戰國(guo)(guo)時期,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)(guo)大將(jiang)(jiang)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)曾(ceng)以少勝多,大敗(bai)入侵(qin)的(de)秦(qin)(qin)軍(jun),被(bei)(bei)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)惠文王(wang)提拔(ba)為(wei)上(shang)卿。他(ta)有一(yi)個兒子(zi)叫(jiao)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括,從小熟讀兵書(shu),張口愛談軍(jun)事(shi),別人(ren)往往說(shuo)不過(guo)他(ta)。因此很驕做,自(zi)(zi)以為(wei)天下無(wu)敵。然而趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)卻很替他(ta)擔憂(you),認為(wei)他(ta)不過(guo)是(shi)紙上(shang)談兵,并且(qie)說(shuo):“將(jiang)(jiang)來趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)(guo)不用他(ta)為(wei)將(jiang)(jiang)罷(ba)、如果(guo)用他(ta)為(wei)將(jiang)(jiang),他(ta)一(yi)定會使趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)遭受失敗(bai)。”果(guo)然,公元前259年,秦(qin)(qin)軍(jun)又(you)來犯,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)在長(chang)平(ping)(ping)(今山(shan)西高平(ping)(ping)縣(xian)附(fu)近)堅持抗敵。那時趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)已經(jing)去(qu)世。廉頗(po)負(fu)責指(zhi)揮全軍(jun),他(ta)年紀雖高,打(da)仗(zhang)仍然很有辦法(fa),使得秦(qin)(qin)軍(jun)無(wu)法(fa)取勝。秦(qin)(qin)國(guo)(guo)知道拖下去(qu)于己(ji)不利(li),就施行了(le)反間計,派(pai)(pai)人(ren)到趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)(guo)散布“秦(qin)(qin)軍(jun)最害怕趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)奢(she)的(de)兒子(zi)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括將(jiang)(jiang)軍(jun)”的(de)話(hua)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)上(shang)當受騙,派(pai)(pai)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括替代了(le)廉頗(po)。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括自(zi)(zi)認為(wei)很會打(da)仗(zhang),死搬兵書(shu)上(shang)的(de)條(tiao)文,到長(chang)平(ping)(ping)后完(wan)全改變(bian)了(le)廉頗(po)的(de)作戰方案,結果(guo)四十多萬趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)軍(jun)盡被(bei)(bei)殲滅,他(ta)自(zi)(zi)己(ji)也被(bei)(bei)秦(qin)(qin)軍(jun)箭射身亡。
紙上談兵:在文字上(shang)談用(yong)兵策略,比(bi)喻不聯(lian)系實際情況(kuang),空(kong)發議論。紙:書。上(shang):上(shang)面。談:談論。兵:用(yong)兵。
成(cheng)語出自(zi)《史(shi)記(ji)·廉頗藺相如(ru)列傳》:“趙(zhao)王因(yin)以(yi)括(kuo)為將,代(dai)廉頗。藺相如(ru)曰:‘王以(yi)名(ming)使括(kuo),若膠柱而(er)鼓瑟(se)耳。括(kuo)徒能(neng)讀其父書傳,不(bu)知合變也。’趙(zhao)括(kuo)自(zi)少時(shi)學兵法,言兵事,以(yi)天下莫(mo)能(neng)當。嘗與其父奢言兵事,奢不(bu)能(neng)難,然(ran)不(bu)謂善。”
紙上談兵,作謂語、賓(bin)語、定語;含貶義。
近義詞:敗絮其中、望梅止渴、坐(zuo)而(er)論道、言之無物、金玉其外、夸夸其談(tan)、一紙空文、華而(er)不實、畫餅(bing)充饑、秀而(er)不實、空言無補。
反義詞:言(yan)之有(you)物、身體力行(xing)、身經百戰、南征北(bei)戰、埋頭苦干、兢(jing)兢(jing)業業、坐言(yan)起行(xing)、腳(jiao)踏實地。
這個成(cheng)語所延(yan)伸(shen)出來(lai)的(de)(de)道理是(shi)在做事(shi)情的(de)(de)時(shi)候(hou),不要一味的(de)(de)按照書上來(lai)行事(shi),具體的(de)(de)問題要具體的(de)(de)分析,書上的(de)(de)條條框框不能完全照搬,需要加以(yi)實踐。
趙(zhao)(zhao)括(kuo),嬴姓,趙(zhao)(zhao)氏,名括(kuo)。戰(zhan)國(guo)(guo)時期趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)人,趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)名將馬服君趙(zhao)(zhao)奢之子。趙(zhao)(zhao)括(kuo)熟讀(du)兵書,但缺乏戰(zhan)場經驗(yan),不懂得(de)靈活(huo)應變。趙(zhao)(zhao)孝成(cheng)(cheng)王七年(nian)(公(gong)元前(qian)260年(nian))長(chang)平(ping)之戰(zhan)中(zhong),趙(zhao)(zhao)孝成(cheng)(cheng)王急于(yu)求(qiu)勝(sheng),趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)中(zhong)秦國(guo)(guo)的(de)反(fan)間計,用趙(zhao)(zhao)括(kuo)代替老將廉(lian)(lian)頗(po)。趙(zhao)(zhao)括(kuo)一(yi)反(fan)廉(lian)(lian)頗(po)的(de)策略,改守為攻,在長(chang)平(ping)(今山西高(gao)平(ping)西北)主(zhu)動全(quan)線出擊,向(xiang)秦軍發起(qi)進攻。秦將白起(qi)分(fen)兵兩路(lu)(lu)(lu):一(yi)路(lu)(lu)(lu)佯敗(bai),把趙(zhao)(zhao)軍吸引(yin)到(dao)秦軍壁(bi)壘周圍(wei);一(yi)路(lu)(lu)(lu)切斷趙(zhao)(zhao)軍后路(lu)(lu)(lu),實行反(fan)包圍(wei),使(shi)趙(zhao)(zhao)軍糧道斷絕,困于(yu)長(chang)平(ping)。最(zui)后,趙(zhao)(zhao)軍四(si)十六(liu)日不得(de)食,分(fen)四(si)路(lu)(lu)(lu)突(tu)圍(wei)五次不成(cheng)(cheng),趙(zhao)(zhao)括(kuo)親自率勇士突(tu)圍(wei),英勇殺敵,被秦軍射(she)殺而(er)死,數十萬趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)士兵投降,后來(lai)被秦軍坑殺。