汕頭(tou)市(shi)潮南區較大的水庫(ku)——秋風水庫(ku),位于區境大南山北麓,是練江最大支流兩英(ying)河(he)上游控制性水庫(ku)。庫(ku)水面縱橫3公(gong)里,控制集雨面積(ji)105平方(fang)公(gong)里,總庫(ku)容(rong)6384萬(wan)立方(fang)米(mi)(mi)。現土壩高28米(mi)(mi)、面寬(kuan)6米(mi)(mi)、全長2049米(mi)(mi);泄洪閘2座(zuo),最大泄洪流量452立方(fang)米(mi)(mi)每秒(miao)。
秋風(feng)嶺(ling)水(shui)庫位于潮南區(qu)西南部,因處(chu)原秋風(feng)嶺(ling)村(cun)(已移(yi))北側而(er)得名(ming)。建成于1959年(nian)11月,是汕頭(tou)市大的一宗以(yi)攔(lan)洪蓄(xu)水(shui)為主(zhu),控制集雨面(mian)積105.1平方(fang)公里(含上游(you)紅(hong)場水(shui)庫集雨面(mian)積),總庫容6903萬(wan)立方(fang)米(mi),兼顧灌溉(gai)、供水(shui)、發(fa)電(dian)等綜合利用的中型水(shui)庫,建成以(yi)來,有(you)效(xiao)地治理了(le)練(lian)江流域(yu)的水(shui)旱災害,解(jie)決了(le)下(xia)游(you)10.2萬(wan)畝農田(tian)灌溉(gai)和6個(ge)鎮近50萬(wan)人口的飲水(shui)問題,促進了(le)工農業生產的發(fa)展。作為治理練(lian)江水(shui)旱災害的主(zhu)要(yao)骨干(gan)工程(cheng),40多(duo)年(nian)來發(fa)揮著攔(lan)洪蓄(xu)水(shui)、發(fa)電(dian)、灌溉(gai)、供水(shui)等綜合效(xiao)益。
歷(li)史上(shang)兩(liang)英河(he)中下游兩(liang)岸水(shui)旱(han)災害(hai)頻繁,降(jiang)100多毫米暴雨(yu),洪水(shui)往往沖決(jue)堤防,并瀉入(ru)練(lian)(lian)江平原泛濫;遇旱(han)則上(shang)游源流枯竭,加上(shang)練(lian)(lian)江咸(xian)潮(chao)上(shang)涌而致旱(han)咸(xian)為害(hai);歷(li)代的爭(zheng)水(shui)械(xie)斗,更是屢見不(bu)鮮。
中(zhong)華人民(min)(min)共(gong)和(he)(he)國成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)立后(hou)(hou),群眾(zhong)迫(po)切要(yao)求建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)設(she)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku),人民(min)(min)政府(fu)把它列為(wei)議(yi)事日(ri)(ri)程(cheng)(cheng),多(duo)(duo)次組(zu)織勘測。1952年(nian)(nian)(nian)土(tu)(tu)改(gai)時(shi)即(ji)已預(yu)留移(yi)民(min)(min)房屋與(yu)耕(geng)地(di);1956年(nian)(nian)(nian)6月(yue)(yue)(yue),縣(xian)(xian)黨(dang)代會通過建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)設(she)秋(qiu)(qiu)風(feng)(feng)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)的(de)(de)決議(yi),并成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)立以(yi)郭春為(wei)主(zhu)(zhu)任(縣(xian)(xian)委第(di)一書記兼)的(de)(de)“籌建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)委員會”;1957年(nian)(nian)(nian)開(kai)展庫(ku)(ku)區(qu)(qu)移(yi)民(min)(min)遷安(an)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)作;1958年(nian)(nian)(nian)7月(yue)(yue)(yue),工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng)正式開(kai)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)。由(you)兩英(ying)、司馬(ma)浦(pu)、峽山(shan)、臚崗、和(he)(he)平、陳(chen)店、銅盂等(deng)一萬(wan)(wan)多(duo)(duo)民(min)(min)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)上(shang)(shang)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)地(di),實行三(san)班制(zhi)日(ri)(ri)夜施工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)。當時(shi)縣(xian)(xian)內(nei)大(da)(da)批工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng)同時(shi)上(shang)(shang)馬(ma),人力(li)(li)(li)物資(zi)極度緊(jin)缺(que),但受(shou)益區(qu)(qu)群眾(zhong)表現極大(da)(da)積極性(xing),一切服從(cong)(cong)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)設(she)需要(yao)。1959年(nian)(nian)(nian)9月(yue)(yue)(yue)12日(ri)(ri)的(de)(de)臺(tai)風(feng)(feng)暴雨,洪(hong)(hong)(hong)水(shui)(shui)(shui)(shui)猛(meng)漲至(zhi)38.38米(mi)(mi)高(gao)程(cheng)(cheng),時(shi)土(tu)(tu)壩(ba)(ba)(ba)頂(ding)高(gao)程(cheng)(cheng)只達(da)40.06米(mi)(mi),風(feng)(feng)浪沖濺(jian)過壩(ba)(ba)(ba)頂(ding),4000多(duo)(duo)干(gan)部群眾(zhong)不顧家中(zhong)受(shou)災(zai),頂(ding)風(feng)(feng)冒雨搶(qiang)險護壩(ba)(ba)(ba),避免一場(chang)垮(kua)壩(ba)(ba)(ba)巨災(zai)。1959年(nian)(nian)(nian)10月(yue)(yue)(yue)完(wan)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)土(tu)(tu)壩(ba)(ba)(ba),又(you)(you)組(zu)織2萬(wan)(wan)多(duo)(duo)民(min)(min)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)進行灌區(qu)(qu)渠道(dao)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng)配套,至(zhi)1960年(nian)(nian)(nian)夏,完(wan)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)100多(duo)(duo)公里(li)(li)的(de)(de)干(gan)、支渠道(dao)配套。在(zai)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)以(yi)后(hou)(hou)的(de)(de)40多(duo)(duo)年(nian)(nian)(nian)間(jian),水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)多(duo)(duo)次進行加(jia)(jia)固、擴(kuo)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)與(yu)配套,主(zhu)(zhu)要(yao)有(you)1964—1965年(nian)(nian)(nian),建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)壩(ba)(ba)(ba)后(hou)(hou)水(shui)(shui)(shui)(shui)電(dian)(dian)站(zhan)供內(nei)澇地(di)區(qu)(qu)電(dian)(dian)動排灌用(yong)電(dian)(dian);水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)擴(kuo)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian),土(tu)(tu)壩(ba)(ba)(ba)加(jia)(jia)高(gao)2米(mi)(mi)、面(mian)加(jia)(jia)寬4米(mi)(mi)以(yi)及灌區(qu)(qu)全面(mian)改(gai)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)加(jia)(jia)固渠系(xi)與(yu)建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)筑物,使灌區(qu)(qu)達(da)10.2萬(wan)(wan)畝、水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)校(xiao)核(he)標(biao)準(zhun)達(da)200年(nian)(nian)(nian)一遇。1975—1976年(nian)(nian)(nian),將(jiang)上(shang)(shang)金溪、利陂(po)等(deng)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)27平方公里(li)(li)區(qu)(qu)間(jian)洪(hong)(hong)(hong)水(shui)(shui)(shui)(shui),截引入秋(qiu)(qiu)風(feng)(feng)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku),通過圓山(shan)泄洪(hong)(hong)(hong)閘(zha)排出南海(hai)(hai);上(shang)(shang)游(you)興建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)紅(hong)場(chang)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku),使秋(qiu)(qiu)風(feng)(feng)安(an)全標(biao)準(zhun)達(da)千年(nian)(nian)(nian)一遇校(xiao)核(he)。40多(duo)(duo)年(nian)(nian)(nian)來,累計(ji)(ji)(不包(bao)括(kuo)南山(shan)截洪(hong)(hong)(hong)與(yu)紅(hong)場(chang)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng))完(wan)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)土(tu)(tu)方340多(duo)(duo)萬(wan)(wan)立萬(wan)(wan)米(mi)(mi)、石方11.5萬(wan)(wan)立方米(mi)(mi),投(tou)放勞力(li)(li)(li)960多(duo)(duo)萬(wan)(wan)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)日(ri)(ri),建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)這座多(duo)(duo)種效用(yong)的(de)(de)樞(shu)紐工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng),主(zhu)(zhu)要(yao)效益:控制(zhi)區(qu)(qu)間(jian)105.1平方公里(li)(li)的(de)(de)山(shan)洪(hong)(hong)(hong)直接排出南海(hai)(hai)(占本縣(xian)(xian)練江流域山(shan)地(di)面(mian)積的(de)(de)三(san)分之一),解除兩英(ying)河洪(hong)(hong)(hong)災(zai),大(da)(da)大(da)(da)減輕練江澇災(zai),最大(da)(da)灌溉10萬(wan)(wan)畝;回(hui)收(shou)上(shang)(shang)游(you)紅(hong)場(chang)3級(ji)水(shui)(shui)(shui)(shui)電(dian)(dian)發(fa)電(dian)(dian)尾(wei)水(shui)(shui)(shui)(shui),改(gai)善(shan)壩(ba)(ba)(ba)后(hou)(hou)電(dian)(dian)站(zhan)發(fa)電(dian)(dian),成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)為(wei)縣(xian)(xian)電(dian)(dian)網(wang)發(fa)電(dian)(dian)主(zhu)(zhu)力(li)(li)(li),累計(ji)(ji)4個梯(ti)級(ji)電(dian)(dian)站(zhan)從(cong)(cong)投(tou)運至(zhi)今已發(fa)電(dian)(dian)10223.4萬(wan)(wan)千瓦時(shi)。此(ci)時(shi)還供縣(xian)(xian)魚(yu)苗場(chang)、養鰻場(chang)、布(bu)廠(chang)等(deng)生產(chan)用(yong)水(shui)(shui)(shui)(shui),至(zhi)1990年(nian)(nian)(nian),累計(ji)(ji)提(ti)供生產(chan)與(yu)生活用(yong)水(shui)(shui)(shui)(shui)17.57億立方米(mi)(mi),發(fa)電(dian)(dian)用(yong)水(shui)(shui)(shui)(shui)14.68億立方米(mi)(mi)。1991年(nian)(nian)(nian)又(you)(you)開(kai)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)興建(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)(jian)受(shou)益練江片(pian)5個鎮96個村的(de)(de)秋(qiu)(qiu)風(feng)(feng)自來水(shui)(shui)(shui)(shui)廠(chang)。該項工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng)完(wan)成(cheng)(cheng)(cheng)(cheng)后(hou)(hou),作為(wei)粵東地(di)區(qu)(qu)大(da)(da)的(de)(de)以(yi)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)為(wei)水(shui)(shui)(shui)(shui)源(yuan)工(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)程(cheng)(cheng)的(de)(de)供水(shui)(shui)(shui)(shui)系(xi)統(tong),將(jiang)南山(shan)清泉,通過輸水(shui)(shui)(shui)(shui)管道(dao)網(wang)送(song)給練江平原(yuan)千家萬(wan)(wan)戶,改(gai)善(shan)50多(duo)(duo)萬(wan)(wan)人民(min)(min)的(de)(de)飲用(yong)水(shui)(shui)(shui)(shui)源(yuan)。秋(qiu)(qiu)風(feng)(feng)水(shui)(shui)(shui)(shui)庫(ku)(ku)的(de)(de)經濟(ji)效益、社會環境(jing)效益從(cong)(cong)此(ci)更加(jia)(jia)明(ming)顯。
由(you)于(yu)水庫(ku)建(jian)設(she)受當(dang)時歷史(shi)條件限(xian)制,設(she)計標(biao)準低,質量(liang)差(cha),雖經(jing)多次加固、擴建(jian)與配套,主要(yao)建(jian)筑物(wu)仍(reng)存在不(bu)同程(cheng)度的險患,2000年(nian)被測(ce)定(ding)為三類險壩。
為(wei)消除水庫安(an)全隱患,實現安(an)全達(da)標,2002年(nian)經省批(pi)準(zhun)(zhun)立項同(tong)意計劃投入資金(jin)5266萬元,按50年(nian)一(yi)遇(yu)洪水標準(zhun)(zhun)設計,100年(nian)一(yi)遇(yu)洪水標準(zhun)(zhun)校核進行除險加固。