梁山(shan)伯是(shi)《梁祝(zhu)》傳說(shuo)中(zhong)的男主角,歷史上(shang)考證(zheng)確(que)有其(qi)人(ren),梁山(shan)伯曾出任過地方官(guan),歷代史書(shu)可(ke)以尋找到相關記載和(he)資料。傳說(shuo)梁知祝(zhu)為(wei)(wei)女人(ren)后,提娶(qu)不成(cheng)而(er)終,祝(zhu)感其(qi)摯情(qing),過墓而(er)入,合而(er)為(wei)(wei)一。是(shi)為(wei)(wei)傳說(shuo)大概,今(jin)人(ren)多有考證(zheng)。
祝(zhu)英(ying)(ying)臺(tai)(tai),會稽(ji)上(shang)(shang)虞(今浙江上(shang)(shang)虞縣豐惠鎮)祝(zhu)家莊(zhuang)人(ren)。東晉(jin)時(shi)期女(nv)性歷史人(ren)物(wu)。祖籍山西太(tai)(tai)原(yuan),美麗聰穎,自幼隨習詩文,深慕(mu)班昭、蔡文姬的(de)(de)才學(xue),恨(hen)家無良師,一(yi)心想往杭(hang)州(zhou)訪師求(qiu)學(xue),遭到(dao)祝(zhu)員外拒(ju)絕。祝(zhu)英(ying)(ying)臺(tai)(tai)求(qiu)學(xue)心切,便(bian)女(nv)扮男(nan)裝,遠(yuan)去杭(hang)州(zhou)求(qiu)學(xue)。途中邂逅了赴杭(hang)求(qiu)學(xue)的(de)(de)書生梁山伯,一(yi)見(jian)如故(gu),相讀甚(shen)歡,在草(cao)橋亭上(shang)(shang)撮土為香(xiang),義結(jie)金蘭。不一(yi)日,二人(ren)來到(dao)杭(hang)州(zhou)城(cheng)的(de)(de)萬松書院,拜(bai)師入學(xue)。從此(ci),同(tong)窗共讀,形影不離。祝(zhu)父思女(nv),催歸甚(shen)急,祝(zhu)英(ying)(ying)臺(tai)(tai)只(zhi)得(de)倉促(cu)回鄉,被迫許配給太(tai)(tai)守之子馬文才。美滿姻緣(yuan),已成滄(cang)影。
越州(zhou)上(shang)(shang)虞縣有(you)一(yi)女(nv)子(zi)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai),喜(xi)歡(huan)吟讀(du)(du)詩書(shu),一(yi)心(xin)想出(chu)外(wai)求(qiu)學,但(dan)(dan)是(shi)(shi)(shi)當(dang)時(shi)(shi)的(de)(de)(de)女(nv)子(zi)不(bu)能在(zai)外(wai)拋頭(tou)露面,于是(shi)(shi)(shi)就和(he)丫頭(tou)銀心(xin)喬裝成男子(zi),前(qian)往越州(zhou)城讀(du)(du)書(shu)。二(er)(er)(er)人(ren)在(zai)半途遇見了(le)也要(yao)(yao)前(qian)往越州(zhou)念書(shu)的(de)(de)(de)鄞(yin)縣書(shu)生(sheng)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)及(ji)書(shu)僮(tong)士久(jiu),梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)和(he)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)二(er)(er)(er)人(ren)一(yi)見如(ru)故,遂結伴同(tong)行,前(qian)往越州(zhou)。 在(zai)越州(zhou)三(san)(san)年期間(jian),梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)和(he)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)形影(ying)不(bu)離,白天一(yi)同(tong)讀(du)(du)書(shu)、晚上(shang)(shang)同(tong)床共枕,祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)內心(xin)暗(an)暗(an)地愛慕梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo),但(dan)(dan)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)個(ge)性憨直(zhi),始終(zhong)不(bu)知(zhi)(zhi)(zhi)道(dao)(dao)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)是(shi)(shi)(shi)個(ge)女(nv)的(de)(de)(de),更不(bu)知(zhi)(zhi)(zhi)道(dao)(dao)她的(de)(de)(de)心(xin)意。有(you)一(yi)次(ci)清明(ming)節(jie)放假、二(er)(er)(er)人(ren)去鏡湖游玩的(de)(de)(de)時(shi)(shi)候,祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)借景物屢次(ci)向梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)暗(an)示,可是(shi)(shi)(shi)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)完全(quan)無(wu)法(fa)明(ming)白,甚至取笑祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)把自己比喻成女(nv)子(zi),最(zui)后(hou)(hou)(hou)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)只得(de)直(zhi)接地向梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)表示,梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)才(cai)(cai)恍然(ran)大悟。可是(shi)(shi)(shi)這件(jian)事全(quan)被在(zai)一(yi)旁偷(tou)看(kan)的(de)(de)(de)馬(ma)文才(cai)(cai)得(de)知(zhi)(zhi)(zhi),馬(ma)文才(cai)(cai)也知(zhi)(zhi)(zhi)道(dao)(dao)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)原來是(shi)(shi)(shi)個(ge)女(nv)的(de)(de)(de)了(le)。后(hou)(hou)(hou)來家(jia)(jia)(jia)人(ren)寫信催祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)回家(jia)(jia)(jia),臨走前(qian),祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)留(liu)一(yi)封(feng)信告(gao)訴(su)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)「二(er)(er)(er)八、三(san)(san)七(qi)、四(si)六定」,意思是(shi)(shi)(shi)要(yao)(yao)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)十天后(hou)(hou)(hou)去祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)府(fu)提親(qin),但(dan)(dan)是(shi)(shi)(shi)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)卻以為是(shi)(shi)(shi)三(san)(san)個(ge)十天加在(zai)一(yi)起(qi),所(suo)以一(yi)個(ge)月后(hou)(hou)(hou)才(cai)(cai)去提親(qin),等到(dao)(dao)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)歡(huan)歡(huan)喜(xi)喜(xi)趕(gan)到(dao)(dao)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)家(jia)(jia)(jia)時(shi)(shi),才(cai)(cai)知(zhi)(zhi)(zhi)道(dao)(dao)馬(ma)文才(cai)(cai)已經搶先一(yi)步提親(qin)、并且(qie)下(xia)(xia)了(le)聘禮,梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)只得(de)心(xin)碎(sui)地離開(kai),祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)沿路相(xiang)(xiang)送、難舍難分。 梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)回家(jia)(jia)(jia)后(hou)(hou)(hou),相(xiang)(xiang)思病(bing)重(zhong),寫信向祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)要(yao)(yao)一(yi)些找不(bu)到(dao)(dao)、拿不(bu)到(dao)(dao)的(de)(de)(de)藥方,表示病(bing)情絕(jue)望了(le),同(tong)時(shi)(shi)希望祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)能前(qian)來探望一(yi)番,祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)則回信告(gao)訴(su)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo),今生(sheng)無(wu)緣,只希望二(er)(er)(er)人(ren)死后(hou)(hou)(hou)可以一(yi)起(qi)安葬(zang)在(zai)南山(shan)(shan)。后(hou)(hou)(hou)來梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)病(bing)逝,祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)假意應允馬(ma)家(jia)(jia)(jia)婚事,但(dan)(dan)是(shi)(shi)(shi)要(yao)(yao)求(qiu)迎親(qin)隊伍必須從(cong)南山(shan)(shan)經過,并且(qie)讓她下(xia)(xia)轎祭拜梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)。當(dang)祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)下(xia)(xia)轎拜墓,一(yi)時(shi)(shi)之間(jian)風雨大作、陰風慘(can)(can)慘(can)(can),梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)(shan)伯(bo)(bo)(bo)的(de)(de)(de)墳墓竟然(ran)裂開(kai),祝(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)(zhu)英(ying)(ying)(ying)(ying)臺(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)見狀,奮不(bu)顧身地跳進(jin)去,墳墓馬(ma)上(shang)(shang)又合起(qi)來,不(bu)久(jiu),便從(cong)墳墓里飛出(chu)一(yi)對形影(ying)相(xiang)(xiang)隨的(de)(de)(de)蝴蝶……。
梁山伯(bo)與(yu)(yu)祝英(ying)臺(tai)的(de)故(gu)事是(shi)中國四大民間傳說之一,被(bei)稱為(wei)東方(fang)的(de)“羅密歐與(yu)(yu)朱麗葉”。我們通過祝英(ying)臺(tai)女(nv)扮男(nan)裝(zhuang)并且主動向梁山伯(bo)示(shi)愛的(de)故(gu)事情(qing)結,能更深(shen)一步(bu)地體會古(gu)代社會中女(nv)性大膽(dan)追求真(zhen)愛、 渴望美好(hao)愛情(qing)的(de)個人(ren)情(qing)感。梁祝的(de)愛情(qing)悲劇,使人(ren)們認真(zhen)思考包辦婚姻(yin)制(zhi)度在(zai)某些(xie)方(fang)面的(de)局(ju)限性,為(wei)改善婚姻(yin)制(zhi)度提供了有益的(de)幫助。
如果說,梁祝婚姻(yin)被殘(can)酷葬送具有強(qiang)烈(lie)的(de)悲劇意義,那么它(ta)的(de)“化蝶”結尾便富有積極意義。活(huo)著追求(qiu)不到的(de)東西,在死后(hou)繼續“追求(qiu)”,終于得到。“化蝶”的(de)結局,體(ti)(ti)現(xian)了愛(ai)情(qing)的(de)偉大(da)力(li)(li)量(liang)(liang),體(ti)(ti)現(xian)了人們對(dui)美好事物的(de)執著追求(qiu)。千百年(nian)來,這(zhe)種力(li)(li)量(liang)(liang)一(yi)直鼓舞著人們向一(yi)切為了私(si)利而破(po)壞世間(jian)的(de)美好的(de)頑固邪惡勢力(li)(li)作斗爭。
諸城(cheng)(cheng)的(de)《梁(liang)(liang)(liang)(liang)祝(zhu)》傳(chuan)(chuan)說(shuo)(shuo)據考早始于南北朝時(shi)期,完(wan)整故事(shi)形成于唐(tang),由藝人(ren)傳(chuan)(chuan)唱或表演即(ji)在(zai)(zai)宋(song)代了。在(zai)(zai)梁(liang)(liang)(liang)(liang)祝(zhu)的(de)傳(chuan)(chuan)說(shuo)(shuo)中(zhong),諸城(cheng)(cheng)人(ren)歷來都認(ren)定梁(liang)(liang)(liang)(liang)祝(zhu)的(de)故事(shi)就(jiu)發(fa)生(sheng)在(zai)(zai)諸城(cheng)(cheng),梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)伯和祝(zhu)英臺就(jiu)是諸城(cheng)(cheng)人(ren),而且有真(zhen)(zhen)村名(ming)、真(zhen)(zhen)地點,更有真(zhen)(zhen)人(ren)物、真(zhen)(zhen)情節,較(jiao)之(zhi)其他地區(qu)的(de)傳(chuan)(chuan)說(shuo)(shuo)更完(wan)整,更真(zhen)(zhen)實。傳(chuan)(chuan)說(shuo)(shuo)流傳(chuan)(chuan)之(zhi)廣,影響之(zhi)深,無處能比。諸城(cheng)(cheng)人(ren)常(chang)以(yi)本地出(chu)過這樣一個故事(shi)而津(jin)津(jin)樂道。老(lao)到(dao)叟嫗,小到(dao)稚童,都能知曉并講出(chu)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)屯的(de)梁(liang)(liang)(liang)(liang)山(shan)伯和祝(zhu)家樓的(de)祝(zhu)英臺的(de)愛情故事(shi),并會到(dao)里丈河北去指冢(zhong)為證。
有研究(jiu)指出(chu)梁祝(zhu)故事的雛形,即是《華(hua)(hua)(hua)(hua)山畿(ji)》。六朝時(shi)期,江(jiang)南(nan)盛(sheng)傳(chuan)《華(hua)(hua)(hua)(hua)山畿(ji)》這(zhe)首(shou)令人性(xing)靈搖蕩(dang)的民歌(ge),《古今樂錄》曰(yue):“《華(hua)(hua)(hua)(hua)山畿(ji)》者,宋少(shao)帝時(shi)懊(ao)惱(nao)一(yi)曲,亦變曲也(ye)。少(shao)帝時(shi),南(nan)徐(xu)一(yi)士子,從華(hua)(hua)(hua)(hua)山畿(ji)往云陽。見客舍有女(nv)子年十(shi)八九,悅之(zhi)(zhi)無因,遂感心疾(ji)。母問(wen)其(qi)故,具以啟母。母為(wei)至(zhi)華(hua)(hua)(hua)(hua)山尋訪(fang),見女(nv)具說聞感之(zhi)(zhi)因。脫蔽(bi)膝令母密置其(qi)席下臥(wo)之(zhi)(zhi),當已(yi)。少(shao)日果差。忽舉席見蔽(bi)膝而抱持,遂吞食而死。氣欲絕,謂母曰(yue):‘葬時(shi)車載,從華(hua)(hua)(hua)(hua)山度。’母從其(qi)意。比(bi)至(zhi)女(nv)門,牛不肯前(qian),打(da)拍不動。女(nv)曰(yue):“且(qie)待須臾。”妝點沐(mu)浴,既(ji)(ji)而出(chu)。歌(ge)曰(yue):“華(hua)(hua)(hua)(hua)山畿(ji),君既(ji)(ji)為(wei)儂(nong)死,獨活為(wei)誰施(shi)?歡若見憐(lian)時(shi),棺(guan)木為(wei)儂(nong)開(kai)。”棺(guan)應(ying)聲開(kai),女(nv)透入棺(guan),家人叩打(da),無如之(zhi)(zhi)何,乃合葬,呼曰(yue)神女(nv)冢。宋郭茂倩(qian)《樂府詩集》亦有記載。