《金線池》元(yuan)·關漢卿作。寫秀才韓輔臣與妓女杜蕊娘(niang)相(xiang)愛,被鴇母挑撥而(er)反目,最終解釋誤會,結為夫(fu)婦(fu)。全劇共(gong)四折一楔子。
是:秀才(cai)韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)游學到同窗好(hao)友濟南(nan)府尹(yin)石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)處。鴇母(mu)見韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)銀兩頗多(duo),又是石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)的好(hao)友,對(dui)他甚為(wei)有(you)禮(li)。但沒(mei)多(duo)少時(shi)候,韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)金(jin)錢散盡,此時(shi)石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)又恰好(hao)滿(man)考朝京,鴇母(mu)不(bu)肯相留。韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)負氣移居他處,杜(du)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)依(yi)舊(jiu)不(bu)能忘(wang)情。鴇母(mu)謊稱韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)另有(you)相好(hao),杜(du)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)信以為(wei)真,氣恨之(zhi)(zhi)下不(bu)肯原諒(liang)他。韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)也誤(wu)以為(wei)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)變心。石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)此時(shi)復任濟南(nan),韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)前往訴苦。石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)從中設(she)計調(diao)解,暗地里出(chu)資讓眾(zhong)妓設(she)宴于(yu)金(jin)線池(chi),勸說杜(du)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)與韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)重修舊(jiu)好(hao)。蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)思念韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen),心情煩悶(men)之(zhi)(zhi)下喝醉了酒,見輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)來了卻又不(bu)理。輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)羞憤不(bu)已,向(xiang)石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)告狀(zhuang)。石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)假意(yi)借(jie)故拘拿(na)杜(du)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang),蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)情急之(zhi)(zhi)下韓(han)輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen)求救,二人(ren)終于(yu)和好(hao)。石(shi)(shi)好(hao)問(wen)(wen)(wen)出(chu)銀百兩給鴇母(mu),使蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)歸輔(fu)(fu)臣(chen)(chen)(chen),二人(ren)結為(wei)夫(fu)婦。《金(jin)線池(chi)》全名(ming)(ming)《杜(du)蕊(rui)(rui)娘(niang)(niang)智賞金(jin)錢池(chi)》,有(you)明(ming)脈望館藏《古名(ming)(ming)家雜劇(ju)》本(ben)、明(ming)顧曲(qu)齋刻(ke)《元(yuan)人(ren)雜劇(ju)選》本(ben)、《元(yuan)曲(qu)選》辛集(ji)(ji)本(ben)、《柳枝集(ji)(ji)》本(ben)、《元(yuan)人(ren)雜劇(ju)全集(ji)(ji)》本(ben)。
鶯(ying)聲(sheng)嚦嚦,燕(yan)(yan)語(yu)呢(ni)喃。多用以比喻女子(zi)婉(wan)轉悅耳的語(yu)聲(sheng)。元·關(guan)漢卿《金(jin)線池》楔(xie)子(zi):“裊娜復輕盈(ying),都是(shi)宜描上翠(cui)屏,語(yu)若流鶯(ying)聲(sheng)似燕(yan)(yan),丹青,燕(yan)(yan)語(yu)鶯(ying)聲(sheng)怎畫成?”明·施耐(nai)庵《水滸傳(chuan)》第四(si)十(shi)二(er)回:“宋江(jiang)聽(ting)的~,不是(shi)男子(zi)之音(yin),便從(cong)神柜底下鉆將(jiang)出來(lai),看時(shi),卻是(shi)兩個青衣女童侍立在床邊。”