來知(zhi)德(1525一(yi)1604)，梁山縣(xian)(今重慶市(shi)梁平區)人(ren)，字(zi)矣鮮，號瞿塘。嘉靖(jing)三十(shi)一(yi)年(1551)舉(ju)于鄉，萬歷三十(shi)年(1602)經(jing)總督(du)王象乾(qian)、巡撫(fu)郭子章推薦(jian)，特授(shou)(shou)翰林侍詔，以老疾辭，詔以所授(shou)(shou)官(guan)致仕(shi)，有司(si)月(yue)給(gei)米(mi)三石(shi)終其身，終年八十(shi)歲。
其(qi)名、事(shi)在《明史》中有記載，是(shi)繼孔子(zi)后(hou)，用象數(shu)結合義理注(zhu)釋《易經》取得(de)巨大成就的惟獨一人，故稱夫子(zi)。
其著作頗豐，著有《釜山虬溪詩稿(gao)》、游(you)記有《華山》、《峨眉(mei)》等(deng)；理學(xue)(xue)有《周易集(ji)(ji)注(zhu)(zhu)》、《大學(xue)(xue)古(gu)本章句》等(deng)；自(zi)省有《謹言功(gong)夫條目(mu)》等(deng)；訓誡子(zi)孫(sun)的有《家(jia)訓》等(deng)，尤以(yi)《周易集(ji)(ji)注(zhu)(zhu)》用功(gong)尤厚。
來(lai)知德與當(dang)代著名周易(yi)(yi)大師覺航(hang)(hang)居(ju)士（羅(luo)世發）的先祖交情深(shen)厚，據羅(luo)氏家譜記載(zai)及民間說法(fa)佐證，來(lai)夫(fu)子曾在萬縣演易(yi)(yi)臺的山中(zhong)閉關(guan)研(yan)(yan)易(yi)(yi)數十年，終年極少下山，其(qi)生活皆由覺航(hang)(hang)居(ju)士先祖羅(luo)朝元供養，二人一起(qi)學(xue)易(yi)(yi)研(yan)(yan)易(yi)(yi)、相互切磋。
周易集注
來知德，易學(xue)著作今(jin)存(cun)《易經集注》（本(ben)名《周易集注》）十六(liu)卷(juan)。
《易(yi)(yi)經集(ji)注(zhu)(zhu)(zhu)》側重取《系辭》“錯(cuo)綜(zong)(zong)其(qi)數”以(yi)(yi)論象(xiang)(xiang)(xiang)。自(zi)(zi)(zi)序(xu)(xu)曰“像者,乃事理(li)之仿佛近似(si)可以(yi)(yi)想像者也(ye),非真有實理(li)也(ye)”,“有象(xiang)(xiang)(xiang)則大小遠近精(jing)粗、千蹊萬徑之理(li)咸寓乎(hu)其(qi)中(zhong)，方可彌綸天(tian)地,無象(xiang)(xiang)(xiang)則所言者,止(zhi)一理(li)而(er)己,何以(yi)(yi)彌綸?故象(xiang)(xiang)(xiang)猶鏡也(ye),有鏡則萬物畢照。若舍其(qi)鏡,是無鏡而(er)索照矣(yi)。不知象(xiang)(xiang)(xiang),《易(yi)(yi)》不可注(zhu)(zhu)(zhu)也(ye)”,“注(zhu)(zhu)(zhu)既成,乃僭于伏羲、文(wen)王(wang)圓圖(tu)(tu)之前,新畫一圖(tu)(tu),以(yi)(yi)見圣人作易(yi)(yi)之原。又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)六(liu)十(shi)四卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圖(tu)(tu)，又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)所屬(shu)相(xiang)(xiang)錯(cuo)圖(tu)(tu),又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)六(liu)爻(yao)(yao)變(bian)自(zi)(zi)(zi)相(xiang)(xiang)錯(cuo)圖(tu)(tu),又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)次序(xu)(xu)自(zi)(zi)(zi)相(xiang)(xiang)綜(zong)(zong)圖(tu)(tu)，又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)所屬(shu)自(zi)(zi)(zi)相(xiang)(xiang)綜(zong)(zong)圖(tu)(tu)，又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)所屬(shu)自(zi)(zi)(zi)相(xiang)(xiang)綜(zong)(zong)文(wen)王(wang)序(xu)(xu)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)正綜(zong)(zong)圖(tu)(tu),又(you)(you)(you)(you)畫八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)四正四隅相(xiang)(xiang)綜(zong)(zong)文(wen)王(wang)序(xu)(xu)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)雜綜(zong)(zong)圖(tu)(tu)。又(you)(you)(you)(you)發明(ming)(ming)八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)正位及(ji)上下經篇義(yi)并各字(zi)義(yi),又(you)(you)(you)(you)發明(ming)(ming)六(liu)十(shi)四卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)啟(qi)蒙,又(you)(you)(you)(you)考定《系辭》上下傳,又(you)(you)(you)(you)補定《說卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)》傳以(yi)(yi)廣(guang)八(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)之象(xiang)(xiang)(xiang),又(you)(you)(you)(you)改正集(ji)注(zhu)(zhu)(zhu)分卷(juan),又(you)(you)(you)(you)發明(ming)(ming)孔子十(shi)翼。其(qi)注(zhu)(zhu)(zhu)先訓(xun)釋象(xiang)(xiang)(xiang)義(yi)、字(zi)義(yi)及(ji)錯(cuo)綜(zong)(zong)義(yi),后加一圈方訓(xun)釋本(ben)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)本(ben)爻(yao)(yao)真意”。此亦足見其(qi)著(zhu)書之宗旨。
"四圣"是按(an)世上萬物之(zhi)象(xiang)(xiang)(xiang)來定的(de)八卦，《易(yi)(yi)(yi)經》本(ben)以(yi)物象(xiang)(xiang)(xiang)出現(xian)，來夫子重點研究(jiu)事物的(de)本(ben)質，以(yi)象(xiang)(xiang)(xiang)數為(wei)宗(zong)，強調理、氣(qi)、象(xiang)(xiang)(xiang)數相統(tong)一，專取《系辭》中錯綜其數以(yi)論(lun)易(yi)(yi)(yi)象(xiang)(xiang)(xiang)。以(yi)象(xiang)(xiang)(xiang)數闡釋義理，以(yi)義理印(yin)證象(xiang)(xiang)(xiang)數，縱橫(heng)推闡，按(an)圖索(suo)驥(ji)，為(wei)學(xue)《易(yi)(yi)(yi)》者，洞(dong)開了門戶；為(wei)《易(yi)(yi)(yi)》林(lin)找(zhao)回(hui)了孔子《易(yi)(yi)(yi)》原璧，使失去了一千多(duo)年的(de)象(xiang)(xiang)(xiang)數，又回(hui)到了"四圣"原處，故震驚《易(yi)(yi)(yi)》林(lin)，《周易(yi)(yi)(yi)集注》被稱為(wei)絕學(xue)。
“八卦圖”
來(lai)(lai)(lai)氏(shi)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)謂(wei)僭于前(qian)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)為《梁山來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)圓(yuan)(yuan)(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》(見下(xia)(xia)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu))，謂(wei)“此圣(sheng)人作《易(yi)》之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)原也。理氣(qi)(qi)象數陰陽老少往(wang)來(lai)(lai)(lai)進退常(chang)變(bian)(bian)(bian)(bian)吉兇，皆(jie)尚乎(hu)其中”、“蓋伏羲之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，《易(yi)》之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)對待；文王之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，《易(yi)》之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)流(liu)行(xing)，德(de)(de)(de)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu),不(bu)立文字,以(yi)天(tian)地間理氣(qi)(qi)象數,不(bu)過(guo)如此,此則(ze)兼(jian)對待流(liu)行(xing)主宰之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)理而圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)也,故(gu)(gu)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)于伏羲、文王之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)前(qian)”。實則(ze)此圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)乃胡一(yi)桂《文王十(shi)二月卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)氣(qi)(qi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》和(he)韓邦奇(qi)“維天(tian)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)命(ming)”、“圣(sheng)人之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)心”二圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)的進一(yi)步演化圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。與韓邦奇(qi)二圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)比較,只不(bu)過(guo)是(shi)(shi)把中間圓(yuan)(yuan)(yuan)圈(quan)變(bian)(bian)(bian)(bian)小(xiao)而己。此等無(wu)“魚(yu)眼”之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)皆(jie)來(lai)(lai)(lai)源(yuan)于十(shi)二月卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圓(yuan)(yuan)(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《伏羲六(liu)十(shi)四(si)(si)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圓(yuan)(yuan)(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》即本(ben)(ben)朱熹(xi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)說將《先天(tian)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》內方(fang)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)“拿(na)出放外(wai)”只余圓(yuan)(yuan)(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)者(zhe)(zhe)，所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《伏羲八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)方(fang)位之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》及《文王八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)方(fang)位之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》即是(shi)(shi)朱熹(xi)《周(zhou)易(yi)本(ben)(ben)義(yi)(yi)》卷(juan)首之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《孔子太極生兩(liang)儀四(si)(si)象八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》則(ze)是(shi)(shi)《周(zhou)易(yi)本(ben)(ben)義(yi)(yi)》小(xiao)橫(heng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)演變(bian)(bian)(bian)(bian)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)(bian)(bian)(bian)六(liu)十(shi)四(si)(si)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》則(ze)是(shi)(shi)本(ben)(ben)《京氏(shi)易(yi)傳》八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)宮(gong)世系(xi)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)出卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)(bian)(bian)(bian)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，而《來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)屬自(zi)(zi)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》又是(shi)(shi)本(ben)(ben)《八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)(bian)(bian)(bian)六(liu)十(shi)四(si)(si)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)》所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)得(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)宮(gong)世系(xi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)，謂(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)“自(zi)(zi)然(ran)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)六(liu)爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)自(zi)(zi)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》為八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)純卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)初爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)至(zhi)上爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)得(de)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，謂(wei)“因乾(qian)(qian)(qian)坤(kun)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)，故(gu)(gu)六(liu)爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)亦相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”、“因兌艮相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo),故(gu)(gu)六(liu)爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)亦相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”、“因離坎相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo),故(gu)(gu)六(liu)爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)亦相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”、“因震巽(xun)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo),故(gu)(gu)六(liu)爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)亦相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”。所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)次(ci)序自(zi)(zi)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》即為取(qu)“相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)”之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)義(yi)(yi)將《周(zhou)易(yi)本(ben)(ben)義(yi)(yi)》大橫(heng)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)六(liu)十(shi)四(si)(si)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)重新組合(he)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，如上體(ti)本(ben)(ben)乾(qian)(qian)(qian)下(xia)(xia)體(ti)本(ben)(ben)乾(qian)(qian)(qian)一(yi)至(zhi)坤(kun)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)序所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)得(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua),與下(xia)(xia)體(ti)本(ben)(ben)乾(qian)(qian)(qian)上體(ti)本(ben)(ben)乾(qian)(qian)(qian)一(yi)至(zhi)坤(kun)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)序所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)得(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua),配(pei)為“相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)”，“四(si)(si)正之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)”出四(si)(si)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu),“四(si)(si)隅之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)”出四(si)(si)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。此圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)“相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)”者(zhe)(zhe)五十(shi)四(si)(si)對,“相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)錯(cuo)(cuo)(cuo)”者(zhe)(zhe)二對(《大過(guo)》錯(cuo)(cuo)(cuo)《頤》、《中孚(fu)》錯(cuo)(cuo)(cuo)《小(xiao)過(guo)》。所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)謂(wei)“八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)次(ci)序自(zi)(zi)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)”之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)名(ming)并不(bu)嚴(yan)密)。所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)列(lie)(lie)(lie)(lie)《來(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)(de)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)屬自(zi)(zi)相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》則(ze)又是(shi)(shi)八(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)(ba)純卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)一(yi)個爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)至(zhi)五個爻(yao)(yao)(yao)變(bian)(bian)(bian)(bian)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)得(de)五卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)配(pei)“相(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)綜(zong)”之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu),有(you)所(suo)(suo)(suo)(suo)(suo)謂(wei)“文王序卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)雜綜(zong)”四(si)(si)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。
《來知(zhi)德八(ba)(ba)卦(gua)(gua)四(si)正綜(zong)四(si)正臨尾二卦(gua)(gua)圖(tu)(tu)》則(ze)是(shi)(shi)以(yi)八(ba)(ba)純卦(gua)(gua)十(shi)六(liu)卦(gua)(gua)“相(xiang)(xiang)綜(zong)”之圖(tu)(tu)，有所(suo)(suo)謂“文王序(xu)卦(gua)(gua)雜(za)綜(zong)”二圖(tu)(tu)。來氏所(suo)(suo)列諸多“錯(cuo)綜(zong)”圖(tu)(tu),實不(bu)出孔頤(yi)達所(suo)(suo)說(shuo)“六(liu)十(shi)四(si)卦(gua)(gua)二二相(xiang)(xiang)偶(ou),非覆(fu)(fu)即(ji)變(bian)。覆(fu)(fu)者,表里視(shi)之遂成(cheng)兩卦(gua)(gua),屯(tun)蒙(meng)、需(xu)訟、師比之類(lei)(lei)是(shi)(shi)也；變(bian)者,反(fan)復(fu)唯成(cheng)一卦(gua)(gua),則(ze)變(bian)以(yi)對(dui)之,乾坤(kun)、坎離、大過頤(yi)、中孚小過之類(lei)(lei)是(shi)(shi)也”(見《周易正義·序(xu)卦(gua)(gua)》)范圍。來氏所(suo)(suo)謂之“綜(zong)”,即(ji)是(shi)(shi)《屯(tun)》與(yu)《蒙(meng)》類(lei)(lei)之“覆(fu)(fu)”,來氏所(suo)(suo)謂之“錯(cuo)”,即(ji)是(shi)(shi)《乾》與(yu)《坤(kun)》類(lei)(lei)之“變(bian)以(yi)對(dui)之”。準(zhun)此(ci),來氏演(yan)變(bian)而出《伏羲文王錯(cuo)綜(zong)圖(tu)(tu)》等諸圖(tu)(tu)。此(ci)外,還(huan)有《來知(zhi)德八(ba)(ba)卦(gua)(gua)正位圖(tu)(tu)》及其“易學六(liu)十(shi)四(si)卦(gua)(gua)啟蒙(meng)”中準(zhun)朱熹(xi)《易學啟蒙(meng)》“考變(bian)占”篇三十(shi)二圖(tu)(tu)演(yan)變(bian)而來之六(liu)十(shi)四(si)卦(gua)(gua)“六(liu)爻變(bian)”之卦(gua)(gua)變(bian)圖(tu)(tu)。
至清康熙甲(jia)寅(1674年(nian))高雪(xue)君“重刻瞿(ju)唐(tang)來(lai)(lai)夫子易(yi)注”時,于(yu)來(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)諸圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)之(zhi)(zhi)后(hou)增“來(lai)(lai)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)補遺(yi)”，列《太(tai)極圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》、《伏(fu)(fu)羲(xi)(xi)(xi)卦(gua)》、《伏(fu)(fu)羲(xi)(xi)(xi)八卦(gua)方(fang)位》、《陽直圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)消息盈虛(xu)》、《陰直圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)消息盈虛(xu)》、《天上月輪圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》、《文(wen)王八卦(gua)方(fang)位》、《一(yi)(yi)年(nian)氣象(xiang)》、《大(da)混沌(dun)(dun)》、《天地形象(xiang)》、《帝王圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)大(da)混沌(dun)(dun)》、《歷代文(wen)章大(da)混沌(dun)(dun)》、《以(yi)(yi)周家論(lun)小混沌(dun)(dun)》、《一(yi)(yi)日混沌(dun)(dun)》、《歷代人才(cai)大(da)混沌(dun)(dun)》、《天下混沌(dun)(dun)三教(jiao)》等圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。(皆為就(jiu)十二月卦(gua)圓圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)衍出之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu))。曰：“《易(yi)注》成梓后(hou),始訪得先生(sheng)日錄諸稿中有太(tai)極諸圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu),明白精(jing)透,晰理如列眉。不知(zhi)(zhi)當(dang)日先生(sheng)自敘(xu)中何(he)以(yi)(yi)不及此?今(jin)(jin)為編(bian)入,一(yi)(yi)以(yi)(yi)見(jian)作者(zhe)精(jing)研之(zhi)(zhi)深，一(yi)(yi)以(yi)(yi)見(jian)述者(zhe)大(da)成之(zhi)(zhi)集。裨益后(hou)進,不厭(yan)其多。”(見(jian)今(jin)(jin)巴蜀書(shu)社一(yi)(yi)九八八年(nian)影印之(zhi)(zhi)《易(yi)經(jing)來(lai)(lai)注圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)解》)高雪(xue)君所增補諸圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu),以(yi)(yi)來(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)“注既成,乃僭(jian)于(yu)伏(fu)(fu)羲(xi)(xi)(xi)文(wen)王圓圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)之(zhi)(zhi)前,新畫(hua)一(yi)(yi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)”之(zhi)(zhi)說考之(zhi)(zhi),皆似后(hou)人據(ju)《梁山(shan)來(lai)(lai)知(zhi)(zhi)德(de)(de)圓圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》衍出之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)。以(yi)(yi)其中之(zhi)(zhi)《伏(fu)(fu)羲(xi)(xi)(xi)卦(gua)》圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(見(jian)下圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu))即可明了(le)此圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)原(yuan)本(ben)自十二用卦(gua)圓圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)衍出。
從《梁山來(lai)知(zhi)德圓(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》之(zhi)(zhi)由來(lai)，有(you)人謂似本(ben)章潢《圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)書編》所(suo)(suo)列(lie)之(zhi)(zhi)“古太(tai)極圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)”(有(you)“眼”之(zhi)(zhi)“黑白魚”互繞(rao)之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu))演變(bian)(bian)而來(lai),其實則(ze)(ze)不(bu)(bu)(bu)然。章潢所(suo)(suo)謂之(zhi)(zhi)“古太(tai)極圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)”即(ji)為(wei)趙(zhao)撝(hui)謙(qian)列(lie)于《六書本(ben)義》卷首之(zhi)(zhi)《天地自然河圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》,亦即(ji)如高(gao)雪(xue)(xue)君于《易(yi)(yi)經來(lai)注圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)解》卷末(mo)“周易(yi)(yi)采圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)”所(suo)(suo)列(lie)《心(xin)易(yi)(yi)發微伏羲(xi)太(tai)極之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》(見下圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)),將是圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)中間挖空之(zhi)(zhi)后并不(bu)(bu)(bu)得《梁山來(lai)知(zhi)德圓(yuan)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》(`黑白相繞(rao)方向相反)。高(gao)雪(xue)(xue)君所(suo)(suo)列(lie)之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)乃本(ben)楊甲《伏羲(xi)八(ba)卦(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》演變(bian)(bian)而來(lai),就其所(suo)(suo)列(lie)《先(xian)天畫卦(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》(見下圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu))正推之(zhi)(zhi)即(ji)得《心(xin)易(yi)(yi)發微伏羲(xi)太(tai)極之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)，反推之(zhi)(zhi)則(ze)(ze)得楊甲《伏羲(xi)八(ba)卦(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》。以其所(suo)(suo)畫弧線(xian)曲(qu)度分毫不(bu)(bu)(bu)差分析之(zhi)(zhi),則(ze)(ze)高(gao)雪(xue)(xue)君似已明白此圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)乃本(ben)楊甲《伏羲(xi)八(ba)卦(gua)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)》推來(lai)。否則(ze)(ze)以趙(zhao)撝(hui)嫌所(suo)(suo)列(lie)原圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)之(zhi)(zhi)弧線(xian)曲(qu)度,絕對不(bu)(bu)(bu)能得到高(gao)雪(xue)(xue)君所(suo)(suo)列(lie)之(zhi)(zhi)圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)形(xing)(此圖(tu)(tu)(tu)(tu)(tu)三環(huan)半徑之(zhi)(zhi)間成比例(li)關系)。
來知德自(zi)(zi)謂“《易(yi)》自(zi)(zi)孔子(zi)沒,而(er)亡至今日矣”、“四(si)圣之易(yi),不(bu)在(zai)四(si)圣,而(er)在(zai)我矣”、“德因四(si)圣人之《易(yi)》千載(zai)長夜(ye),乃將纂(zuan)修性理大全(quan)去取于(yu)其間,更附以(yi)數年所(suo)悟之象(xiang)數,以(yi)成(cheng)明時一代之書”、“一部易(yi)經,不(bu)在(zai)四(si)圣,而(er)在(zai)我矣”,可見其自(zi)(zi)詡亦過高。又其自(zi)(zi)謂依十二(er)月卦圓(yuan)圖(tu)(tu)衍(yan)得之圖(tu)(tu)為(wei)“此則兼對待流行主宰之理而(er)圖(tu)(tu)之也(ye)，故圖(tu)(tu)干伏羲、文王之前”,亦是有些不(bu)甚自(zi)(zi)量。
來(lai)(lai)氏(shi)(shi)所(suo)(suo)謂(wei)“其(qi)(qi)(qi)注(zhu)先(xian)訓釋(shi)象義、字義及錯綜(zong)(zong)義”,則有涉(she)于(yu)(yu)反(fan)(fan)對(dui)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)說(shuo)(shuo)。所(suo)(suo)述卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)以(yi)“卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)綜(zong)(zong)”釋(shi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)名及《彖(tuan)》辭凡(fan)二十(shi)(shi)九例(li)。與俞琰《周易(yi)集說(shuo)(shuo)》比較,除(chu)俞氏(shi)(shi)所(suo)(suo)釋(shi)十(shi)(shi)九例(li)之(zhi)(zhi)外,來(lai)(lai)氏(shi)(shi)又多出《訟(song)》反(fan)(fan)《需》、《同人》反(fan)(fan)《大有》、《大有》反(fan)(fan)《同入》、《賁(bi)》反(fan)(fan)《噬嗑》、《解》反(fan)(fan)《蹇(jian)》、《益(yi)》反(fan)(fan)《損(sun)》、《困》反(fan)(fan)《井》、《豐》反(fan)(fan)《旅》、《渙》反(fan)(fan)《節》、《履》反(fan)(fan)《小畜》七例(li)。其(qi)(qi)(qi)實來(lai)(lai)氏(shi)(shi)之(zhi)(zhi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)說(shuo)(shuo)乃本俞談而(er)來(lai)(lai),只不(bu)過以(yi)反(fan)(fan)對(dui)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)為(wei)“綜(zong)(zong)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)”而(er)已。其(qi)(qi)(qi)后(hou)清儒江(jiang)永(yong)(yong)(yong)將來(lai)(lai)知德之(zhi)(zhi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)厘定為(wei)二十(shi)(shi)二卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)，刪其(qi)(qi)(qi)不(bu)易(yi)曉(xiao)處有七。至焦(jiao)循于(yu)(yu)《易(yi)圖(tu)略》“論(lun)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)”,則謂(wei)“凡(fan)傳稱外內剛柔往來(lai)(lai)上(shang)下,皆指旁(pang)通,以(yi)為(wei)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian),非也,以(yi)為(wei)反(fan)(fan)對(dui),亦非也”、“說(shuo)(shuo)《易(yi)》者(zhe),沾沾于(yu)(yu)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)反(fan)(fan)對(dui)者(zhe),何也?以(yi)《象》傳有往來(lai)(lai)上(shang)下進退之(zhi)(zhi)文也。荀、虞以(yi)來(lai)(lai),大抵(di)皆據以(yi)為(wei)說(shuo)(shuo),傳文不(bu)可(ke)強通,故不(bu)能(neng)畫一耳(er)”,把(ba)一切(qie)以(yi)反(fan)(fan)對(dui)之(zhi)(zhi)義釋(shi)《彖(tuan)》傳卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)者(zhe)都否定了。江(jiang)永(yong)(yong)(yong)于(yu)(yu)《河(he)洛精蘊(yun)》曰(yue):“屯、蒙(meng)倒(dao)(dao)轉似(si)翻車,不(bu)止上(shang)下,安得謂(wei)之(zhi)(zhi)綜(zong)(zong)?其(qi)(qi)(qi)易(yi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)為(wei)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)綜(zong)(zong),自(zi)是(shi)來(lai)(lai)氏(shi)(shi)之(zhi)(zhi)謬(miu)(miu)”。來(lai)(lai)知德自(zi)謂(wei)“綜(zong)(zong)字之(zhi)(zhi)義,即織布帛之(zhi)(zhi)綜(zong)(zong),或上(shang)或下,顛之(zhi)(zhi)倒(dao)(dao)之(zhi)(zhi)者(zhe)也”，又謂(wei)“綜(zong)(zong)者(zhe),高低織綜(zong)(zong)之(zhi)(zhi)名”,然(ran)織布帛亦止高低,僅有上(shang)下之(zhi)(zhi)動,來(lai)(lai)氏(shi)(shi)以(yi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)綜(zong)(zong)釋(shi)《彖(tuan)》辭,卻不(bu)是(shi)上(shang)下進退之(zhi)(zhi)動,僅是(shi)上(shang)下卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)“翻車”而(er)己,難怪江(jiang)永(yong)(yong)(yong)要稱其(qi)(qi)(qi)謬(miu)(miu)了。來(lai)(lai)氏(shi)(shi)自(zi)謂(wei)其(qi)(qi)(qi)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)綜(zong)(zong)說(shuo)(shuo)為(wei)自(zi)得,而(er)俞琰義又謂(wei)其(qi)(qi)(qi)反(fan)(fan)對(dui)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)說(shuo)(shuo),是(shi)“自(zi)秦漢之(zhi)(zhi)后(hou)唐(tang)宋以(yi)來(lai)(lai),諸儒議(yi)論(lun),絕(jue)無一語及此(ci)”,此(ci)皆自(zi)詡(xu)太甚。其(qi)(qi)(qi)實,以(yi)反(fan)(fan)對(dui)卦(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)(gua)變(bian)說(shuo)(shuo)釋(shi)《彖(tuan)》辭者(zhe),已先(xian)見于(yu)(yu)朱(zhu)震(zhen)《漢上(shang)易(yi)傳》。
當時蜀中之(zhi)人,一(yi)般(ban)以來(lai)(lai)知德“圓(yuan)圖(tu)”和諸多(duo)“錯(cuo)綜(zong)”圖(tu),為出于來(lai)(lai)氏之(zhi)發明(ming)(ming)。究其(qi)本,則(ze)前人已有類似之(zhi)圖(tu)和相關議論。特別是(shi)其(qi)以“卦(gua)綜(zong)”說(shuo)釋(shi)《彖》辭之(zhi)舉,亦不是(shi)來(lai)(lai)氏開(kai)其(qi)端(duan),來(lai)(lai)氏只不過以“反對”為“卦(gua)綜(zong)’’而(er)已。此(ci)即是(shi)說(shuo),來(lai)(lai)氏《周易(yi)(yi)集注》所論“象(xiang)數(shu)”之(zhi)精華部分(fen),客觀上看(kan)大都不是(shi)其(qi)本人之(zhi)發明(ming)(ming)。然(ran)而(er),來(lai)(lai)知德居于窮鄉(xiang)僻(pi)壤閱二十九年(nian)方成此(ci)書,亦當有其(qi)自晤而(er)得之(zhi)成分(fen)。易(yi)(yi)道廣(guang)大,可謂(wei)“一(yi)致而(er)百慮(lv)”、“同歸而(er)殊(shu)途”。也正因(yin)其(qi)易(yi)(yi)學(xue)著(zhu)作(zuo)中以象(xiang)數(shu)為本,多(duo)衍出易(yi)(yi)圖(tu)、多(duo)言及卦(gua)變(bian),我們方將其(qi)書列為易(yi)(yi)圖(tu)學(xue)要(yao)著(zhu)，從中可見明(ming)(ming)代中后期(qi)易(yi)(yi)圖(tu)學(xue)的發展和演變(bian)情況。
明(ming)(ming)來(lai)(lai)知德易學圖(tu)式。其(qi)圖(tu)白(bai)(bai)者(zhe)為(wei)陽儀，黑者(zhe)為(wei)陰儀。黑白(bai)(bai)二(er)路，表陽極(ji)(ji)生陰，陰極(ji)(ji)生陽。說明(ming)(ming)氣機生生不息、循環(huan)不絕(jue)之(zhi)(zhi)理(li)。“非中(zhong)(zhong)(zhong)間一(yi)(yi)圈，乃(nai)太(tai)極(ji)(ji)之(zhi)(zhi)本(ben)體(ti)(ti)。”中(zhong)(zhong)(zhong)空以(yi)圓，用來(lai)(lai)象(xiang)(xiang)征太(tai)極(ji)(ji)，共陰陽淵(yuan)由自微而(er)顯(xian)(xian)，則顯(xian)(xian)而(er)著，均與自然消息而(er)合。來(lai)(lai)氏(shi)作《美圓歌》：“我(wo)有一(yi)(yi)丸(wan)，黑白(bai)(bai)相合，雖是(shi)兩分(fen)，還(huan)是(shi)一(yi)(yi)個。大之(zhi)(zhi)莫載，小之(zhi)(zhi)莫破。無(wu)始無(wu)終，無(wu)右無(wu)左。”其(qi)源出于古太(tai)極(ji)(ji)圖(tu)。清(qing)杭(hang)辛齋《易楔》：“此(ci)本(ben)瞿(ju)塘(tang)氏(shi)之(zhi)(zhi)圖(tu)，亦從古太(tai)極(ji)(ji)圖(tu)研索而(er)出者(zhe)也(ye)。”圖(tu)中(zhong)(zhong)(zhong)以(yi)居中(zhong)(zhong)(zhong)的黑白(bai)(bai)二(er)條線代(dai)表原(yuan)古太(tai)極(ji)(ji)圖(tu)中(zhong)(zhong)(zhong)的兩點。來(lai)(lai)氏(shi)認(ren)為(wei)：“此(ci)圖(tu)為(wei)圣(sheng)人(ren)作易之(zhi)(zhi)原(yuan)。理(li)氣象(xiang)(xiang)數，陰陽老少(shao)，往來(lai)(lai)進退，常變吉兇，皆寓于其(qi)中(zhong)(zhong)(zhong)”。體(ti)(ti)現伏(fu)羲六十(shi)四卦陰陽消長之(zhi)(zhi)理(li)，反映伏(fu)羲八卦、文王八卦方位，及一(yi)(yi)年氣象(xiang)(xiang)、一(yi)(yi)日氣象(xiang)(xiang)、天地形象(xiang)(xiang)、帝(di)王文章、人(ren)材等混(hun)沌狀態．
明來知德以其太(tai)(tai)極(ji)(ji)圖解釋(shi)伏(fu)羲八(ba)卦(gua)方位的圖式。其圖中(zhong)(zhong)空，以圓象征太(tai)(tai)極(ji)(ji)，白(bai)線居于黑中(zhong)(zhong)，黑線居于白(bai)中(zhong)(zhong)，說(shuo)明陰(yin)(yin)(yin)中(zhong)(zhong)有(you)陽(yang)(yang)，陽(yang)(yang)中(zhong)(zhong)有(you)陰(yin)(yin)(yin)。黑中(zhong)(zhong)分(fen)太(tai)(tai)陰(yin)(yin)(yin)、少(shao)(shao)陰(yin)(yin)(yin)，白(bai)中(zhong)(zhong)分(fen)太(tai)(tai)陽(yang)(yang)、少(shao)(shao)陽(yang)(yang)，說(shuo)明太(tai)(tai)極(ji)(ji)生(sheng)(sheng)兩(liang)儀(yi)、兩(liang)儀(yi)生(sheng)(sheng)四(si)象、四(si)象生(sheng)(sheng)八(ba)卦(gua)之(zhi)精義。來氏(shi)認為(wei)(wei)：“伏(fu)羲只(zhi)在一(yi)(yi)(yi)奇一(yi)(yi)(yi)偶上，生(sheng)(sheng)出六(liu)十四(si)卦(gua)，又生(sheng)(sheng)出后圣許多(duo)爻象。如一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)太(tai)(tai)陽(yang)(yang)，陽(yang)(yang)自然(ran)(ran)(ran)老之(zhi)象；加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)少(shao)(shao)陰(yin)(yin)(yin)，陰(yin)(yin)(yin)自然(ran)(ran)(ran)少(shao)(shao)之(zhi)象；一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)少(shao)(shao)陽(yang)(yang)，陽(yang)(yang)自然(ran)(ran)(ran)少(shao)(shao)之(zhi)象；加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)太(tai)(tai)陰(yin)(yin)(yin)，陰(yin)(yin)(yin)自然(ran)(ran)(ran)老之(zhi)象。太(tai)(tai)陽(yang)(yang)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)乾，加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)兌；少(shao)(shao)陰(yin)(yin)(yin)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)離，加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)震；少(shao)(shao)陽(yang)(yang)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)巽，加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)坎；太(tai)(tai)陰(yin)(yin)(yin)上加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陽(yang)(yang)為(wei)(wei)艮，加(jia)(jia)(jia)(jia)一(yi)(yi)(yi)陰(yin)(yin)(yin)為(wei)(wei)坤(kun)。皆陰(yin)(yin)(yin)陽(yang)(yang)自然(ran)(ran)(ran)生(sheng)(sheng)八(ba)之(zhi)卦(gua)。”（《易經來注圖解》）說(shuo)明伏(fu)羲八(ba)卦(gua)體現(xian)太(tai)(tai)極(ji)(ji)自然(ran)(ran)(ran)之(zhi)妙。
來氏圖解
明來(lai)知德(de)以(yi)其(qi)太(tai)極(ji)圖解(jie)(jie)(jie)釋文王(wang)八(ba)卦(gua)(gua)方(fang)位(wei)的圖式。以(yi)白路為(wei)(wei)坎(kan)卦(gua)(gua)，黑路為(wei)(wei)離卦(gua)(gua)，說(shuo)(shuo)明陰中(zhong)有陽(yang)(yang)、陽(yang)(yang)中(zhong)有陰之(zhi)理。認為(wei)(wei)諸(zhu)儒依(yi)據邵雍解(jie)(jie)(jie)釋文王(wang)八(ba)位(wei)，通說(shuo)(shuo)穿(chuan)鑿，解(jie)(jie)(jie)之(zhi)反晦。“殊(shu)不知文王(wang)之(zhi)卦(gua)(gua)，孔子已(yi)解(jie)(jie)(jie)明矣。‘帝出(chu)乎震’一節是也。”“蓋文王(wang)以(yi)伏(fu)羲之(zhi)卦(gua)(gua)，恐(kong)人難曉，難以(yi)致用，故就一年春夏(xia)秋冬方(fang)位(wei)、卦(gua)(gua)所(suo)屬木火(huo)土金水相(xiang)生之(zhi)序，一陽(yang)(yang)復，自復而(er)(er)(er)臨，而(er)(er)(er)泰，而(er)(er)(er)大壯，而(er)(er)(er)夬，陽(yang)(yang)以(yi)漸而(er)(er)(er)長(chang)，至乾為(wei)(wei)純陽(yang)(yang)；黑路，為(wei)(wei)一陰姤，自姤而(er)(er)(er)遯，而(er)(er)(er)否，而(er)(er)(er)觀，而(er)(er)(er)剝，陰以(yi)漸而(er)(er)(er)長(chang)，至坤為(wei)(wei)純陰。說(shuo)(shuo)明其(qi)太(tai)極(ji)圖完全體現(xian)伏(fu)羲六十四(si)(si)卦(gua)(gua)而(er)(er)(er)列之(zhi)。”（《易經來(lai)注圖解(jie)(jie)(jie)》）說(shuo)(shuo)明文王(wang)八(ba)卦(gua)(gua)體現(xian)四(si)(si)時、五行之(zhi)理，而(er)(er)(er)與(yu)其(qi)太(tai)極(ji)圖合。
明來(lai)知德以其太極圖(tu)(tu)解釋(shi)一(yi)年(nian)、一(yi)日之象(xiang)的圖(tu)(tu)式。一(yi)年(nian)氣(qi)象(xiang)圖(tu)(tu)將二(er)十(shi)四節氣(qi)配以太極圖(tu)(tu)，說明一(yi)年(nian)之氣(qi)象(xiang)。來(lai)氏(shi)(shi)認為“萬古(gu)之人事，一(yi)年(nian)之氣(qi)象(xiang)也。春作(zuo)夏長秋(qiu)收冬(dong)藏(zang)，一(yi)年(nian)不過如此。自盤古(gu)至堯舜，風俗人事，以漸而長，蓋春作(zuo)夏長也。自堯舜以后，風俗人事，以漸而消，蓋秋(qiu)收冬(dong)藏(zang)也。”一(yi)日氣(qi)象(xiang)圖(tu)(tu)將十(shi)二(er)辰配以太極圖(tu)(tu)，說明一(yi)日之氣(qi)象(xiang)。來(lai)氏(shi)(shi)認為：“萬古(gu)之始(shi)終者，一(yi)日之氣(qi)象(xiang)也，一(yi)日有(you)(you)晝有(you)(you)夜(ye)有(you)(you)明有(you)(you)暗(an)，萬古(gu)天地，即如晝夜(ye)。”
來(lai)知德太極圖從晝夜(ye)交替與四(si)季更迭模式，讓我們了解(jie)了宇宙陰陽(yang)消長與陰陽(yang)循環的(de)規律。
明來知德以(yi)其(qi)太極圖解(jie)釋(shi)河(he)(he)圖的圖式。《易經來注圖解(jie)》認為(wei)：“河(he)(he)圖雖(sui)曰一六在下，二(er)七(qi)在上(shang)，其(qi)實皆陽(yang)(yang)(yang)(yang)上(shang)而(er)陰下；雖(sui)曰三八(ba)在左，四九在右(you)，其(qi)實皆陰左而(er)陽(yang)(yang)(yang)(yang)右(you)；雖(sui)曰以(yi)五生數統(tong)五成數，其(qi)實皆生數在內，而(er)成數在外(wai)；雖(sui)陰陽(yang)(yang)(yang)(yang)皆自內達外(wai)，其(qi)實陽(yang)(yang)(yang)(yang)奇(qi)一、三、七(qi)、九，陰偶(ou)二(er)、四、六、八(ba)，皆自微(wei)而(er)漸盛。不可分裂將其(qi)幾點置某處。陰陽(yang)(yang)(yang)(yang)左右(you)雖(sui)旋轉而(er)無(wu)定在。陰陽(yang)(yang)(yang)(yang)合于中心，而(er)上(shang)本天地(di)之(zhi)中氣，故不可拘執河(he)(he)圖虛中五十(shi)無(wu)位之(zhi)說(shuo)。”河(he)(he)圖陰陽(yang)(yang)(yang)(yang)數排列符合太極之(zhi)理。
