安樂窩,是(shi)漢語的(de)一(yi)則成(cheng)語,出自(zi)北宋·邵雍《無名公傳》。
這則成語(yu)意思是指舒(shu)適的家,形(xing)容安逸的生活環境。其結(jie)構為偏(pian)正式(shi);在句子中(zhong)通常作主(zhu)語(yu)、賓語(yu)。
北宋·邵雍《無名公(gong)傳》:“所寢之室(shi)謂之安樂(le)窩,不求過美(mei),惟求冬暖夏(xia)涼。”
后人從這句話中剪(jian)裁出“安樂窩”作為一則成語。
宋(song)代的理(li)學家邵(shao)雍年少時,自認為才華無(wu)人能比,立志要博取功名,干一(yi)番大事業,因此刻苦學習(xi),讀書不輟。
邵(shao)雍(yong)(yong)讀(du)書(shu)時,經常(chang)刻意(yi)磨(mo)煉(lian)自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)意(yi)志(zhi),鍛煉(lian)自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)堅韌性格。夏天,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)即(ji)使(shi)汗流浹背也(ye)(ye)(ye)從(cong)(cong)不(bu)(bu)(bu)搖扇子避暑;冬天,即(ji)使(shi)滴(di)水成冰他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)也(ye)(ye)(ye)從(cong)(cong)不(bu)(bu)(bu)生爐子取暖(nuan)。甚至經常(chang)為(wei)(wei)了(le)讀(du)書(shu),整夜都不(bu)(bu)(bu)躺(tang)下來(lai)睡覺,只有(you)(you)實(shi)在(zai)(zai)困得(de)(de)吃不(bu)(bu)(bu)消的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)時候,才趴在(zai)(zai)桌子上面(mian)打個(ge)(ge)盹解(jie)乏。邵(shao)雍(yong)(yong)專心致志(zhi)地(di)(di)沉浸在(zai)(zai)讀(du)書(shu)學(xue)(xue)習中(zhong)(zhong),一(yi)(yi)晃幾年(nian)過去(qu)了(le)。后來(lai),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)覺得(de)(de)從(cong)(cong)書(shu)本上得(de)(de)來(lai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)知識(shi)(shi)(shi)有(you)(you)很大的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)局限性,有(you)(you)些(xie)(xie)問題還需要自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)親(qin)自(zi)(zi)(zi)去(qu)體驗、去(qu)感受、去(qu)閱歷。于(yu)是,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)舉家(jia)從(cong)(cong)偏僻的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)范陽(yang)遷居到當時的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)大都會洛陽(yang),以(yi)期能增(zeng)長自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)學(xue)(xue)識(shi)(shi)(shi)。不(bu)(bu)(bu)久,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)又(you)感慨道:“古人(ren)尚(shang)且能尋幽(you)訪(fang)古,以(yi)古為(wei)(wei)友,以(yi)彌(mi)補(bu)學(xue)(xue)識(shi)(shi)(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)(bu)(bu)足,而我卻什(shen)么地(di)(di)方也(ye)(ye)(ye)沒(mei)有(you)(you)去(qu)過。”于(yu)是,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)打點行(xing)裝,開始跋山涉水,四處去(qu)探訪(fang)古跡。很快,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)足跡遍(bian)布大江南北(bei),齊、魯宋(song)、鄭各(ge)地(di)(di)。終(zhong)于(yu)有(you)(you)一(yi)(yi)天,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)心中(zhong)(zhong)豁然開朗,突然明白了(le)自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)應(ying)該做什(shen)么。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)趕緊(jin)回(hui)到家(jia)中(zhong)(zhong),將自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)在(zai)(zai)外面(mian)游歷所取得(de)(de)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)些(xie)(xie)心得(de)(de)體會記錄下來(lai)。由于(yu)有(you)(you)自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)見聞與(yu)書(shu)上的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)敘述相印證,一(yi)(yi)些(xie)(xie)原本百思(si)不(bu)(bu)(bu)得(de)(de)其(qi)解(jie)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)問題現在(zai)(zai)終(zhong)于(yu)有(you)(you)了(le)答案。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)非(fei)(fei)常(chang)高(gao)興,覺得(de)(de)自(zi)(zi)(zi)己(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)學(xue)(xue)識(shi)(shi)(shi)前進了(le)一(yi)(yi)大步。當時,有(you)(you)一(yi)(yi)個(ge)(ge)北(bei)海人(ren)李(li)之(zhi)才任芝城縣(xian)令,聽說(shuo)了(le)邵(shao)雍(yong)(yong)刻苦(ku)好(hao)學(xue)(xue)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)事跡,認為(wei)(wei)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)是一(yi)(yi)個(ge)(ge)可造之(zhi)才。于(yu)是,李(li)之(zhi)才便來(lai)到邵(shao)雍(yong)(yong)家(jia)中(zhong)(zhong)造訪(fang),對邵(shao)雍(yong)(yong)說(shuo):“你聽說(shuo)過天地(di)(di)造化的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)學(xue)(xue)說(shuo)嗎?”邵(shao)雍(yong)(yong)說(shuo):“還沒(mei)有(you)(you),但我愿意(yi)接受您(nin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)指教。”于(yu)是,邵(shao)雍(yong)(yong)就(jiu)跟(gen)隨(sui)李(li)之(zhi)才學(xue)(xue)習河圖、洛書(shu)、伏(fu)羲八(ba)卦、六(liu)十四卦象(xiang)等儒(ru)家(jia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象(xiang)數之(zhi)學(xue)(xue)。由于(yu)邵(shao)雍(yong)(yong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)刻苦(ku)鉆研(yan),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)不(bu)(bu)(bu)久便探究了(le)其(qi)中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)奧妙,成為(wei)(wei)一(yi)(yi)個(ge)(ge)學(xue)(xue)識(shi)(shi)(shi)淵(yuan)博的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)大家(jia)邵(shao)雍(yong)(yong)最初到洛陽(yang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)時候,不(bu)(bu)(bu)為(wei)(wei)人(ren)所知。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)搭建了(le)一(yi)(yi)個(ge)(ge)茅草房,雖然簡陋,但總算(suan)能遮風(feng)擋雨,也(ye)(ye)(ye)算(suan)是一(yi)(yi)個(ge)(ge)家(jia)。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)親(qin)自(zi)(zi)(zi)砍(kan)柴燒飯,侍奉父母(mu),生活(huo)雖然清苦(ku),但一(yi)(yi)家(jia)人(ren)過得(de)(de)非(fei)(fei)常(chang)和氣,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)也(ye)(ye)(ye)就(jiu)怡然自(zi)(zi)(zi)樂。后來(lai)邵(shao)雍(yong)(yong)因為(wei)(wei)學(xue)(xue)識(shi)(shi)(shi)淵(yuan)博,得(de)(de)到許多(duo)人(ren)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)尊(zun)敬(jing),遠(yuan)近聞名(ming),連(lian)當朝的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)公卿(qing)大臣富弼、司(si)馬光、呂公著等人(ren)也(ye)(ye)(ye)十分尊(zun)敬(jing)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),常(chang)跟(gen)隨(sui)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)一(yi)(yi)同出游,并(bing)給(gei)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)購買了(le)房屋和田地(di)(di)。但邵(shao)雍(yong)(yong)沒(mei)有(you)(you)忘記在(zai)(zai)茅草屋中(zhong)(zhong)度日的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)艱辛(xin),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)仍然親(qin)自(zi)(zi)(zi)耕田種地(di)(di),自(zi)(zi)(zi)給(gei)自(zi)(zi)(zi)足,并(bing)將他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)住處命名(ming)為(wei)(wei)“安樂窩”,自(zi)(zi)(zi)稱“安樂先生”。而往來(lai)洛陽(yang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)名(ming)士才子,都必定要去(qu)邵(shao)雍(yong)(yong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)“安樂窩”拜訪(fang),以(yi)見識(shi)(shi)(shi)這位(wei)一(yi)(yi)代大儒(ru)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)風(feng)貌。
后來(lai),“安樂窩”這一(yi)典(dian)故(gu),成為舒適的家的代稱。
“安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)”不僅僅指舒適安(an)(an)逸的(de)生活環(huan)境(jing)。有(you)人認(ren)為(wei)(wei),歷代投機(ji)政客、野心(xin)(xin)家(jia),都苦心(xin)(xin)經營自己(ji)的(de)“安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)”。如袁(yuan)世(shi)凱曾(ceng)在河(he)南安(an)(an)陽市北郊修建了定名為(wei)(wei)“洹(huan)(huan)上村”的(de)華(hua)麗園宅(靠近洹(huan)(huan)河(he))。袁(yuan)世(shi)凱把洹(huan)(huan)上村作為(wei)(wei)他(ta)的(de)安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)。政治上失勢(shi)時(shi),他(ta)暫時(shi)龜縮在這(zhe)里,以“休養(yang)”“垂釣”為(wei)(wei)名,暗中籌劃;一旦時(shi)機(ji)成熟,就竄(cuan)出安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo),卷(juan)土重來。可見(jian)安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)者,不是為(wei)(wei)了安(an)(an)樂(le)(le)也。“安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)”是資產(chan)階級的(de)安(an)(an)樂(le)(le)場所,誰如果執迷不悟,繼續經營,勢(shi)必(bi)墮落(luo)為(wei)(wei)新(xin)資產(chan)階級分子(zi)。這(zhe)樣的(de)“安(an)(an)樂(le)(le)窩(wo)(wo)”多了,就牽(qian)涉(she)到(dao)國家(jia)變不變顏色的(de)問題。
“安樂窩”這則成語泛指安靜舒適(shi)的住處,形容安逸的生(sheng)活環境。它在句子中可充當主語、賓語等(deng)。
宋(song)·邵(shao)雍《安樂窩中四長吟》詩:“安樂窩中快活人,閑來(lai)四物幸相親:一(yi)(yi)編詩逸收花月,一(yi)(yi)部書嚴驚鬼神,一(yi)(yi)炷香(xiang)清沖宇泰,一(yi)(yi)樽酒美湛天(tian)真。
宋(song)·辛(xin)棄疾(ji)《題(ti)鶴鳴亭》詩(shi):“疏簾竹(zhu)簟山茶碗(wan),此是(shi)幽人安樂(le)窩。”