《泰(tai)山(shan)刻(ke)石(shi)》是刊刻(ke)于秦代的一(yi)方摩崖(ya)石(shi)刻(ke),分為(wei)兩(liang)部(bu)分,前(qian)半部(bu)分(“始(shi)皇(huang)刻(ke)辭”)刻(ke)于秦始(shi)皇(huang)二十(shi)八年(nian)(前(qian)219年(nian)),后半部(bu)分(“二世(shi)詔書”)刻(ke)于秦二世(shi)元年(nian)(前(qian)209年(nian)),傳為(wei)李(li)斯撰文(wen)并(bing)書丹,又稱(cheng)“李(li)斯碑(bei)”等,屬(shu)小篆書法作品,與《嶧山(shan)刻(ke)石(shi)》《瑯琊刻(ke)石(shi)》《會稽刻(ke)石(shi)》合稱(cheng)“秦四山(shan)刻(ke)石(shi)”。刻(ke)石(shi)原立(li)于山(shan)東(dong)(dong)泰(tai)安(an)市泰(tai)山(shan)山(shan)頂,殘石(shi)現(xian)存山(shan)東(dong)(dong)泰(tai)安(an)市泰(tai)山(shan)岱廟東(dong)(dong)御(yu)座院(yuan)內(nei)。
《泰山刻(ke)石》的(de)(de)(de)前半(ban)部(bu)分敘述秦始(shi)皇在全國范圍內申(shen)明法令,充(chong)分利用法律來保護剛(gang)剛(gang)建(jian)立(li)起(qi)(qi)來的(de)(de)(de)中(zhong)央集權制封建(jian)國家的(de)(de)(de)各(ge)項制度,要(yao)求臣民遵(zun)循(xun)法制,并告誡后(hou)代要(yao)堅持法家路線(xian),永不(bu)改變;后(hou)半(ban)部(bu)分則記錄(lu)了李(li)斯隨同秦二世(shi)出巡時上(shang)書(shu)請求在秦始(shi)皇所立(li)刻(ke)石旁刻(ke)詔書(shu)的(de)(de)(de)情況(kuang)。書(shu)法上(shang),其用筆(bi)都是逆鋒(feng)起(qi)(qi)筆(bi)回鋒(feng)收(shou)筆(bi),行筆(bi)不(bu)緊不(bu)慢(man)、不(bu)偏不(bu)倚,粗細始(shi)終(zhong)如一,圓轉(zhuan)中(zhong)裹(guo)挾的(de)(de)(de)沉著與遒勁;結體上(shang)出現上(shang)緊下松的(de)(de)(de)態勢,點(dian)畫間相對均(jun)衡(heng),有的(de)(de)(de)甚至均(jun)衡(heng)到近乎一種原(yuan)始(shi)的(de)(de)(de)“拙”的(de)(de)(de)程度,幾乎絕對對稱,秩序井然,相拱相揖(yi)。
西面 第(di)二(er)行 皇帝(di)臨立,作制明〔法〕,〔臣下修飭〕。
第三行 廿〔有〕六年,初(chu)并〔天下(xia)〕,〔罔〕不〔賓服〕。
第四行 寴
第五行 從臣(chen)思跡,本原〔事業〕,〔祗誦(song)功〕德。
第(di)六行 治道運行,者產得宜,〔皆有法式(shi)〕。
北(bei)面 第一行 大(da)義箸明,陲于(yu)后(hou)嗣,〔順承勿〕革。
第(di)二(er)行 皇帝躬聽,既平天下,不(bu)〔懈于治〕。
第三(san)行 夙興夜(ye)寐,建設長利(li),〔專隆教誨〕。
東(dong)面 第一行 訓經宣達,遠(yuan)近畢(bi)理,咸〔承圣志(zhi)〕。
第二行 貴(gui)賤分(fen)明,男(nan)女體順,慎〔遵職事〕。
第(di)三行 昭隔內外,靡不清凈,〔施于〕昆〔嗣(si)〕。
第四(si)行 化(hua)及無窮(qiong),遵奉遺詔(zhao),〔永承垂戒〕。
東(dong)面 第(di)五(wu)行(xing) 皇(huang)帝曰(yue):“金石刻,盡
第六行 始(shi)皇(huang)帝(di)〔所為也〕。〔今襲號〕,〔而〕金(jin)石(shi)
南面 第一行 刻辭(ci)不稱
第二行 始(shi)皇帝(di),其(qi)于久遠也(ye),如(ru)后嗣為(wei)
第三行 之(zhi)者(zhe),不(bu)稱成功〔盛(sheng)德〕。”
第四(si)行(xing) 丞相臣斯、臣去疾、御史夫=臣〔德〕
第五行 昧死言:
第六行 “臣請(qing)具(ju)刻(ke)詔書金石刻(ke),因明(ming)白(bai)
第(di)七行(xing) 矣。臣昧死請。”
西面 第一行 制曰(yue):“可。”
(說(shuo)明:朝向、分(fen)行據《金石索·石索一》;文(wen)字(zi)據明代安國所藏一百六十(shi)五(wu)字(zi)拓本;〔〕表(biao)(biao)示(shi)據歷代著錄所補(bu)的(de)缺(que)字(zi);加粗(cu)表(biao)(biao)示(shi)現存文(wen)字(zi);=表(biao)(biao)示(shi)合文(wen)。)
《泰山(shan)刻(ke)(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)》分(fen)為(wei)兩部分(fen),前(qian)半(ban)部分(fen)是秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)二(er)十八(ba)年(nian)(前(qian)219年(nian))所(suo)刻(ke)(ke)(ke)(ke),后(hou)半(ban)部分(fen)是秦(qin)(qin)(qin)(qin)二(er)世(shi)(shi)元(yuan)年(nian)(前(qian)209年(nian))所(suo)刻(ke)(ke)(ke)(ke)。秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)二(er)十八(ba)年(nian)(前(qian)219年(nian)),秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)登臨泰山(shan),丞相李(li)斯等為(wei)歌(ge)頌(song)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)統一中國的功(gong)績而刊刻(ke)(ke)(ke)(ke)《泰山(shan)刻(ke)(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)》(前(qian)半(ban)部分(fen))。秦(qin)(qin)(qin)(qin)二(er)世(shi)(shi)元(yuan)年(nian)(前(qian)209年(nian))春季,秦(qin)(qin)(qin)(qin)二(er)世(shi)(shi)為(wei)威服海內而效法秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)巡視郡(jun)縣(xian),東巡碣石(shi)(shi)、會稽等地(di)。李(li)斯同(tong)行(xing),奏請秦(qin)(qin)(qin)(qin)二(er)世(shi)(shi)在秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)(shi)(shi)皇(huang)所(suo)立刻(ke)(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)旁上刻(ke)(ke)(ke)(ke)詔(zhao)書以(yi)彰顯先帝(di)成功(gong)盛德(de),于是在《泰山(shan)刻(ke)(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)》等刻(ke)(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)上補刻(ke)(ke)(ke)(ke)詔(zhao)書并(bing)著隨從大臣的姓(xing)名(ming)(后(hou)半(ban)部分(fen))。
《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》用(yong)筆精(jing)美(mei),平(ping)(ping)穩流轉(zhuan),骨肉勻稱(cheng),含(han)(han)蓄(xu)委婉,氣(qi)(qi)魄宏(hong)大(da),簡捷(jie)明快。與先秦(qin)書法(fa)(fa)相(xiang)比(bi),秦(qin)小(xiao)(xiao)篆(zhuan)行(xing)筆粗細(xi)大(da)體(ti)相(xiang)同,橫(heng)(heng)(heng)平(ping)(ping)豎直,轉(zhuan)折處極為流利飄(piao)逸,無(wu)生硬之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)筆。藏頭護尾,筆筆精(jing)細(xi),一(yi)(yi)絲不茍,如(ru)錐畫沙,委婉含(han)(han)蓄(xu)中(zhong)自有骨力豐(feng)沛之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)氣(qi)(qi)。橫(heng)(heng)(heng)勢穩健,縱勢豪(hao)逸,簡練(lian)明快,宏(hong)偉壯觀(guan)。雖法(fa)(fa)度嚴(yan)謹,但不失威嚴(yan)雄奇之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)神采,山岳(yue)廟堂(tang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)氣(qi)(qi)象。以(yi)強勁(jing)平(ping)(ping)穩之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)骨力,時出飛(fei)動流走(zou)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)生機,恰如(ru)唐代(dai)張懷瓘在《書斷》中(zhong)所說的“畫如(ru)鐵(tie)石(shi),字若飛(fei)動”,“其(qi)(qi)(qi)勢飛(fei)騰,其(qi)(qi)(qi)形(xing)(xing)端儼”,“作楷書之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)祖,為不易之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)法(fa)(fa)”。同時結(jie)體(ti)整(zheng)齊劃一(yi)(yi),力求平(ping)(ping)正對稱(cheng),橫(heng)(heng)(heng)密縱疏,端莊雄偉,隱隱然又有秀麗之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)氣(qi)(qi)。書體(ti)上,比(bi)以(yi)前的甲骨文(wen)、金(jin)文(wen)以(yi)至《石(shi)鼓(gu)文(wen)》更為簡煉,規(gui)范化。其(qi)(qi)(qi)一(yi)(yi),保(bao)留著(zhu)象形(xing)(xing)文(wen)字的某(mou)些特(te)點,著(zhu)重突出圓筆曲(qu)線之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)美(mei)。其(qi)(qi)(qi)二,充分地(di)發揮了漢字特(te)有的美(mei),具(ju)有裝(zhuang)飾美(mei)的意味(wei)。線條整(zheng)潔協調,改(gai)變了以(yi)前繁雜交錯的形(xing)(xing)式,書寫形(xing)(xing)式走(zou)向規(gui)律化。其(qi)(qi)(qi)三(san),力求嚴(yan)格(ge)的平(ping)(ping)正對稱(cheng),工(gong)整(zheng)精(jing)致,大(da)小(xiao)(xiao)相(xiang)仿,面目十分突出。其(qi)(qi)(qi)四,橫(heng)(heng)(heng)密縱疏,充分表現了篆(zhuan)書的形(xing)(xing)體(ti)特(te)征,使其(qi)(qi)(qi)在雄偉之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)中(zhong)產生一(yi)(yi)種秀麗之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)氣(qi)(qi),婀(e)娜飄(piao)逸。其(qi)(qi)(qi)五,分布嚴(yan)格(ge),空(kong)間層次以(yi)相(xiang)距的對應關系(xi),示(shi)人以(yi)嚴(yan)格(ge)的規(gui)則,給人以(yi)美(mei),又示(shi)人以(yi)莊嚴(yan)。
唐代(dai)張懷(huai)瓘:今《泰山》《嶧(yi)山》《秦望》等碑并其(qi)遺跡(ji),亦謂傳國之偉寶,百代(dai)之法式。(《書斷(duan)中(zhong)·神品》)
近代(dai)書法家康有(you)為:今(jin)秦篆猶存者,有(you)《瑯琊刻石(shi)》《泰山刻石(shi)》《會稽刻石(shi)碣》《石(shi)門(men)刻石(shi)》,皆(jie)李斯所作,以為正(zheng)體(ti),體(ti)并圓(yuan)長,而秦權、秦量(liang)即(ji)變方扁。(《廣(guang)藝(yi)舟(zhou)雙楫·卷(juan)二·分(fen)變第(di)五》)
近(jin)代文(wen)學家(jia)、思想家(jia)、革命家(jia)魯迅:二(er)十八年,始(shi)(shi)皇始(shi)(shi)東巡(xun)郡(jun)縣,群臣乃相與誦(song)其(qi)功德,刻于金石,以垂后世。其(qi)辭亦李(li)斯(si)所為,今尚有流傳(chuan),質而能(neng)壯,實漢晉碑銘所從出也。(《漢文(wen)學史綱要》)
《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》原立(li)在山(shan)(shan)(shan)東泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)安市泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)頂上,大概在《明去封號碑》左(zuo)右。北宋大中祥符元(yuan)年(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian)),宋真宗東封泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan),兗州太守獻上《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》拓(tuo)本(ben),計(ji)有四(si)十(shi)余字(zi)。慶歷(li)八年(nian)(nian)(nian)(1048年(nian)(nian)(nian))以前,宋庠出鎮東平(ping)郡時(shi)曾(ceng)派人(ren)到泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)模拓(tuo)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》,得四(si)十(shi)八字(zi)。在此(ci)前后(hou)(hou),歐陽修好友江鄰幾曾(ceng)在泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)頂上親(qin)見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》,并說:“石(shi)(shi)(shi)頑不(bu)可(ke)鐫(juan)鑿,不(bu)知當時(shi)何以刻(ke)(ke)(ke)之(zhi)也。”大觀二年(nian)(nian)(nian)(1108年(nian)(nian)(nian))春季(ji)和政(zheng)和三年(nian)(nian)(nian)(1113年(nian)(nian)(nian))秋季(ji),劉跂兩次(ci)親(qin)至泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan),見到的《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》已經埋植土中,高不(bu)過四(si)五尺,形制似方而非方,已有七(qi)十(shi)六字(zi)毀(hui)(hui)缺及漫(man)滅不(bu)可(ke)見。政(zheng)和四(si)年(nian)(nian)(nian)(1114年(nian)(nian)(nian)),董逌(you)曾(ceng)親(qin)至泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)考(kao)察,發(fa)現《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的南(nan)面為(wei)(wei)“二世詔書”,認為(wei)(wei)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》在大中祥符元(yuan)年(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian))前應曾(ceng)仆倒過,后(hou)(hou)人(ren)于(yu)(yu)原址重立(li)時(shi)因三面文(wen)字(zi)有摩滅而錯誤地(di)調整了刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)的朝向。蒙古憲宗五年(nian)(nian)(nian)(1255年(nian)(nian)(nian))九(jiu)(jiu)月(yue),郝經登(deng)臨泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan),并撰《太平(ping)頂讀秦(qin)碑》,稱(cheng):“面陽數字(zi)仍(reng)可(ke)辨”。元(yuan)代(dai)(dai)至元(yuan)二年(nian)(nian)(nian)(1265年(nian)(nian)(nian)),杜仁杰在《東平(ping)府路宣(xuan)慰(wei)張公登(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)記》中記錄了自己登(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)時(shi)所(suo)見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的狀況(kuang)(kuang):“僅得數字(zi),其(qi)余漫(man)不(bu)可(ke)識。”明代(dai)(dai)嘉靖(jing)三十(shi)七(qi)年(nian)(nian)(nian)(1558年(nian)(nian)(nian)),王世貞(zhen)游泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)時(shi),發(fa)現《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》已經被遷移到碧霞祠西墻外的西公署后(hou)(hou)。此(ci)后(hou)(hou),吳同春分別于(yu)(yu)萬(wan)歷(li)十(shi)一年(nian)(nian)(nian)(1583年(nian)(nian)(nian))、萬(wan)歷(li)十(shi)七(qi)年(nian)(nian)(nian)(1589年(nian)(nian)(nian))兩次(ci)登(deng)上泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)對(dui)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》進行考(kao)察,為(wei)(wei)了徹(che)底弄清(qing)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)的狀況(kuang)(kuang)而曾(ceng)專門(men)請(qing)人(ren)將秦(qin)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)從壁間取出,重新遷移時(shi)為(wei)(wei)方便(bian)安置而“各加鑿削”,刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)遭到嚴重破壞。萬(wan)歷(li)二十(shi)七(qi)年(nian)(nian)(nian)(1599年(nian)(nian)(nian)),謝肇(zhao)淛登(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)時(shi)所(suo)見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)》的狀況(kuang)(kuang)為(wei)(wei):“通四(si)行,首二字(zi)已刷(shua)毀(hui)(hui),僅得‘臣斯’以下(xia)二十(shi)九(jiu)(jiu)字(zi)耳(er)。”
之后,《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》被(bei)移至碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)東廡。清(qing)代(dai)(dai)(dai)(dai)乾(qian)(qian)隆五年(nian)(nian)(nian)(nian)(1740年(nian)(nian)(nian)(nian))六月(yue),碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)毀于火,《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》殘石(shi)失蹤。對《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》遷移至碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)東廡的(de)(de)(de)時間(jian)(jian)及(ji)遷移人(ren),有以下幾種(zhong)不同說法:①刊行于清(qing)代(dai)(dai)(dai)(dai)乾(qian)(qian)隆三(san)十(shi)九(jiu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(1774年(nian)(nian)(nian)(nian))的(de)(de)(de)《〔乾(qian)(qian)隆〕泰(tai)山圖志》載:石(shi)舊在岱頂(ding)玉女(nv)(nv)池(chi)上(shang),雍正八年(nian)(nian)(nian)(nian)(1730年(nian)(nian)(nian)(nian))郎(lang)中丁皂保移至碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)東廡。②《〔道光〕泰(tai)安縣志》等清(qing)代(dai)(dai)(dai)(dai)后期(qi)的(de)(de)(de)志書及(ji)碑刻(ke)均記載為明代(dai)(dai)(dai)(dai)嘉(jia)靖年(nian)(nian)(nian)(nian)間(jian)(jian)由北(bei)平(今北(bei)京)許(xu)某(mou)于榛莽中得《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》殘石(shi),存二十(shi)九(jiu)字,恐致(zhi)湮(yin)沒而移于碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)東廡的(de)(de)(de)。但吳(wu)同春(chun)和謝肇淛于萬歷(li)年(nian)(nian)(nian)(nian)間(jian)(jian)登泰(tai)山時看(kan)到(dao)的(de)(de)(de)《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》尚在玉女(nv)(nv)池(chi),故嘉(jia)靖年(nian)(nian)(nian)(nian)間(jian)(jian)《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》移入碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)祠(ci)的(de)(de)(de)記載有誤。③清(qing)代(dai)(dai)(dai)(dai)嚴可均則稱明代(dai)(dai)(dai)(dai)弘治(zhi)年(nian)(nian)(nian)(nian)間(jian)(jian)按(an)察使(shi)僉事灤(luan)河許(xu)莊將(jiang)《泰(tai)山刻(ke)石(shi)》移置玉女(nv)(nv)池(chi)上(shang)公所,否定了“萬歷(li)中,從(cong)玉女(nv)(nv)池(chi)移置碧(bi)(bi)(bi)霞(xia)(xia)元君廟。乾(qian)(qian)隆五年(nian)(nian)(nian)(nian)廟災,石(shi)毀于火”的(de)(de)(de)說法。
嘉(jia)慶(qing)(qing)十(shi)(shi)(shi)九(jiu)年(nian)(1814年(nian)),汪(wang)汝弼被(bei)任(ren)(ren)命為(wei)泰(tai)(tai)安(an)知(zhi)縣(xian),司理徐石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)生告訴他:泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)頂(ding)有(you)(you)一位九(jiu)十(shi)(shi)(shi)余歲的(de)(de)(de)(de)趙老人,數十(shi)(shi)(shi)年(nian)前在泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)頂(ding)玉女(nv)池中見到依稀有(you)(you)字跡的(de)(de)(de)(de)殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)。嘉(jia)慶(qing)(qing)二(er)(er)十(shi)(shi)(shi)年(nian)(1815年(nian)),汪(wang)汝弼委任(ren)(ren)蔣因培和(he)柴(chai)蘭(lan)皋到泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)頂(ding)玉女(nv)池搜(sou)尋《泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》,搜(sou)得(de)殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)二(er)(er)塊,存十(shi)(shi)(shi)字。于(yu)是(shi),汪(wang)汝弼將所得(de)殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嵌(qian)于(yu)山(shan)(shan)(shan)頂(ding)東(dong)岳廟(miao)(miao)西的(de)(de)(de)(de)寶斯亭(ting)內。道(dao)光十(shi)(shi)(shi)二(er)(er)年(nian)(1832年(nian)),東(dong)岳廟(miao)(miao)墻坍塌,寶斯亭(ting)被(bei)亂石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)覆蓋,泰(tai)(tai)安(an)知(zhi)縣(xian)徐宗干于(yu)瓦礫中尋得(de)《泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),囑(zhu)咐道(dao)人劉傳業將殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)移(yi)到山(shan)(shan)(shan)下,嵌(qian)置(zhi)在岱廟(miao)(miao)道(dao)院(yuan)(yuan)壁(bi)間(jian),并(bing)(bing)作跋記事情的(de)(de)(de)(de)經過。光緒十(shi)(shi)(shi)六(liu)年(nian)(1890年(nian)),《泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)被(bei)盜(dao),縣(xian)令毛蜀(shu)云大力搜(sou)索十(shi)(shi)(shi)日,得(de)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)于(yu)城北關(guan)橋下,后仍置(zhi)于(yu)岱廟(miao)(miao)院(yuan)(yuan)內。宣(xuan)統二(er)(er)年(nian)(1910年(nian))五月,泰(tai)(tai)安(an)知(zhi)縣(xian)俞慶(qing)(qing)瀾在岱廟(miao)(miao)環詠亭(ting)建(jian)(jian)造石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)屋一所,將《泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)、徐宗干跋語和(he)自己所寫的(de)(de)(de)(de)《序》共三塊刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嵌(qian)入石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)屋內,周圍加(jia)(jia)鐵(tie)柵(zha)欄保(bao)護(hu)。民國(guo)十(shi)(shi)(shi)九(jiu)年(nian)(1930年(nian)),閻錫山(shan)(shan)(shan)帶領的(de)(de)(de)(de)軍(jun)隊進入泰(tai)(tai)安(an),與軍(jun)閥(fa)馬鴻(hong)逵帶領的(de)(de)(de)(de)軍(jun)隊混戰,岱廟(miao)(miao)遭炮擊(ji),環詠亭(ting)被(bei)毀壞。于(yu)是(shi),《泰(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)被(bei)栘至東(dong)御(yu)座院(yuan)(yuan)內,并(bing)(bing)建(jian)(jian)起(qi)了磚(zhuan)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)碑亭(ting)加(jia)(jia)以保(bao)護(hu)。1979年(nian),泰(tai)(tai)安(an)市人民政府重(zhong)新(xin)修建(jian)(jian)了碑亭(ting)并(bing)(bing)加(jia)(jia)上了玻璃(li)框。1987年(nian),泰(tai)(tai)安(an)市博物館復制秦刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)全文立于(yu)岱廟(miao)(miao)后寢宮。
《泰山(shan)刻(ke)石(shi)(shi)》最早著(zhu)錄于《史記(ji)》,隨(sui)后著(zhu)錄于宋代歐(ou)陽修《集古錄》、趙明誠《金石(shi)(shi)錄》、董逌(you)《廣川書跋(ba)》等。