馬祖(zu)里湖戰役,是第一(yi)次世界大(da)戰初期1914年8月(yue)17日(ri)——9月(yue)15日(ri),俄軍(jun)西北方面(mian)軍(jun)(司令官(guan)為(wei)雅(ya)科夫(fu)·格里戈里耶維奇·日(ri)林斯基將軍(jun))在東普魯士對德軍(jun)第8集團軍(jun)實施的一(yi)次進攻戰役。
1914年(nian)8月(yue)上(shang)旬,應英法軍(jun)指(zhi)揮部的再(zai)三請(qing)求,俄(e)軍(jun)沒(mei)有完成動(dong)員和集(ji)結(jie)就開始了進攻(gong)(gong),以粉碎德(de)軍(jun)主(zhu)力對(dui)法國的進攻(gong)(gong)。戰役的直接目的是殲滅德(de)國第8集(ji)團(tuan)軍(jun)(14.5個步兵(bing)師、1個騎兵(bing)師,近1000門(men)火炮;司(si)令官為(wei)普里特維茨將軍(jun),自8月(yue)23日起為(wei)興登堡將軍(jun))和攻(gong)(gong)占(zhan)東普魯士,為(wei)爾后進攻(gong)(gong)西里西亞(ya)創造條件,以減(jian)輕德(de)軍(jun)對(dui)西線(xian)的壓(ya)力。
根據方面軍指揮(hui)部的(de)(de)企(qi)圖(tu),倫寧坎普將軍的(de)(de)俄國第1集團(tuan)軍(6.5個(ge)步兵師(shi)(shi)、5.5個(ge)騎兵師(shi)(shi)、火炮492門(men))應當(dang)從北面向馬祖里湖區(qu)實施(shi)迂回突(tu)擊,以(yi)吸引(yin)德軍主力;薩姆(mu)索諾夫(fu)將軍指揮(hui)的(de)(de)第2集團(tuan)軍(11.5個(ge)步兵師(shi)(shi)、3個(ge)騎兵師(shi)(shi),火炮720門(men))應當(dang)從西(xi)面對該(gai)區(qu)實施(shi)迂回突(tu)擊,切斷其(qi)向維斯瓦河的(de)(de)退路并(bing)殲滅之。當(dang)面德軍企(qi)圖(tu)依托堅固工事并(bing)利用鐵路運輸系(xi)統,實施(shi)機動防(fang)御,遲滯俄軍進攻。
8月17日(ri)(ri),第(di)(di)(di)1集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)3個(ge)步兵軍(jun)(jun)(jun)(jun)襲擊(ji)(ji)東普(pu)魯士,揭開了(le)進(jin)攻(gong)的(de)序(xu)幕。8月19日(ri)(ri)德(de)國(guo)(guo)第(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)(jun)在(zai)施塔盧珀嫩的(de)戰(zhan)(zhan)斗中被(bei)擊(ji)(ji)退(tui)。次日(ri)(ri),在(zai)貢賓嫩—戈烏(wu)達普(pu)一(yi)線俄(e)國(guo)(guo)第(di)(di)(di)1集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)遭(zao)德(de)第(di)(di)(di)8集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)主力反(fan)擊(ji)(ji),俄(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)右翼(yi)一(yi)度(du)被(bei)擊(ji)(ji)退(tui),但中路粉碎德(de)第(di)(di)(di)17軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)正面攻(gong)擊(ji)(ji),德(de)軍(jun)(jun)(jun)(jun)遭(zao)到失敗,開始(shi)向西撤退(tui)。這就造成了(le)追擊(ji)(ji)和徹底殲滅德(de)國(guo)(guo)第(di)(di)(di)8集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)有利條件,但是(shi)8月21—22日(ri)(ri)第(di)(di)(di)1集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)按兵不動,坐失戰(zhan)(zhan)機。該集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)后來的(de)進(jin)攻(gong)又相(xiang)當緩慢,而(er)且(qie)沒有與第(di)(di)(di)2集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)會師,而(er)是(shi)向柯尼(ni)斯堡方向推進(jin),致使(shi)德(de)軍(jun)(jun)(jun)(jun)擺脫了(le)打擊(ji)(ji),第(di)(di)(di)2集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)開始(shi)孤軍(jun)(jun)(jun)(jun)作戰(zhan)(zhan)。
德(de)(de)軍(jun)(jun)(jun)(jun)指揮部(bu)(bu)利用(yong)了俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)兩(liang)個集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)之間的(de)(de)缺口,并從截(jie)獲的(de)(de)俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)明(ming)碼電報中(zhong)(zhong)(zhong)得(de)知他們的(de)(de)行動(dong)計劃,于是在(zai)8月(yue)21日(ri)命令部(bu)(bu)隊(dui)(dui)停(ting)止退(tui)卻,24—26日(ri),新(xin)任德(de)(de)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)8集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)司令興登堡和(he)參(can)謀長魯登道夫(fu)利用(yong)發(fa)達的(de)(de)鐵路網,重新(xin)部(bu)(bu)署(shu)部(bu)(bu)隊(dui)(dui),留(liu)下(xia)由(you)2個旅組(zu)成(cheng)的(de)(de)屏(ping)護隊(dui)(dui)牽制俄(e)(e)(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun),調遣第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)8集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)(de)幾乎(hu)全部(bu)(bu)兵(bing)力(li)(li)去(qu)攻打(da)8月(yue)20日(ri)越(yue)過(guo)邊界的(de)(de)俄(e)(e)(e)國第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)。其具體計劃是:以(yi)(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)20軍(jun)(jun)(jun)(jun)另2個師(shi)正面(mian)牽制俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)中(zhong)(zhong)(zhong)路第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)13、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)15、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)23軍(jun)(jun)(jun)(jun),而(er)以(yi)(yi)主力(li)(li)實(shi)(shi)施兩(liang)翼(yi)夾(jia)擊(ji),由(you)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)(jun)對(dui)烏(wu)茲達烏(wu)實(shi)(shi)施主要突擊(ji),攻殲俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)左翼(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)(jun)后,向俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)中(zhong)(zhong)(zhong)央3個軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)(de)后方發(fa)展進攻;由(you)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)17軍(jun)(jun)(jun)(jun)、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1預備軍(jun)(jun)(jun)(jun)對(dui)俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)右(you)翼(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)6軍(jun)(jun)(jun)(jun)實(shi)(shi)施輔助(zhu)突擊(ji),得(de)手(shou)后向俄(e)(e)(e)中(zhong)(zhong)(zhong)央3個軍(jun)(jun)(jun)(jun)側后發(fa)展進攻。26—27日(ri),德(de)(de)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)17、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1預備軍(jun)(jun)(jun)(jun)在(zai)比(bi)紹夫(fu)斯堡以(yi)(yi)南地(di)區與(yu)俄(e)(e)(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)6軍(jun)(jun)(jun)(jun)遭遇并將其擊(ji)退(tui);第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)(jun)遭俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)頑(wan)強抵抗,遂假借俄(e)(e)(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)(jun)軍(jun)(jun)(jun)(jun)長名義(yi)命令俄(e)(e)(e)軍(jun)(jun)(jun)(jun)撤(che)退(tui);第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)20軍(jun)(jun)(jun)(jun)誘敵深(shen)入,且戰且退(tui),撤(che)至坦嫩貝格設防固守。第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)喪失了第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)的(de)(de)支援和(he)配合,經兩(liang)天激戰,德(de)(de)軍(jun)(jun)(jun)(jun)擊(ji)退(tui)俄(e)(e)(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2集(ji)(ji)團(tuan)(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)(jun)兩(liang)翼(yi)部(bu)(bu)隊(dui)(dui),而(er)對(dui)其中(zhong)(zhong)(zhong)路3個軍(jun)(jun)(jun)(jun)形成(cheng)包圍態勢(shi)。28—29日(ri),俄(e)(e)(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)13、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)15軍(jun)(jun)(jun)(jun)和(he)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)23軍(jun)(jun)(jun)(jun)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2師(shi)在(zai)坦嫩貝格以(yi)(yi)東科穆辛(xin)森林地(di)區被圍殲,被俘9.5萬人,傷亡3萬人,損失火(huo)炮(pao)500門(men),薩姆索(suo)諾(nuo)夫(fu)自(zi)殺(sha)。
此后(hou),德第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)8集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)迅(xun)速北調,得到來自西線(xian)的(de)(de)近衛預(yu)備(bei)軍(jun)(jun)(jun)、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)11軍(jun)(jun)(jun)和第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)8騎兵師的(de)(de)加(jia)強后(hou),企(qi)圖以(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1預(yu)備(bei)軍(jun)(jun)(jun)、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)11、第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)20和第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)17軍(jun)(jun)(jun)發動正(zheng)面(mian)進(jin)(jin)攻(gong)(gong),以(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)和近衛預(yu)備(bei)軍(jun)(jun)(jun)分(fen)別從(cong)兩(liang)翼(yi)(yi)實施迂回(hui)突擊(ji),圍殲俄(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)。俄(e)軍(jun)(jun)(jun)大本(ben)營決定在(zai)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1和第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)之間的(de)(de)中間地(di)帶組建第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)10集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun),用于保(bao)障第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)左(zuo)翼(yi)(yi),并(bing)命令(ling)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)堅(jian)守馬(ma)祖里湖(hu)以(yi)北地(di)區,以(yi)牽制德第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)8集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun),使其無力(li)支援奧軍(jun)(jun)(jun)。9月6日,德軍(jun)(jun)(jun)發起進(jin)(jin)攻(gong)(gong),遭俄(e)軍(jun)(jun)(jun)抵抗(kang),正(zheng)面(mian)進(jin)(jin)攻(gong)(gong)受挫;9~10日,右翼(yi)(yi)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1軍(jun)(jun)(jun)頑強作戰,突破俄(e)軍(jun)(jun)(jun)左(zuo)翼(yi)(yi)防線(xian),迫使俄(e)第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)2軍(jun)(jun)(jun)撤(che)退,打開(kai)通向貢(gong)賓嫩的(de)(de)道路。倫(lun)南坎普夫擔心退路被切(qie)斷,命令(ling)所部撤(che)退,同(tong)時以(yi)2個師的(de)(de)兵力(li)從(cong)正(zheng)面(mian)實施反突擊(ji),掩護主力(li)撤(che)退。德軍(jun)(jun)(jun)包(bao)圍俄(e)國第(di)(di)(di)(di)(di)(di)(di)1集(ji)(ji)(ji)團(tuan)(tuan)軍(jun)(jun)(jun)的(de)(de)企(qi)圖未能得逞(cheng)。
至15日,俄軍全部撤至涅曼(man)河東岸。德軍擔心俄軍有詐(zha),未迅速(su)實(shi)施追擊。俄第(di)1集團軍被俘4.5萬人,傷亡約10萬人,損失火炮150門。
此戰(zhan)(zhan),俄軍(jun)(jun)(jun)西北方面(mian)軍(jun)(jun)(jun)在(zai)(zai)東普(pu)(pu)魯士(shi)的(de)(de)(de)進(jin)攻戰(zhan)(zhan)役以失敗而告終。俄國(guo)(guo)人損失了(le)近25萬(wan)士(shi)兵和(he)大(da)量武器裝(zhuang)備(bei)。失敗的(de)(de)(de)原(yuan)因是日林斯(si)基的(de)(de)(de)無能(neng)指揮和(he)倫寧坎(kan)普(pu)(pu)實(shi)際上(shang)的(de)(de)(de)背叛行為(wei)。加上(shang)對敵情不明并嚴重泄密,兩個(ge)(ge)集(ji)團(tuan)軍(jun)(jun)(jun)未能(neng)協同作戰(zhan)(zhan)。德(de)軍(jun)(jun)(jun)則集(ji)中(zhong)優勢兵力(li)(li)各(ge)個(ge)(ge)擊破(po)(po),以損失2.5萬(wan)人的(de)(de)(de)代價(jia)取(qu)得以少勝(sheng)多的(de)(de)(de)重大(da)勝(sheng)利。盡管如此,此役仍具有重要戰(zhan)(zhan)略成果:迫使(shi)德(de)軍(jun)(jun)(jun)指揮部(bu)(bu)將2個(ge)(ge)軍(jun)(jun)(jun)和(he)1個(ge)(ge)騎兵師從(cong)法國(guo)(guo)戰(zhan)(zhan)場調到東普(pu)(pu)魯士(shi)。此外(wai),在(zai)(zai)梅斯(si)地區(qu)的(de)(de)(de)1個(ge)(ge)軍(jun)(jun)(jun)也準備(bei)調離。這就削弱了(le)在(zai)(zai)西部(bu)(bu)的(de)(de)(de)德(de)軍(jun)(jun)(jun)突擊集(ji)團(tuan)的(de)(de)(de)力(li)(li)量,并且(qie)成了(le)1914年9月初在(zai)(zai)馬(ma)恩河戰(zhan)(zhan)役中(zhong)德(de)軍(jun)(jun)(jun)失敗的(de)(de)(de)原(yuan)因之(zhi)一(yi),戰(zhan)(zhan)爭(zheng)初期俄軍(jun)(jun)(jun)的(de)(de)(de)積(ji)極行動粉碎了(le)德(de)軍(jun)(jun)(jun)指揮部(bu)(bu)各(ge)個(ge)(ge)擊破(po)(po)同盟國(guo)(guo)的(de)(de)(de)計(ji)劃。