陰山(shan)橫(heng)亙中國北部(bu)東(dong)西(xi)(xi)約一(yi)(yi)千公里,是北部(bu)邊塞(sai)的(de)天(tian)然屏障,中原華(hua)夏族(zu)與漠(mo)北少數民族(zu)進行政治、經濟、文化交流(liu),乃至(zhi)戰爭,都必須翻越陰山(shan)。陰山(shan)東(dong)段沒有(you)較平坦(tan)的(de)峽谷(gu)(gu),運輸不便(bian);中西(xi)(xi)段河(he)套平原山(shan)谷(gu)(gu)雖多,但大多或(huo)山(shan)高路險,或(huo)出谷(gu)(gu)有(you)沙漠(mo)阻梗(geng);只有(you)包頭的(de)昆(kun)(kun)都侖(lun)河(he)谷(gu)(gu)(古名石門水)平坦(tan)寬(kuan)闊,可通(tong)(tong)馬車,是橫(heng)穿陰山(shan)理想(xiang)的(de)交通(tong)(tong)坦(tan)途。固(gu)陽縣境(jing)內陰山(shan)山(shan)脈色爾騰(teng)山(shan)有(you)昆(kun)(kun)都侖(lun)河(he)谷(gu)(gu)通(tong)(tong)行之便(bian)利,為(wei)兵家必爭之地。秦長(chang)城修建于此,自然是一(yi)(yi)個選擇。
公元(yuan)前(qian)(qian)221年,秦(qin)(qin)始皇(huang)統(tong)一(yi)六國。7年后派(pai)大將(jiang)軍(jun)(jun)蒙(meng)(meng)恬(tian)率(lv)三(san)十(shi)萬(wan)大軍(jun)(jun)將(jiang)匈奴(nu)(nu)逐至陰山(shan)以北(bei),不但(dan)奪取(qu)河(he)南(nan)地(di)(今(jin)鄂爾(er)多(duo)斯高(gao)(gao)原西(xi)北(bei)),并(bing)渡河(he)占據(ju)(ju)北(bei)假(jia)地(di),北(bei)假(jia)即今(jin)之狼山(shan)、色爾(er)騰(teng)山(shan)和(he)明(ming)安(an)川(chuan)(chuan)一(yi)帶(dai),跨越(yue)了原來的(de)(de)(de)北(bei)部(bu)(bu)防(fang)線(xian)趙長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)。公元(yuan)前(qian)(qian)214年,秦(qin)(qin)始皇(huang)為(wei)(wei)(wei)阻(zu)止北(bei)方匈奴(nu)(nu)南(nan)下,派(pai)大將(jiang)軍(jun)(jun)蒙(meng)(meng)恬(tian)率(lv)軍(jun)(jun)三(san)十(shi)萬(wan),在此(ci)另(ling)修(xiu)建一(yi)道長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng),作(zuo)為(wei)(wei)(wei)一(yi)道防(fang)線(xian),這便(bian)是固陽(yang)縣(xian)(xian)色爾(er)騰(teng)山(shan)上秦(qin)(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)由來。當然,蒙(meng)(meng)恬(tian)修(xiu)的(de)(de)(de)秦(qin)(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)遠不止這一(yi)段(duan),除(chu)了利用原來燕(yan)、趙、秦(qin)(qin)部(bu)(bu)分(fen)北(bei)方長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)基(ji)礎之外,還增筑擴修(xiu)了很多(duo)部(bu)(bu)分(fen)。秦(qin)(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)東(dong)起遼東(dong)郡(jun)(今(jin)遼寧省(sheng)東(dong)部(bu)(bu)),西(xi)至隴西(xi)郡(jun)臨洮(今(jin)甘肅省(sheng)岷縣(xian)(xian)境),全長(chang)(chang)(chang)(chang)一(yi)萬(wan)多(duo)里(li)。此(ci)后才有了“萬(wan)里(li)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)”的(de)(de)(de)稱謂。《史記·秦(qin)(qin)始皇(huang)本記》載(zai):“又(you)(you)使蒙(meng)(meng)恬(tian)渡河(he),取(qu)高(gao)(gao)闕、陰山(shan)、北(bei)假(jia)中,筑亭障(zhang),以逐戎人(ren)(ren)。”這便(bian)是蒙(meng)(meng)恬(tian)在西(xi)起烏拉特(te)草原,東(dong)行固陽(yang)縣(xian)(xian)、武(wu)川(chuan)(chuan)縣(xian)(xian)到呼和(he)浩特(te)北(bei),沿狼山(shan)、烏拉山(shan)、色爾(er)騰(teng)山(shan)、大青山(shan)一(yi)線(xian)陰山(shan)山(shan)脈(mo)上修(xiu)筑秦(qin)(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)歷史記錄。據(ju)(ju)史載(zai),秦(qin)(qin)始皇(huang)在沙丘暴卒后,秘不發(fa)喪,趙高(gao)(gao)和(he)李(li)(li)斯為(wei)(wei)(wei)了防(fang)止長(chang)(chang)(chang)(chang)子(zi)扶(fu)蘇(su)作(zuo)亂,偽造遺詔(zhao),“賜死(si)”扶(fu)蘇(su)和(he)蒙(meng)(meng)恬(tian)。據(ju)(ju)《史記·李(li)(li)斯傳》記載(zai):“蒙(meng)(meng)恬(tian)止扶(fu)蘇(su)曰:‘陛下居(ju)外,未立太子(zi),使臣將(jiang)三(san)十(shi)萬(wan)眾守邊,公子(zi)為(wei)(wei)(wei)監,此(ci)天下之重任也。今(jin)一(yi)使者來,即自(zi)殺,安(an)知其非詐(zha)?’……扶(fu)蘇(su)為(wei)(wei)(wei)人(ren)(ren)仁,謂蒙(meng)(meng)恬(tian)曰:‘父而賜子(zi)死(si),尚安(an)復議!’即自(zi)殺。蒙(meng)(meng)恬(tian)不肯死(si)。”這段(duan)史實,又(you)(you)為(wei)(wei)(wei)秦(qin)(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)抹上了一(yi)份(fen)腥風血雨的(de)(de)(de)色彩(cai)。
固(gu)(gu)陽縣境內(nei)的(de)(de)(de)(de)秦長(chang)(chang)城(cheng),長(chang)(chang)達120公(gong)(gong)里,橫穿固(gu)(gu)陽三(san)個鄉鎮。它多(duo)半修筑在山(shan)(shan)巒的(de)(de)(de)(de)陰面(mian)半坡上(shang),依山(shan)(shan)就險(xian)、因坡取(qu)勢,就地取(qu)材。保(bao)存較為完好的(de)(de)(de)(de)秦長(chang)(chang)城(cheng)是固(gu)(gu)陽縣九分子鄉那(nei)一段(duan),長(chang)(chang)約12公(gong)(gong)里,城(cheng)墻外側(ce)有5米(mi)(mi)高(gao),內(nei)側(ce)有2米(mi)(mi)高(gao);頂寬(kuan)2.8米(mi)(mi),底寬(kuan)3.1米(mi)(mi),墻體(ti)多(duo)以黑褐(he)色(se)厚石(shi)片(pian)交錯疊壓(ya)壘砌(qi)而成。如今人們還可(ke)以看(kan)得出(chu)來(lai),當年筑長(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)(de)民(min)工和駐兵是把(ba)附(fu)近的(de)(de)(de)(de)山(shan)(shan)石(shi)一塊塊切割下(xia)來(lai),磨平后(hou)干砌(qi)在城(cheng)上(shang),每塊石(shi)片(pian)重(zhong)的(de)(de)(de)(de)約有五、六十(shi)(shi)斤,輕的(de)(de)(de)(de)約有十(shi)(shi)余斤,這樣干砌(qi)起來(lai)的(de)(de)(de)(de)長(chang)(chang)城(cheng),歷千年而不塌。歷經2200多(duo)年的(de)(de)(de)(de)風(feng)吹日曬、雨雪沖刷,長(chang)(chang)城(cheng)石(shi)塊原來(lai)所用的(de)(de)(de)(de)青色(se)、半黃(huang)色(se)石(shi)料。
站在(zai)(zai)高(gao)處,我(wo)們依然可(ke)見這(zhe)(zhe)段秦(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)順山(shan)(shan)勢上(shang)(shang)下。在(zai)(zai)城(cheng)墻內側(ce),每隔1000米設一座烽(feng)(feng)(feng)火(huo)臺(tai)(tai)(tai)(tai)。固陽段內共有烽(feng)(feng)(feng)火(huo)臺(tai)(tai)(tai)(tai)4座,也都以(yi)(yi)石(shi)塊(kuai)(kuai)干砌而成,成為烽(feng)(feng)(feng)隧遺址。烽(feng)(feng)(feng)火(huo)臺(tai)(tai)(tai)(tai)多設在(zai)(zai)視(shi)野(ye)(ye)寬廣的(de)(de)(de)山(shan)(shan)巔,與長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)垂(chui)直距離。離烽(feng)(feng)(feng)火(huo)臺(tai)(tai)(tai)(tai)不遠的(de)(de)(de)高(gao)地(di)上(shang)(shang),有房子坍塌后(hou)(hou)留(liu)(liu)下的(de)(de)(de)石(shi)墻圈遺跡(ji)。這(zhe)(zhe)乃是(shi)(shi)駐(zhu)兵(bing)的(de)(de)(de)哨所。史(shi)料(liao)中記載的(de)(de)(de)用木料(liao)泥土氈做的(de)(de)(de)房頂早已(yi)不存,但看(kan)(kan)到這(zhe)(zhe)些供駐(zhu)兵(bing)戍守用的(de)(de)(de)房子遺跡(ji),人(ren)(ren)們會很自然地(di)和(he)史(shi)書上(shang)(shang)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)“亭”的(de)(de)(de)建(jian)(jian)制聯(lian)系起來。在(zai)(zai)重要的(de)(de)(de)山(shan)(shan)口和(he)關隘處,往(wang)(wang)往(wang)(wang)有城(cheng)障,城(cheng)障是(shi)(shi)附屬于(yu)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)軍事(shi)城(cheng)堡(bao)。在(zai)(zai)秦(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)內外,常可(ke)覓(mi)得秦(qin)國(guo)至西漢(han)初年(nian)的(de)(de)(de)陶(tao)片(pian)。在(zai)(zai)色(se)(se)爾騰山(shan)(shan)的(de)(de)(de)高(gao)處,有一座高(gao)聳的(de)(de)(de)漢(han)代(dai)名將(jiang)(jiang)(jiang)衛青的(de)(de)(de)雕像(xiang),是(shi)(shi)今人(ren)(ren)為紀念他在(zai)(zai)此地(di)打敗入侵的(de)(de)(de)匈奴而建(jian)(jian)造(zao)的(de)(de)(de)。在(zai)(zai)這(zhe)(zhe)段秦(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)約(yue)三公里(li)的(de)(de)(de)內側(ce),朝南(nan)鑿刻著百余幅(fu)陰山(shan)(shan)巖(yan)畫(已(yi)發現107幅(fu)),有北山(shan)(shan)羊、駱駝(tuo)、駝(tuo)鹿、舞者、騎士等(deng),還(huan)有突厥(jue)文(wen)形的(de)(de)(de)符(fu)號,造(zao)型生動,形象(xiang)逼真。這(zhe)(zhe)些巖(yan)畫對于(yu)研究北方游牧民族(zu)古(gu)代(dai)經濟文(wen)化具有重要價(jia)值。這(zhe)(zhe)些巖(yan)畫多以(yi)(yi)簡(jian)練流暢的(de)(de)(de)線條勾畫形象(xiang)。有幅(fu)巖(yan)畫畫了(le)一只(zhi)山(shan)(shan)羊,長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)角彎曲,身體肥壯,短尾(wei)上(shang)(shang)翹,呈靜立狀態(tai)。另一幅(fu)巖(yan)畫描繪了(le)一個牧人(ren)(ren)放牧的(de)(de)(de)情景,牧人(ren)(ren)策馬前(qian)(qian)行,舉臂向后(hou)(hou),仿(fang)佛在(zai)(zai)呼喚身后(hou)(hou)的(de)(de)(de)山(shan)(shan)羊,具有濃厚的(de)(de)(de)北方游牧民族(zu)的(de)(de)(de)生活氣息。據(ju)固陽縣鈕賀佳向我(wo)介紹,這(zhe)(zhe)些作品(pin)可(ke)能(neng)是(shi)(shi)修長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)工匠和(he)駐(zhu)軍在(zai)(zai)修筑長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)時的(de)(de)(de)業余時間(jian)創作的(de)(de)(de)。在(zai)(zai)秦(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)附近,還(huan)有蒙恬大將(jiang)(jiang)(jiang)的(de)(de)(de)點將(jiang)(jiang)(jiang)臺(tai)(tai)(tai)(tai)、匈奴萬(wan)箭(jian)穿石(shi)處等(deng)歷(li)(li)史(shi)遺跡(ji),給人(ren)(ren)以(yi)(yi)無窮(qiong)的(de)(de)(de)遐想。我(wo)佇(zhu)立在(zai)(zai)秦(qin)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)的(de)(de)(de)在(zai)(zai)烽(feng)(feng)(feng)火(huo)臺(tai)(tai)(tai)(tai)上(shang)(shang),還(huan)看(kan)(kan)見許多黑色(se)(se)的(de)(de)(de)石(shi)塊(kuai)(kuai)上(shang)(shang)存有箭(jian)簇穿透后(hou)(hou)留(liu)(liu)下的(de)(de)(de)四方小孔,這(zhe)(zhe)又(you)是(shi)(shi)古(gu)戰場(chang)留(liu)(liu)下的(de)(de)(de)歷(li)(li)史(shi)遺跡(ji)。我(wo)仿(fang)佛看(kan)(kan)見當(dang)年(nian)蒙恬將(jiang)(jiang)(jiang)軍在(zai)(zai)帳前(qian)(qian)點兵(bing)、列隊出戰匈奴,仿(fang)佛看(kan)(kan)見了(le)這(zhe)(zhe)里(li)烽(feng)(feng)(feng)火(huo)四起、狼煙滾(gun)滾(gun)、號角連天(tian)、殺聲(sheng)震(zhen)天(tian)、尸陳遍野(ye)(ye)的(de)(de)(de)情景,仿(fang)佛看(kan)(kan)見了(le)數十萬(wan)民工正在(zai)(zai)搬(ban)運(yun)石(shi)塊(kuai)(kuai),在(zai)(zai)山(shan)(shan)頭壘建(jian)(jian)長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng),又(you)仿(fang)佛聽(ting)見了(le)孟(meng)姜女喪夫后(hou)(hou)的(de)(de)(de)哀哀哭聲(sheng),猛然間(jian),又(you)聽(ting)見了(le)一段長(chang)(chang)(chang)(chang)(chang)城(cheng)轟然坍塌的(de)(de)(de)巨大聲(sheng)響。
值得(de)一提的(de)(de)是(shi)(shi),據(ju)當地干(gan)部介紹(shao),在(zai)(zai)(zai)固(gu)陽縣(xian)秦長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)紅石板溝段有(you)一處豁口,相傳(chuan)就(jiu)是(shi)(shi)當年孟(meng)(meng)(meng)(meng)姜(jiang)女千(qian)里尋(xun)夫(fu)不(bu)見、哭(ku)倒(dao)(dao)(dao)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)的(de)(de)地點,成(cheng)為秦長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)的(de)(de)一大歷史遺跡。此傳(chuan)說(shuo)是(shi)(shi)否可信,尚有(you)待(dai)于(yu)專家學者的(de)(de)研(yan)究(jiu)考證。因為另有(you)一說(shuo)是(shi)(shi),孟(meng)(meng)(meng)(meng)姜(jiang)女哭(ku)倒(dao)(dao)(dao)的(de)(de)并不(bu)是(shi)(shi)秦長(chang)(chang)城(cheng)(cheng),而(er)(er)是(shi)(shi)山(shan)東的(de)(de)齊(qi)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)。其(qi)根據(ju)是(shi)(shi)“杞(qi)梁妻(qi)(qi)哭(ku)夫(fu)”的(de)(de)史實。它始見于(yu)《左傳(chuan)·襄公(gong)二三(san)年》(公(gong)元(yuan)前550年),齊(qi)莊(zhuang)公(gong)發(fa)兵攻打莒(ju)(ju)國,齊(qi)軍先鋒杞(qi)梁在(zai)(zai)(zai)與(yu)莒(ju)(ju)國交戰(zhan)(zhan)時(shi)戰(zhan)(zhan)死(si),齊(qi)莊(zhuang)公(gong)班師(shi)回國路上,在(zai)(zai)(zai)莒(ju)(ju)城(cheng)(cheng)郊外遇到杞(qi)梁的(de)(de)妻(qi)(qi)子(zi),向(xiang)她吊唁,杞(qi)梁妻(qi)(qi)得(de)知丈夫(fu)已戰(zhan)(zhan)死(si),悲(bei)(bei)痛交加,拒絕接(jie)受在(zai)(zai)(zai)郊外吊唁,齊(qi)莊(zhuang)公(gong)便到杞(qi)梁家中(zhong)設祭吊唁。《孟(meng)(meng)(meng)(meng)子(zi)·告子(zi)下(xia)(xia)》又記載(zai)淳于(yu)髡(kun)的(de)(de)話:“杞(qi)梁之妻(qi)(qi)善哭(ku)其(qi)夫(fu)而(er)(er)變國俗。”后人(ren)便把“哭(ku)夫(fu)”的(de)(de)史事(shi)(shi)改為孟(meng)(meng)(meng)(meng)姜(jiang)女哭(ku)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)的(de)(de)原型。唐(tang)代《雕玉集(ji)》的(de)(de)《感應篇(pian)》記載(zai)了杞(qi)梁妻(qi)(qi)哭(ku)倒(dao)(dao)(dao)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)的(de)(de)完整故事(shi)(shi):新(xin)婚之夜,秦兵將(jiang)杞(qi)梁抓走,杞(qi)梁修長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)而(er)(er)亡(wang),葬(zang)于(yu)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)下(xia)(xia)。杞(qi)妻(qi)(qi)孟(meng)(meng)(meng)(meng)仲(zhong)姿縫好寒衣送到筑長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)處,得(de)知丈夫(fu)早已去世,葬(zang)在(zai)(zai)(zai)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)下(xia)(xia)。她悲(bei)(bei)痛萬(wan)分,向(xiang)城(cheng)(cheng)號哭(ku),一時(shi)城(cheng)(cheng)崩倒(dao)(dao)(dao)塌露(lu)出白(bai)(bai)骨(gu)(gu),孟(meng)(meng)(meng)(meng)仲(zhong)姿刺手指將(jiang)自己的(de)(de)血(xue)滴在(zai)(zai)(zai)白(bai)(bai)骨(gu)(gu)上說(shuo):“若是(shi)(shi)杞(qi)梁的(de)(de)骨(gu)(gu),血(xue)就(jiu)流(liu)入。”血(xue)果然(ran)流(liu)入白(bai)(bai)骨(gu)(gu),仲(zhong)姿將(jiang)丈夫(fu)的(de)(de)尸骨(gu)(gu)葬(zang)于(yu)燕山(shan)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)下(xia)(xia)。敦煌(huang)曲子(zi)《搗練子(zi)》就(jiu)寫道:“孟(meng)(meng)(meng)(meng)姜(jiang)女,杞(qi)梁妻(qi)(qi),一去燕山(shan)更不(bu)歸(gui)。”但《左傳(chuan)》所記杞(qi)梁是(shi)(shi)交戰(zhan)(zhan)而(er)(er)死(si)事(shi)(shi),比秦始皇筑長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)早300多年,當時(shi)秦長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)尚未建造,杞(qi)梁之妻(qi)(qi)哭(ku)倒(dao)(dao)(dao)長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)之說(shuo),在(zai)(zai)(zai)時(shi)間上難以(yi)成(cheng)立。關于(yu)孟(meng)(meng)(meng)(meng)姜(jiang)女的(de)(de)民(min)間傳(chuan)說(shuo),雖(sui)然(ran)說(shuo)法種種,但有(you)一點可以(yi)肯定(ding),這(zhe)個故事(shi)(shi)再現了當時(shi)數十萬(wan)勞工(gong)筑長(chang)(chang)城(cheng)(cheng)時(shi)餐風露(lu)宿(su),艱難地開山(shan)鑿(zao)石的(de)(de)苦難和犧牲,再現了中(zhong)華民(min)族的(de)(de)偉大創(chuang)造。
固(gu)(gu)陽秦(qin)長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)是(shi)(shi)(shi)萬里長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)中保(bao)護完(wan)好(hao)的(de)地(di)段之一(yi)。秦(qin)長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)為(wei)什么保(bao)存(cun)得如此(ci)完(wan)好(hao)無損(sun)?據考古(gu)專(zhuan)家(jia)介紹,為(wei)防御外敵(di)入侵,埡口兩邊以(yi)山為(wei)墻(qiang)(qiang),人(ren)(ren)馬就很(hen)難攀上(shang)。由于(yu)此(ci)段長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)所處位置相當隱秘,所以(yi)保(bao)存(cun)為(wei)完(wan)好(hao)。城(cheng)(cheng)(cheng)墻(qiang)(qiang)全為(wei)毛石(shi)(shi)土筑,與附(fu)近(jin)2公(gong)里的(de)北(bei)齊時期塊石(shi)(shi)灰(hui)縫攔馬墻(qiang)(qiang)長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)和(he)明長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)明顯(xian)不同。固(gu)(gu)陽縣為(wei)保(bao)護這(zhe)個重要的(de)歷史遺(yi)址,還采取了(le)一(yi)系(xi)列的(de)措施。加(jia)之當地(di)人(ren)(ren)跡,農牧民(min)到(dao)這(zhe)里放(fang)牧耕耘,更無人(ren)(ren)將城(cheng)(cheng)(cheng)磚拆(chai)去賣錢。但是(shi)(shi)(shi),值(zhi)(zhi)(zhi)得注意(yi)(yi)的(de)是(shi)(shi)(shi),由于(yu)這(zhe)里風沙極大,原(yuan)有(you)的(de)秦(qin)長(chang)城(cheng)(cheng)(cheng)有(you)兩人(ren)(ren)多高(gao),現被(bei)風雨消蝕,有(you)的(de)地(di)方(fang)高(gao)度只剩下一(yi)米(mi)不到(dao)了(le)世(shi)界遺(yi)產(chan)是(shi)(shi)(shi)指被(bei)聯合國教科文(wen)組織(zhi)和(he)世(shi)界遺(yi)產(chan)委員會(hui)確認(ren)的(de)人(ren)(ren)類罕(han)見的(de)目前(qian)無法(fa)替(ti)代的(de)財富,是(shi)(shi)(shi)全人(ren)(ren)類公(gong)認(ren)的(de)具(ju)有(you)突出意(yi)(yi)義和(he)普遍價值(zhi)(zhi)(zhi)的(de)文(wen)物古(gu)跡及(ji)自然(ran)景觀(guan)。世(shi)界遺(yi)產(chan)的(de)意(yi)(yi)義,在于(yu)其具(ju)有(you)科研(yan)或(huo)文(wen)化價值(zhi)(zhi)(zhi)上(shang)不可代替(ti)、不可再現的(de)性(xing)(xing)質。這(zhe)種性(xing)(xing)質是(shi)(shi)(shi)自然(ran)界進(jin)化選擇(ze)、人(ren)(ren)類社會(hui)積淀(dian)和(he)揚棄(qi)的(de)產(chan)物,反映(ying)著不可逆轉的(de)客觀(guan)規律。