周勃(bo),沛縣(xian)(xian)人。他的祖先是卷縣(xian)(xian)人,后來(lai)遷到的沛縣(xian)(xian)。周勃(bo)靠編織(zhi)養蠶的器具維(wei)持生活,還(huan)常在人家辦喪時事吹簫奏挽歌,后來(lai)又成為能拉硬弓(gong)的預備兵。
劉邦作(zuo)為沛公剛剛起(qi)兵的時候,周勃以中涓的身份跟隨劉邦攻打胡陵,打下方與縣(xian)。方與縣(xian)反叛,劉邦軍(jun)和他們交戰,打退敵(di)(di)軍(jun);又(you)進攻雍(yong)齒(chi)反叛后的豐縣(xian);在碭縣(xian)東邊攻打秦軍(jun),而(er)后回(hui)軍(jun)到達留縣(xian)和蕭(xiao)縣(xian);再(zai)次進攻碭縣(xian),攻破敵(di)(di)軍(jun)。
攻打(da)(da)(da)下(xia)邑(yi)(yi)時(shi),周(zhou)(zhou)勃(bo)最(zui)先(xian)登(deng)城(cheng)。劉(liu)邦(bang)賜給(gei)他(ta)五大夫(fu)爵位。劉(liu)邦(bang)軍(jun)攻打(da)(da)(da)蒙邑(yi)(yi)、虞縣,將(jiang)之占領。劉(liu)邦(bang)軍(jun)攻打(da)(da)(da)章邯的戰車騎兵(bing)部隊,周(zhou)(zhou)勃(bo)又立了下(xia)等功。接著平定(ding)(ding)魏地(di),攻打(da)(da)(da)爰(yuan)戚縣、東緡縣,一(yi)直攻到(dao)栗縣,全部攻占。劉(liu)邦(bang)軍(jun)攻打(da)(da)(da)嚙桑(sang),周(zhou)(zhou)勃(bo)最(zui)先(xian)登(deng)上城(cheng)池(chi);在東阿之下(xia)進擊秦軍(jun),打(da)(da)(da)敗了他(ta)們;追(zhui)趕到(dao)濮陽(yang),奪取甄(zhen)城(cheng)。劉(liu)邦(bang)軍(jun)攻打(da)(da)(da)都(dou)關、定(ding)(ding)陶,襲取宛朐(qu)縣,俘獲單父縣令。
劉邦(bang)(bang)軍(jun)在(zai)夜間襲取(qu)臨濟(ji),攻打壽張,以(yi)此(ci)前進(jin)到達卷縣(xian)(xian),攻破(po)城池。在(zai)雍(yong)丘城下進(jin)擊李由軍(jun)隊。劉邦(bang)(bang)軍(jun)攻打開封,周勃的(de)軍(jun)隊先到城下的(de)最多。后來章邯打敗了項梁軍(jun)隊并殺死了項梁,劉邦(bang)(bang)與項羽(yu)領兵東(dong)去到達碭縣(xian)(xian)。劉邦(bang)(bang)自(zi)從在(zai)沛(pei)縣(xian)(xian)起(qi)兵到返回碭縣(xian)(xian),一(yi)共(gong)是一(yi)年(nian)零兩(liang)個(ge)月。楚(chu)懷王封沛(pei)公劉邦(bang)(bang)為武(wu)安侯,任命他為碭郡長。劉邦(bang)(bang)拜周勃為虎賁(bi)(bi)令,周勃以(yi)虎賁(bi)(bi)令的(de)身(shen)份跟隨劉邦(bang)(bang)平定魏(wei)地(di)。
劉邦軍(jun)(jun)在城(cheng)武攻(gong)打(da)(da)東郡尉的軍(jun)(jun)隊,打(da)(da)敗了敵(di)軍(jun)(jun);進擊王(wang)離軍(jun)(jun)隊,打(da)(da)敗了他們;攻(gong)打(da)(da)長社(she)縣,周(zhou)勃最先(xian)登上城(cheng)池;攻(gong)打(da)(da)潁陽(yang)、緱氏,切斷黃河渡口;在尸鄉北(bei)邊進擊趙賁(bi)軍(jun)(jun)隊,往南(nan)攻(gong)打(da)(da)南(nan)陽(yang)郡守齮(yi),攻(gong)破(po)武關(guan)、峣關(guan);在藍田擊破(po)秦軍(jun)(jun),到達咸陽(yang),滅(mie)亡秦王(wang)朝。
項羽到達咸陽,封(feng)劉(liu)邦(bang)為(wei)漢王。劉(liu)邦(bang)賜周勃為(wei)威(wei)武侯。他(ta)跟隨劉(liu)邦(bang)進入漢中,劉(liu)邦(bang)拜他(ta)為(wei)將軍。
劉邦(bang)回(hui)軍(jun)平定三秦,到達(da)秦地后,劉邦(bang)把懷德賜給周(zhou)勃(bo)作食邑。漢軍(jun)攻(gong)打(da)槐里、好畤時,周(zhou)勃(bo)立(li)(li)了(le)(le)上等(deng)功(gong)。漢軍(jun)進(jin)擊(ji)(ji)趙(zhao)賁、內史保(bao)于咸陽,周(zhou)勃(bo)又立(li)(li)了(le)(le)上等(deng)功(gong)。漢軍(jun)北去攻(gong)打(da)漆縣(xian);進(jin)擊(ji)(ji)章(zhang)平、姚(yao)卬的(de)軍(jun)隊;往西(xi)平定汧(qian)縣(xian);回(hui)軍(jun)取下郿、頻陽;在(zai)廢丘圍攻(gong)章(zhang)邯,攻(gong)破西(xi)縣(xian)縣(xian)丞(cheng)的(de)軍(jun)隊;進(jin)擊(ji)(ji)盜巴軍(jun)隊,打(da)敗敵軍(jun);攻(gong)打(da)上邽;東守峣關;轉(zhuan)過來進(jin)擊(ji)(ji)項羽;攻(gong)打(da)曲逆,周(zhou)勃(bo)立(li)(li)了(le)(le)上等(deng)功(gong)。回(hui)軍(jun)把守敖倉,追擊(ji)(ji)項羽。
項羽死后,漢軍(jun)(jun)乘勢往東平定楚(chu)地泗水郡和東海郡,共(gong)(gong)得二十二個縣。回軍(jun)(jun)把(ba)守雒陽(yang)、櫟(li)陽(yang)。劉邦把(ba)鐘離(li)縣賜給周勃和穎陰侯(hou)灌嬰,作為他們共(gong)(gong)有(you)的食邑。
周(zhou)(zhou)勃(bo)以將軍身份(fen)跟隨劉(liu)邦(bang)討伐反叛(pan)者燕王(wang)臧荼,在易縣城下打敗了叛(pan)軍。周(zhou)(zhou)勃(bo)率領士兵在馳道上阻擊叛(pan)軍,功(gong)勞最(zui)多。劉(liu)邦(bang)賜給(gei)周(zhou)(zhou)勃(bo)列侯(hou)(hou)的(de)(de)爵位,分(fen)剖(pou)信符,讓周(zhou)(zhou)勃(bo)的(de)(de)爵位世世代代不斷(duan)絕(jue)。把絳縣八(ba)千一百八(ba)十戶(hu)作為周(zhou)(zhou)勃(bo)的(de)(de)食邑(yi),號稱(cheng)絳侯(hou)(hou)。
周勃以將軍(jun)(jun)身份跟隨劉邦攻(gong)打(da)反叛(pan)的韓王信于代地,降服(fu)了霍人(ren)縣;向前進軍(jun)(jun)到達(da)武泉(quan),攻(gong)打(da)胡(hu)人(ren)騎(qi)兵,在武泉(quan)北(bei)邊(bian)打(da)敗(bai)胡(hu)人(ren)騎(qi)兵;又轉過來(lai)在銅鞮(di)攻(gong)打(da)韓王信的軍(jun)(jun)隊,打(da)敗(bai)了他們。
回軍,降服了太原的(de)(de)六座城(cheng)(cheng)池;在晉陽城(cheng)(cheng)下攻打(da)韓王信的(de)(de)軍隊(dui)和胡人(ren)(ren)騎兵(bing),都打(da)敗(bai)了他(ta)們,奪取(qu)晉陽;后來在硰石(shi)進攻韓王信軍隊(dui),打(da)敗(bai)了他(ta)們,漢軍往北追擊(ji)八十里;回師攻打(da)樓煩的(de)(de)三座城(cheng)(cheng),乘機進擊(ji)胡人(ren)(ren)騎軍于(yu)平城(cheng)(cheng)之下,周勃率(lv)領的(de)(de)士卒(zu)在馳(chi)道阻擊(ji)敵(di)軍,功勞最多。周勃升為太尉(wei)。
漢軍(jun)(jun)進(jin)擊(ji)陳(chen)豨(xi)(xi),在(zai)馬邑屠城。周勃所(suo)率(lv)領的士卒斬(zhan)殺了陳(chen)豨(xi)(xi)的將(jiang)軍(jun)(jun)乘馬絺(chi);在(zai)樓煩進(jin)擊(ji)韓王信(xin)、陳(chen)豨(xi)(xi)、趙利(li)的軍(jun)(jun)隊,打敗(bai)了他們。周勃俘獲了陳(chen)豨(xi)(xi)的將(jiang)領宋最(zui)、雁門(men)守將(jiang)圂。趁勢轉攻并俘獲云(yun)中(zhong)的守將(jiang)遨、丞(cheng)相箕(ji)肆(si)、將(jiang)領勛。平(ping)定雁門(men)郡十七個縣,云(yun)中(zhong)郡十二個縣。乘勢又(you)進(jin)擊(ji)陳(chen)豨(xi)(xi)于靈丘,打敗(bai)敵軍(jun)(jun),斬(zhan)首陳(chen)豨(xi)(xi),俘獲陳(chen)豨(xi)(xi)的丞(cheng)相程縱、將(jiang)軍(jun)(jun)陳(chen)武、都尉高肆(si)。平(ping)定代(dai)郡九(jiu)個縣。
燕王(wang)盧綰反叛,周(zhou)勃以相(xiang)(xiang)國身份取代樊(fan)噲率領軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui),攻下薊縣(xian),俘獲燕王(wang)盧綰的(de)(de)(de)(de)大將(jiang)抵(di)、丞(cheng)相(xiang)(xiang)偃、郡守(shou)陘、太(tai)尉弱(ruo)、御史大夫施,屠滅(mie)渾都縣(xian);在上(shang)蘭打敗(bai)(bai)燕王(wang)盧綰的(de)(de)(de)(de)軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui),又在沮(ju)陽再擊破盧綰的(de)(de)(de)(de)軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui)。追(zhui)趕(gan)叛軍(jun)(jun)(jun)到達長城,平定上(shang)谷十二(er)個(ge)縣(xian),右北(bei)平郡的(de)(de)(de)(de)十六個(ge)縣(xian),遼西、遼東(dong)二(er)十九個(ge)縣(xian),漁陽郡的(de)(de)(de)(de)二(er)十二(er)個(ge)縣(xian)。周(zhou)勃功勞是第一(yi)的(de)(de)(de)(de):他隨(sui)從劉邦共(gong)俘獲相(xiang)(xiang)國一(yi)人,丞(cheng)相(xiang)(xiang)二(er)人,將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)和二(er)千(qian)石的(de)(de)(de)(de)官吏各三人;另外他還打敗(bai)(bai)兩支軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)(dui),攻下三座城池(chi),平定五個(ge)郡,七十九個(ge)縣(xian),俘獲丞(cheng)相(xiang)(xiang)、大將(jiang)各一(yi)人。
周(zhou)勃(bo)(bo)為人(ren)質樸剛強、老(lao)實敦厚,劉(liu)邦認為可以委任他大事。周(zhou)勃(bo)(bo)不喜好文(wen)學,每(mei)次召見諸位(wei)儒生和游說(shuo)(shuo)(shuo)之(zhi)士,他面向東坐著而責(ze)令他們說(shuo)(shuo)(shuo):“趕快對我說(shuo)(shuo)(shuo)吧。”他樸實無文(wen)就是(shi)這個樣子(zi)。
周(zhou)勃平定燕(yan)國以后就回軍(jun)了,高祖已經(jing)去世(shi),他以列侯身份(fen)侍奉漢(han)(han)惠帝(di)(di)劉(liu)(liu)盈。漢(han)(han)惠帝(di)(di)六年,設置太(tai)尉官職,任命(ming)周(zhou)勃做太(tai)尉。十年后,呂后逝(shi)世(shi)。呂祿以趙王的(de)(de)身份(fen)擔(dan)任漢(han)(han)朝的(de)(de)上(shang)將軍(jun),呂產(chan)以呂王的(de)(de)身份(fen)擔(dan)任漢(han)(han)朝的(de)(de)相國,把持漢(han)(han)朝大(da)權,想危害劉(liu)(liu)氏政(zheng)權。周(zhou)勃是太(tai)尉,不(bu)得進入軍(jun)營之門(men)。陳平是丞相,不(bu)能(neng)夠(gou)處理政(zheng)務。這時周(zhou)勃與陳平謀劃(hua),終于誅滅了諸(zhu)呂而擁立代(dai)王劉(liu)(liu)恒,是為(wei)漢(han)(han)文帝(di)(di)。
漢(han)文帝已經即位,任命(ming)周勃為右丞相,賜給(gei)黃金五千斤,食邑(yi)一萬(wan)戶。
過了(le)(le)一個多月,有人勸說(shuo)周勃道(dao):“您已(yi)經誅滅了(le)(le)諸呂,擁(yong)立代王為皇帝,威震天下,而您得到(dao)了(le)(le)厚賞,居處(chu)尊位(wei),已(yi)經很受寵信了(le)(le),時(shi)間(jian)長了(le)(le),災禍要降臨您的身上(shang)了(le)(le)。”周勃恐懼,也(ye)自感危險,就向皇上(shang)謝罪(zui)辭職(zhi),請(qing)求(qiu)歸(gui)還相印。皇上(shang)同意他的請(qing)求(qiu)。
過了一年多,丞相(xiang)陳平去世(shi),漢(han)文帝(di)又(you)任命周勃(bo)為丞相(xiang)。十個多月后,漢(han)文帝(di)說:“前日我詔令(ling)列侯,讓他(ta)們回到(dao)自己的封國(guo)(guo)去,有(you)的人(ren)還(huan)沒有(you)動身,丞相(xiang)您是我所(suo)器重的人(ren),您率先到(dao)封國(guo)(guo)去吧。”周勃(bo)于是被免去丞相(xiang)職務,前往封國(guo)(guo)。
回到封地(di)一年(nian)多,每當河(he)東(dong)郡(jun)守、郡(jun)尉(wei)巡行(xing)各(ge)縣到達絳縣,絳侯周勃(bo)自己畏(wei)懼被誅,經常身披鎧(kai)甲,命令家人手持兵器來見郡(jun)守、郡(jun)尉(wei)。此(ci)后有(you)人上(shang)書告發周勃(bo)想謀反,皇(huang)上(shang)就把(ba)(ba)這件事交(jiao)給廷(ting)尉(wei)。廷(ting)尉(wei)又把(ba)(ba)此(ci)事交(jiao)給長安處(chu)理,于是捕捉周勃(bo)治(zhi)罪。
周(zhou)勃恐(kong)懼,不知怎樣答辯(bian)。獄吏漸(jian)漸(jian)欺凌侮(wu)辱他(ta),周(zhou)勃拿千金送(song)給獄吏,獄吏就在牘板(ban)背面寫上字示意(yi)他(ta)說:“請公(gong)主(zhu)作證(zheng)。”公(gong)主(zhu),是漢文帝的(de)女兒,周(zhou)勃的(de)長子周(zhou)勝之娶(qu)公(gong)主(zhu)為妻,所(suo)以(yi)獄吏教周(zhou)勃引用公(gong)主(zhu)作證(zheng)。
周勃把增(zeng)封(feng)(feng)受(shou)賜的(de)(de)財物都給了薄昭。等到周勃案件(jian)緊急(ji)關(guan)頭(tou)(tou),薄昭替他向(xiang)薄太后(hou)進言(yan),太后(hou)也認為周勃沒有謀反(fan)的(de)(de)事。文(wen)帝(di)(di)臨朝時(shi),薄太后(hou)抓(zhua)起頭(tou)(tou)巾向(xiang)文(wen)帝(di)(di)擲去,說:“絳(jiang)侯身(shen)掛皇帝(di)(di)賜給的(de)(de)印璽,在北(bei)軍率(lv)領軍隊(dui),不在那(nei)時(shi)謀反(fan),如今身(shen)居一個小(xiao)縣,反(fan)倒要謀反(fan)嗎!”漢文(wen)帝(di)(di)已經看到絳(jiang)侯在獄(yu)(yu)里(li)的(de)(de)供(gong)辭,于是(shi)向(xiang)薄太后(hou)謝罪說:“獄(yu)(yu)吏剛才查清楚了,馬上放他出獄(yu)(yu)。”于是(shi)派使臣手持符節釋(shi)放絳(jiang)侯,恢復他的(de)(de)爵位和封(feng)(feng)邑。絳(jiang)侯出獄(yu)(yu)后(hou)說:“我曾經率(lv)領百萬大軍,然而(er)怎么知道獄(yu)(yu)吏的(de)(de)尊(zun)貴(gui)呀!”
周勃又回到封國(guo)。于孝文帝十一年去世,謚(shi)號(hao)為武(wu)侯。
周(zhou)勃(bo)跟(gen)隨(sui)劉邦幾乎參加了秦(qin)末漢(han)初的(de)所有軍事行(xing)動(dong),滅秦(qin)、征項羽、平定內亂、防御(yu)匈奴。周(zhou)勃(bo)的(de)作戰特點表現為兩種形式(shi),一種是“沖(chong)鋒狙”,在(zai)進(jin)攻下(xia)邑、嚙(nie)桑(sang)、長(chang)社的(de)時候(hou),周(zhou)勃(bo)首先(xian)登城,進(jin)攻槐里﹑好(hao)畤、咸陽、曲(qu)逆(ni)的(de)時候(hou),他榮立(li)上等軍功,以(yi)后又鎮壓燕王(wang)臧荼叛(pan)亂,鎮壓韓(han)王(wang)信(xin)叛(pan)亂等。
劉(liu)邦(bang)正是(shi)看到(dao)了周(zhou)勃(bo)(bo)靜若處子(zi)(zi)、動(dong)如(ru)脫兔的(de)(de)特點,認為(wei)他能夠承擔大(da)事,在自己(ji)(ji)(ji)即將(jiang)去世的(de)(de)時(shi)候,把樊噲手下的(de)(de)軍(jun)(jun)隊交給(gei)了周(zhou)勃(bo)(bo)。呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)后(hou)上臺(tai)后(hou),周(zhou)勃(bo)(bo)隱(yin)忍以待(dai)。呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)后(hou)曾以殘忍的(de)(de)手段害死了戚夫人及其(qi)子(zi)(zi)趙王(wang)(wang)如(ru)意,惠(hui)帝驚恐(kong)而死。呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)后(hou)遂立劉(liu)邦(bang)和宮(gong)人的(de)(de)幼(you)子(zi)(zi)為(wei)帝,自己(ji)(ji)(ji)臨朝稱(cheng)制(zhi)。她又(you)違背劉(liu)邦(bang)“非劉(liu)氏而王(wang)(wang),天(tian)下共擊(ji)之(zhi)”的(de)(de)盟誓,封諸(zhu)(zhu)呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)子(zi)(zi)弟(di)為(wei)王(wang)(wang),又(you)令(ling)呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)產、呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)祿分(fen)領(ling)京師南(nan)北(bei)二軍(jun)(jun),控制(zhi)了首(shou)都的(de)(de)警衛(wei)部隊。還安插自己(ji)(ji)(ji)的(de)(de)親信審食其(qi)為(wei)左丞(cheng)相。公元(yuan)前180年,呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)后(hou)病(bing)死。相國呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)產、上將(jiang)軍(jun)(jun)呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)祿“矯制(zhi)以令(ling)天(tian)下”,妄(wang)圖篡奪漢室,齊王(wang)(wang)劉(liu)襄首(shou)先起兵討伐諸(zhu)(zhu)呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)。太尉周(zhou)勃(bo)(bo)、丞(cheng)相陳平用計奪取(qu)了呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)氏軍(jun)(jun)權,并與朱虛侯劉(liu)章共同謀劃,一(yi)舉誅殺二呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv),族(zu)滅呂(lv)(lv)(lv)(lv)(lv)氏,立劉(liu)邦(bang)第四子(zi)(zi)代王(wang)(wang)劉(liu)恒為(wei)帝,為(wei)漢文(wen)帝。
劉(liu)邦:“安劉(liu)氏者必勃也。”
司馬遷:“絳侯周勃始為布衣時,鄙樸(pu)人也(ye),才(cai)能不過凡庸。及(ji)從高(gao)祖(zu)定(ding)天下,在將相位,諸(zhu)呂欲(yu)作(zuo)亂,勃匡(kuang)國家難,復之乎正。雖伊(yi)尹、周公,何以加哉(zai)!”
《太史公自序》:“諸呂(lv)為從,謀弱(ruo)京(jing)師,而(er)勃(bo)反經合于(yu)權;吳楚(chu)之(zhi)兵(bing),亞夫駐于(yu)昌邑,以戹齊趙,而(er)出委以梁。”
班固:“周勃為(wei)布衣時(shi),鄙樸庸人,至登輔(fu)佐,匡國家難,誅諸呂(lv),立孝文,為(wei)漢伊(yi)、周,何其(qi)盛也!”“懿(yi)懿(yi)太尉,敦(dun)厚樸誠(cheng)。輔(fu)翼受命,應節御營。歷位卿相,士國兼并(bing)。見危致命,社(she)稷(ji)以寍。”
陸機:“安國違親,悠悠我思(si)。依依哲母(mu),既(ji)明且慈。引身伏(fu)劍,永言(yan)固之。淑人君子(zi),實(shi)邦之基。義(yi)形于色,憤發于辭。主(zhu)亡(wang)與亡(wang),末命是(shi)期。絳侯質木,多略寡言(yan)。曾(ceng)是(shi)忠勇(yong),惟(wei)(wei)帝攸(you)嘆。云驚靈(ling)丘,景逸上蘭(lan)。平代(dai)(dai)禽豨,奄(yan)有燕韓(han)。寧亂(luan)以(yi)武,斃呂(lv)以(yi)權。滌穢紫宮,徵帝太原。實(shi)惟(wei)(wei)太尉,劉宗以(yi)安。挾功震(zhen)主(zhu),自(zi)古(gu)所(suo)難。勛耀上代(dai)(dai),身終下藩(fan)。”
姚(yao)信、士緯:“周勃之(zhi)(zhi)勛,不(bu)如霍光(guang),此前史所載,較然可見(jian),而(er)以(yi)(yi)勃功大(da)於光(guang),意竊不(bu)安,何者,勃本高帝大(da)臣(chen),官尊(zun)勢顯,眾所歸向,居(ju)太尉位,擁兵百(bai)萬,既有陳平(ping)王陵(ling)之(zhi)(zhi)力。又有朱虛(xu)諸(zhu)王之(zhi)(zhi)援,酈其游說(shuo),以(yi)(yi)譎諸(zhu)呂,因眾之(zhi)(zhi)心,易以(yi)(yi)濟事(shi),若霍光(guang)者,以(yi)(yi)倉(cang)卒(zu)之(zhi)(zhi)際,受寄讬之(zhi)(zhi)任(ren),輔弼幼(you)主,天(tian)下(xia)晏然,遇燕王上官之(zhi)(zhi)亂,誅除兇逆,以(yi)(yi)靖王室(shi),廢(fei)昌邑,立宣帝,任(ren)漢家之(zhi)(zhi)重(zhong),隆中興之(zhi)(zhi)祚(zuo),參贊伊周,為漢賢(xian)相,推驗事(shi)效(xiao),優(you)劣明矣。”
司馬貞(zhen):“絳侯佐漢,質厚敦(dun)篤。始擊碭東,亦圍尸北。所攻(gong)必取,所討咸(xian)克。陳豨伏誅,臧荼破國。事(shi)居送往,推功伏德(de)。列侯還第,太尉下獄。繼相條(tiao)侯,紹(shao)封平曲。惜哉賢將,父(fu)子代辱!”
崔(cui)致(zhi)遠:“謂有非常之(zhi)人,然后(hou)有非常之(zhi)事,絳(jiang)灌亦(yi)一時俊杰,關(guan)張非累世勛庸,鏤姓名(ming)於金鼎(ding)玉鍾,飾(shi)儀形於云臺煙閣,永言(yan)盡(jin)美(mei),孰敢爭先(xian)?”
陳元(yuan)靚:“偉(wei)哉絳侯,功臣莫儔。明誠貫日(ri),勁氣橫(heng)秋。中涓事漢,右(you)相安劉(liu)。性直不撓,木強弗柔。呂宗盡翦(jian),堯緒(xu)延休。歸尊代邸,方顯謨(mo)謀。”
歸有光(guang):“君德賴以培養,生民賴以滋息,社稷(ji)賴以鎮定,此忠厚(hou)之臣(chen)也。其在于(yu)古,若償金、脫驂、翻羹、唾面之類(lei),皆可以言忠厚(hou)也。其大者,則(ze)如曹參、周(zhou)勃(bo)、丙吉、狄(di)仁杰、郭子儀、裴度、呂端、王旦、韓(han)琦(qi)之徒是也。”