)扇(shan)狀,露(lu)出(chu)白色羽(yu)毛,彼此(ci)靠(kao)近(jin)(jin)之(zhi)后互(hu)(hu)相(xiang)啄咬對(dui)方(fang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)嘴(zui)。
大(da)(da)鴇的(de)食(shi)物(wu)(wu)(wu)(wu)很雜,主(zhu)(zhu)要吃植(zhi)物(wu)(wu)(wu)(wu)的(de)嫩葉、嫩芽(ya)、嫩草、種(zhong)子(zi)(zi)(zi)(zi)以(yi)及昆蟲(chong)(chong)(chong)(chong)、蚱蠓(meng)、蛙等動(dong)物(wu)(wu)(wu)(wu)性食(shi)物(wu)(wu)(wu)(wu),特別是象鼻蟲(chong)(chong)(chong)(chong)、油(you)菜金花蟲(chong)(chong)(chong)(chong)、蝗蟲(chong)(chong)(chong)(chong)等農田害(hai)蟲(chong)(chong)(chong)(chong),有時也(ye)(ye)在(zai)農田中取食(shi)散(san)落(luo)在(zai)地的(de)谷(gu)粒等。幼鳥主(zhu)(zhu)要吃昆蟲(chong)(chong)(chong)(chong),隨年(nian)齡增長和(he)季(ji)節變(bian)化植(zhi)物(wu)(wu)(wu)(wu)性食(shi)物(wu)(wu)(wu)(wu)逐漸增多。3-4月(yue)主(zhu)(zhu)要在(zai)農田附(fu)近活動(dong),取食(shi)散(san)落(luo)在(zai)地上的(de)種(zhong)子(zi)(zi)(zi)(zi),如(ru)大(da)(da)豆(dou)、玉米、高粱等,也(ye)(ye)采食(shi)一(yi)(yi)(yi)些野(ye)生植(zhi)物(wu)(wu)(wu)(wu)的(de)種(zhong)子(zi)(zi)(zi)(zi),如(ru)蒼子(zi)(zi)(zi)(zi)等;5-6月(yue)主(zhu)(zhu)要采食(shi)一(yi)(yi)(yi)些豆(dou)科、菊科植(zhi)物(wu)(wu)(wu)(wu)的(de)花序(xu)和(he)生長點,也(ye)(ye)取食(shi)一(yi)(yi)(yi)些嫩草芽(ya)、麥苗和(he)昆蟲(chong)(chong)(chong)(chong);7-9月(yue)食(shi)物(wu)(wu)(wu)(wu)中昆蟲(chong)(chong)(chong)(chong)的(de)比(bi)例(li)增大(da)(da),主(zhu)(zhu)要是一(yi)(yi)(yi)些直翅(chi)目(mu)、鞘(qiao)翅(chi)目(mu)和(he)鱗(lin)翅(chi)目(mu)昆蟲(chong)(chong)(chong)(chong)如(ru)蝗蟲(chong)(chong)(chong)(chong)、金龜子(zi)(zi)(zi)(zi)、蜻蜓(ting)和(he)一(yi)(yi)(yi)些蛾(e)類(lei)幼蟲(chong)(chong)(chong)(chong),也(ye)(ye)有一(yi)(yi)(yi)些小蛙、小蝦、小魚等,還有部分嫩芽(ya);10月(yue)份大(da)(da)鴇開始集群,又回到農田附(fu)近采食(shi)一(yi)(yi)(yi)些谷(gu)物(wu)(wu)(wu)(wu)和(he)植(zhi)物(wu)(wu)(wu)(wu)種(zhong)子(zi)(zi)(zi)(zi)。
大鴇(bao)覓食的(de)時(shi)(shi)候頭后部(bu)向上抬起,嘴(zui)(zui)尖(jian)(jian)向下(xia),兩眼注視地面,不時(shi)(shi)地轉動(dong)頭部(bu),觀(guan)察地面的(de)昆蟲(chong)、其他小動(dong)物(wu)和(he)植物(wu)種子等。吃草(cao)時(shi)(shi)常(chang)常(chang)先(xian)用(yong)嘴(zui)(zui)將(jiang)草(cao)咬(yao)住,頸向后縮,再用(yong)力抬頭,將(jiang)草(cao)拔斷(duan),然(ran)后吞下(xia)。有時(shi)(shi)伴隨著(zhu)兩腳向前用(yong)力蹬(deng)地,身體向后退,雙翅微展(zhan)或半展(zhan)。飲水(shui)(shui)時(shi)(shi)身體微蹲或用(yong)跗(fu)跖跪于地面,頭部(bu)低下(xia),將(jiang)嘴(zui)(zui)插入(ru)水(shui)(shui)中(zhong),微微張開,然(ran)后將(jiang)頭抬起,嘴(zui)(zui)尖(jian)(jian)向斜上方,大約呈45度角,同(tong)時(shi)(shi)咽部(bu)快速(su)運動(dong),將(jiang)水(shui)(shui)咽下(xia),整(zheng)個(ge)過程就像用(yong)匙從水(shui)(shui)中(zhong)取水(shui)(shui)一(yi)樣。
大鴇每(mei)年4月中旬開始(shi)繁(fan)殖,雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)在(zai)求偶(ou)炫耀(yao)時,首先雙(shuang)腿(tui)微屈,伸(shen)直頸(jing)部(bu)(bu),嘴(zui)(zui)水(shui)平向(xiang)(xiang)前,身(shen)體(ti)(ti)與地(di)(di)面(mian)保持平行,尾(wei)(wei)羽(yu)(yu)向(xiang)(xiang)上(shang)(shang)抬起(qi)(qi),并(bing)有(you)向(xiang)(xiang)背(bei)部(bu)(bu)折疊的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)趨勢,從而(er)露(lu)出(chu)白(bai)(bai)色(se)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)尾(wei)(wei)下覆(fu)羽(yu)(yu),表示發情(qing)。一(yi)(yi)般雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)露(lu)出(chu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)白(bai)(bai)色(se)羽(yu)(yu)毛越(yue)多(duo)、越(yue)白(bai)(bai),就越(yue)受雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)青睞,在(zai)爭(zheng)奪配偶(ou)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)競爭(zheng)中也就越(yue)占有(you)優勢。雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)求偶(ou)舞蹈(dao),喉部(bu)(bu)因急(ji)速不斷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)吐咽動作(zuo)和(he)呼氣而(er)膨脹成懸垂的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)氣囊,頸(jing)下裸(luo)露(lu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)皮膚變為藍(lan)灰色(se),被豎起(qi)(qi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)頸(jing)下須(xu)狀(zhuang)(zhuang)羽(yu)(yu)分(fen)為左、右兩條(tiao)。然(ran)后將(jiang)頭(tou)(tou)向(xiang)(xiang)后仰縮向(xiang)(xiang)背(bei)部(bu)(bu),頸(jing)下須(xu)狀(zhuang)(zhuang)羽(yu)(yu)豎起(qi)(qi)直至眼下,尾(wei)(wei)羽(yu)(yu)向(xiang)(xiang)背(bei)上(shang)(shang)平展呈(cheng)扇狀(zhuang)(zhuang),幾乎觸及(ji)頭(tou)(tou)部(bu)(bu),雙(shuang)翅(chi)(chi)向(xiang)(xiang)體(ti)(ti)后下方(fang)伸(shen)展,腕關(guan)(guan)節幾乎拖至地(di)(di)面(mian),大而(er)白(bai)(bai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)覆(fu)羽(yu)(yu)向(xiang)(xiang)上(shang)(shang)旋轉(zhuan)而(er)呈(cheng)扇狀(zhuang)(zhuang)。同時雙(shuang)腳有(you)力(li)地(di)(di)走(zou)動,并(bing)圍著雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)開始(shi)轉(zhuan)圈,一(yi)(yi)直持續十幾秒(miao)至幾分(fen)鐘。這時候,被雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)吸引的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)就會積(ji)極地(di)(di)用(yong)嘴(zui)(zui)啄雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)身(shen)上(shang)(shang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)白(bai)(bai)色(se)羽(yu)(yu)毛,尤其是肛門處的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)白(bai)(bai)色(se)羽(yu)(yu)毛,雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)則更大限度地(di)(di)翻轉(zhuan)其身(shen)體(ti)(ti),盡情(qing)地(di)(di)舞蹈(dao)。雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)也興奮地(di)(di)蹲下又(you)站起(qi)(qi),頭(tou)(tou)頸(jing)快(kuai)速地(di)(di)上(shang)(shang)下伸(shen)縮,表現出(chu)與雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)共舞的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)愿(yuan)望,或(huo)者轉(zhuan)身(shen)逃(tao)掉,以引誘雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)前來追趕。當雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)追上(shang)(shang)雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)后,就倒轉(zhuan)腕關(guan)(guan)節于雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)背(bei)上(shang)(shang),引導其下蹲,使雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)趴在(zai)地(di)(di)上(shang)(shang),然(ran)后雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)從側面(mian)跨(kua)到(dao)雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)背(bei)上(shang)(shang),將(jiang)雙(shuang)翅(chi)(chi)完(wan)全展開,以保持身(shen)體(ti)(ti)平衡(heng),并(bing)反復用(yong)嘴(zui)(zui)啄扯雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)頭(tou)(tou)上(shang)(shang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)羽(yu)(yu)毛,使雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)在(zai)其身(shen)下站起(qi)(qi),并(bing)抬起(qi)(qi)尾(wei)(wei)部(bu)(bu)接受交配。當雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)身(shen)體(ti)(ti)貼近雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao),尾(wei)(wei)部(bu)(bu)壓向(xiang)(xiang)雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)尾(wei)(wei)部(bu)(bu)時,交配動作(zuo)完(wan)成。雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)和(he)雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)立即跳開,煽(shan)動雙(shuang)翅(chi)(chi),抖動身(shen)體(ti)(ti),各自梳理羽(yu)(yu)毛。交配完(wan)成后雌(ci)(ci)(ci)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)(niao)離(li)開,尋(xun)找長(chang)有(you)低草和(he)低作(zuo)物的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)地(di)(di)面(mian)營巢(chao)。
巢(chao)只是在地(di)面上挖一淺(qian)坑,無巢(chao)材或(huo)把原(yuan)處(chu)的草(cao)踩倒用作鋪墊(dian)。巢(chao)的直(zhi)徑為(wei)(wei)304毫(hao)米(mi)×310毫(hao)米(mi),巢(chao)深(shen)41.5毫(hao)米(mi)。巢(chao)址選(xuan)擇(ze)和營(ying)巢(chao)全由(you)雌(ci)鳥(niao)(niao)承擔。每年產1窩卵(luan)(luan)(luan),通常在5月(yue)上旬至6月(yue)產卵(luan)(luan)(luan),卵(luan)(luan)(luan)若(ruo)丟(diu)失(shi)能再補產,每窩2枚,少有(you)3枚或(huo)4枚,產卵(luan)(luan)(luan)間隔1-2天,卵(luan)(luan)(luan)光滑(hua)、有(you)光澤,呈暗綠色(se)(se)或(huo)橄欖色(se)(se),有(you)淺(qian)褐色(se)(se)或(huo)深(shen)褐色(se)(se)斑點。卵(luan)(luan)(luan)的大小為(wei)(wei)77.4毫(hao)米(mi)×55.5毫(hao)米(mi),卵(luan)(luan)(luan)重103.5克。當(dang)產下第1枚、第2枚或(huo)最(zui)后(hou)1枚卵(luan)(luan)(luan)后(hou),由(you)雌(ci)鳥(niao)(niao)開始孵卵(luan)(luan)(luan),孵化期31-32天,卵(luan)(luan)(luan)出(chu)殼(ke)不同步(bu)。雛鳥(niao)(niao)為(wei)(wei)早成(cheng)鳥(niao)(niao),出(chu)殼(ke)不久即可(ke)離巢(chao),由(you)雌(ci)鳥(niao)(niao)照顧和喂食,30-35日齡長出(chu)飛羽,第1年冬(dong)獨(du)立(li)生(sheng)活。
大(da)鴇的(de)性(xing)比不平衡(heng),雌(ci)(ci)雄性(xing)比約為2.5:1,雌(ci)(ci)鳥4歲性(xing)成熟,雄鳥5歲性(xing)成熟。交配體系為多(duo)配和混(hun)配。多(duo)配體系為1雄多(duo)雌(ci)(ci),雌(ci)(ci)鳥多(duo)為5-7只(zhi),雌(ci)(ci)鳥有社會等級。混(hun)配體系為每(mei)只(zhi)雌(ci)(ci)鳥和1只(zhi)以上的(de)雄鳥交配,混(hun)配體系較為常(chang)見。
大鴇(bao)(bao)(bao)繁(fan)殖(zhi)(zhi)期(qi)(qi)(qi)的(de)(de)各種行(xing)(xing)為(wei)活動具有一定的(de)(de)時(shi)(shi)(shi)間分配,其時(shi)(shi)(shi)間預(yu)算(suan)存在著性別(bie)間的(de)(de)差異,同(tong)時(shi)(shi)(shi)隨(sui)活動空間大小、食(shi)物條(tiao)件以及繁(fan)殖(zhi)(zhi)階段的(de)(de)不同(tong)而(er)變化,在繁(fan)殖(zhi)(zhi)前期(qi)(qi)(qi),大鴇(bao)(bao)(bao)的(de)(de)時(shi)(shi)(shi)間預(yu)算(suan)以取食(shi)、休息、行(xing)(xing)走、觀察(cha)為(wei)主(zhu)要行(xing)(xing)為(wei),雄鴇(bao)(bao)(bao)和(he)雌(ci)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)(de)這4種行(xing)(xing)為(wei)分別(bie)占(zhan)全部行(xing)(xing)為(wei)的(de)(de)87%和(he)93%;到繁(fan)殖(zhi)(zhi)后(hou)期(qi)(qi)(qi),雌(ci)鴇(bao)(bao)(bao)各種行(xing)(xing)為(wei)的(de)(de)時(shi)(shi)(shi)間和(he)強(qiang)度(du)發(fa)生較大變化。大鴇(bao)(bao)(bao)在取食(shi)、休息和(he)炫耀等行(xing)(xing)為(wei)上都存在不同(tong)程度(du)的(de)(de)日(ri)節律,取食(shi)和(he)炫耀出(chu)現(xian)兩次高峰,中午(wu)大部分時(shi)(shi)(shi)間大鴇(bao)(bao)(bao)處于(yu)靜棲休息狀態。
列(lie)入(ru)《世界自然保(bao)護聯盟瀕(bin)危物種紅色名錄》(IUCN)2017年ver3.1——易危(VU)。
列(lie)入《瀕危野生動植物種國際貿易(yi)公約(yue)附(fu)錄(lu)Ⅰ、附(fu)錄(lu)Ⅱ和附(fu)錄(lu)Ⅲ》(CITES)2019年(nian)版附(fu)錄(lu)Ⅱ。
列入中(zhong)國《國家重(zhong)點(dian)保護野(ye)生動物名錄》(2021年2月5日)一級。
大(da)鴇雖然(ran)分(fen)布很廣,但(dan)在世(shi)界(jie)范圍內的(de)種群(qun)數量(liang)(liang)都(dou)(dou)普遍處于下(xia)降趨勢,總數估計在29700只(zhi)左右(you),在歐洲和非洲北部(bu)的(de)瑞士(shi)、蘇格蘭(lan)、瑞典(dian)、丹(dan)麥、荷蘭(lan)、法國、希臘、突尼(ni)斯和阿爾(er)及利亞等(deng)國都(dou)(dou)已經消失了(le),分(fen)布在東歐各國的(de)也幾近(jin)絕(jue)滅。大(da)鴇在中國的(de)種群(qun)數量(liang)(liang)曾經是相(xiang)當豐富的(de),經常可(ke)見(jian)到數十只(zhi)的(de)大(da)群(qun),但(dan)經變得相(xiang)當稀少,估計總數僅有300-400只(zhi)。
該物(wu)種(zhong)(zhong)分(fen)布范(fan)圍(wei)廣,不接近(jin)物(wu)種(zhong)(zhong)生(sheng)存的脆弱(ruo)瀕(bin)危(wei)臨界值標準(分(fen)布區域或(huo)波動范(fan)圍(wei)小于20000平方(fang)公(gong)里(li),棲息(xi)地質量,種(zhong)(zhong)群規模,分(fen)布區域碎片化(hua)),種(zhong)(zhong)群數量趨勢穩定,因此被評(ping)價為無生(sheng)存危(wei)機的物(wu)種(zhong)(zhong)。
棲息地破(po)壞(huai),草原過度(du)開墾和過度(du)放牧,使(shi)大(da)鴇(bao)(bao)(bao)喪失適宜的(de)棲息地。農業機械(xie)和農藥的(de)大(da)量(liang)使(shi)用(yong),直接威脅繁殖(zhi)期的(de)大(da)鴇(bao)(bao)(bao)、鴇(bao)(bao)(bao)卵(luan)及幼(you)鴇(bao)(bao)(bao)。人(ren)類各(ge)項(xiang)生產活動(dong)干擾,間接影響(xiang)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)繁殖(zhi)。在(zai)草原及農田附近架設電力(li)線使(shi)大(da)鴇(bao)(bao)(bao)經常撞線死亡。過度(du)捕獵(lie),作(zuo)為醫(yi)藥成分被(bei)捕獵(lie),中醫(yi)傳統理論認為大(da)鴇(bao)(bao)(bao)去毛(mao)及內(nei)臟、煉油(you)脂,補腎壯(zhuang)陽,解毒益(yi)氣、潤澤肌膚。因(yin)此被(bei)利用(yong),偷獵(lie)大(da)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)問題無法從根本(ben)上排除。種(zhong)內(nei)生物(wu)學(xue)特點:由于大(da)鴇(bao)(bao)(bao)營巢于地面(mian),卵(luan)極易受到(dao)人(ren)和其它動(dong)物(wu)的(de)破(po)壞(huai),因(yin)此增加了(le)卵(luan)的(de)巢內(nei)損(sun)失,引起數量(liang)減少。
加強宣傳教育,提高人們對保護的(de)認識。限(xian)制產區(qu)的(de)農牧業(ye)生(sheng)產,減少人類活動的(de)干擾(rao)。限(xian)制農業(ye)機械和(he)殺蟲劑(ji)的(de)使(shi)用。在電(dian)力線(xian)附近作明顯標志,避免其撞線(xian)死(si)亡(wang)。
就地保護:建立保護區(qu)。
遷地保護(hu):建立人工飼養場,有計劃的將(jiang)放養成(cheng)活的大鴇放歸自(zi)然。
2021年(nian)12月,大鴇(Great Bustard),學名:Otis tarda,中(zhong)國(guo)(guo)國(guo)(guo)家一級保(bao)(bao)護動物(wu)(wu)(wu),列(lie)入聯(lian)合國(guo)(guo)《保(bao)(bao)護野生動物(wu)(wu)(wu)遷徙物(wu)(wu)(wu)種公(gong)約》(CMS)附錄(lu)II,被世界自然保(bao)(bao)護聯(lian)盟(IUCN)瀕(bin)危(wei)(wei)物(wu)(wu)(wu)種紅色名錄(lu)評為易(yi)危(wei)(wei)物(wu)(wu)(wu)種。
鴇名來自這樣(yang)一(yi)個(ge)傳說:古時(shi)有一(yi)種鳥,它們成(cheng)群(qun)生活在一(yi)起,每群(qun)的數(shu)量(liang)總是(shi)七(qi)十只,形成(cheng)一(yi)個(ge)小家族,于是(shi)人(ren)們就把它的集(ji)群(qun)個(ge)數(shu)聯系在一(yi)起,在鳥字(zi)左(zuo)邊加(jia)上(shang)一(yi)個(ge)“七(qi)十”字(zi)樣(yang),就構(gou)成(cheng)了“鴇”。
大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)從前(qian)在中(zhong)國(guo)是(shi)(shi)較為(wei)常見的(de)(de)(de)(de)一(yi)種(zhong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao),《詩經,鴇(bao)(bao)(bao)羽》中(zhong)有“肅(su)(su)肅(su)(su)鴇(bao)(bao)(bao)羽,集(ji)于(yu)(yu)苞(bao)棘。”“肅(su)(su)肅(su)(su)鴇(bao)(bao)(bao)行,集(ji)于(yu)(yu)苞(bao)桑(sang)。”的(de)(de)(de)(de)詩句(ju),用(yong)大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)在櫟樹、酸棗叢(cong)(cong)以及桑(sang)樹叢(cong)(cong)中(zhong)肅(su)(su)肅(su)(su)地抖(dou)動(dong)翅膀的(de)(de)(de)(de)樣子,來(lai)形(xing)容人民生(sheng)活的(de)(de)(de)(de)疾苦,其(qi)中(zhong)對(dui)大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)抖(dou)動(dong)翅膀的(de)(de)(de)(de)描述,是(shi)(shi)十分真切而生(sheng)動(dong)的(de)(de)(de)(de)。不(bu)過古(gu)代民間(jian)對(dui)于(yu)(yu)大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)(de)(de)(de)傳說(shuo)中(zhong)也有不(bu)少謬(miu)誤(wu),特別是(shi)(shi)大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)是(shi)(shi)百鳥(niao)(niao)(niao)(niao)之(zhi)妻的(de)(de)(de)(de)傳說(shuo),由來(lai)已久,明朝(chao)李(li)時珍認為(wei)“鴇(bao)(bao)(bao)無(wu)舌,……或云純雌無(wu)雄(xiong)與其(qi)他鳥(niao)(niao)(niao)(niao)合”。清朝(chao)《古(gu)今圖書(shu)集(ji)成》中(zhong)也有:“鴇(bao)(bao)(bao)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)為(wei)眾鳥(niao)(niao)(niao)(niao)所淫,相(xiang)傳老(lao)娼呼(hu)鴇(bao)(bao)(bao)出于(yu)(yu)此。”但(dan)因為(wei)沒有大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)與任何一(yi)種(zhong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)交尾(wei)的(de)(de)(de)(de)實例,所以又傳說(shuo)只要其(qi)他鳥(niao)(niao)(niao)(niao)類(lei)的(de)(de)(de)(de)雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)從大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)(de)(de)(de)上空飛過,其(qi)身影映在大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)身上就(jiu)算交尾(wei)繁殖了。這種(zhong)說(shuo)法顯然(ran)是(shi)(shi)荒(huang)唐(tang)可(ke)笑(xiao)的(de)(de)(de)(de),可(ke)能是(shi)(shi)因為(wei)大(da)(da)(da)(da)鴇(bao)(bao)(bao)的(de)(de)(de)(de)雄(xiong)鳥(niao)(niao)(niao)(niao)和雌鳥(niao)(niao)(niao)(niao)的(de)(de)(de)(de)體(ti)形(xing)差異(yi)太大(da)(da)(da)(da),以致于(yu)(yu)人們把它們看(kan)成了兩(liang)個不(bu)同的(de)(de)(de)(de)種(zhong)了。
大鴇(bao)的(de)婚配(pei)(pei)屬于“一(yi)夫多妻”制,雄鳥(niao)和雌(ci)鳥(niao)只是(shi)在(zai)短暫的(de)繁殖(zhi)期(qi)才生(sheng)活在(zai)一(yi)起(qi)(qi),這時雄鳥(niao)經常(chang)將(jiang)尾羽直豎(shu)朝天,頸部和翅膀的(de)羽毛也一(yi)根根地豎(shu)起(qi)(qi),并(bing)從喉部伸(shen)出(chu)氣囊,將(jiang)胸部鼓成球狀,在(zai)雌(ci)鳥(niao)面前一(yi)搖一(yi)擺地來回扭動,一(yi)邊(bian)走(zou)一(yi)邊(bian)還(huan)不斷(duan)地發出(chu)“絲,絲”的(de)聲(sheng)音。交配(pei)(pei)之后,雄鳥(niao)就(jiu)另覓新歡去了,只剩下雌(ci)鳥(niao)承擔孵卵、育(yu)雛等任務,這可能也是(shi)大鴇(bao)往(wang)往(wang)使人產生(sheng)沒(mei)有雄鳥(niao)的(de)錯覺的(de)一(yi)個原因。