IEEE—CS的計算(suan)機(ji)(ji)先驅獎(jiang)(Computer Pioneer Award)設立于1980年(nian)。兼(jian)顧了(le)理論與(yu)(yu)實踐,設計與(yu)(yu)工程實現,硬件(jian)(jian)與(yu)(yu)軟件(jian)(jian),系(xi)統與(yu)(yu)部件(jian)(jian)。計算(suan)機(ji)(ji)先驅獎(jiang)打(da)破了(le)社會制度和(he)意識(shi)形態的限制,一批前蘇聯和(he)東(dong)歐國家的計算(suan)機(ji)(ji)科學家獲得了(le)表彰。
IEEE—CS的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)計(ji)算(suan)機先(xian)(xian)驅(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(Computer Pioneer Award)設(she)立于(yu)1980年(nian)(nian)。如果把ENIAC的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)誕生當做計(ji)算(suan)機歷(li)(li)史的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)起點,到1980年(nian)(nian)時(shi),它(ta)已走過了36年(nian)(nian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)歷(li)(li)史,可(ke)謂“人到中(zhong)年(nian)(nian)”。36年(nian)(nian)間(jian),計(ji)算(suan)機本身經(jing)歷(li)(li)了巨大的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發展變化,性(xing)能的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)提(ti)高以(yi)若干個(ge)數(shu)量級計(ji)。大、中(zhong)、小、巨、微各(ge)(ge)個(ge)檔次的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)計(ji)算(suan)機百花(hua)齊(qi)放,在各(ge)(ge)個(ge)領域、各(ge)(ge)個(ge)部門(men)發揮著巨大的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)作(zuo)用,推動著社會文明和(he)人類進步,把人類由原子能時(shi)代帶人了信息時(shi)代。人們當然(ran)不會忘記(ji),在這(zhe)(zhe)一(yi)巨大的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)、前所未有的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)科(ke)技成(cheng)果背(bei)后,是(shi)無數(shu)科(ke)學(xue)(xue)家和(he)工程技術人員奉獻(xian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)智慧(hui)、創(chuang)造才能和(he)辛勤努力,尤其是(shi)其中(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)佼佼者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)所作(zuo)出(chu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)關(guan)鍵性(xing)貢獻(xian)。IEEE—CS為此作(zuo)出(chu)決定,建立計(ji)算(suan)機先(xian)(xian)驅(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)以(yi)獎(jiang)(jiang)(jiang)勵這(zhe)(zhe)些理應贏(ying)得(de)人們尊敬的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)學(xue)(xue)者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)和(he)工程師。同其他獎(jiang)(jiang)(jiang)項一(yi)樣,計(ji)算(suan)機先(xian)(xian)驅(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)當然(ran)也(ye)有嚴格的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)評審條(tiao)件(jian)和(he)程序(xu),但(dan)與眾不同的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)是(shi),這(zhe)(zhe)個(ge)獎(jiang)(jiang)(jiang)項規定獲(huo)(huo)(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)成(cheng)果必須(xu)是(shi)在15年(nian)(nian)以(yi)前完成(cheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)。這(zhe)(zhe)樣一(yi)方(fang)面保(bao)證了獲(huo)(huo)(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)成(cheng)果確實(shi)已經(jing)得(de)到時(shi)間(jian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)考驗,不會引起分歧;另(ling)一(yi)方(fang)面又保(bao)證了這(zhe)(zhe)個(ge)獎(jiang)(jiang)(jiang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)得(de)主(zhu)是(shi)名(ming)副其實(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)“先(xian)(xian)驅(qu)(qu)”,是(shi)走在歷(li)(li)史前面的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)人。此外,根據(ju)從1980年(nian)(nian)設(she)獎(jiang)(jiang)(jiang)到2000年(nian)(nian)這(zhe)(zhe)20屆(其中(zhong)1983年(nian)(nian)空缺)共108名(ming)獲(huo)(huo)(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)情況(kuang)分析看(kan),筆者(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)認為這(zhe)(zhe)個(ge)獎(jiang)(jiang)(jiang)還有以(yi)下兩個(ge)重要特點。
第一,兼顧了理論與(yu)(yu)實(shi)(shi)踐,設(she)計(ji)(ji)與(yu)(yu)工程(cheng)實(shi)(shi)現,硬(ying)件(jian)(jian)與(yu)(yu)軟件(jian)(jian),系統(tong)與(yu)(yu)部(bu)件(jian)(jian)。獲獎(jiang)者中(zhong)既有(you)從(cong)事計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)基(ji)礎(chu)理論研究并(bing)獲得(de)(de)重(zhong)大(da)突(tu)破(po)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)學(xue)者,如哈(ha)明(ming)碼(ma)和霍(huo)夫(fu)(fu)曼碼(ma)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)明(ming)人(ren)(ren)(ren)理查(cha)德·哈(ha)明(ming)(Richard W.Hamming)和戴維(wei)·霍(huo)夫(fu)(fu)曼(DavidA.Huffman)。公(gong)認為計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)科(ke)學(xue)大(da)師的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)狄克斯(si)特拉(Edsgar W.Dijkstra)和霍(huo)爾(er)(C.A.R.Hoare),等(deng)等(deng),也(ye)有(you)在(zai)開(kai)發(fa)計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)過程(cheng)中(zhong)敢于創新的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)工程(cheng)師和技(ji)(ji)術(shu)人(ren)(ren)(ren)員,如ENIAC的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)明(ming)人(ren)(ren)(ren)莫奇(qi)利(li)(John W.Mauchly)和埃克特(J.Presper Eckert),巨(ju)型機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)之(zhi)父(fu)(fu)克雷(S.R.Cray),小(xiao)型機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)之(zhi)父(fu)(fu)貝爾(er)(C.Gordon Bell),個(ge)人(ren)(ren)(ren)計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)先行者克拉克(W.A.Clark),等(deng)等(deng);既有(you)在(zai)硬(ying)件(jian)(jian)上取得(de)(de)重(zhong)大(da)技(ji)(ji)術(shu)創新從(cong)而促(cu)進了計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)更(geng)新換(huan)代的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)科(ke)學(xue)家,如發(fa)明(ming)了半導體平面處理技(ji)(ji)術(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)霍(huo)厄尼(ni)(Jean A.Hoerni),發(fa)明(ming)集成電路(lu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)諾(nuo)伊斯(si)(R.N.Noyce)和基(ji)爾(er)比(bi)(J.S.Kilby),等(deng)等(deng),又有(you)在(zai)軟件(jian)(jian)和程(cheng)序設(she)計(ji)(ji)語(yu)言開(kai)發(fa)上建功(gong)立(li)業(ye),使計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)愈來愈易用、愈“友好(hao)”,從(cong)而促(cu)使計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)走(zou)進千家萬戶的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)天才軟件(jian)(jian)好(hao)手,如C和UNIX的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)明(ming)人(ren)(ren)(ren)里奇(qi)(D.M.Ritchie)和湯普森(sen)(K.L.Thompson),計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)圖形學(xue)之(zhi)父(fu)(fu)薩(sa)瑟(se)蘭(I.Sutherland),人(ren)(ren)(ren)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)交互(hu)技(ji)(ji)術(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)功(gong)臣恩格爾(er)巴特(D.C.Engelbart),等(deng)等(deng);既有(you)在(zai)計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)系統(tong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)設(she)計(ji)(ji)與(yu)(yu)開(kai)發(fa)上有(you)大(da)手筆、大(da)創意的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)科(ke)學(xue)巨(ju)人(ren)(ren)(ren),如IBM/360之(zhi)父(fu)(fu)布(bu)魯克斯(si)(F.P.Brooks)和伊萬斯(si)(B.O.Evans)等(deng),也(ye)有(you)主(zhu)要(yao)在(zai)“外(wai)圍"35作,但在(zai)I/O設(she)備上的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)業(ye)績同樣值得(de)(de)稱頌的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren),如高(gao)速磁帶機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)明(ming)人(ren)(ren)(ren)威登海姆(mu)(J.A.Weidenhammer),磁盤存(cun)儲(chu)系統(tong)RAMAC的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)研制(zhi)者約(yue)翰遜(R.B.Johnson),等(deng)等(deng),因為他們的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)成果(guo)為計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)應對“信息(xi)爆炸”創造了前提(ti)……“計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)”,簡(jian)簡(jian)單單的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)三個(ge)字,實(shi)(shi)際上蘊含(han)著(zhu)一個(ge)學(xue)科(ke),一個(ge)產業(ye),一個(ge)系統(tong),涉(she)及(ji)(ji)著(zhu)各(ge)個(ge)方面的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)問題與(yu)(yu)專業(ye),彼此互(hu)相依(yi)(yi)存(cun)、依(yi)(yi)靠,相互(hu)促(cu)進。它(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)展是(shi)諸多專家共同努力的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)結果(guo)。因此,計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)先驅獎(jiang)兼顧了上述各(ge)個(ge)方面,是(shi)客觀、公(gong)正(zheng)、合理的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)。也(ye)正(zheng)因為如此,這個(ge)獎(jiang)項雖然沒有(you)高(gao)額獎(jiang)金,只(zhi)向獲獎(jiang)者授(shou)以(yi)銅(tong)質獎(jiang)章(zhang)和證(zheng)書(shu)(必要(yao)時,IEEE—CS向獲獎(jiang)者及(ji)(ji)其配偶提(ti)供參加(jia)頒獎(jiang)儀式的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)往返旅費),卻成為計(ji)(ji)算(suan)機(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)(ji)界最重(zhong)要(yao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)獎(jiang)項之(zhi)一,受(shou)到普遍的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)重(zhong)視和關注。
第二,計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)打破了(le)社會制(zhi)度和(he)(he)意識形態的(de)(de)(de)(de)限(xian)制(zhi),一(yi)(yi)(yi)批前(qian)蘇聯(lian)和(he)(he)東歐國(guo)(guo)家(jia)(jia)(jia)的(de)(de)(de)(de)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)科學(xue)(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)獲(huo)得了(le)表彰。由于(yu)歷史的(de)(de)(de)(de)原因,大多數國(guo)(guo)際學(xue)(xue)(xue)術(shu)組(zu)織(zhi)被西方(fang)(fang)國(guo)(guo)家(jia)(jia)(jia)人士所(suo)操縱和(he)(he)控制(zhi),反(fan)映在(zai)(zai)(zai)評(ping)(ping)(ping)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)上(shang),原所(suo)謂“東方(fang)(fang)集團”的(de)(de)(de)(de)科學(xue)(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)很難獲(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang),造成事實上(shang)的(de)(de)(de)(de)不平衡。這(zhe)(zhe)(zhe)一(yi)(yi)(yi)現象(xiang)在(zai)(zai)(zai)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)早期(qi)也(ye)(ye)是存在(zai)(zai)(zai)的(de)(de)(de)(de)。但是IEEE—CS的(de)(de)(de)(de)決(jue)策(ce)者(zhe)(zhe)較早認識到了(le)這(zhe)(zhe)(zhe)個問(wen)題(ti)并以極大的(de)(de)(de)(de)決(jue)心(xin)和(he)(he)魄力糾(jiu)正這(zhe)(zhe)(zhe)一(yi)(yi)(yi)偏向(xiang),在(zai)(zai)(zai)1995年啟動了(le)一(yi)(yi)(yi)個對蘇聯(lian)和(he)(he)東歐地區的(de)(de)(de)(de)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)發(fa)展歷史進行調查、研究的(de)(de)(de)(de)計(ji)(ji)劃,在(zai)(zai)(zai)此(ci)基(ji)礎(chu)上(shang)臨(lin)時修改了(le)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)的(de)(de)(de)(de)評(ping)(ping)(ping)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)條(tiao)例,在(zai)(zai)(zai)1996年一(yi)(yi)(yi)次評(ping)(ping)(ping)選出(chu)了(le)前(qian)蘇聯(lian)和(he)(he)東歐國(guo)(guo)家(jia)(jia)(jia)的(de)(de)(de)(de)15名計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)獲(huo)得者(zhe)(zhe)(評(ping)(ping)(ping)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)條(tiao)例規定除(chu)首屆外每年最多有(you)(you)4名獲(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)者(zhe)(zhe),但這(zhe)(zhe)(zhe)一(yi)(yi)(yi)規定以前(qian)也(ye)(ye)經(jing)常(chang)被違反(fan))。2000年又有(you)(you)2名白(bai)俄羅斯科學(xue)(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)人圍(wei)。這(zhe)(zhe)(zhe)樣,“科學(xue)(xue)(xue)無(wu)國(guo)(guo)界”這(zhe)(zhe)(zhe)一(yi)(yi)(yi)原則(ze)在(zai)(zai)(zai)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)評(ping)(ping)(ping)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)中獲(huo)得了(le)較好體現,進一(yi)(yi)(yi)步突(tu)顯(xian)了(le)它的(de)(de)(de)(de)客觀性(xing)、公正性(xing)。當然,同(tong)其他評(ping)(ping)(ping)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)難免帶(dai)有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)定的(de)(de)(de)(de)局(ju)限(xian)性(xing)一(yi)(yi)(yi)樣,計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)先(xian)(xian)驅(qu)(qu)(qu)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)也(ye)(ye)還存在(zai)(zai)(zai)這(zhe)(zhe)(zhe)樣那樣的(de)(de)(de)(de)問(wen)題(ti)和(he)(he)缺憾,比如,中國(guo)(guo)的(de)(de)(de)(de)計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)科學(xue)(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)至今無(wu)人獲(huo)獎(jiang)(jiang)(jiang)(jiang)(只有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)名美(mei)籍(ji)華(hua)裔學(xue)(xue)(xue)者(zhe)(zhe)杰(jie)弗里·朱于(yu)1981年獲(huo)此(ci)殊榮),包括許多杰(jie)出(chu)的(de)(de)(de)(de)海外華(hua)人計(ji)(ji)算(suan)(suan)(suan)機(ji)(ji)學(xue)(xue)(xue)者(zhe)(zhe)如王安、王浩、傅(fu)京蓀(sun)等也(ye)(ye)都榜上(shang)無(wu)名,這(zhe)(zhe)(zhe)是不能不令人們感到遺憾的(de)(de)(de)(de)。