嬰寧
王子服,莒(ju)之(zhi)羅店人1。早孤,絕慧,十(shi)四入(ru)泮2。母(mu)最(zui)愛之(zhi),尋常(chang)不(bu)(bu)(bu)令游郊野(ye)。聘蕭氏,未(wei)嫁而(er)夭,故求凰未(wei)就(jiu)也3。會上(shang)元(yuan),有(you)(you)舅(jiu)氏子吳(wu)(wu)(wu)(wu)生(sheng)(sheng)(sheng),邀同眺(tiao)矚4。方至(zhi)村外(wai),舅(jiu)家(jia)有(you)(you)仆來(lai)(lai),招吳(wu)(wu)(wu)(wu)去。生(sheng)(sheng)(sheng)見游女(nv)(nv)(nv)如云,乘興(xing)獨遨。有(you)(you)女(nv)(nv)(nv)郎攜婢,拈梅(mei)花一枝5,容華(hua)絕代,笑(xiao)容可掬。生(sheng)(sheng)(sheng)注(zhu)目(mu)不(bu)(bu)(bu)移(yi),竟忘顧忌。女(nv)(nv)(nv)過去數(shu)武(wu),顧婢曰(yue):“個兒郎目(mu)灼灼似賊6!”遺花地上(shang),笑(xiao)語(yu)自去。生(sheng)(sheng)(sheng)拾花悵然,神魂(hun)喪失,怏(yang)怏(yang)遂(sui)返7。至(zhi)家(jia),藏花枕底,垂頭而(er)睡(shui),不(bu)(bu)(bu)語(yu)亦不(bu)(bu)(bu)食。母(mu)憂(you)之(zhi)。醮禳(rang)益劇,肌革銳減8。醫師診視,投劑發表9,忽忽若(ruo)迷。母(mu)撫問所(suo)由,默然不(bu)(bu)(bu)答。適吳(wu)(wu)(wu)(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)來(lai)(lai),囑密詰之(zhi)。吳(wu)(wu)(wu)(wu)至(zhi)榻(ta)前,生(sheng)(sheng)(sheng)見之(zhi)淚(lei)下。吳(wu)(wu)(wu)(wu)就(jiu)榻(ta)慰(wei)解(jie),漸(jian)致研詰10。生(sheng)(sheng)(sheng)具吐其實(shi)(shi),且求謀畫(hua)。吳(wu)(wu)(wu)(wu)笑(xiao)曰(yue):“君(jun)(jun)意亦復癡(chi),此愿有(you)(you)何難遂(sui)?當(dang)代訪之(zhi)。徒步于野(ye),必非世家(jia)。如其未(wei)字(zi),事固諧(xie)矣;不(bu)(bu)(bu)然,拚以重賂,計(ji)必允遂(sui)11。但得痊(quan)瘳12,成事在(zai)我(wo)。”生(sheng)(sheng)(sheng)聞(wen)之(zhi),不(bu)(bu)(bu)覺解(jie)頤(yi)13。吳(wu)(wu)(wu)(wu)出告母(mu),物色女(nv)(nv)(nv)子居(ju)里(li)。而(er)探訪既窮,并(bing)無(wu)蹤跡。母(mu)大憂(you),無(wu)所(suo)為(wei)計(ji)。然自吳(wu)(wu)(wu)(wu)去后,顏頓開,食亦略(lve)進。數(shu)日,吳(wu)(wu)(wu)(wu)復來(lai)(lai)。生(sheng)(sheng)(sheng)問所(suo)謀。吳(wu)(wu)(wu)(wu)紿之(zhi)曰(yue)14:“已(yi)得之(zhi)矣。我(wo)以為(wei)誰何人,乃我(wo)姑氏女(nv)(nv)(nv),即君(jun)(jun)姨(yi)妹行,今尚待聘。雖內(nei)戚有(you)(you)婚姻之(zhi)嫌(xian)15,實(shi)(shi)告之(zhi),無(wu)不(bu)(bu)(bu)諧(xie)者。”生(sheng)(sheng)(sheng)喜(xi)溢眉宇,問居(ju)何里(li)。吳(wu)(wu)(wu)(wu)詭曰(yue)16:“西南山中,去此可三十(shi)余里(li)。”生(sheng)(sheng)(sheng)又(you)付囑再四,吳(wu)(wu)(wu)(wu)銳身自任而(er)去17。
生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)由此(ci)飲食(shi)漸加(jia),日就平復(fu)。探(tan)視(shi)枕(zhen)底,花雖(sui)枯,未便(bian)雕落。凝思把(ba)玩,如(ru)(ru)見(jian)其人(ren)(ren)。怪吳(wu)(wu)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)至(zhi),折柬招(zhao)之18。吳(wu)(wu)支托不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)肯赴召19。生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)恚怒(nu)20,悒悒不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)歡(huan)。母(mu)慮其復(fu)病(bing),急為(wei)(wei)(wei)議姻。略與(yu)商(shang)榷,輒(zhe)搖首(shou)(shou)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)愿(yuan),惟日盼(pan)吳(wu)(wu)。吳(wu)(wu)迄無(wu)(wu)耗21,益怨恨之。轉思三十(shi)里非遙,何必仰息他人(ren)(ren)22?懷(huai)梅袖中(zhong),負氣自(zi)往23,而(er)(er)家(jia)人(ren)(ren)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)知(zhi)也(ye)(ye)。伶仃獨步24,無(wu)(wu)可(ke)(ke)問程(cheng),但望南山行(xing)去。約三十(shi)余里,亂(luan)山合沓(ta),空翠爽肌,寂(ji)無(wu)(wu)人(ren)(ren)行(xing),止(zhi)有(you)鳥(niao)道(dao)25。遙望谷底,叢花亂(luan)樹中(zhong),隱(yin)隱(yin)有(you)小(xiao)里落。下山入(ru)村,見(jian)舍(she)宇無(wu)(wu)多(duo),皆(jie)茅屋,而(er)(er)意(yi)(yi)甚修(xiu)雅(ya)26。北向一(yi)家(jia),門前皆(jie)綠柳,墻內桃杏尤繁,間以修(xiu)竹,野鳥(niao)格磔其中(zhong)27。意(yi)(yi)是園亭(ting),不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)敢遽入(ru)28。回顧對戶,有(you)巨石滑潔(jie)(jie),因據(ju)坐少(shao)(shao)憩29。俄(e)聞墻內有(you)女子(zi)30,長呼“小(xiao)榮”,其聲(sheng)嬌(jiao)細(xi)。方佇聽間31,一(yi)女郎由東而(er)(er)西,執杏花一(yi)朵(duo),俯首(shou)(shou)自(zi)簪(zan)。舉頭(tou)見(jian)生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng),遂不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)復(fu)簪(zan),含笑拈花而(er)(er)入(ru)。審視(shi)之,即上元途(tu)中(zhong)所遇(yu)也(ye)(ye)。心(xin)驟喜,但念無(wu)(wu)以階(jie)進,欲呼姨(yi)氏(shi),而(er)(er)顧從無(wu)(wu)還(huan)往32,懼(ju)有(you)訛誤。門內無(wu)(wu)人(ren)(ren)可(ke)(ke)問,坐臥徘(pai)徊,自(zi)朝至(zhi)于(yu)日昃,盈盈望斷(duan),并忘饑渴33。時(shi)見(jian)女子(zi)露半(ban)面來窺,似訝其不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)去者34。忽(hu)一(yi)老嫗扶(fu)杖(zhang)出,顧生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)曰:“何處郎君(jun),聞自(zi)辰刻便(bian)來35,以至(zhi)于(yu)今,意(yi)(yi)將何為(wei)(wei)(wei)?得毋(wu)饑耶36?”生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)急起(qi)揖之,答云:“將以盼(pan)親37。”媼(ao)(ao)(ao)聾聵不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)聞。又大言之38。乃問:“貴戚何姓?”生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)能答。媼(ao)(ao)(ao)笑曰:“奇哉。姓名尚(shang)自(zi)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)知(zhi),何親可(ke)(ke)探(tan)?我(wo)(wo)視(shi)郎君(jun),亦書癡耳。不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)如(ru)(ru)從我(wo)(wo)來,啖以粗(cu)糲39,家(jia)有(you)短榻(ta)可(ke)(ke)臥,待明(ming)朝歸,詢(xun)知(zhi)姓氏(shi),再來探(tan)訪,不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)晚也(ye)(ye)。”生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)方腹餒思啖40,又從此(ci)漸近麗(li)人(ren)(ren),大喜。從媼(ao)(ao)(ao)入(ru),見(jian)門內白石砌路,夾道(dao)紅花,片(pian)片(pian)墮階(jie)上;曲折而(er)(er)西,又啟一(yi)關41,豆棚架(jia)滿庭中(zhong)。肅客入(ru)舍(she)42,粉壁(bi)光明(ming)如(ru)(ru)鏡(jing),窗外海棠枝(zhi)朵(duo),探(tan)入(ru)室內,裀藉幾(ji)榻(ta),罔(wang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)潔(jie)(jie)澤43。甫坐44,即有(you)人(ren)(ren)自(zi)窗外隱(yin)約相窺。媼(ao)(ao)(ao)喚:“小(xiao)榮,可(ke)(ke)速(su)作黍45。”外有(you)婢子(zi)噭聲(sheng)而(er)(er)應46。坐次,具展宗(zong)閥47。媼(ao)(ao)(ao)曰:“郎君(jun)外祖(zu),莫姓吳(wu)(wu)否?”曰:“然。”媼(ao)(ao)(ao)驚曰:“是吾甥(sheng)也(ye)(ye)!尊堂,我(wo)(wo)妹子(zi)。年來以家(jia)窶貧(pin),又無(wu)(wu)三尺男48,遂至(zhi)音問梗(geng)塞。甥(sheng)長成如(ru)(ru)許,尚(shang)不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)相識(shi)(shi)。”生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)曰:此(ci)來即為(wei)(wei)(wei)姨(yi)也(ye)(ye),匆遽遂忘姓氏(shi)。”媼(ao)(ao)(ao)曰:“老身秦姓,并無(wu)(wu)誕育;弱息僅存(cun),亦為(wei)(wei)(wei)庶產49。渠(qu)母(mu)改(gai)醮,遺我(wo)(wo)鞠養50。頗亦不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)鈍51,但少(shao)(shao)教訓,嬉不(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)知(zhi)愁。少(shao)(shao)頃(qing),使來拜識(shi)(shi)。”
未(wei)(wei)(wei)幾(ji)(ji),婢(bi)子(zi)具飯,雛(chu)尾盈(ying)握52。媼(ao)(ao)勸餐(can)已(yi)(yi)(yi),婢(bi)來(lai)斂(lian)具53。媼(ao)(ao)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“喚(huan)(huan)寧(ning)姑來(lai)。”婢(bi)應(ying)去(qu)。良久(jiu),聞(wen)(wen)戶外隱有(you)(you)(you)(you)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)聲(sheng)。媼(ao)(ao)又喚(huan)(huan)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“嬰寧(ning),汝姨兄在此(ci)(ci)(ci)(ci)。”戶外嗤(chi)嗤(chi)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)不(bu)已(yi)(yi)(yi)。婢(bi)推(tui)之(zhi)(zhi)以入,猶(you)(you)掩其(qi)口(kou),笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)不(bu)可(ke)(ke)(ke)遏(e)。媼(ao)(ao)嗔目(mu)(mu)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“有(you)(you)(you)(you)客在,咤咤叱叱54,是(shi)何(he)(he)(he)景象?”女(nv)(nv)(nv)忍笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)而(er)立,生(sheng)(sheng)(sheng)揖之(zhi)(zhi)。媼(ao)(ao)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“此(ci)(ci)(ci)(ci)王郎,汝姨子(zi)。一家(jia)尚不(bu)相(xiang)識,可(ke)(ke)(ke)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)人也。”生(sheng)(sheng)(sheng)問(wen):“妹(mei)子(zi)年幾(ji)(ji)何(he)(he)(he)矣(yi)?”媼(ao)(ao)未(wei)(wei)(wei)能(neng)解。生(sheng)(sheng)(sheng)又言(yan)之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)(nv)復笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao),不(bu)可(ke)(ke)(ke)仰視(shi)。媼(ao)(ao)謂生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“我(wo)言(yan)少教誨,此(ci)(ci)(ci)(ci)可(ke)(ke)(ke)見(jian)也。年已(yi)(yi)(yi)十六,呆癡裁(cai)如嬰兒55。”生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“小(xiao)于甥(sheng)(sheng)(sheng)一歲(sui)。”曰(yue)(yue)(yue)(yue):“阿甥(sheng)(sheng)(sheng)已(yi)(yi)(yi)十七矣(yi),得非庚午屬馬者耶(ye)56?”生(sheng)(sheng)(sheng)首應(ying)之(zhi)(zhi)57。又問(wen):“甥(sheng)(sheng)(sheng)婦(fu)阿誰?”答云(yun):“無(wu)(wu)之(zhi)(zhi)。”曰(yue)(yue)(yue)(yue):“如甥(sheng)(sheng)(sheng)才(cai)貌,何(he)(he)(he)十七歲(sui)猶(you)(you)未(wei)(wei)(wei)聘耶(ye)?嬰寧(ning)亦(yi)(yi)無(wu)(wu)姑家(jia)58,極相(xiang)匹敵,惜有(you)(you)(you)(you)內親之(zhi)(zhi)嫌。”生(sheng)(sheng)(sheng)無(wu)(wu)語(yu),目(mu)(mu)注(zhu)嬰寧(ning),不(bu)遑(huang)他瞬59。婢(bi)向女(nv)(nv)(nv)小(xiao)語(yu)云(yun):“目(mu)(mu)灼(zhuo)(zhuo)灼(zhuo)(zhuo),賊腔未(wei)(wei)(wei)改。”女(nv)(nv)(nv)又大笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao),顧婢(bi)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“視(shi)碧桃開未(wei)(wei)(wei)?”遽起,以袖掩口(kou),細碎蓮(lian)步而(er)出(chu)。至門(men)外,笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)聲(sheng)始縱。媼(ao)(ao)亦(yi)(yi)起,喚(huan)(huan)婢(bi)幞被60,為生(sheng)(sheng)(sheng)安置。曰(yue)(yue)(yue)(yue):“阿甥(sheng)(sheng)(sheng)來(lai)不(bu)易,宜(yi)留(liu)三五日,遲遲送汝歸61。如嫌幽悶(men),舍(she)后有(you)(you)(you)(you)小(xiao)園,可(ke)(ke)(ke)供消遣(qian),有(you)(you)(you)(you)書可(ke)(ke)(ke)讀(du)。”次日,至舍(she)后,果有(you)(you)(you)(you)園半畝(mu),細草鋪氈(zhan),楊花糝徑;有(you)(you)(you)(you)草舍(she)三楹,花木四合其(qi)所62。穿(chuan)花小(xiao)步,聞(wen)(wen)樹頭蘇蘇有(you)(you)(you)(you)聲(sheng),仰視(shi),則嬰寧(ning)在上(shang)(shang)。見(jian)生(sheng)(sheng)(sheng),狂笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)欲墮。生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“勿爾,墮矣(yi)。”女(nv)(nv)(nv)且下且笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao),不(bu)能(neng)自(zi)止(zhi)。方將及地,失手(shou)而(er)墮,笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)乃(nai)(nai)止(zhi)。生(sheng)(sheng)(sheng)扶之(zhi)(zhi),陰捘(jun)其(qi)腕63。女(nv)(nv)(nv)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)又作(zuo),倚樹不(bu)能(neng)行,良久(jiu)乃(nai)(nai)罷。生(sheng)(sheng)(sheng)俟其(qi)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)歇(xie)64,乃(nai)(nai)出(chu)袖中(zhong)(zhong)花示(shi)(shi)之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)(nv)接(jie)之(zhi)(zhi)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“枯矣(yi)。何(he)(he)(he)留(liu)之(zhi)(zhi)?”曰(yue)(yue)(yue)(yue):“此(ci)(ci)(ci)(ci)上(shang)(shang)元妹(mei)子(zi)所遺(yi),故存之(zhi)(zhi)。”問(wen):“存之(zhi)(zhi)何(he)(he)(he)意?”曰(yue)(yue)(yue)(yue):“以示(shi)(shi)相(xiang)愛(ai)不(bu)忘也。自(zi)上(shang)(shang)元相(xiang)遇,凝思(si)成疾,自(zi)分化為異物65;不(bu)圖得見(jian)顏色(se),幸垂憐憫。”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“此(ci)(ci)(ci)(ci)大細事,至戚何(he)(he)(he)所靳惜66?待兄行時(shi),園中(zhong)(zhong)花,當喚(huan)(huan)老奴(nu)來(lai),折(zhe)一巨(ju)捆負送之(zhi)(zhi)。”生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“妹(mei)子(zi)癡耶(ye)?”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“何(he)(he)(he)便是(shi)癡?”生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“我(wo)非愛(ai)花,愛(ai)拈花之(zhi)(zhi)人耳。”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“葭莩之(zhi)(zhi)情67,愛(ai)何(he)(he)(he)待言(yan)。”生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“我(wo)所謂愛(ai),非瓜葛之(zhi)(zhi)愛(ai)68,乃(nai)(nai)夫妻之(zhi)(zhi)愛(ai)。”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“有(you)(you)(you)(you)以異乎?”曰(yue)(yue)(yue)(yue):“夜共枕席耳。”女(nv)(nv)(nv)俯思(si)良久(jiu),曰(yue)(yue)(yue)(yue):“我(wo)不(bu)慣(guan)與生(sheng)(sheng)(sheng)人睡。”語(yu)未(wei)(wei)(wei)已(yi)(yi)(yi),婢(bi)潛至,生(sheng)(sheng)(sheng)惶(huang)恐遁去(qu)。少時(shi),會母(mu)所。母(mu)問(wen)何(he)(he)(he)往,女(nv)(nv)(nv)答以園中(zhong)(zhong)共話。媼(ao)(ao)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“飯熟(shu)已(yi)(yi)(yi)久(jiu),有(you)(you)(you)(you)何(he)(he)(he)長言(yan),周遮乃(nai)(nai)耳69。”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“大哥欲我(wo)共寢。”言(yan)未(wei)(wei)(wei)已(yi)(yi)(yi),生(sheng)(sheng)(sheng)大窘,急目(mu)(mu)瞪之(zhi)(zhi),女(nv)(nv)(nv)微(wei)笑(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)(xiao)而(er)止(zhi)。幸媼(ao)(ao)不(bu)聞(wen)(wen),猶(you)(you)絮(xu)絮(xu)究詰。生(sheng)(sheng)(sheng)急以他詞掩之(zhi)(zhi),因小(xiao)語(yu)責(ze)女(nv)(nv)(nv)。女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“適此(ci)(ci)(ci)(ci)語(yu)不(bu)應(ying)說耶(ye)?”生(sheng)(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“此(ci)(ci)(ci)(ci)背(bei)人語(yu)。”女(nv)(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue):“背(bei)他人,豈得背(bei)老母(mu)。且寢處亦(yi)(yi)常事,何(he)(he)(he)諱之(zhi)(zhi)?”生(sheng)(sheng)(sheng)恨其(qi)癡,無(wu)(wu)術可(ke)(ke)(ke)以悟之(zhi)(zhi)。食(shi)方竟,家(jia)中(zhong)(zhong)人捉雙(shuang)衛(wei)來(lai)尋生(sheng)(sheng)(sheng)70。
先是,母(mu)待生(sheng)(sheng)久(jiu)不(bu)歸(gui)(gui),始(shi)疑(yi)(yi);村中(zhong)搜覓幾(ji)遍,竟(jing)無(wu)蹤兆(zhao)71。因(yin)(yin)往詢吳(wu)(wu)。吳(wu)(wu)憶(yi)曩言(yan)72,因(yin)(yin)教于(yu)(yu)西南山行覓。凡歷數村,始(shi)至(zhi)(zhi)于(yu)(yu)此(ci)。生(sheng)(sheng)出門(men),適相值,便(bian)入(ru)告媼(ao)(ao),且請(qing)偕女(nv)(nv)(nv)同(tong)歸(gui)(gui)。媼(ao)(ao)喜曰(yue):“我(wo)(wo)有(you)志(zhi),匪(fei)伊朝夕(xi)73。但(dan)殘軀不(bu)能(neng)(neng)遠涉,得(de)甥攜妹子去(qu),識認阿(a)(a)姨,大(da)(da)好(hao)。”呼(hu)嬰(ying)寧,寧笑(xiao)(xiao)至(zhi)(zhi)。媼(ao)(ao)曰(yue):“有(you)何(he)(he)喜,笑(xiao)(xiao)輒(zhe)不(bu)輟?若不(bu)笑(xiao)(xiao),當為(wei)(wei)(wei)全人(ren)。”因(yin)(yin)怒之(zhi)以目。乃曰(yue):“大(da)(da)哥欲同(tong)汝(ru)去(qu),可便(bian)裝束。”又餉家(jia)人(ren)酒食,始(shi)送(song)之(zhi)出,曰(yue):“姨家(jia)田產充裕,能(neng)(neng)養冗人(ren)74。到彼且勿歸(gui)(gui),小學詩禮75,亦好(hao)事翁姑(gu)(gu)。即(ji)煩阿(a)(a)姨,為(wei)(wei)(wei)汝(ru)擇(ze)一良(liang)(liang)匹76。”二(er)人(ren)遂發,至(zhi)(zhi)山坳(ao)回顧(gu),猶依稀見媼(ao)(ao)倚(yi)門(men)北望也(ye)。抵家(jia),母(mu)睹姝(shu)麗,驚問(wen)為(wei)(wei)(wei)誰(shui)。生(sheng)(sheng)以姨女(nv)(nv)(nv)對。母(mu)曰(yue):“前(qian)吳(wu)(wu)郎與兒言(yan)者,詐也(ye)。我(wo)(wo)未有(you)姊(zi),何(he)(he)以得(de)甥。”問(wen)女(nv)(nv)(nv),女(nv)(nv)(nv)曰(yue):“我(wo)(wo)非(fei)母(mu)出。父為(wei)(wei)(wei)秦(qin)氏,沒時,兒在褓中(zhong),不(bu)能(neng)(neng)記憶(yi)。”母(mu)曰(yue):“我(wo)(wo)一姊(zi)適秦(qin)氏良(liang)(liang)確,然(ran)(ran)(ran)(ran)殂謝已(yi)久(jiu)77,那得(de)復(fu)存(cun)。”因(yin)(yin)細(xi)詰面龐痣贅78,一一符(fu)合。又疑(yi)(yi)曰(yue):“是矣。然(ran)(ran)(ran)(ran)亡已(yi)多年,何(he)(he)得(de)復(fu)存(cun)?”疑(yi)(yi)慮(lv)間(jian),吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)至(zhi)(zhi),女(nv)(nv)(nv)避入(ru)室。吳(wu)(wu)詢得(de)故,惘然(ran)(ran)(ran)(ran)久(jiu)之(zhi)。忽曰(yue):“此(ci)女(nv)(nv)(nv)名嬰(ying)寧耶?”生(sheng)(sheng)然(ran)(ran)(ran)(ran)之(zhi)。吳(wu)(wu)極(ji)稱怪事。問(wen)所自知,吳(wu)(wu)曰(yue):“秦(qin)家(jia)姑(gu)(gu)去(qu)后,姑(gu)(gu)丈(zhang)鰥居,祟(sui)于(yu)(yu)狐(hu),病瘠(ji)死79。狐(hu)生(sheng)(sheng)女(nv)(nv)(nv)名嬰(ying)寧,繃臥床上,家(jia)人(ren)皆(jie)見之(zhi)。姑(gu)(gu)丈(zhang)歿,狐(hu)猶時來。后求(qiu)(qiu)天師(shi)符(fu)粘壁間(jian)80,狐(hu)遂攜女(nv)(nv)(nv)去(qu)。將(jiang)勿此(ci)耶81?”彼此(ci)疑(yi)(yi)參82,但(dan)聞室中(zhong)吃(chi)吃(chi),皆(jie)嬰(ying)寧笑(xiao)(xiao)聲。母(mu)曰(yue):“此(ci)女(nv)(nv)(nv)亦太憨生(sheng)(sheng)83。”吳(wu)(wu)請(qing)面之(zhi)。母(mu)入(ru)室,女(nv)(nv)(nv)猶濃(nong)笑(xiao)(xiao)不(bu)顧(gu)。母(mu)促令出,始(shi)極(ji)力忍(ren)笑(xiao)(xiao),又面壁移時,方出。才一展拜,翻然(ran)(ran)(ran)(ran)遽入(ru),放聲大(da)(da)笑(xiao)(xiao)。滿室婦(fu)女(nv)(nv)(nv),為(wei)(wei)(wei)之(zhi)粲然(ran)(ran)(ran)(ran)84。吳(wu)(wu)請(qing)往覘其(qi)異,就便(bian)執柯85。尋(xun)至(zhi)(zhi)村所,廬舍全無(wu),山花(hua)零落而(er)已(yi)。吳(wu)(wu)憶(yi)姑(gu)(gu)葬處(chu),仿佛不(bu)遠,然(ran)(ran)(ran)(ran)墳垅湮(yin)沒,莫可辨(bian)識,詫嘆而(er)返。母(mu)疑(yi)(yi)其(qi)為(wei)(wei)(wei)鬼(gui)。入(ru)告吳(wu)(wu)言(yan),女(nv)(nv)(nv)略(lve)無(wu)駭(hai)意,又吊其(qi)無(wu)家(jia),亦殊(shu)無(wu)悲意,孜(zi)孜(zi)憨笑(xiao)(xiao)而(er)已(yi)86。眾莫之(zhi)測。母(mu)令與少(shao)女(nv)(nv)(nv)同(tong)寢止,昧(mei)爽即(ji)來省問(wen),操(cao)女(nv)(nv)(nv)紅精巧絕倫87。但(dan)善笑(xiao)(xiao),禁之(zhi)亦不(bu)可止。然(ran)(ran)(ran)(ran)笑(xiao)(xiao)嫣然(ran)(ran)(ran)(ran),狂而(er)不(bu)損其(qi)媚。人(ren)皆(jie)樂之(zhi)。鄰女(nv)(nv)(nv)少(shao)婦(fu),爭承迎之(zhi)。母(mu)擇(ze)吉將(jiang)為(wei)(wei)(wei)合巹(jin)88,而(er)終恐為(wei)(wei)(wei)鬼(gui)物(wu),竊(qie)于(yu)(yu)日(ri)中(zhong)窺之(zhi),形影(ying)殊(shu)無(wu)少(shao)異。至(zhi)(zhi)日(ri),使(shi)華(hua)妝行新婦(fu)禮,女(nv)(nv)(nv)笑(xiao)(xiao)極(ji)不(bu)能(neng)(neng)俯仰,遂罷。生(sheng)(sheng)以其(qi)憨癡,恐漏泄房中(zhong)隱事,而(er)女(nv)(nv)(nv)殊(shu)密秘,不(bu)肯(ken)道一語。每值母(mu)憂怒,女(nv)(nv)(nv)至(zhi)(zhi)一笑(xiao)(xiao)即(ji)解。奴(nu)婢小過,恐遭鞭(bian)楚,輒(zhe)求(qiu)(qiu)詣母(mu)共話,罪婢投見,恒得(de)免89。而(er)愛(ai)花(hua)成癖,物(wu)色遍戚黨,竊(qie)典金釵,購佳種(zhong),數月,階(jie)砌藩溷90,無(wu)非(fei)花(hua)者。
庭后(hou)有木香(xiang)一架,故(gu)鄰(lin)(lin)(lin)西(xi)家,女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)每攀登其(qi)上,摘供(gong)簪玩。母(mu)(mu)時遇見,輒訶之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)卒不(bu)改。一日(ri)(ri),西(xi)鄰(lin)(lin)(lin)子(zi)見之(zhi)(zhi),凝注傾(qing)倒。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)不(bu)避而(er)(er)(er)(er)笑(xiao)(xiao)。西(xi)鄰(lin)(lin)(lin)子(zi)謂(wei)女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)意(yi)己屬(shu)91,心(xin)益蕩。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)指(zhi)墻(qiang)底(di),笑(xiao)(xiao)而(er)(er)(er)(er)下(xia)。西(xi)鄰(lin)(lin)(lin)子(zi)謂(wei)示約處(chu),大(da)悅(yue),及昏而(er)(er)(er)(er)往,女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)果(guo)在焉(yan)(yan)。就而(er)(er)(er)(er)淫之(zhi)(zhi),則陰如錐(zhui)刺,痛(tong)徹于(yu)心(xin),大(da)號而(er)(er)(er)(er)踣92。細(xi)視(shi)非女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv),則一枯(ku)木臥(wo)墻(qiang)邊。所接乃水淋竅(qiao)也。鄰(lin)(lin)(lin)父聞聲,急(ji)奔研問(wen),呻而(er)(er)(er)(er)不(bu)言(yan)。妻來,始以實告。爇火燭竅(qiao)93,見中有巨(ju)蝎,如小蟹然(ran)(ran)。翁碎(sui)木捉殺之(zhi)(zhi),負子(zi)至家,半夜(ye)(ye)尋卒94。鄰(lin)(lin)(lin)人(ren)訟生(sheng)(sheng)(sheng),訐發嬰寧妖異95。邑(yi)宰素仰(yang)生(sheng)(sheng)(sheng)才,稔知(zhi)(zhi)其(qi)篤行士96,謂(wei)鄰(lin)(lin)(lin)翁訟誣,將杖(zhang)責(ze)之(zhi)(zhi)。生(sheng)(sheng)(sheng)為(wei)乞免,逐釋而(er)(er)(er)(er)歸。母(mu)(mu)謂(wei)女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)曰(yue):“憨狂爾爾,早知(zhi)(zhi)過(guo)喜而(er)(er)(er)(er)伏(fu)憂也。邑(yi)令神明,幸不(bu)牽(qian)累(lei);設鶻突官宰97,必逮婦(fu)女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)質公堂,我兒何顏見戚里?”女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)正色(se),矢不(bu)復笑(xiao)(xiao)98。母(mu)(mu)曰(yue):“人(ren)罔(wang)不(bu)笑(xiao)(xiao),但須(xu)有時。”而(er)(er)(er)(er)女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)由(you)是竟不(bu)復笑(xiao)(xiao),雖故(gu)逗(dou),亦(yi)終不(bu)笑(xiao)(xiao),然(ran)(ran)竟日(ri)(ri)未嘗有戚容99。一夕,對生(sheng)(sheng)(sheng)零(ling)涕。異之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)哽咽(yan)曰(yue):“曩以相從日(ri)(ri)淺,言(yan)之(zhi)(zhi)恐(kong)致駭怪(guai)。今日(ri)(ri)察姑及郎(lang),皆過(guo)愛無(wu)有異心(xin),直告或無(wu)妨(fang)乎?妾(qie)本狐產,母(mu)(mu)臨去(qu),以妾(qie)托鬼(gui)母(mu)(mu),相依十余年,始有今日(ri)(ri)。妾(qie)又(you)無(wu)兄弟(di),所恃者(zhe)惟君(jun)。老母(mu)(mu)岑寂山(shan)阿,無(wu)人(ren)憐而(er)(er)(er)(er)合厝(cuo)之(zhi)(zhi)100,九泉輒為(wei)悼恨。君(jun)倘(tang)不(bu)惜煩費,使地下(xia)人(ren)消此怨恫,庶(shu)養女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)者(zhe)不(bu)忍溺(ni)棄101。”生(sheng)(sheng)(sheng)諾之(zhi)(zhi),然(ran)(ran)慮墳冢迷(mi)于(yu)荒草。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)但言(yan)無(wu)慮。刻日(ri)(ri),夫妻輿櫬而(er)(er)(er)(er)往102。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)于(yu)荒煙錯楚中103,指(zhi)示墓(mu)處(chu),果(guo)得媼(ao)尸,膚革猶存。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)撫哭哀痛(tong)。舁歸104,尋秦(qin)氏墓(mu)合葬焉(yan)(yan)。是夜(ye)(ye),生(sheng)(sheng)(sheng)夢媼(ao)來稱謝(xie),寤而(er)(er)(er)(er)述之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)曰(yue):“妾(qie)夜(ye)(ye)見之(zhi)(zhi),囑勿(wu)驚郎(lang)君(jun)耳。”生(sheng)(sheng)(sheng)恨不(bu)邀留(liu)。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)曰(yue):“彼鬼(gui)也。生(sheng)(sheng)(sheng)人(ren)多(duo),陽氣勝(sheng),何能久居(ju)?”生(sheng)(sheng)(sheng)問(wen)小榮。曰(yue):“是亦(yi)狐,最黠105,狐母(mu)(mu)留(liu)以視(shi)妾(qie)。每攝餌相哺,故(gu)德之(zhi)(zhi)常不(bu)去(qu)心(xin)106。昨問(wen)母(mu)(mu),云已嫁之(zhi)(zhi)。”由(you)是歲值寒食107,夫妻登秦(qin)墓(mu),拜掃無(wu)缺。女(nv)(nv)(nv)(nv)(nv)逾年生(sheng)(sheng)(sheng)一子(zi),在懷抱(bao)中,不(bu)畏生(sheng)(sheng)(sheng)人(ren),見人(ren)輒笑(xiao)(xiao),亦(yi)大(da)有母(mu)(mu)風云108。
異史氏曰109:觀其孜(zi)孜(zi)憨笑(xiao)(xiao),似全無心肝者。而墻下惡(e)作劇,其黠(xia)孰甚焉。至凄戀鬼母,反笑(xiao)(xiao)為哭,我(wo)嬰(ying)寧殆隱于(yu)笑(xiao)(xiao)者矣(yi)110。竊(qie)聞山中(zhong)(zhong)有草(cao),名“笑(xiao)(xiao)矣(yi)乎”,嗅之(zhi)則笑(xiao)(xiao)不可止(zhi)。房中(zhong)(zhong)植此(ci)一種,則合歡忘憂111,并無顏色矣(yi)。若解語花(hua),正嫌其作態耳112。
詞句注釋
1.莒(ju)(jǔ):古(gu)國名,今山東(dong)莒(ju)縣一(yi)(yi)帶。羅店為其縣一(yi)(yi)地名。
2.泮(pan)(pàn):即泮(pan)宮,此指地方官辦的學館。入泮(pan),即考取(qu)秀才,得以進縣學讀書(shu)。
3.聘(pin):指訂婚。夭:夭折,早死。凰(huang):傳說(shuo)中(zhong)鳳(feng)凰(huang)的雌者。求凰(huang),就(jiu)是求妻之意。
4.會:值,恰逢。上(shang)元(yuan):農歷正(zheng)月十(shi)五(wu),舊俗(su)稱上(shang)元(yuan)節。眺矚:登高望遠。此意為郊游。
5.拈:用手(shou)指拿(na)著。
6.武:過去稱半步(bu)為武。數武,就是(shi)幾(ji)步(bu)。個(ge):這個(ge)。
7.怏怏:失意(yi)的神態。
8.醮禳(rang)(rang)(jiào ráng):請和尚道士(shi)祈(qi)福消(xiao)災的迷信(xin)行為(wei)(wei)。劇:加重(zhong)(zhong)。醮禳(rang)(rang)益劇,意為(wei)(wei)越(yue)求神(shen)拜佛(fo)病情越(yue)重(zhong)(zhong)。肌(ji):肌(ji)肉(rou)。革(ge):皮膚。銳(rui)(rui):迅(xun)速。肌(ji)革(ge)銳(rui)(rui)減,身體很快消(xiao)瘦。
9.投劑(ji):從病人(ren)的角度說就是吃藥。發表(biao):中(zhong)醫治病方法之一(yi)。投劑(ji)發表(biao),指吃藥發散內火。
10.研詰:細(xi)細(xi)詢(xun)問。
11.字:女子(zi)許(xu)婚。拼:不惜。賂:用錢收買。計:估(gu)量,估(gu)計。遂(sui):成(cheng)功,實現。
12.痊(quan)瘳(chou)(chōu):病好。
13.頤(yi):面頰。解頤(yi),笑。
14.紿(dài):說謊(huang)話騙人。
15.雖(sui)內戚有婚(hun)姻(yin)之(zhi)嫌(xian):同母系的姨表親(qin)戚結(jie)婚(hun),血(xue)緣(yuan)近,對后代不利(li),因而有嫌(xian)忌。
16.詭:欺騙(pian)。
17.銳身(shen)自(zi)任:挺身(shen)承擔(dan),自(zi)告奮(fen)勇。
18.折柬:裁紙(zhi)寫信(xin)。
19.支(zhi)托:支(zhi)吾推(tui)托。
20.恚(huì):惱怒、氣憤。
21.迄:終究。耗(hao):音訊,消息(xi)。
22.仰息:依(yi)賴(lai)。
23.負氣:賭氣。
24.伶仃:孤獨(du)的樣子。
25.合(he)沓(tà):集(ji)聚重疊。鳥道:喻山路狹窄而險峻,只有飛鳥可過。
26.意:意態、樣子。修(xiu)(xiu):修(xiu)(xiu)整(zheng)(zheng)、整(zheng)(zheng)齊。雅(ya)(ya):幽雅(ya)(ya)。
27.格磔(zhe)(zhé):鳥(niao)鳴聲。
28.遽(jù):突(tu)然。
29.憩:休(xiu)息(xi)。
30.俄(e):忽然(ran)。
31.佇(zhù)聽(ting):站著靜聽(ting)。
32.階(jie)進(jin):踏著階(jie)梯而入,這里有通過關系或(huo)找出(chu)理由進(jin)去的意思。顧:但是。
33.日昃(zè):太陽過午偏西(xi)。盈盈:眼光流轉的樣子。盈盈望(wang)斷,形(xing)容(rong)專心(xin)一意地(di)盼望(wang)著(zhu)的神情。并忘(wang):兩忘(wang),同時都忘(wang)了。
34.訝:驚異。
35.辰刻(ke):上午七(qi)時(shi)(shi)至(zhi)九時(shi)(shi)之間。
36.得毋:莫不是。
37.盼親:探親。
38.大言:大聲說話。
39.啖(dan)(dàn):吃。粗糲(lì):糙米(mi)飯。啖(dan)以粗糲,拿粗米(mi)飯給他吃。
40.餒:餓。
41.關:門。
42.肅:請(qing)進。肅客入(ru)舍(she),讓客人先進屋,表示尊敬。
43.裀(yīn)藉:墊褥,坐席。罔:無(wu)。
44.甫:剛。
45.作(zuo)黍:作(zuo)飯(fan)。
46.噭(jiào)聲(sheng)而應:大聲(sheng)答應。
47.坐次:依次坐定的時候。宗(zong)閥:宗(zong)族門(men)第。具展宗(zong)閥,詳細說明宗(zong)族門(men)第。
48.窶(ju)(jù)貧:極貧。三(san)尺男(nan):喻指(zhi)男(nan)人。
49.誕育(yu):生育(yu)。弱(ruo)息:對自己女(nv)兒的謙稱(cheng)。這里指嬰寧。庶產:小老婆生的、由妾生下的孩子。
50.渠:代(dai)詞,她。醮(jiao):古(gu)時(shi)女子出(chu)嫁時(shi)有人(ren)酌酒叫她喝(he),叫做醮(jiao)。改醮(jiao),改嫁。遺我(wo)(wo)鞠養(yang):留給我(wo)(wo)撫(fu)養(yang)。
51.鈍:愚笨(ben)。
52.未幾(ji):不久。雛尾:雛雞(ji)。盈握:滿(man)把。雛尾盈握,形容(rong)菜肴中(zhong)家(jia)禽的肥大。
53.斂具:收(shou)拾餐具。
54.嗔目:生氣(qi)地看對(dui)方。咤(zhà)咤叱叱:嘻(xi)嘻(xi)哈(ha)哈(ha)的樣子。
55.裁:通“才(cai)”。
56.庚(geng)午屬馬(ma)者:庚(geng)午年生(sheng)人(ren),應(ying)屬馬(ma)。
57.首應(ying)(ying):點頭(tou)答應(ying)(ying)。
58.姑(gu)家:婆家。古代婦女稱(cheng)丈夫的母親為“姑(gu)”。
59.遑(huang):暇。瞬(shun):轉目看。
60.襆(fú):被單,這里用為(wei)動(dong)詞(ci)。襆被,即鋪(pu)設被褥。
61.遲(chi)遲(chi):等一(yi)等。
62.糝(san)(san)(sǎn):飯粒(li),這(zhe)里作動詞(ci)用。糝(san)(san)徑:像(xiang)碎米屑撒在小(xiao)路(lu)上。楹(ying):間(jian)。四合其所:四面(mian)包圍(wei)著這(zhe)個地(di)方。
63.捘(jun)(zùn):按(an),捏。陰捘(jun)其腕(wan),暗中捏她的(de)手腕(wan)。
64.俟:等。
65.分(fèn):料想。異(yi)(yi)物(wu)(wu)(wu)(wu):鬼物(wu)(wu)(wu)(wu)。化為異(yi)(yi)物(wu)(wu)(wu)(wu),死(si)亡的婉稱。自分化為異(yi)(yi)物(wu)(wu)(wu)(wu),即自以為要(yao)死(si)了。
66.大細事:很小的事。靳惜:吝惜。
67.葭(jia)莩(jiā fú):蘆葦(wei)里粘(zhan)附(fu)的薄膜,這里借指親(qin)戚。葭(jia)莩之情:親(qin)戚情誼(yi)。
68.瓜(gua)葛:瓜(gua)和葛都是牽(qian)連很長(chang)的蔓生植物,用以比喻疏(shu)遠的親(qin)(qin)戚。瓜(gua)葛之愛(ai):親(qin)(qin)戚之間的愛(ai)。
69.周遮:一作啁(zhou)嗻。聲音繁雜細碎,形容言語啰嗦(suo)、話(hua)多(duo)的(de)樣子。乃爾:竟(jing)如此、竟(jing)這樣。
70.衛:代指驢。雙衛,兩頭驢子。捉雙衛,即(ji)牽(qian)著兩頭驢。
71.蹤兆:蹤跡(ji)。
72.曩(nǎng):從前的,過(guo)去(qu)的。
73.匪:非,不是。伊:語(yu)助詞(ci),無義。匪伊朝(chao)夕,不止一朝(chao)一夕了。
74.冗人(ren):多余的人(ren),不從(cong)事生產(chan)的人(ren)。
75.小學詩(shi)(shi)禮:稍(shao)微學點詩(shi)(shi)書禮儀。
76.良匹:好配偶,好對象。
77.適(shi):出(chu)嫁,嫁給。殂(cu)(cú)謝:死亡,去世(shi)。
78.痣:皮(pi)膚(fu)上(shang)的(de)深色(se)小(xiao)斑痕。贅:皮(pi)膚(fu)上(shang)的(de)小(xiao)疙瘩。痣贅,這里指(zhi)人(ren)身體上(shang)的(de)特(te)征或標記。
79.鰥(guān)居(ju):男子死(si)了妻子獨居(ju)。祟于狐:被狐貍(li)精迷(mi)住了。病:作動(dong)詞(ci)用,生病。瘠:虛癥(zheng)。病.瘠死(si),害(hai)虛癥(zheng)而(er)死(si)。
80.天(tian)(tian)師(shi):漢代(dai)傳播道教的張道陵,元(yuan)朝被封(feng)為天(tian)(tian)師(shi),其子孫門徒(tu)沿(yan)用這個稱號從事煉丹畫(hua)符等迷信活動。此處指道士。
81.將勿:莫非(fei),莫不是。
82.疑參:疑惑詢問。
83.憨(hān):癡傻。生:語助詞。太憨生:謂過于憨傻。
84.粲然(ran):形(xing)容笑的樣子。
85.覘(chān):看,窺視(shi)。柯(ke):指斧(fu)頭,這(zhe)里用以斧(fu)頭伐木做(zuo)斧(fu)柄來比喻(yu)媒(mei)人做(zuo)媒(mei)。執柯(ke),做(zuo)媒(mei)。
86.孜(zi)孜(zi):憨笑不停的樣子。
87.昧爽:天(tian)剛亮(liang)。省問(wen)(wen):問(wen)(wen)安。女(nv)紅(gōng):指婦女(nv)紡(fang)織、刺繡等工(gong)作。
88.合巹:舊(jiu)時(shi)婚禮中(zhong)的一種(zhong)儀式。這里是(shi)舉行婚禮的意思。
89.詣母(mu):到母(mu)親那里去(qu)。恒:常(chang)常(chang)。
90.藩(fan):籬(li)笆(ba)。溷(hun)(hùn):廁所。階(jie)砌(qi)藩(fan)溷(hun),庭階(jie)籬(li)笆(ba)廁所等處。
91.謂女意已屬:認為(wei)嬰寧對他已經有意了。
92.踣(bó):仆倒(dao)。
93.爇(ruo)(ruò):點(dian)燃。爇(ruo)火(huo),點(dian)起燈籠火(huo)把。
94.尋卒:隨即死(si)亡。
95.訐(jié):攻擊,揭發(fa)(fa),告(gao)發(fa)(fa)。
96.稔(rěn):熟悉。篤行(xing):品行(xing)純(chun)厚。
97.鶻(hú)突:糊(hu)涂(tu)。
98.矢:通“誓”。
99.戚容:憂(you)愁的樣子。
100.岑寂:高靜,離開人世而獨(du)處。山阿(a):山中曲(qu)坳處。岑寂山阿(a),在山邊很孤寂。合厝(cuò):合葬。
101.恫(tōng):病痛(tong)。庶(shu):庶(shu)幾,希望之詞。溺(ni):淹死。庶(shu)養女者(zhe)不忍溺(ni)棄(qi),也(ye)許可以(yi)使生女孩的人(ren)不忍心將其淹死或(huo)拋(pao)棄(qi)。
102.輿櫬(chèn):用車子裝著棺材(cai),以(yi)車載柩。
103.錯楚:雜亂的灌木叢(cong)。
104.舁(yú)歸:共同抬回來(lai)。
105.黠(xia)(xiá):聰明而狡猾。
106.攝餌:找來(lai)食(shi)物(wu)。相(xiang)哺:喂養(yang)。德之常不去心:感(gan)激不忘。
107.寒食(shi):寒食(shi)節(jie),在清明的前一兩日。此指(zhi)上墳(fen)掃墓的風俗。
108.母風:母親的樣(yang)子。
109.異(yi)史氏:作(zuo)者(zhe)蒲松(song)齡的自(zi)稱。
110.殆隱于笑(xiao)者:大(da)概是(shi)以笑(xiao)隱藏真(zhen)相的人。
111.合(he)歡:即夜合(he)花。忘憂(you):萱草的別名(ming)。合(he)歡、忘憂(you),傳(chuan)說這兩種花可使人歡樂而忘記憂(you)愁。
112.解語(yu)花(hua):懂得說話的(de)花(hua),喻(yu)指(zhi)善于迎(ying)合人意(yi)的(de)美女。作態(tai):裝(zhuang)模(mo)作樣。
白話譯文
王(wang)子服,是(shi)莒(ju)縣羅店(dian)人。小時(shi)候父親(qin)(qin)就去世了。他(ta)(ta)非(fei)常(chang)聰明(ming),十(shi)四歲就考中了秀(xiu)才。母(mu)親(qin)(qin)十(shi)分疼愛(ai)他(ta)(ta),平時(shi)不許他(ta)(ta)到荒(huang)郊野外(wai)去游玩。和蕭家的女兒訂了婚,還沒嫁過來姑娘就去世了,所以他(ta)(ta)還沒有娶親(qin)(qin)。
正值(zhi)上元節這天,舅(jiu)舅(jiu)的(de)(de)兒子吳生(sheng)邀他(ta)一(yi)塊出去(qu)游覽。剛到村外,舅(jiu)舅(jiu)家里來了(le)個仆人,把吳生(sheng)叫走了(le)。王子服看見游玩(wan)的(de)(de)女子很(hen)多,便乘著興致獨(du)自游逛。有個姑(gu)娘(niang)帶著婢女,手里捏著一(yi)枝梅(mei)花(hua)(hua),容貌絕世,笑容滿面。王生(sheng)看得目不(bu)轉睛,竟然忘記了(le)男女間的(de)(de)避諱。姑(gu)娘(niang)走過去(qu)幾步,回頭對婢女說(shuo):“這小伙子兩眼發光,像(xiang)個賊!”將花(hua)(hua)丟在地(di)上,說(shuo)說(shuo)笑笑地(di)徑自走了(le)。王生(sheng)撿起那枝花(hua)(hua),心里十分悵惘,像(xiang)丟了(le)魂似的(de)(de),悶悶不(bu)樂地(di)走回來。
到了(le)(le)(le)(le)(le)家(jia),把梅花(hua)藏在枕頭底下,耷拉著(zhu)(zhu)頭躺(tang)下就睡,不(bu)說話也(ye)不(bu)吃東西。母親(qin)很是擔(dan)憂,請人祭(ji)祀求神,驅邪趕鬼(gui),他(ta)(ta)(ta)的(de)(de)病卻更加沉重,身(shen)體(ti)很快(kuai)地消瘦下去了(le)(le)(le)(le)(le)。請醫生(sheng)(sheng)為他(ta)(ta)(ta)診治(zhi),讓他(ta)(ta)(ta)服(fu)藥發散,他(ta)(ta)(ta)卻變得(de)(de)神情恍惚,好(hao)像被(bei)什(shen)么(me)東西迷住了(le)(le)(le)(le)(le)。母親(qin)關切地問(wen)(wen)(wen)他(ta)(ta)(ta)怎么(me)得(de)(de)的(de)(de)病,他(ta)(ta)(ta)只是沉默著(zhu)(zhu)不(bu)回答。剛(gang)好(hao)吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)來(lai)了(le)(le)(le)(le)(le),就囑咐他(ta)(ta)(ta)私下問(wen)(wen)(wen)問(wen)(wen)(wen)。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)到了(le)(le)(le)(le)(le)床(chuang)前,王(wang)(wang)子服(fu)一看(kan)見他(ta)(ta)(ta)就流下眼淚。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)坐在床(chuang)邊安慰(wei)勸解了(le)(le)(le)(le)(le)一番(fan),慢慢地問(wen)(wen)(wen)起他(ta)(ta)(ta)得(de)(de)病的(de)(de)原(yuan)因。王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)把實情都告訴(su)他(ta)(ta)(ta),并且懇求他(ta)(ta)(ta)想(xiang)辦(ban)法。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)笑著(zhu)(zhu)說:“你也(ye)實在太傻了(le)(le)(le)(le)(le),這(zhe)個愿望(wang)有(you)什(shen)么(me)難實現(xian)呢(ni)?我(wo)一定(ding)(ding)替(ti)你去查問(wen)(wen)(wen)。在野外徒步游(you)玩,必定(ding)(ding)不(bu)是大(da)戶人家(jia)的(de)(de)女兒(er)(er)。如果她(ta)還沒有(you)許配別人,這(zhe)門親(qin)事(shi)(shi)定(ding)(ding)會(hui)(hui)成功;不(bu)然的(de)(de)話,拼著(zhu)(zhu)多花(hua)些彩禮,估(gu)計(ji)也(ye)一定(ding)(ding)會(hui)(hui)應允。只要你病痊愈了(le)(le)(le)(le)(le),這(zhe)事(shi)(shi)包在我(wo)身(shen)上。”王(wang)(wang)子服(fu)聽(ting)了(le)(le)(le)(le)(le),不(bu)覺露出(chu)了(le)(le)(le)(le)(le)笑容(rong)。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)出(chu)來(lai)告訴(su)了(le)(le)(le)(le)(le)姑母,尋(xun)訪那(nei)女子的(de)(de)住處。但是到處都探(tan)聽(ting)訪查過(guo)了(le)(le)(le)(le)(le),也(ye)沒有(you)一點蹤(zong)跡和頭緒。母親(qin)十(shi)分(fen)發愁,又(you)想(xiang)不(bu)出(chu)什(shen)么(me)辦(ban)法。然而自從吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)走后,王(wang)(wang)子服(fu)變得(de)(de)面容(rong)開(kai)朗,也(ye)開(kai)始(shi)吃下點東西了(le)(le)(le)(le)(le)。過(guo)了(le)(le)(le)(le)(le)幾天,吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)又(you)來(lai)探(tan)望(wang)。王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)問(wen)(wen)(wen)他(ta)(ta)(ta)事(shi)(shi)情辦(ban)得(de)(de)怎樣。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)騙他(ta)(ta)(ta)說:“已經打聽(ting)到了(le)(le)(le)(le)(le)。我(wo)以為是誰家(jia)的(de)(de)人呢(ni),原(yuan)來(lai)是我(wo)姑姑的(de)(de)女兒(er)(er),也(ye)就是你的(de)(de)姨表妹,現(xian)在還未訂婚。雖然表親(qin)之間通婚有(you)點不(bu)宜,把真(zhen)情告訴(su)他(ta)(ta)(ta)們,不(bu)會(hui)(hui)不(bu)成功的(de)(de)。”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)高興(xing)得(de)(de)眉(mei)開(kai)眼笑,問(wen)(wen)(wen)道(dao):“她(ta)住在什(shen)么(me)地方(fang)?”吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)騙他(ta)(ta)(ta)說:“在西南山里(li),離這(zhe)里(li)大(da)約三(san)(san)十(shi)多里(li)。”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)又(you)再三(san)(san)地囑托(tuo)他(ta)(ta)(ta),吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)堅決表示(shi)這(zhe)事(shi)(shi)由他(ta)(ta)(ta)負責,于是就走了(le)(le)(le)(le)(le)。
王(wang)子服(fu)從此飲食(shi)逐漸增(zeng)加(jia),也一天天好轉、恢復。看看枕頭(tou)(tou)底(di)下(xia),花(hua)雖然(ran)枯萎了,但花(hua)瓣還未落。一邊凝(ning)神地思念(nian)一邊把玩,就像(xiang)見到了那個姑娘。埋(mai)怨吳生(sheng)(sheng)(sheng)不(bu)(bu)來,寫信去請他。吳生(sheng)(sheng)(sheng)支吾推托不(bu)(bu)肯來。王(wang)子服(fu)挺生(sheng)(sheng)(sheng)氣,整天悶(men)悶(men)不(bu)(bu)樂。母親(qin)怕他再犯病,急(ji)忙托人給他說親(qin)。才一跟他商量(liang),就搖著頭(tou)(tou)表示不(bu)(bu)同意。只是天天盼望著吳生(sheng)(sheng)(sheng)。吳生(sheng)(sheng)(sheng)一直沒有音信,他更加(jia)怨恨(hen)起來。轉念(nian)一想(xiang)三十里(li)路不(bu)(bu)算遠,何(he)必非(fei)得依靠(kao)別人呢?于是把梅(mei)花(hua)揣(chuai)在衣袖里(li),賭氣自己去尋訪,而家里(li)人并(bing)不(bu)(bu)知道。
孤零零地(di)(di)一個(ge)人(ren)走(zou)著,又沒(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)處可以(yi)問路,只(zhi)是(shi)朝著南山走(zou)去(qu)。約(yue)摸走(zou)了三十(shi)多里,只(zhi)見(jian)山巒環繞,滿目的(de)蔥翠(cui), [5] 令人(ren)神清(qing)氣爽,靜悄悄的(de)看(kan)(kan)不見(jian)行(xing)人(ren),只(zhi)有(you)(you)飛鳥才能過去(qu)的(de)險(xian)峻小(xiao)道。遠遠望見(jian)山谷底下(xia),在繁花亂樹(shu)掩映之(zhi)中(zhong),隱隱約(yue)約(yue)有(you)(you)個(ge)小(xiao)村落。他(ta)下(xia)山進了村子,看(kan)(kan)見(jian)房舍不多,雖(sui)都是(shi)草房,卻(que)感覺很整(zheng)潔(jie)雅致。有(you)(you)一戶大(da)門朝北(bei)的(de)人(ren)家(jia),門前垂柳(liu)依依,墻內的(de)桃花和(he)杏(xing)花格外繁盛,中(zhong)間還夾雜著修(xiu)長的(de)翠(cui)竹,野鳥在里面(mian)唧唧啾啾地(di)(di)鳴叫。想必是(shi)人(ren)家(jia)的(de)花園,不敢貿然進去(qu)。回頭看(kan)(kan)見(jian)對面(mian)的(de)大(da)門,有(you)(you)塊(kuai)光(guang)滑潔(jie)凈的(de)大(da)石頭,就在上(shang)(shang)面(mian)坐(zuo)下(xia)休息(xi)。一會兒,聽得(de)墻內有(you)(you)個(ge)女(nv)子,拉長聲音(yin)在呼喚:“小(xiao)榮”,聲音(yin)很嬌細(xi)。正站在那里細(xi)聽,一個(ge)姑(gu)娘由東向西走(zou)過來,拿著一朵杏(xing)花,低著頭往(wang)發髻上(shang)(shang)戴(dai)。抬頭看(kan)(kan)見(jian)王(wang)生,就不再插了,滿臉微笑地(di)(di)拿著花進去(qu)了。仔細(xi)一看(kan)(kan),就是(shi)上(shang)(shang)元節在路上(shang)(shang)遇見(jian)的(de)姑(gu)娘。心里頓時高興(xing)起來,但想到(dao)沒(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)理由進去(qu),要(yao)呼喚姨媽,又顧(gu)慮(lv)到(dao)從(cong)來沒(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)來往(wang),怕弄(nong)錯(cuo)了。大(da)門內也(ye)沒(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)人(ren)可以(yi)詢問。一會兒坐(zuo)著一會兒躺著,心神不定(ding)地(di)(di)走(zou)來走(zou)去(qu),從(cong)早晨直到(dao)過了中(zhong)午,眼巴(ba)巴(ba)地(di)(di)張望著,連饑渴都忘(wang)記了。不時看(kan)(kan)見(jian)那個(ge)女(nv)子露出半邊臉來偷看(kan)(kan),似乎很驚訝他(ta)怎么不離開這里。
忽(hu)然一個(ge)老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)拄著拐(guai)杖走出來(lai)(lai),對著王(wang)子(zi)服說(shuo)(shuo)(shuo):“你是(shi)哪兒的(de)小(xiao)伙子(zi)?聽說(shuo)(shuo)(shuo)從早上(shang)就(jiu)來(lai)(lai)了(le)(le)(le),一直待(dai)到現在,打(da)算干什么(me)呢(ni)?難(nan)道(dao)也不(bu)(bu)餓嗎?”王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)連忙(mang)(mang)起來(lai)(lai)給(gei)她(ta)(ta)行禮(li),回答說(shuo)(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)是(shi)來(lai)(lai)探(tan)(tan)望親(qin)(qin)戚的(de)。”老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)耳聾(long)聽不(bu)(bu)清楚。王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)又(you)大聲說(shuo)(shuo)(shuo)了(le)(le)(le)一遍。就(jiu)問他:“你的(de)親(qin)(qin)戚姓(xing)什么(me)?”王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)回答不(bu)(bu)上(shang)來(lai)(lai)了(le)(le)(le)。老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)笑著說(shuo)(shuo)(shuo):“真是(shi)怪啊(a)。連姓(xing)名都(dou)(dou)(dou)不(bu)(bu)知道(dao),還探(tan)(tan)望什么(me)親(qin)(qin)戚?我(wo)(wo)(wo)看(kan)年輕人(ren)(ren)(ren)(ren)你,也是(shi)個(ge)書呆(dai)子(zi)。不(bu)(bu)如跟(gen)我(wo)(wo)(wo)來(lai)(lai),吃(chi)(chi)點粗米(mi)飯,家(jia)里有(you)張小(xiao)床(chuang)可以(yi)睡覺。等到明(ming)天早上(shang)回去,問明(ming)白(bai)了(le)(le)(le)姓(xing)名,再來(lai)(lai)探(tan)(tan)訪也不(bu)(bu)晚。”王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)正肚子(zi)餓了(le)(le)(le)想吃(chi)(chi)東(dong)西(xi),又(you)想到可以(yi)接近那個(ge)美麗(li)的(de)女(nv)子(zi),十分高興。跟(gen)著老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)進去,只見(jian)門里白(bai)石鋪路,兩邊(bian)都(dou)(dou)(dou)是(shi)紅(hong)花(hua)(hua),片(pian)片(pian)花(hua)(hua)瓣散落(luo)在石階(jie)上(shang);曲曲折(zhe)折(zhe)地向西(xi)走去,又(you)打(da)開一道(dao)門,院子(zi)內(nei)滿是(shi)豆(dou)棚花(hua)(hua)架。很禮(li)貌地請(qing)他進屋,粉(fen)刷的(de)墻壁(bi)好像鏡子(zi)一樣光潔明(ming)亮(liang),窗外(wai)的(de)海棠連枝(zhi)帶花(hua)(hua),探(tan)(tan)進屋來(lai)(lai),褥墊(dian)、桌椅(yi)、床(chuang)鋪,沒有(you)一樣不(bu)(bu)潔凈光滑。剛坐(zuo)下,就(jiu)有(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)從窗外(wai)隱隱約約地偷看(kan)。老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)喊道(dao):“小(xiao)榮!快點做飯。”外(wai)面有(you)個(ge)婢女(nv)尖聲答應。坐(zuo)定以(yi)后,詳細地說(shuo)(shuo)(shuo)了(le)(le)(le)自己的(de)家(jia)世(shi)、門第。老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)問:“你的(de)外(wai)祖父家(jia),莫非是(shi)姓(xing)吳(wu)嗎?”王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo)(shuo):“是(shi)的(de)。”老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)吃(chi)(chi)驚地說(shuo)(shuo)(shuo):“你是(shi)我(wo)(wo)(wo)的(de)外(wai)甥(sheng)啊(a)!你的(de)母(mu)親(qin)(qin),是(shi)我(wo)(wo)(wo)妹(mei)子(zi)。近年來(lai)(lai)因為(wei)家(jia)境貧寒,又(you)沒有(you)男孩(hai)子(zi),所以(yi)音訊不(bu)(bu)通(tong)。外(wai)甥(sheng)長得這么(me)大了(le)(le)(le),還不(bu)(bu)認識呢(ni)。”王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo)(shuo):“這次(ci)來(lai)(lai)就(jiu)是(shi)專門為(wei)看(kan)姨媽,匆匆忙(mang)(mang)忙(mang)(mang)的(de)把姓(xing)氏都(dou)(dou)(dou)忘了(le)(le)(le)。”老(lao)婦(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)說(shuo)(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)(wo)的(de)夫家(jia)姓(xing)秦,并(bing)沒有(you)生(sheng)(sheng)(sheng)育孩(hai)子(zi);只有(you)一個(ge)女(nv)兒,也是(shi)小(xiao)老(lao)婆(po)生(sheng)(sheng)(sheng)的(de)。她(ta)(ta)母(mu)親(qin)(qin)改嫁了(le)(le)(le),留給(gei)我(wo)(wo)(wo)撫養(yang)。人(ren)(ren)(ren)(ren)倒也很不(bu)(bu)遲鈍,只是(shi)缺少教育,嬉(xi)笑不(bu)(bu)知憂(you)愁。待(dai)一會兒,讓她(ta)(ta)來(lai)(lai)拜認你。”
不(bu)(bu)(bu)(bu)多(duo)時,婢(bi)(bi)女(nv)(nv)準備好(hao)(hao)飯菜,還有肥嫩的(de)(de)(de)(de)雞。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)殷勤地勸他吃(chi)過飯,婢(bi)(bi)女(nv)(nv)來收(shou)拾碗筷。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)說(shuo)(shuo):“去(qu)叫寧(ning)(ning)姑來。”婢(bi)(bi)女(nv)(nv)答(da)應(ying)著走了(le)。好(hao)(hao)一(yi)(yi)陣兒(er),聽(ting)得(de)(de)(de)門(men)(men)外(wai)(wai)隱約傳來笑(xiao)(xiao)聲。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)又(you)喊(han)道:“嬰(ying)寧(ning)(ning),你(ni)的(de)(de)(de)(de)姨(yi)表(biao)兄(xiong)(xiong)在(zai)(zai)這里(li)。”門(men)(men)外(wai)(wai)嗤(chi)嗤(chi)地笑(xiao)(xiao)個(ge)不(bu)(bu)(bu)(bu)停。婢(bi)(bi)女(nv)(nv)推她(ta)進(jin)屋(wu)來,還掩(yan)著嘴(zui),笑(xiao)(xiao)得(de)(de)(de)無法抑制(zhi)。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)瞪了(le)一(yi)(yi)眼(yan)(yan)說(shuo)(shuo):“有客人(ren)(ren)(ren)(ren)在(zai)(zai),嘻嘻哈哈的(de)(de)(de)(de),像個(ge)什么樣(yang)子?”姑娘(niang)強(qiang)忍著笑(xiao)(xiao)站在(zai)(zai)那里(li),王(wang)(wang)生(sheng)向她(ta)作了(le)個(ge)揖。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)說(shuo)(shuo):“這是王(wang)(wang)表(biao)兄(xiong)(xiong),你(ni)阿姨(yi)的(de)(de)(de)(de)兒(er)子。一(yi)(yi)家人(ren)(ren)(ren)(ren)互相還不(bu)(bu)(bu)(bu)認識,真讓人(ren)(ren)(ren)(ren)笑(xiao)(xiao)話。”王(wang)(wang)生(sheng)問:“表(biao)妹(mei)歲(sui)數多(duo)大了(le)?”老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)沒(mei)(mei)聽(ting)清楚,王(wang)(wang)生(sheng)又(you)說(shuo)(shuo)了(le)一(yi)(yi)遍。姑娘(niang)又(you)笑(xiao)(xiao)得(de)(de)(de)直不(bu)(bu)(bu)(bu)起(qi)腰。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)對王(wang)(wang)生(sheng)說(shuo)(shuo):“我(wo)說(shuo)(shuo)的(de)(de)(de)(de)缺少調教,這就可以(yi)(yi)看(kan)到(dao)了(le)。已經十(shi)六(liu)歲(sui)了(le),傻呆(dai)呆(dai)的(de)(de)(de)(de)還像個(ge)小(xiao)孩子。”王(wang)(wang)生(sheng)說(shuo)(shuo):“比甥兒(er)我(wo)小(xiao)一(yi)(yi)歲(sui)。”“外(wai)(wai)甥已經十(shi)七歲(sui)了(le),莫不(bu)(bu)(bu)(bu)是庚午(wu)年出(chu)生(sheng),屬(shu)馬的(de)(de)(de)(de)嗎?”王(wang)(wang)生(sheng)點頭。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)又(you)問:“外(wai)(wai)甥媳婦(fu)(fu)(fu)是哪(na)家的(de)(de)(de)(de)?”回答(da)說(shuo)(shuo):“還沒(mei)(mei)有。”“像外(wai)(wai)甥這樣(yang)的(de)(de)(de)(de)才學相貌,怎么十(shi)七歲(sui)還沒(mei)(mei)定親呢?嬰(ying)寧(ning)(ning)也還沒(mei)(mei)有婆家,你(ni)們(men)一(yi)(yi)對倒是極好(hao)(hao)的(de)(de)(de)(de),可惜(xi)有表(biao)兄(xiong)(xiong)妹(mei)的(de)(de)(de)(de)嫌忌。”王(wang)(wang)生(sheng)沒(mei)(mei)有說(shuo)(shuo)話,只(zhi)是兩眼(yan)(yan)盯著嬰(ying)寧(ning)(ning),顧不(bu)(bu)(bu)(bu)得(de)(de)(de)看(kan)別的(de)(de)(de)(de)。婢(bi)(bi)女(nv)(nv)向姑娘(niang)小(xiao)聲地說(shuo)(shuo):“他眼(yan)(yan)光灼(zhuo)(zhuo)灼(zhuo)(zhuo)的(de)(de)(de)(de),賊樣(yang)還沒(mei)(mei)改。”嬰(ying)寧(ning)(ning)又(you)大笑(xiao)(xiao)起(qi)來,對婢(bi)(bi)女(nv)(nv)說(shuo)(shuo):“去(qu)看(kan)看(kan)桃花開了(le)沒(mei)(mei)有?”急忙(mang)站起(qi)來,用衣(yi)袖遮著嘴(zui),邁著小(xiao)步出(chu)去(qu)了(le)。到(dao)了(le)門(men)(men)外(wai)(wai),才放聲大笑(xiao)(xiao)起(qi)來。老(lao)婦(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)(ren)(ren)也站起(qi)來,叫婢(bi)(bi)女(nv)(nv)鋪好(hao)(hao)被褥,給(gei)王(wang)(wang)生(sheng)休息的(de)(de)(de)(de)地方。又(you)說(shuo)(shuo):“外(wai)(wai)甥來一(yi)(yi)趟不(bu)(bu)(bu)(bu)容易,應(ying)該留下(xia)來住三(san)五天,遲些(xie)日(ri)子再送你(ni)回去(qu)。要是嫌寂寞沉悶(men),屋(wu)后有個(ge)小(xiao)園子,可以(yi)(yi)去(qu)散散心;也有書可以(yi)(yi)看(kan)。”
第二天,來(lai)(lai)到屋后,果然有(you)(you)個半畝(mu)大的(de)小園(yuan)子,細嫩的(de)綠草(cao)如同(tong)鋪著(zhu)(zhu)一(yi)層氈子,楊柳的(de)花(hua)絮散(san)落灑滿小路;有(you)(you)三間(jian)草(cao)房(fang),花(hua)木環繞著(zhu)(zhu)四周(zhou)。他正穿行(xing)在(zai)花(hua)叢中漫步,聽得樹上(shang)簌簌的(de)有(you)(you)響聲(sheng),抬起頭(tou)一(yi)看(kan),原來(lai)(lai)是(shi)(shi)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)在(zai)上(shang)面(mian)。她(ta)(ta)看(kan)見王(wang)(wang)子服,狂笑(xiao)著(zhu)(zhu)幾乎要(yao)掉(diao)下(xia)來(lai)(lai)。王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“別這(zhe)(zhe)樣,要(yao)摔了(le)(le)(le)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)一(yi)邊下(xia)來(lai)(lai)一(yi)邊笑(xiao)著(zhu)(zhu),自(zi)己也忍不(bu)(bu)住。剛(gang)要(yao)落地(di)時,失手(shou)掉(diao)了(le)(le)(le)下(xia)來(lai)(lai),笑(xiao)聲(sheng)這(zhe)(zhe)才(cai)停(ting)住。王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)扶住她(ta)(ta),偷偷地(di)捏了(le)(le)(le)她(ta)(ta)的(de)手(shou)腕(wan)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)又(you)笑(xiao)起來(lai)(lai),倚在(zai)樹身上(shang)走(zou)(zou)不(bu)(bu)動,過了(le)(le)(le)很久(jiu)才(cai)結束。王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)等(deng)(deng)她(ta)(ta)笑(xiao)聲(sheng)停(ting)了(le)(le)(le),就拿出衣袖(xiu)里的(de)梅花(hua)給(gei)她(ta)(ta)看(kan)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)接(jie)過花(hua)說(shuo)(shuo):“已經枯萎了(le)(le)(le)。怎(zen)么(me)(me)還(huan)(huan)(huan)留著(zhu)(zhu)?”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“這(zhe)(zhe)是(shi)(shi)上(shang)元節時妹妹扔下(xia)的(de),所以(yi)我保存(cun)著(zhu)(zhu)它(ta)(ta)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)問(wen)(wen):“保存(cun)它(ta)(ta)有(you)(you)什么(me)(me)意思(si)?”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“用來(lai)(lai)表示(shi)愛(ai)慕不(bu)(bu)能忘懷啊(a)。自(zi)從上(shang)元節遇(yu)見你(ni),苦苦思(si)念以(yi)至得了(le)(le)(le)重(zhong)病,自(zi)覺是(shi)(shi)活不(bu)(bu)成(cheng)了(le)(le)(le);沒(mei)想到還(huan)(huan)(huan)能夠(gou)看(kan)到你(ni),希望你(ni)給(gei)予我憐憫(min)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)說(shuo)(shuo):“這(zhe)(zhe)是(shi)(shi)小事情。親(qin)戚有(you)(you)什么(me)(me)舍不(bu)(bu)得的(de)?等(deng)(deng)表哥你(ni)回去(qu)(qu)的(de)時候,園(yuan)子里的(de)花(hua),一(yi)定叫(jiao)老(lao)仆(pu)人來(lai)(lai),折(zhe)一(yi)大捆背著(zhu)(zhu)送去(qu)(qu)給(gei)你(ni)。”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“妹妹傻嗎(ma)?”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)道:“怎(zen)么(me)(me)是(shi)(shi)傻呢?”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“我不(bu)(bu)是(shi)(shi)愛(ai)花(hua),是(shi)(shi)愛(ai)拿著(zhu)(zhu)花(hua)的(de)人啊(a)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)說(shuo)(shuo):“親(qin)戚之(zhi)間(jian)自(zi)然有(you)(you)情,這(zhe)(zhe)愛(ai)還(huan)(huan)(huan)用得著(zhu)(zhu)說(shuo)(shuo)嗎(ma)?”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“我所說(shuo)(shuo)的(de)愛(ai),不(bu)(bu)是(shi)(shi)親(qin)戚之(zhi)間(jian)的(de)愛(ai),而是(shi)(shi)夫妻的(de)愛(ai)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)問(wen)(wen):“有(you)(you)什么(me)(me)不(bu)(bu)一(yi)樣呢?”王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“到了(le)(le)(le)夜(ye)里就同(tong)床共枕啊(a)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)低著(zhu)(zhu)頭(tou)沉思(si)了(le)(le)(le)很久(jiu),說(shuo)(shuo):“我不(bu)(bu)習慣和陌生(sheng)(sheng)人一(yi)塊兒睡覺。”話(hua)還(huan)(huan)(huan)沒(mei)說(shuo)(shuo)完,婢(bi)女已悄沒(mei)聲(sheng)地(di)來(lai)(lai)到,王(wang)(wang)生(sheng)(sheng)驚(jing)惶不(bu)(bu)安地(di)溜走(zou)(zou)了(le)(le)(le)。
過了(le)一會兒,在老婦(fu)人(ren)的(de)房間里(li)會面了(le)。老婦(fu)人(ren)問:“到(dao)哪里(li)去(qu)了(le)?”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)回(hui)答說(shuo)(shuo)(shuo)在園(yuan)子(zi)里(li)說(shuo)(shuo)(shuo)話(hua)。老婦(fu)人(ren)說(shuo)(shuo)(shuo):“飯熟(shu)了(le)已(yi)經很久了(le),有什么(me)長話(hua),啰(luo)啰(luo)嗦嗦地說(shuo)(shuo)(shuo)個沒(mei)完(wan)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)說(shuo)(shuo)(shuo):“表哥想和(he)我一起睡覺。”王子(zi)服(fu)很窘羞,急忙用眼瞪她,嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)微(wei)微(wei)一笑沒(mei)有再說(shuo)(shuo)(shuo)下去(qu)。幸虧(kui)老婦(fu)人(ren)沒(mei)聽見,還絮絮叨(tao)叨(tao)地追問著(zhu)(zhu)。王生趕忙用其他話(hua)掩飾過去(qu)。然(ran)后又小聲地責備嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)問:“剛才那句(ju)話(hua)不應該說(shuo)(shuo)(shuo)嗎(ma)?”王生說(shuo)(shuo)(shuo):“這是背著(zhu)(zhu)別人(ren)說(shuo)(shuo)(shuo)的(de)話(hua)。”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)說(shuo)(shuo)(shuo):“背著(zhu)(zhu)別的(de)人(ren),怎么(me)能夠(gou)背著(zhu)(zhu)老母親。況且睡覺的(de)地方也是平常事,有什么(me)要(yao)避諱(hui)的(de)?”王生嘆息她的(de)傻氣,沒(mei)辦(ban)法讓她明白。
剛吃完飯,家里的人(ren)牽著兩頭(tou)驢(lv)子(zi)(zi)來(lai)找(zhao)(zhao)王(wang)子(zi)(zi)服(fu)了。原來(lai)是(shi)這樣:母親等(deng)了王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)很久也(ye)不(bu)見(jian)他(ta)回家,就(jiu)開始懷疑(yi)了;村(cun)子(zi)(zi)里幾乎(hu)都找(zhao)(zhao)遍了,也(ye)還是(shi)沒蹤跡。于是(shi)去(qu)向吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)打聽。吳(wu)(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)想起(qi)以前說(shuo)過的話,就(jiu)教他(ta)們往西南山(shan)方向去(qu)尋找(zhao)(zhao)。一(yi)(yi)(yi)(yi)共找(zhao)(zhao)了幾個村(cun)子(zi)(zi),才(cai)來(lai)到(dao)(dao)這里。王(wang)生(sheng)(sheng)(sheng)到(dao)(dao)門口來(lai),正(zheng)好遇(yu)上了他(ta)們,便(bian)進去(qu)告訴老(lao)(lao)(lao)婦人(ren),并且請求帶(dai)著嬰(ying)(ying)寧一(yi)(yi)(yi)(yi)塊回去(qu)。老(lao)(lao)(lao)婦人(ren)高(gao)興地(di)說(shuo):“我有(you)這個心(xin)愿,也(ye)不(bu)是(shi)一(yi)(yi)(yi)(yi)朝一(yi)(yi)(yi)(yi)夕了。只是(shi)這把老(lao)(lao)(lao)骨頭(tou)不(bu)能(neng)走(zou)遠(yuan)路(lu);幸有(you)外甥帶(dai)妹(mei)子(zi)(zi)去(qu),讓她(ta)認識阿(a)姨(yi),實在太好了。”就(jiu)呼喚嬰(ying)(ying)寧。嬰(ying)(ying)寧笑(xiao)著來(lai)到(dao)(dao)。老(lao)(lao)(lao)婦人(ren)說(shuo):“有(you)什么(me)可高(gao)興的,笑(xiao)得(de)總是(shi)不(bu)停(ting)?要能(neng)不(bu)笑(xiao),就(jiu)是(shi)完美的人(ren)了。”于是(shi)很生(sheng)(sheng)(sheng)氣地(di)瞪了她(ta)一(yi)(yi)(yi)(yi)眼。然后說(shuo):“大(da)哥要帶(dai)你一(yi)(yi)(yi)(yi)起(qi)去(qu),可以去(qu)整(zheng)理打扮一(yi)(yi)(yi)(yi)下。”又(you)招待王(wang)家的人(ren)吃過酒飯,才(cai)送他(ta)們出門來(lai),囑咐(fu)說(shuo):“阿(a)姨(yi)家田(tian)地(di)家產很豐裕,能(neng)養(yang)得(de)起(qi)吃閑飯的人(ren)。到(dao)(dao)了那里暫時不(bu)要回來(lai),稍微學一(yi)(yi)(yi)(yi)點(dian)詩書禮儀,也(ye)好將來(lai)侍奉(feng)公婆。就(jiu)麻煩阿(a)姨(yi),替你找(zhao)(zhao)一(yi)(yi)(yi)(yi)個好夫婿。”兩個人(ren)就(jiu)啟程了。走(zou)到(dao)(dao)山(shan)坳(ao)回過頭(tou)來(lai),還依稀看見(jian)老(lao)(lao)(lao)婦人(ren)倚著門向北眺(tiao)望呢。
到(dao)了(le)家里(li),母親(qin)(qin)(qin)(qin)看(kan)到(dao)姑(gu)娘這(zhe)(zhe)(zhe)么漂亮,很驚奇(qi)地問(wen)是(shi)(shi)誰。王(wang)子服回答說(shuo)(shuo)是(shi)(shi)姨(yi)母的(de)(de)(de)女兒(er)。母親(qin)(qin)(qin)(qin)說(shuo)(shuo):“先(xian)前吳生(sheng)(sheng)和你說(shuo)(shuo)的(de)(de)(de),是(shi)(shi)假話呀。我(wo)沒有(you)(you)姐姐,怎么會有(you)(you)外(wai)甥女。”又問(wen)姑(gu)娘,嬰寧回答說(shuo)(shuo):“我(wo)不(bu)(bu)是(shi)(shi)這(zhe)(zhe)(zhe)個(ge)母親(qin)(qin)(qin)(qin)生(sheng)(sheng)的(de)(de)(de)。父親(qin)(qin)(qin)(qin)姓(xing)秦,他去(qu)世的(de)(de)(de)時候(hou),我(wo)還(huan)在(zai)襁(qiang)褓里(li),記不(bu)(bu)清(qing)楚了(le)。”母親(qin)(qin)(qin)(qin)說(shuo)(shuo):“我(wo)有(you)(you)一(yi)個(ge)姐姐嫁到(dao)姓(xing)秦的(de)(de)(de)家,倒是(shi)(shi)千真萬確;可(ke)是(shi)(shi)她過世很久(jiu)了(le),哪能還(huan)活(huo)著(zhu)呢?”于是(shi)(shi)詳(xiang)細地詢問(wen)臉型(xing)如何(he)、是(shi)(shi)否有(you)(you)痣,情況都完全符(fu)合。母親(qin)(qin)(qin)(qin)就驚疑地說(shuo)(shuo):“是(shi)(shi)這(zhe)(zhe)(zhe)模(mo)樣。可(ke)是(shi)(shi)死去(qu)已經(jing)多年了(le),怎么還(huan)活(huo)著(zhu)呢?”正在(zai)疑惑的(de)(de)(de)時候(hou),吳生(sheng)(sheng)來(lai)(lai)了(le),嬰寧躲進(jin)內(nei)(nei)屋去(qu)。吳生(sheng)(sheng)問(wen)清(qing)了(le)緣(yuan)故,思(si)慮不(bu)(bu)解了(le)很久(jiu),忽(hu)然問(wen)道(dao):“這(zhe)(zhe)(zhe)姑(gu)娘名(ming)叫嬰寧嗎(ma)?”王(wang)生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo)是(shi)(shi)。吳生(sheng)(sheng)連(lian)叫怪事。問(wen)他是(shi)(shi)怎么知(zhi)道(dao)的(de)(de)(de),吳生(sheng)(sheng)說(shuo)(shuo):“秦家姑(gu)母去(qu)世后(hou),姑(gu)丈一(yi)人過活(huo),被狐(hu)貍迷(mi)住(zhu),得了(le)癆瘵癥死了(le)。狐(hu)貍生(sheng)(sheng)了(le)個(ge)女兒(er)名(ming)叫嬰寧,包在(zai)襁(qiang)褓里(li)睡在(zai)床上(shang),家里(li)人都見(jian)(jian)到(dao)過。姑(gu)丈去(qu)世后(hou),狐(hu)貍還(huan)常(chang)常(chang)來(lai)(lai)。后(hou)來(lai)(lai)請求(qiu)(qiu)天師畫了(le)符(fu)貼在(zai)墻壁(bi)(bi)上(shang),狐(hu)貍就帶(dai)著(zhu)女兒(er)走了(le)。莫非就是(shi)(shi)這(zhe)(zhe)(zhe)個(ge)嗎(ma)?”大家互相正在(zai)猜測可(ke)疑的(de)(de)(de)地方(fang),只聽見(jian)(jian)內(nei)(nei)屋里(li)傳來(lai)(lai)吃吃的(de)(de)(de)聲(sheng)音,全是(shi)(shi)嬰寧的(de)(de)(de)笑(xiao)聲(sheng)。母親(qin)(qin)(qin)(qin)說(shuo)(shuo):“這(zhe)(zhe)(zhe)女孩子也(ye)太憨生(sheng)(sheng)了(le)。”吳生(sheng)(sheng)請求(qiu)(qiu)當(dang)面見(jian)(jian)見(jian)(jian)她。母親(qin)(qin)(qin)(qin)走進(jin)內(nei)(nei)屋去(qu),姑(gu)娘還(huan)在(zai)大笑(xiao)不(bu)(bu)止。母親(qin)(qin)(qin)(qin)催促她出(chu)來(lai)(lai),才(cai)極(ji)力忍住(zhu)笑(xiao),又面向(xiang)墻壁(bi)(bi)好一(yi)會,才(cai)走出(chu)內(nei)(nei)房。剛行(xing)了(le)一(yi)個(ge)禮,轉身就趕忙(mang)進(jin)房,又放聲(sheng)大笑(xiao)起來(lai)(lai)。滿屋子的(de)(de)(de)婦女,都被她惹得笑(xiao)了(le)。
吳(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)提出來(lai)到(dao)(dao)(dao)山里(li)去(qu)(qu)(qu)探查有(you)(you)(you)(you)什(shen)(shen)么怪異(yi)之處(chu),順便也(ye)好(hao)做媒(mei)提親。找(zhao)到(dao)(dao)(dao)那個(ge)(ge)村莊的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)所(suo)在(zai)(zai)地,房屋全都沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),只(zhi)(zhi)(zhi)見(jian)(jian)(jian)零零落落的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)山花罷了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。吳(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)回憶姑母(mu)(mu)(mu)埋葬的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)地方(fang),好(hao)像就(jiu)(jiu)(jiu)在(zai)(zai)不(bu)(bu)(bu)(bu)遠處(chu);可(ke)(ke)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)墳墓已經湮沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),無(wu)(wu)法辨認,只(zhi)(zhi)(zhi)好(hao)驚(jing)奇地嘆息(xi)著轉(zhuan)回去(qu)(qu)(qu)。母(mu)(mu)(mu)親懷疑這(zhe)姑娘(niang)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)鬼物,就(jiu)(jiu)(jiu)進(jin)去(qu)(qu)(qu)告(gao)訴她(ta)(ta)(ta)吳(wu)生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)話(hua),姑娘(niang)卻(que)沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)一(yi)(yi)點害(hai)(hai)怕(pa);又(you)憐惜(xi)安(an)慰她(ta)(ta)(ta)無(wu)(wu)家(jia)可(ke)(ke)歸,她(ta)(ta)(ta)也(ye)毫不(bu)(bu)(bu)(bu)悲傷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)樣子(zi)(zi),只(zhi)(zhi)(zhi)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)還一(yi)(yi)味憨笑罷了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。大(da)家(jia)都無(wu)(wu)法猜(cai)透(tou)這(zhe)件事。母(mu)(mu)(mu)親叫她(ta)(ta)(ta)和小(xiao)女(nv)(nv)兒(er)(er)(er)(er)一(yi)(yi)塊(kuai)住(zhu)(zhu)。天剛(gang)蒙蒙亮就(jiu)(jiu)(jiu)過(guo)(guo)(guo)(guo)來(lai)請安(an)問(wen)好(hao),做起針(zhen)線活精巧得沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)人(ren)能比上(shang)她(ta)(ta)(ta)。只(zhi)(zhi)(zhi)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)很愛笑,怎么也(ye)禁不(bu)(bu)(bu)(bu)住(zhu)(zhu);不(bu)(bu)(bu)(bu)過(guo)(guo)(guo)(guo)笑得很好(hao)看(kan),狂笑也(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)會(hui)損害(hai)(hai)她(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)嬌媚。人(ren)們(men)都很喜歡她(ta)(ta)(ta)。鄰(lin)(lin)居(ju)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)姑娘(niang)和媳婦(fu),爭著和她(ta)(ta)(ta)親近。母(mu)(mu)(mu)親選擇了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)吉日良辰準(zhun)備為他(ta)(ta)們(men)舉辦婚禮,但始終害(hai)(hai)怕(pa)她(ta)(ta)(ta)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)鬼物,偷(tou)偷(tou)在(zai)(zai)太(tai)(tai)陽(yang)光下窺(kui)看(kan)她(ta)(ta)(ta),身(shen)形影子(zi)(zi)毫無(wu)(wu)不(bu)(bu)(bu)(bu)同。到(dao)(dao)(dao)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)那天,讓她(ta)(ta)(ta)穿上(shang)盛裝行新婚媳婦(fu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)禮節,嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)笑得厲害(hai)(hai)直(zhi)(zhi)不(bu)(bu)(bu)(bu)起腰來(lai)行禮,只(zhi)(zhi)(zhi)好(hao)作罷。王子(zi)(zi)服覺得她(ta)(ta)(ta)太(tai)(tai)癡傻(sha),怕(pa)泄(xie)漏(lou)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)夫妻間的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)秘事;可(ke)(ke)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)很守(shou)口(kou)如瓶,也(ye)沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)透(tou)露過(guo)(guo)(guo)(guo)一(yi)(yi)句。每(mei)逢母(mu)(mu)(mu)親愁(chou)悶生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)氣,嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)來(lai)到(dao)(dao)(dao)跟(gen)前笑一(yi)(yi)笑就(jiu)(jiu)(jiu)消氣了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。仆(pu)人(ren)婢女(nv)(nv)犯了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)小(xiao)過(guo)(guo)(guo)(guo)錯,害(hai)(hai)怕(pa)挨打,往(wang)往(wang)就(jiu)(jiu)(jiu)求她(ta)(ta)(ta)去(qu)(qu)(qu)和母(mu)(mu)(mu)親說(shuo)話(hua),犯了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)過(guo)(guo)(guo)(guo)錯的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)婢女(nv)(nv)再進(jin)去(qu)(qu)(qu)認錯,常常可(ke)(ke)以(yi)免去(qu)(qu)(qu)責罰(fa)。只(zhi)(zhi)(zhi)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)愛花成(cheng)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)癖好(hao),向(xiang)親戚(qi)朋友家(jia)物色(se)尋遍,又(you)偷(tou)偷(tou)典當了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)首飾(shi),購(gou)買好(hao)品種。幾個(ge)(ge)月(yue)過(guo)(guo)(guo)(guo)去(qu)(qu)(qu),臺階前、籬笆旁、廁(ce)所(suo)邊(bian),沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)一(yi)(yi)處(chu)不(bu)(bu)(bu)(bu)栽滿了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)花卉。庭(ting)院后面有(you)(you)(you)(you)一(yi)(yi)架木(mu)香,原(yuan)就(jiu)(jiu)(jiu)緊靠著西(xi)(xi)邊(bian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)鄰(lin)(lin)居(ju)家(jia)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)時(shi)(shi)常攀爬上(shang)去(qu)(qu)(qu),摘下花朵用來(lai)簪戴、玩賞。母(mu)(mu)(mu)親有(you)(you)(you)(you)時(shi)(shi)遇見(jian)(jian)(jian),總是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)訓斥(chi)她(ta)(ta)(ta)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)卻(que)始終不(bu)(bu)(bu)(bu)改(gai)。一(yi)(yi)天,西(xi)(xi)鄰(lin)(lin)家(jia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)兒(er)(er)(er)(er)子(zi)(zi)看(kan)見(jian)(jian)(jian)她(ta)(ta)(ta),就(jiu)(jiu)(jiu)直(zhi)(zhi)盯(ding)著看(kan),神魂顛倒。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)回避反(fan)而笑了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)起來(lai)。西(xi)(xi)鄰(lin)(lin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)兒(er)(er)(er)(er)子(zi)(zi)以(yi)為嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)對(dui)自己有(you)(you)(you)(you)意(yi),心里(li)越發(fa)(fa)淫蕩(dang)。嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)指(zhi)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)指(zhi)墻底,笑著爬下樹去(qu)(qu)(qu)。西(xi)(xi)鄰(lin)(lin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)兒(er)(er)(er)(er)子(zi)(zi)以(yi)為是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)指(zhi)示約會(hui)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)地方(fang),高(gao)興極了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。天一(yi)(yi)黑就(jiu)(jiu)(jiu)去(qu)(qu)(qu)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)那墻腳下,嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)果然在(zai)(zai)那里(li)。撲上(shang)去(qu)(qu)(qu)奸淫她(ta)(ta)(ta),下部像是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)錐子(zi)(zi)扎了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),一(yi)(yi)直(zhi)(zhi)痛到(dao)(dao)(dao)心里(li),大(da)聲號叫著倒在(zai)(zai)地上(shang)。仔細(xi)一(yi)(yi)看(kan)并不(bu)(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning),而是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)根枯木(mu)躺(tang)在(zai)(zai)墻邊(bian),所(suo)交接的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)原(yuan)來(lai)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)被雨水淋出來(lai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)窟窿。鄰(lin)(lin)家(jia)父(fu)親聽到(dao)(dao)(dao)號叫聲,急忙(mang)跑出來(lai)查問(wen),只(zhi)(zhi)(zhi)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)呻吟著卻(que)不(bu)(bu)(bu)(bu)說(shuo)話(hua)。妻子(zi)(zi)來(lai)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),才告(gao)訴她(ta)(ta)(ta)實情。點著燈火照(zhao)照(zhao)那個(ge)(ge)孔(kong)洞,只(zhi)(zhi)(zhi)見(jian)(jian)(jian)里(li)面有(you)(you)(you)(you)只(zhi)(zhi)(zhi)大(da)蝎子(zi)(zi),像小(xiao)螃蟹(xie)那樣大(da)。鄰(lin)(lin)家(jia)父(fu)親劈碎了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)木(mu)頭(tou)捉住(zhu)(zhu)蝎子(zi)(zi)弄(nong)死(si)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),把兒(er)(er)(er)(er)子(zi)(zi)背回家(jia)里(li),半夜(ye)就(jiu)(jiu)(jiu)死(si)去(qu)(qu)(qu)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。這(zhe)家(jia)鄰(lin)(lin)居(ju)就(jiu)(jiu)(jiu)狀告(gao)了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)王生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng),揭發(fa)(fa)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)妖邪怪異(yi)。縣官一(yi)(yi)向(xiang)敬慕王生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)才學(xue),深知他(ta)(ta)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)個(ge)(ge)忠厚老實的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)書(shu)生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng),認為西(xi)(xi)鄰(lin)(lin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)老頭(tou)兒(er)(er)(er)(er)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)誣告(gao),要對(dui)他(ta)(ta)加以(yi)責打。王生(sheng)(sheng)(sheng)(sheng)給求情免除,就(jiu)(jiu)(jiu)釋(shi)放了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)鄰(lin)(lin)居(ju)回家(jia)。母(mu)(mu)(mu)親對(dui)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)說(shuo):“癡傻(sha)輕狂到(dao)(dao)(dao)這(zhe)般,早就(jiu)(jiu)(jiu)知道過(guo)(guo)(guo)(guo)分的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)高(gao)興隱(yin)伏著憂(you)愁(chou)啊。多虧縣官神明(ming),沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)受到(dao)(dao)(dao)牽累;要是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)遇到(dao)(dao)(dao)糊涂官,一(yi)(yi)定抓了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)媳婦(fu)到(dao)(dao)(dao)公堂上(shang)質問(wen),我兒(er)(er)(er)(er)子(zi)(zi)還有(you)(you)(you)(you)什(shen)(shen)么臉面見(jian)(jian)(jian)親戚(qi)鄉鄰(lin)(lin)呢(ni)?”嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)神情嚴(yan)肅起來(lai),發(fa)(fa)誓不(bu)(bu)(bu)(bu)再笑了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)。母(mu)(mu)(mu)親說(shuo):“人(ren)沒(mei)(mei)(mei)(mei)(mei)有(you)(you)(you)(you)不(bu)(bu)(bu)(bu)笑的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),只(zhi)(zhi)(zhi)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)得要看(kan)時(shi)(shi)候。”可(ke)(ke)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嬰(ying)(ying)(ying)寧(ning)(ning)(ning)(ning)從此竟不(bu)(bu)(bu)(bu)再笑了(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le)(le),即使故意(yi)逗她(ta)(ta)(ta),也(ye)始終不(bu)(bu)(bu)(bu)笑;可(ke)(ke)是(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)整天也(ye)未曾(ceng)有(you)(you)(you)(you)過(guo)(guo)(guo)(guo)憂(you)愁(chou)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)臉色(se)。
一天晚(wan)上,嬰(ying)寧(ning)(ning)對著王(wang)子(zi)服流(liu)下(xia)(xia)了(le)(le)(le)(le)眼淚。王(wang)生(sheng)覺得(de)很(hen)奇怪。嬰(ying)寧(ning)(ning)哽咽著說(shuo)(shuo):“從前因為相處的(de)(de)(de)日子(zi)短,說(shuo)(shuo)出來(lai)(lai)恐怕(pa)惹得(de)你(ni)驚怪。如今(jin)看出婆婆和(he)(he)你(ni),都很(hen)疼(teng)愛我(wo)沒(mei)有(you)(you)別的(de)(de)(de)想法,照(zhao)直(zhi)(zhi)告訴你(ni)們也許(xu)沒(mei)有(you)(you)妨(fang)礙吧?我(wo)本是狐(hu)貍(li)生(sheng)的(de)(de)(de)。母親(qin)臨走時,將我(wo)托付給鬼母,相依為命十(shi)多(duo)年(nian)(nian),才有(you)(you)今(jin)天。我(wo)又沒(mei)有(you)(you)兄弟(di),所(suo)能依靠(kao)的(de)(de)(de)只(zhi)有(you)(you)你(ni)。老母親(qin)孤寂地(di)(di)長眠在(zai)山邊,沒(mei)有(you)(you)人(ren)可憐她把尸骨與(yu)父(fu)親(qin)合(he)葬,在(zai)九泉之下(xia)(xia)常(chang)(chang)為這(zhe)事悲傷難過(guo)。你(ni)要是不(bu)怕(pa)麻煩和(he)(he)花錢(qian),讓地(di)(di)下(xia)(xia)的(de)(de)(de)人(ren)消除了(le)(le)(le)(le)這(zhe)個哀(ai)怨悲痛,也許(xu)能使養了(le)(le)(le)(le)女兒(er)的(de)(de)(de)人(ren)不(bu)再忍心淹死或丟棄了(le)(le)(le)(le)。”王(wang)生(sheng)答應下(xia)(xia)來(lai)(lai),可是擔(dan)(dan)心墳墓迷(mi)失(shi)在(zai)荒草(cao)里(li)。嬰(ying)寧(ning)(ning)只(zhi)是說(shuo)(shuo)不(bu)必擔(dan)(dan)心。按照(zhao)商定的(de)(de)(de)日子(zi),夫妻倆(lia)用車子(zi)裝(zhuang)著棺(guan)材去(qu)了(le)(le)(le)(le)。嬰(ying)寧(ning)(ning)在(zai)荒野雜亂的(de)(de)(de)灌木叢中(zhong),指出了(le)(le)(le)(le)墳墓的(de)(de)(de)所(suo)在(zai),果然掘(jue)到(dao)(dao)了(le)(le)(le)(le)老婦人(ren)的(de)(de)(de)尸首,皮膚(fu)還仍然完好。嬰(ying)寧(ning)(ning)撫(fu)著痛哭了(le)(le)(le)(le)一場。抬進棺(guan)材運(yun)回來(lai)(lai),找(zhao)到(dao)(dao)秦氏(shi)的(de)(de)(de)墳墓合(he)葬在(zai)一起了(le)(le)(le)(le)。這(zhe)天夜里(li),王(wang)生(sheng)夢見老婦人(ren)前來(lai)(lai)道謝,醒來(lai)(lai)后就(jiu)向嬰(ying)寧(ning)(ning)說(shuo)(shuo)了(le)(le)(le)(le)。嬰(ying)寧(ning)(ning)說(shuo)(shuo):“我(wo)在(zai)夜里(li)見到(dao)(dao)她了(le)(le)(le)(le),囑咐(fu)不(bu)要驚動你(ni)呢。”王(wang)生(sheng)埋怨不(bu)挽留住老婦人(ren)。嬰(ying)寧(ning)(ning)說(shuo)(shuo):“她是鬼。活人(ren)多(duo)的(de)(de)(de)地(di)(di)方,陽氣旺盛,怎么能長住下(xia)(xia)去(qu)呢?”王(wang)生(sheng)又問起小榮(rong),嬰(ying)寧(ning)(ning)說(shuo)(shuo):“也是狐(hu)貍(li),最聰(cong)明(ming)狡黠了(le)(le)(le)(le),狐(hu)母留下(xia)(xia)她來(lai)(lai)照(zhao)顧我(wo),經(jing)常(chang)(chang)弄食(shi)物來(lai)(lai)喂我(wo),所(suo)以(yi)很(hen)感(gan)激心里(li)一直(zhi)(zhi)掛念著她。昨晚(wan)問了(le)(le)(le)(le)母親(qin),說(shuo)(shuo)是已經(jing)出嫁了(le)(le)(le)(le)。”從此每年(nian)(nian)到(dao)(dao)了(le)(le)(le)(le)寒(han)食(shi)節(jie),夫妻倆(lia)就(jiu)到(dao)(dao)秦氏(shi)墳地(di)(di)上,拜(bai)祭掃墓年(nian)(nian)年(nian)(nian)不(bu)斷。嬰(ying)寧(ning)(ning)過(guo)了(le)(le)(le)(le)一年(nian)(nian)生(sheng)了(le)(le)(le)(le)個兒(er)子(zi)。這(zhe)孩子(zi)在(zai)懷抱里(li),就(jiu)不(bu)怕(pa)陌生(sheng)人(ren),見了(le)(le)(le)(le)人(ren)就(jiu)笑(xiao),也很(hen)有(you)(you)母親(qin)那種風(feng)度。
異史氏說:“看她沒完沒了地憨笑,好像是(shi)(shi)完全沒有心(xin)肝的(de)(de)人(ren)。可是(shi)(shi)墻腳下的(de)(de)惡作(zuo)劇,她的(de)(de)聰明機智誰能比(bi)得上呢。至于凄切懷戀鬼母,笑反而變為哭。我嬰(ying)寧(ning)近乎是(shi)(shi)用笑來(lai)隱(yin)藏自己的(de)(de)人(ren)了。私下聽人(ren)說山里有一(yi)種草(cao),名叫(jiao)“笑矣乎”,聞一(yi)聞它就會笑得無(wu)法(fa)停下。在房子(zi)里種上這一(yi)種,那么合歡花和忘憂草(cao),都不美了;至于解語花,更(geng)嫌她故作(zuo)姿態啊。”
在清代(dai)前(qian)期,以(yi)(yi)才子佳人和市井家庭生(sheng)活為題材的(de)(de)(de)(de)小(xiao)說(shuo)空前(qian)盛行,小(xiao)說(shuo)家的(de)(de)(de)(de)審(shen)美(mei)趣味從歷史故事(shi)(shi)和神魔世界更多地(di)轉向了現實(shi)社(she)會(hui);蒲松齡(ling)生(sheng)在明清易代(dai)的(de)(de)(de)(de)亂世,從青年(nian)時期便熱(re)衷于記述神仙(xian)(xian)鬼(gui)怪等奇聞異(yi)事(shi)(shi),他(ta)把黑(hei)暗的(de)(de)(de)(de)社(she)會(hui)現實(shi)與個人遭遇的(de)(de)(de)(de)坎坷造(zao)成的(de)(de)(de)(de)“孤憤”、“狂(kuang)癡(chi)”的(de)(de)(de)(de)人生(sheng)態(tai)度(du)融入了作(zuo)品中(zhong),收(shou)集民(min)間(jian)(jian)傳說(shuo)、以(yi)(yi)野史佚聞為創(chuang)作(zuo)憑借,融入自己(ji)的(de)(de)(de)(de)個性(xing)(xing)創(chuang)造(zao)加(jia)(jia)工,于康熙十八年(nian)(1679)將已有篇(pian)章結(jie)集為《聊(liao)齋志異(yi)》;《嬰寧》以(yi)(yi)清初的(de)(de)(de)(de)山東地(di)區為創(chuang)作(zuo)背(bei)景,蒲松齡(ling)在民(min)間(jian)(jian)崇信(xin)靈異(yi)動物(wu)的(de)(de)(de)(de)基礎上,以(yi)(yi)文(wen)學的(de)(de)(de)(de)手法對民(min)俗(su)加(jia)(jia)工改造(zao),增加(jia)(jia)了狐仙(xian)(xian)的(de)(de)(de)(de)人性(xing)(xing)魅(mei)力;通過(guo)對神仙(xian)(xian)鬼(gui)怪常態(tai)性(xing)(xing)的(de)(de)(de)(de)民(min)情風習作(zuo)原生(sheng)態(tai)的(de)(de)(de)(de)描寫,對中(zhong)國(guo)舊的(de)(de)(de)(de)封建制度(du)、封建文(wen)化(hua)中(zhong)的(de)(de)(de)(de)落后(hou)、迂(yu)腐(fu)、畸形以(yi)(yi)至病態(tai)的(de)(de)(de)(de)一面進行了批判性(xing)(xing)的(de)(de)(de)(de)展示和抨擊。
蒲松齡(ling)(1640~1715),字留仙,又字劍臣,別號柳(liu)泉居(ju)士,世(shi)稱聊(liao)齋(zhai)先(xian)生(sheng)(sheng),清代文學(xue)家,淄(zi)川(今山東淄(zi)博)人。他自幼聰慧(hui)好學(xue),但后來(lai)卻屢應省試不(bu)第,為生(sheng)(sheng)活所迫,除了做(zuo)知縣幕賓之外(wai),還做(zuo)塾師(shi)將近(jin)40年。蒲松齡(ling)畢一生(sheng)(sheng)精力完成(cheng)文言短篇(pian)小說作(zuo)品集《聊(liao)齋(zhai)志異(yi)》,還有大量(liang)詩文、戲劇、俚曲(qu)以及有關(guan)農業、醫藥方(fang)面的著述(shu)存世(shi)。
主題
嬰寧是蒲松齡著意渲染(ran)的(de)(de)寧馨兒。仿佛笑(xiao)(xiao)(xiao)神似地(di),以歡樂的(de)(de)笑(xiao)(xiao)(xiao)對待慘淡的(de)(de)人(ren)(ren)世(shi),以咤咤叱叱應付(fu)世(shi)俗的(de)(de)紛紜(yun)。這(zhe)不(bu)僅是對于(yu)(yu)美(mei)的(de)(de)頌歌,也當然地(di)是對于(yu)(yu)“子夜熒(ying)熒(ying)”濃黑(hei)悲涼(liang)社會的(de)(de)否定。嬰寧一(yi)方面出(chu)生(sheng)于(yu)(yu)幽(you)谷,受育于(yu)(yu)鬼(gui)狐,不(bu)審三從,不(bu)知四(si)德,無(wu)(wu)視(shi)長幼之序,不(bu)用進退之儀,用笑(xiao)(xiao)(xiao)聲蔑(mie)視(shi)一(yi)切(qie),用笑(xiao)(xiao)(xiao)聲動搖一(yi)切(qie);一(yi)方面出(chu)嫁(jia)于(yu)(yu)人(ren)(ren)間,依從文士(shi),既(ji)畏獄訟之酷(ku),又(you)恪守男女大防的(de)(de)封(feng)建道德,輕施顰笑(xiao)(xiao)(xiao),嚴懲(cheng)意淫。她是無(wu)(wu)法跳出(chu)當時社會環境的(de)(de),既(ji)有所突破又(you)無(wu)(wu)法脫離的(de)(de)真正的(de)(de)美(mei)人(ren)(ren)。她獨居幽(you)谷,披蘿帶荔(li),仍然拂(fu)不(bu)去(qu)社會中爾(er)虞我(wo)詐(zha)的(de)(de)塵埃,不(bu)得不(bu)罩上“笑(xiao)(xiao)(xiao)”的(de)(de)面紗(sha),這(zhe)可見社會摧殘人(ren)(ren)性的(de)(de)力量是多(duo)么無(wu)(wu)孔不(bu)入,多(duo)么強大。
嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)不(bu)僅是(shi)(shi)位(wei)天真可愛的(de)(de)(de)少女(nv)(nv),更是(shi)(shi)一(yi)位(wei)孝(xiao)(xiao)女(nv)(nv),更是(shi)(shi)一(yi)位(wei)想(xiang)能(neng)以(yi)女(nv)(nv)代男(nan)完(wan)成(cheng)母(mu)(mu)愿的(de)(de)(de)奇女(nv)(nv)子。嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)對(dui)丈夫的(de)(de)(de)哽(geng)咽陳(chen)詞(ci)實際(ji)上是(shi)(shi)哈姆雷特式震撼人(ren)心(xin)的(de)(de)(de)內(nei)心(xin)獨白。嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)身為狐仙之女(nv)(nv),卻生(sheng)受父母(mu)(mu)的(de)(de)(de)遺(yi)棄,長承山村(cun)雨露,完(wan)全是(shi)(shi)底(di)層農(nong)民(min)(min)的(de)(de)(de)凄苦無靠生(sheng)涯。鬼(gui)母(mu)(mu)收留(liu),正是(shi)(shi)相(xiang)濡以(yi)沫的(de)(de)(de)農(nong)民(min)(min)同情心(xin)的(de)(de)(de)表現。正是(shi)(shi)這一(yi)點孝(xiao)(xiao)情,成(cheng)為嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)一(yi)切言行(xing)的(de)(de)(de)指南。應指出,嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)生(sheng)于幽谷,實是(shi)(shi)農(nong)民(min)(min)的(de)(de)(de)兒女(nv)(nv),她的(de)(de)(de)報恩孝(xiao)(xiao)道不(bu)是(shi)(shi)封建士大夫所提(ti)倡的(de)(de)(de)“忠孝(xiao)(xiao)不(bu)能(neng)兩(liang)全”忠高于孝(xiao)(xiao)的(de)(de)(de)孝(xiao)(xiao)道,而是(shi)(shi)農(nong)民(min)(min)的(de)(de)(de)“養(yang)兒防老(lao)”理(li)(li)想(xiang)的(de)(de)(de)孝(xiao)(xiao)道。農(nong)民(min)(min)身處窮(qiong)僻尤(you)其重視勞力,嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)想(xiang)以(yi)弱(ruo)女(nv)(nv)代男(nan)的(de)(de)(de)理(li)(li)想(xiang)正是(shi)(shi)當(dang)時農(nong)民(min)(min),特別是(shi)(shi)勞動婦女(nv)(nv)理(li)(li)想(xiang)的(de)(de)(de)體現,也正是(shi)(shi)對(dui)當(dang)時農(nong)村(cun)中迫(po)于生(sheng)計溺棄女(nv)(nv)嬰(ying)的(de)(de)(de)批(pi)判。
表(biao)層的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)喜劇(ju)(ju)色彩和(he)內在(zai)(zai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)悲(bei)劇(ju)(ju)情(qing)(qing)味,使這(zhe)篇(pian)短篇(pian)小(xiao)說(shuo)(shuo)跨(kua)在(zai)(zai)了(le)(le)喜劇(ju)(ju)與(yu)悲(bei)劇(ju)(ju)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)邊(bian)緣(yuan),成(cheng)為(wei)女(nv)(nv)性(xing)(xing)命運和(he)人(ren)(ren)類困境(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一個(ge)(ge)絕妙(miao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象征。小(xiao)說(shuo)(shuo)寫(xie)嬰(ying)(ying)寧(ning)由(you)(you)無時不(bu)(bu)笑(xiao)(xiao)到“雖故(gu)逗亦(yi)不(bu)(bu)復笑(xiao)(xiao)”性(xing)(xing)格的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)轉變(bian)(bian),在(zai)(zai)很大程度上(shang)代表(biao)了(le)(le)作(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一種飽經世(shi)(shi)(shi)事挫磨(mo)產生(sheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)謹(jin)慎處世(shi)(shi)(shi)和(he)超(chao)然于(yu)(yu)世(shi)(shi)(shi)俗(su)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)態(tai)度。在(zai)(zai)作(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)看(kan)來(lai),世(shi)(shi)(shi)事難測(ce),人(ren)(ren)葆其(qi)天真,卻不(bu)(bu)可(ke)以一任其(qi)天真,女(nv)(nv)性(xing)(xing)尤應(ying)如此。這(zhe)是(shi)(shi)(shi)作(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)人(ren)(ren)生(sheng)理(li)(li)想(xiang)與(yu)現實可(ke)能(neng)(neng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)折(zhe)衷,是(shi)(shi)(shi)他人(ren)(ren)情(qing)(qing)練達之(zhi)(zhi)見。蒲氏對(dui)(dui)嬰(ying)(ying)寧(ning)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)笑(xiao)(xiao)這(zhe)種贊(zan)美態(tai)度在(zai)(zai)潛意(yi)(yi)識(shi)上(shang)也許帶(dai)有男子賞(shang)玩女(nv)(nv)性(xing)(xing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)嫌疑(yi),但其(qi)根本還是(shi)(shi)(shi)對(dui)(dui)人(ren)(ren)之(zhi)(zhi)個(ge)(ge)性(xing)(xing)生(sheng)而(er)(er)(er)(er)自由(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)肯定。而(er)(er)(er)(er)世(shi)(shi)(shi)事紛擾,人(ren)(ren)生(sheng)多忌多艱,女(nv)(nv)子的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)處境(jing)則尤為(wei)難堪,即以“笑(xiao)(xiao)”而(er)(er)(er)(er)言,充其(qi)量只(zhi)能(neng)(neng)“有時而(er)(er)(er)(er)笑(xiao)(xiao)”。他使嬰(ying)(ying)寧(ning)不(bu)(bu)得不(bu)(bu)成(cheng)為(wei)“全(quan)人(ren)(ren)”,更多地出(chu)于(yu)(yu)現實生(sheng)活(huo)得失利害(hai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)考量,反(fan)映了(le)(le)情(qing)(qing)感與(yu)理(li)(li)智(zhi)、理(li)(li)想(xiang)與(yu)現實的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)巨大矛盾。《嬰(ying)(ying)寧(ning)》表(biao)現在(zai)(zai)封建禮教和(he)復雜(za)社(she)會(hui)(hui)(hui)環境(jing)中的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)處世(shi)(shi)(shi)原則傾向(xiang)不(bu)(bu)妨說(shuo)(shuo)是(shi)(shi)(shi)趨向(xiang)入世(shi)(shi)(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)。其(qi)價(jia)值根本上(shang)在(zai)(zai)于(yu)(yu)寫(xie)出(chu)了(le)(le)舊時一個(ge)(ge)少女(nv)(nv)生(sheng)世(shi)(shi)(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)歡樂與(yu)苦辛,寫(xie)出(chu)了(le)(le)作(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)基于(yu)(yu)儒、道等傳(chuan)統思想(xiang)和(he)實際生(sheng)活(huo)經驗對(dui)(dui)社(she)會(hui)(hui)(hui)人(ren)(ren)生(sheng)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)獨特(te)理(li)(li)解(jie)。就作(zuo)(zuo)者(zhe)(zhe)用意(yi)(yi)和(he)作(zuo)(zuo)品主旨,這(zhe)篇(pian)小(xiao)說(shuo)(shuo)是(shi)(shi)(shi)關于(yu)(yu)人(ren)(ren)類、特(te)別是(shi)(shi)(shi)人(ren)(ren)類女(nv)(nv)性(xing)(xing)社(she)會(hui)(hui)(hui)生(sheng)活(huo)困境(jing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)一個(ge)(ge)象征。對(dui)(dui)于(yu)(yu)嬰(ying)(ying)寧(ning)而(er)(er)(er)(er)言,愛(ai)情(qing)(qing)和(he)婚姻只(zhi)是(shi)(shi)(shi)她(ta)步(bu)入家庭和(he)社(she)會(hui)(hui)(hui)生(sheng)活(huo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)必由(you)(you)之(zhi)(zhi)路,是(shi)(shi)(shi)她(ta)脫(tuo)離言笑(xiao)(xiao)由(you)(you)心(xin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)自在(zai)(zai)狀態(tai)進(jin)(jin)入人(ren)(ren)世(shi)(shi)(shi)生(sheng)活(huo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)儀式。正是(shi)(shi)(shi)經過愛(ai)情(qing)(qing)、婚姻進(jin)(jin)而(er)(er)(er)(er)家庭社(she)會(hui)(hui)(hui)生(sheng)活(huo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)歷(li)煉(lian)挫磨(mo),嬰(ying)(ying)寧(ning)由(you)(you)一個(ge)(ge)混(hun)沌未開、率性(xing)(xing)自然的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)少女(nv)(nv),一變(bian)(bian)成(cheng)為(wei)心(xin)存至性(xing)(xing)、態(tai)度莊(zhuang)肅、無笑(xiao)(xiao)無戚、從容應(ying)世(shi)(shi)(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)少婦。這(zhe)個(ge)(ge)帶(dai)挫折(zhe)性(xing)(xing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)變(bian)(bian)化,是(shi)(shi)(shi)人(ren)(ren)類社(she)會(hui)(hui)(hui)理(li)(li)想(xiang)純真與(yu)現實庸俗(su)沖突(tu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)普(pu)遍永(yong)久(jiu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象征。這(zhe)篇(pian)作(zuo)(zuo)品不(bu)(bu)僅是(shi)(shi)(shi)有女(nv)(nv)性(xing)(xing)解(jie)放的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)意(yi)(yi)義,而(er)(er)(er)(er)且是(shi)(shi)(shi)關于(yu)(yu)整個(ge)(ge)人(ren)(ren)類永(yong)遠需要(yao)協調并為(wei)之(zhi)(zhi)付(fu)出(chu)沉重代價(jia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)個(ge)(ge)性(xing)(xing)與(yu)群體(ti)沖突(tu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)象征。
手法
《嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)》篇(pian)里,作(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)著(zhu)力刻畫的(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)女主角的(de)(de)(de)(de)外貌(mao)美(mei)和愛花(hua)、愛笑(xiao)以(yi)及純(chun)真得(de)(de)近乎癡憨的(de)(de)(de)(de)性格(ge)特點(dian)。嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)一登場(chang),作(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)就以(yi)十分傳神的(de)(de)(de)(de)筆法(fa)(fa),勾勒出她(ta)不(bu)同(tong)凡俗的(de)(de)(de)(de)形象(xiang):她(ta)“容華絕代”,手拈梅花(hua),姍姍行走在上(shang)元節(jie)的(de)(de)(de)(de)郊野;當她(ta)發現王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)死死盯住自己的(de)(de)(de)(de)目(mu)光后(hou),“顧婢曰:‘個兒郎目(mu)灼(zhuo)(zhuo)(zhuo)灼(zhuo)(zhuo)(zhuo)似(si)賊!’遺花(hua)地上(shang),笑(xiao)語自去(qu)。”仿佛不(bu)知道王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)“目(mu)灼(zhuo)(zhuo)(zhuo)灼(zhuo)(zhuo)(zhuo)”是(shi)(shi)為己者(zhe)(zhe)(zhe),亦沒有想到(dao)此時(shi)遺花(hua)地上(shang)對一個封建社會的(de)(de)(de)(de)少女來說是(shi)(shi)“大不(bu)檢點(dian)”。開(kai)篇(pian)起勢,作(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)就以(yi)簡潔(jie)的(de)(de)(de)(de)筆觸(chu),將嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)愛花(hua)、愛笑(xiao)、美(mei)麗、純(chun)真的(de)(de)(de)(de)特點(dian)全面(mian)(mian)寫(xie)出,也(ye)可(ke)以(yi)說是(shi)(shi)對嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)形象(xiang)作(zuo)了一個鳥瞰式的(de)(de)(de)(de)勾劃。以(yi)后(hou)在較長(chang)的(de)(de)(de)(de)篇(pian)幅里,作(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)暫時(shi)放下了嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning),轉寫(xie)王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)對嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)相思。正是(shi)(shi)嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)美(mei)麗和卓犖不(bu)群的(de)(de)(de)(de)風姿,才使得(de)(de)王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)“忽忽若迷”,所以(yi),此處極(ji)力渲染王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)的(de)(de)(de)(de)相思之(zhi)情,一方面(mian)(mian)是(shi)(shi)為以(yi)后(hou)情節(jie)的(de)(de)(de)(de)發展(王(wang)(wang)子(zi)服(fu)(fu)到(dao)西山中尋找嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning))“蓄勢”,另一方面(mian)(mian)也(ye)是(shi)(shi)對嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)虛寫(xie),字(zi)里行間都能讓(rang)讀者(zhe)(zhe)(zhe)感(gan)覺(jue)到(dao)嬰(ying)(ying)寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)存(cun)在。就象(xiang)高明的(de)(de)(de)(de)畫家善(shan)于(yu)“經營空白”一樣,作(zuo)者(zhe)(zhe)(zhe)此處的(de)(de)(de)(de)虛寫(xie)手法(fa)(fa)是(shi)(shi)運(yun)用得(de)(de)非(fei)常巧妙的(de)(de)(de)(de)。
在(zai)《嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)》篇(pian)里(li),蒲(pu)松(song)齡也同(tong)時表現(xian)嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)作(zuo)為(wei)(wei)狐精的神(shen)(shen)(shen)異特點。為(wei)(wei)表現(xian)這種神(shen)(shen)(shen)異性,作(zuo)者在(zai)情節(jie)的縱向安排上(shang)也作(zuo)了(le)(le)匠心經營。小說以王子(zi)服(fu)見嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)、想(xiang)嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)、找(zhao)嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)、重會嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)、帶回嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)與之成(cheng)婚作(zuo)為(wei)(wei)情節(jie)縱向開展的線索,但又遲(chi)遲(chi)不點明嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)是個(ge)(ge)什(shen)么人(ren)。而(er)是步(bu)步(bu)制造疑(yi)云,層(ceng)層(ceng)設(she)置懸念,使嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)在(zai)作(zuo)者布置的疑(yi)云迷霧中呈(cheng)現(xian)出(chu)神(shen)(shen)(shen)秘莫測的特點。王子(zi)服(fu)在(zai)上(shang)元節(jie)的郊(jiao)野(ye)見了(le)(le)嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)一(yi)面,愛上(shang)了(le)(le)這位姑娘,根據吳生的分析,找(zhao)到她應是不難的。但吳生“探訪(fang)既窮,并無蹤緒”,故事一(yi)開始就(jiu)設(she)置了(le)(le)一(yi)個(ge)(ge)懸念,為(wei)(wei)嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)涂上(shang)了(le)(le)一(yi)層(ceng)神(shen)(shen)(shen)秘的色彩。吳生認(ren)真探訪(fang)而(er)不得(de)(de),后來隨口撒了(le)(le)一(yi)個(ge)(ge)大謊(huang),王子(zi)服(fu)卻按照這謊(huang)言(yan)把嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)找(zhao)到了(le)(le),此(ci)處作(zuo)者設(she)置了(le)(le)一(yi)個(ge)(ge)更大的懸念,嬰(ying)寧(ning)(ning)(ning)愈加顯得(de)(de)神(shen)(shen)(shen)秘了(le)(le)。
王(wang)子(zi)(zi)服(fu)按照吳生的(de)(de)(de)(de)(de)(de)謊(huang)言在(zai)(zai)西南(nan)山中(zhong)(zhong)找到嬰寧(ning)(ning)后,作(zuo)(zuo)者便(bian)濃墨重彩而(er)(er)(er)(er)又(you)極有層次地對嬰寧(ning)(ning)愛(ai)(ai)花(hua)(hua)(hua)、愛(ai)(ai)笑(xiao)、純真的(de)(de)(de)(de)(de)(de)性格特(te)點(dian)作(zuo)(zuo)了(le)(le)多方面(mian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)刻畫。首先隨著王(wang)子(zi)(zi)服(fu)觀察點(dian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)變化(hua),對嬰寧(ning)(ning)家中(zhong)(zhong)之花(hua)(hua)(hua)作(zuo)(zuo)了(le)(le)多角度的(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)寫(xie),以(yi)繁(fan)花(hua)(hua)(hua)異卉映襯嬰寧(ning)(ning)如花(hua)(hua)(hua)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)容貌,純真的(de)(de)(de)(de)(de)(de)心(xin)靈,并借以(yi)側(ce)寫(xie)主人(ren)(ren)公(gong)愛(ai)(ai)花(hua)(hua)(hua)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)性格特(te)點(dian)。其間,作(zuo)(zuo)者又(you)點(dian)出嬰寧(ning)(ning)“由東而(er)(er)(er)(er)西,執杏花(hua)(hua)(hua)一朵,俯首自(zi)簪”,這就(jiu)(jiu)將(jiang)人(ren)(ren)和花(hua)(hua)(hua)作(zuo)(zuo)了(le)(le)有形(xing)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)聯系,完(wan)全(quan)消除了(le)(le)寫(xie)花(hua)(hua)(hua)與寫(xie)人(ren)(ren)之間的(de)(de)(de)(de)(de)(de)界隔(ge)。在(zai)(zai)王(wang)子(zi)(zi)服(fu)與嬰寧(ning)(ning)相見(jian)(jian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)場(chang)面(mian)里,作(zuo)(zuo)者又(you)對嬰寧(ning)(ning)性格的(de)(de)(de)(de)(de)(de)另一側(ce)面(mian)——愛(ai)(ai)笑(xiao),作(zuo)(zuo)了(le)(le)淋漓盡致的(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)寫(xie):嬰寧(ning)(ning)人(ren)(ren)未到而(er)(er)(er)(er)笑(xiao)聲先聞,在(zai)(zai)相見(jian)(jian)過程中(zhong)(zhong),她時(shi)(shi)而(er)(er)(er)(er)“嗤(chi)嗤(chi)笑(xiao)不已”,時(shi)(shi)而(er)(er)(er)(er)“笑(xiao)不可遏”,受到母親(qin)斥責后“忍笑(xiao)而(er)(er)(er)(er)立”,但(dan)轉(zhuan)瞬“復笑(xiao)不可仰視(shi)”。這一系列(lie)關于笑(xiao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)寫(xie),聲態并作(zuo)(zuo),使(shi)嬰寧(ning)(ning)愛(ai)(ai)笑(xiao)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)性格得到了(le)(le)最為集中(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)表現。在(zai)(zai)這一場(chang)面(mian)中(zhong)(zhong),作(zuo)(zuo)者雖(sui)重點(dian)寫(xie)嬰寧(ning)(ning)愛(ai)(ai)笑(xiao),但(dan)并沒有拋開她愛(ai)(ai)花(hua)(hua)(hua)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)特(te)點(dian),插寫(xie)了(le)(le)一句“(嬰寧(ning)(ning))顧婢曰:‘視(shi)碧桃(tao)開未?’”這就(jiu)(jiu)使(shi)嬰寧(ning)(ning)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)形(xing)象保持了(le)(le)完(wan)整性,立體性,同時(shi)(shi)也將(jiang)前面(mian)對花(hua)(hua)(hua)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)描(miao)寫(xie)與此處(chu)相見(jian)(jian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)場(chang)面(mian)勾連了(le)(le)起來。
《嬰(ying)寧(ning)》篇是明(ming)顯(xian)地(di)(di)以人(ren)物(wu)刻畫(hua)(hua)(hua)為(wei)(wei)主,為(wei)(wei)了(le)在(zai)較(jiao)大的(de)(de)(de)(de)描寫空間里刻畫(hua)(hua)(hua)人(ren)物(wu),作者(zhe)(zhe)(zhe)在(zai)情(qing)(qing)節(jie)的(de)(de)(de)(de)縱向(xiang)(xiang)開展中不(bu)時地(di)(di)作較(jiao)大幅度的(de)(de)(de)(de)橫(heng)向(xiang)(xiang)擴(kuo)展。例如嬰(ying)寧(ning)之母秦(qin)媼在(zai)與(yu)王(wang)子服談話(hua)時,逐漸說(shuo)到(dao)(dao)嬰(ying)、王(wang)的(de)(de)(de)(de)婚姻(yin)之事(shi),秦(qin)媼說(shuo):“如甥才貌,何十(shi)七歲猶(you)未聘?嬰(ying)寧(ning)亦(yi)無姑(gu)家(jia),極相匹敵”。讀(du)到(dao)(dao)此(ci)處,讀(du)者(zhe)(zhe)(zhe)滿以為(wei)(wei)秦(qin)媼會讓王(wang)子服將(jiang)(jiang)嬰(ying)寧(ning)帶回成婚,一般作者(zhe)(zhe)(zhe)寫到(dao)(dao)此(ci)處也(ye)會乘勢將(jiang)(jiang)情(qing)(qing)節(jie)的(de)(de)(de)(de)發(fa)展引(yin)導到(dao)(dao)偕歸、成婚上去。但蒲松齡在(zai)“偕歸”這(zhe)(zhe)(zhe)一情(qing)(qing)節(jie)的(de)(de)(de)(de)出現已呈必然(ran)之勢時,卻(que)不(bu)急于情(qing)(qing)節(jie)的(de)(de)(de)(de)縱向(xiang)(xiang)推(tui)(tui)進,他讓秦(qin)媼接著說(shuo)出“惜有內親之嫌(xian)”一句話(hua),將(jiang)(jiang)“偕歸”一事(shi)輕輕蕩開,又(you)借秦(qin)媼說(shuo)的(de)(de)(de)(de)“舍后有小園,可供(gong)消遣”的(de)(de)(de)(de)話(hua),引(yin)出了(le)王(wang)生、嬰(ying)寧(ning)園中共話(hua)這(zhe)(zhe)(zhe)一極為(wei)(wei)精(jing)彩的(de)(de)(de)(de)場面(mian),情(qing)(qing)節(jie)發(fa)展的(de)(de)(de)(de)趨勢毫無痕跡地(di)(di)由縱向(xiang)(xiang)推(tui)(tui)進改(gai)變為(wei)(wei)橫(heng)的(de)(de)(de)(de)擴(kuo)展,為(wei)(wei)刻畫(hua)(hua)(hua)嬰(ying)寧(ning)的(de)(de)(de)(de)純真(zhen)性格創造了(le)較(jiao)為(wei)(wei)廣闊的(de)(de)(de)(de)描寫空間。這(zhe)(zhe)(zhe)就把短(duan)篇小說(shuo)傳統的(de)(de)(de)(de)情(qing)(qing)節(jie)結構(gou)(gou)的(de)(de)(de)(de)格局打破了(le),而確立了(le)縱向(xiang)(xiang)推(tui)(tui)進與(yu)橫(heng)向(xiang)(xiang)擴(kuo)展緊密結合的(de)(de)(de)(de)新的(de)(de)(de)(de)情(qing)(qing)節(jie)結構(gou)(gou)的(de)(de)(de)(de)格局。而這(zhe)(zhe)(zhe),正是作者(zhe)(zhe)(zhe)將(jiang)(jiang)人(ren)物(wu)放(fang)在(zai)藝術構(gou)(gou)思的(de)(de)(de)(de)核心(xin)地(di)(di)位的(de)(de)(de)(de)結果(guo)。
在王(wang)子(zi)(zi)服與嬰寧(ning)園中共(gong)話這一(yi)場(chang)面里,作者除繼續刻畫嬰寧(ning)愛(ai)花(hua)、愛(ai)笑(xiao)的(de)(de)(de)性(xing)格外,又重點(dian)刻畫了嬰寧(ning)性(xing)格的(de)(de)(de)另一(yi)側面:近乎癡憨的(de)(de)(de)單純天真。王(wang)子(zi)(zi)服拿出上(shang)元節(jie)嬰寧(ning)遺落的(de)(de)(de)梅花(hua)示以(yi)相愛(ai)之(zhi)意,嬰寧(ning)卻(que)傻(sha)乎乎地說:“待郎行時,園中花(hua),當(dang)喚老奴來,折一(yi)巨捆負送之(zhi)。”王(wang)生(sheng)告(gao)訴她(ta)(ta):他“非愛(ai)花(hua),愛(ai)拈花(hua)之(zhi)人(ren)耳”,嬰寧(ning)竟全然不(bu)解其中的(de)(de)(de)繾綣之(zhi)情(qing),說:“葭莩之(zhi)情(qing),愛(ai)何待言。”當(dang)她(ta)(ta)得(de)知王(wang)子(zi)(zi)服所(suo)說的(de)(de)(de)是“夜(ye)共(gong)枕席”的(de)(de)(de)夫(fu)妻之(zhi)愛(ai)時,仍然了無(wu)(wu)所(suo)悟,“俯思良久,曰(yue):‘我(wo)不(bu)慣與生(sheng)人(ren)睡(shui)。’”甚至要告(gao)訴母親“大哥欲我(wo)共(gong)寢”。幾句對話,幾個細(xi)節(jie),將嬰寧(ning)如(ru)癡似憨的(de)(de)(de)性(xing)格特點(dian)刻畫得(de)栩栩如(ru)生(sheng)。至此,嬰寧(ning)愛(ai)花(hua)、愛(ai)笑(xiao)和(he)純真的(de)(de)(de)性(xing)格特點(dian)已(yi)無(wu)(wu)比鮮(xian)明,以(yi)后(hou)雖又多次寫(xie)到(dao)嬰寧(ning)的(de)(de)(de)愛(ai)花(hua)愛(ai)笑(xiao),不(bu)過是這種性(xing)格特點(dian)的(de)(de)(de)進(jin)一(yi)步加(jia)強和(he)展示而(er)已(yi)。
王(wang)子(zi)(zi)服(fu)將嬰(ying)寧領回家里后,母親驚問為(wei)誰,王(wang)生“以姨女對(dui)”。從(cong)前邊秦媼(ao)與王(wang)生姨甥(sheng)相認(ren)的(de)(de)情(qing)節(jie)看,這本(ben)是千(qian)真萬確的(de)(de)事實。但王(wang)母卻(que)斷然否認(ren):“我未有姊(zi),何以得甥(sheng)?”嬰(ying)寧說出父為(wei)秦氏(shi)后,王(wang)母又說:“我一(yi)(yi)姊(zi)適秦氏(shi),良確;然殂謝(xie)已(yi)久,那得復存?”情(qing)節(jie)發展到(dao)此(ci)處,直可說是迷(mi)霧團團,疑云陣(zhen)陣(zhen),嬰(ying)寧這個人(ren)物更讓人(ren)覺得來路不明、惝恍迷(mi)離了(le)(le)。情(qing)節(jie)的(de)(de)這種縱向(xiang)安排(pai),使嬰(ying)寧始終象(xiang)一(yi)(yi)個謎一(yi)(yi)樣(yang)費人(ren)猜詳,直至吳(wu)生追述(shu)了(le)(le)秦家姑丈與狐精的(de)(de)一(yi)(yi)段(duan)愛(ai)情(qing)史,謎底(di)(di)才完全(quan)(quan)揭開(kai)(kai)。揭開(kai)(kai)這個謎底(di)(di)之后,再回首前面的(de)(de)情(qing)節(jie),就(jiu)會發現(xian)作者對(dui)嬰(ying)寧的(de)(de)神異性還在(zai)藝(yi)術構(gou)思(si)的(de)(de)更深處進(jin)行了(le)(le)虛寫(xie)。王(wang)子(zi)(zi)服(fu)按(an)照(zhao)吳(wu)生的(de)(de)謊(huang)言在(zai)西南山中找到(dao)了(le)(le)那個“意甚修雅”的(de)(de)里落,見到(dao)了(le)(le)那個死去多年的(de)(de)姨母和寤(wu)寐思(si)服(fu)的(de)(de)嬰(ying)寧,而(er)后來吳(wu)生“往覘(zhan)其異”時,卻(que)“廬舍全(quan)(quan)無(wu)(wu),山花零落而(er)已(yi)”,王(wang)子(zi)(zi)服(fu)看到(dao)的(de)(de)一(yi)(yi)切全(quan)(quan)都無(wu)(wu)影(ying)無(wu)(wu)蹤了(le)(le)。
作者不僅(jin)通過(guo)情(qing)節縱向開展(zhan)時的(de)(de)巧妙(miao)安排和幾處虛寫,表(biao)現(xian)嬰寧(ning)(ning)作為(wei)狐精(jing)的(de)(de)神異(yi)性(xing),而且在小說(shuo)結(jie)(jie)尾處設計了(le)嬰寧(ning)(ning)懲治西鄰之子的(de)(de)奇幻情(qing)節,又在情(qing)節的(de)(de)橫向擴展(zhan)中刻畫她(ta)作為(wei)一(yi)個少女(nv)的(de)(de)純真個性(xing)。嬰寧(ning)(ning)到了(le)王(wang)家后,婆母嫌她(ta)“太憨生”,她(ta)任情(qing)恣(zi)意(yi)地懲治荒(huang)淫無禮的(de)(de)西鄰之子結(jie)(jie)果險些兒被逮質公(gong)堂,經(jing)過(guo)婆母一(yi)番封(feng)建(jian)禮教(jiao)的(de)(de)訓誡,嬰寧(ning)(ning)“矢不復笑”,天(tian)真爛漫的(de)(de)理想(xiang)性(xing)格消失了(le)。這種(zhong)性(xing)格的(de)(de)悲劇性(xing)結(jie)(jie)局雖未免使(shi)讀者惋(wan)惜,卻符合嚴酷的(de)(de)生活規律(lv)。寫出這種(zhong)性(xing)格的(de)(de)結(jie)(jie)局,表(biao)現(xian)了(le)作者對現(xian)實認識的(de)(de)深(shen)刻精(jing)微,也反映出他(ta)的(de)(de)憂憤是(shi)多么深(shen)廣。
清·點評家但明(ming)倫:此篇以(yi)笑字立(li)胎,而以(yi)花為眼,處(chu)(chu)處(chu)(chu)寫(xie)笑,即(ji)處(chu)(chu)處(chu)(chu)以(yi)花映帶(dai)之。捻(nian)梅花一(yi)(yi)枝(zhi)數(shu)語,已(yi)伏全文(wen)之脈,故(gu)文(wen)章全在提(ti)掇處(chu)(chu)得力也。以(yi)捻(nian)花笑起,以(yi)摘花不(bu)笑收,寫(xie)笑層見疊(die)出,無(wu)一(yi)(yi)意冗復(fu),無(wu)一(yi)(yi)筆雷(lei)同,不(bu)笑后復(fu)用反襯,后乃(nai)結轉(zhuan)笑字,篇法(fa)嚴密(mi)乃(nai)爾。(但評本(ben)《聊(liao)齋志(zhi)異·嬰寧(ning)評點》)
清·點評家(jia)何守(shou)奇:嬰寧憨態,一(yi)片天真(zhen),過于司花兒遠矣(yi)。我正(zheng)以其(qi)笑(xiao)為全人。