東(dong)昌卞氏(shi),業牛醫者,有女(nv)(nv)(nv)小字(zi)胭脂,才姿惠麗。父寶愛之(zhi)(zhi),欲(yu)占鳳(feng)于清門(men),而世族鄙其(qi)寒賤,不(bu)屑締盟,所以(yi)(yi)及笄未字(zi)。對戶龔姓之(zhi)(zhi)妻王(wang)氏(shi),佻脫善謔(nve),女(nv)(nv)(nv)閨中談(tan)友也(ye)。一日送(song)至門(men),見一少年過,白服裙帽(mao),豐采甚(shen)都。女(nv)(nv)(nv)意動,秋(qiu)波縈轉之(zhi)(zhi)。少年俯首趨(qu)去。去既遠,女(nv)(nv)(nv)猶(you)凝眺(tiao)。王(wang)窺其(qi)意,戲謂曰:“以(yi)(yi)娘子才貌,得配若(ruo)人,庶可無憾(han)。”女(nv)(nv)(nv)暈紅上頰,脈(mo)脈(mo)不(bu)作一語。王(wang)問:“識(shi)得此(ci)郎否?”女(nv)(nv)(nv)曰:“不(bu)識(shi)。”曰:“此(ci)南巷鄂秀才秋(qiu)隼,故孝廉之(zhi)(zhi)子。妾向與同(tong)里,故識(shi)之(zhi)(zhi),世間(jian)男子無其(qi)溫(wen)婉。近以(yi)(yi)妻服未闋(que),故衣素(su)。娘子如有意,當(dang)寄(ji)語使委(wei)冰焉。”女(nv)(nv)(nv)無語,王(wang)笑(xiao)而去。
數日無耗,女(nv)疑(yi)王氏未(wei)往,又疑(yi)宦(huan)裔不肯俯拾(shi)。邑邑徘(pai)徊(huai),漸廢(fei)飲食;縈念(nian)頗(po)苦,寢疾惙頓。王氏適來省視,研(yan)詰病(bing)由(you)。女(nv)曰:“自亦不知(zhi)。但爾日別后,漸覺不快(kuai),延命(ming)假息,朝暮人(ren)也。”王小語曰:“我(wo)家男(nan)子負販(fan)未(wei)歸,尚無人(ren)致(zhi)聲(sheng)鄂郎。芳(fang)體違(wei)和,莫(mo)非為此(ci)?”女(nv)赪顏良久。王戲曰:“果為此(ci),病(bing)已(yi)(yi)至(zhi)是,尚何顧忌?先令(ling)其夜來一(yi)聚,彼(bi)豈不肯可?”女(nv)嘆氣曰:“事至(zhi)此(ci),已(yi)(yi)不能羞。若(ruo)渠不嫌寒賤,即遣冰(bing)來,病(bing)當愈;若(ruo)私(si)約(yue),則斷(duan)斷(duan)不可!”王頷(han)之(zhi)而(er)去。
王幼時與鄰生(sheng)宿(su)(su)(su)介通,既嫁,宿(su)(su)(su)偵夫他(ta)出,輒尋舊好。是(shi)夜宿(su)(su)(su)適來,因(yin)述女(nv)(nv)言(yan)為(wei)(wei)笑,戲囑致意鄂生(sheng)。宿(su)(su)(su)久知女(nv)(nv)美,聞之(zhi)(zhi)竊喜其(qi)有(you)機可乘。欲(yu)與婦謀,又恐(kong)(kong)其(qi)妒(du),乃假無心(xin)之(zhi)(zhi)詞,問女(nv)(nv)家閨(gui)闥甚悉。次夜逾(yu)垣入(ru),直達女(nv)(nv)所,以(yi)指(zhi)叩窗(chuang)。女(nv)(nv)問:“誰(shui)何?”答曰(yue)(yue):“鄂生(sheng)。”女(nv)(nv)曰(yue)(yue):“妾(qie)所以(yi)念君(jun)(jun)者,為(wei)(wei)百年,不(bu)(bu)(bu)為(wei)(wei)一夕。郎(lang)果(guo)愛妾(qie),但當速遣冰人(ren)(ren)(ren);若言(yan)私合,不(bu)(bu)(bu)敢從命(ming)。”宿(su)(su)(su)姑(gu)諾之(zhi)(zhi),苦求一握玉腕為(wei)(wei)信。女(nv)(nv)不(bu)(bu)(bu)忍過(guo)拒,力疾啟扉(fei)。宿(su)(su)(su)遽入(ru),抱(bao)求歡(huan)。女(nv)(nv)無力撐(cheng)拒,仆地上,氣息不(bu)(bu)(bu)續(xu)。宿(su)(su)(su)急曳之(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)曰(yue)(yue):“何來惡(e)少,必非鄂郎(lang);果(guo)是(shi)鄂郎(lang),其(qi)人(ren)(ren)(ren)溫馴,知妾(qie)病由(you),當相憐恤,何遂狂暴若此!若復爾爾,便當鳴(ming)呼(hu),品行虧損,兩無所益!”宿(su)(su)(su)恐(kong)(kong)假跡敗露(lu),不(bu)(bu)(bu)敢復強,但請后(hou)會。女(nv)(nv)以(yi)親(qin)迎為(wei)(wei)期。宿(su)(su)(su)以(yi)為(wei)(wei)遠,又請。女(nv)(nv)厭糾纏,約(yue)待病愈。宿(su)(su)(su)求信物,女(nv)(nv)不(bu)(bu)(bu)許;宿(su)(su)(su)捉(zhuo)足解(jie)繡履而出。女(nv)(nv)呼(hu)之(zhi)(zhi)返,曰(yue)(yue):“身(shen)已許君(jun)(jun),復何吝惜?但恐(kong)(kong)‘畫虎成狗’,致貽(yi)污謗。今褻物已入(ru)君(jun)(jun)手,料不(bu)(bu)(bu)可反。君(jun)(jun)如負(fu)心(xin),但有(you)一死!”宿(su)(su)(su)既出,又投宿(su)(su)(su)王所。既臥,心(xin)不(bu)(bu)(bu)忘履,陰揣衣袂,竟已烏(wu)有(you)。急起篝(gou)燈,振衣冥索(suo)。詰王,不(bu)(bu)(bu)應。疑其(qi)藏匿,婦故(gu)笑以(yi)疑之(zhi)(zhi)。宿(su)(su)(su)不(bu)(bu)(bu)能隱,實以(yi)情告(gao)。言(yan)已遍燭門外,竟不(bu)(bu)(bu)可得(de)。懊(ao)恨歸寢,猶意深夜無人(ren)(ren)(ren),遺落當猶在途也。早起尋,亦復杳然。
先是(shi)巷中(zhong)有毛(mao)大(da)(da)者,游手無籍(ji)。嘗(chang)挑王(wang)氏不(bu)得(de),知宿與洽,思掩(yan)執以脅之(zhi)(zhi)。是(shi)夜過其(qi)門(men),推之(zhi)(zhi)未(wei)扃(jiong),潛入。方(fang)至(zhi)窗下(xia),踏一物,耎(ruan)若絮綿,拾視(shi)(shi),則巾(jin)裹女舄。伏聽(ting)之(zhi)(zhi),聞宿自述甚悉,喜極,抽身(shen)而(er)(er)(er)出(chu)(chu)。逾數夕,越墻入女家,門(men)戶不(bu)悉,誤詣翁(weng)(weng)舍(she)。翁(weng)(weng)窺窗見男子,察其(qi)音跡(ji),知為(wei)女來。大(da)(da)怒,操(cao)刀直出(chu)(chu)。毛(mao)大(da)(da)駭,反走。方(fang)欲攀垣,而(er)(er)(er)卞追已(yi)近,急無所逃,反身(shen)奪刃;媼起大(da)(da)呼,毛(mao)不(bu)得(de)脫,因而(er)(er)(er)殺翁(weng)(weng)。女稍痊,聞喧始起。共燭之(zhi)(zhi),翁(weng)(weng)腦裂不(bu)能言(yan),俄頃已(yi)絕。于墻下(xia)得(de)繡(xiu)履,媼視(shi)(shi)之(zhi)(zhi),胭脂物也。逼(bi)女,女哭而(er)(er)(er)實(shi)告(gao)之(zhi)(zhi);不(bu)忍(ren)貽累王(wang)氏,言(yan)鄂生之(zhi)(zhi)自至(zhi)而(er)(er)(er)已(yi)。天明訟(song)于邑。
官(guan)拘鄂(e)。鄂(e)為人謹訥,年(nian)十九歲,見人羞澀如童子。被執駭絕。上(shang)堂(tang)不(bu)能置詞,惟有戰栗。宰(zai)益(yi)信其情(qing)實,橫加梏械。生不(bu)堪痛楚,遂誣服(fu)。及解郡,敲(qiao)撲如邑。生冤氣填塞(sai),每欲與(yu)女面質;及相見,女輒詬詈,遂結(jie)舌(she)不(bu)能自伸,由是論死。經數官(guan)復(fu)訊(xun)無異。
后(hou)委濟南(nan)府復審。時吳公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)南(nan)岱守濟南(nan),一見(jian)鄂(e)生(sheng)(sheng),疑其(qi)(qi)不(bu)(bu)類殺(sha)人者(zhe)(zhe),陰使人從容私(si)問(wen)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),俾盡得(de)其(qi)(qi)詞(ci)。公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)以(yi)(yi)是益知(zhi)鄂(e)生(sheng)(sheng)冤(yuan)(yuan)(yuan)。籌思(si)數日始鞫之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。先問(wen)胭(yan)脂(zhi)(zhi):“訂約后(hou)有(you)(you)知(zhi)者(zhe)(zhe)否?”曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“無(wu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。”“遇鄂(e)生(sheng)(sheng)時別(bie)有(you)(you)人否?”亦曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“無(wu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。”乃喚(huan)生(sheng)(sheng)上(shang)(shang),溫語慰問(wen)。生(sheng)(sheng)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“曾過(guo)其(qi)(qi)門(men),但見(jian)舊鄰婦(fu)王(wang)氏(shi)同(tong)一少(shao)女(nv)(nv)出(chu)(chu)(chu),某(mou)(mou)即趨避,過(guo)此(ci)(ci)并無(wu)一言(yan)。”吳公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)叱女(nv)(nv)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“適言(yan)側無(wu)他人,何(he)(he)以(yi)(yi)有(you)(you)鄰婦(fu)也?”欲刑之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。女(nv)(nv)懼曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“雖(sui)有(you)(you)王(wang)氏(shi),與(yu)彼(bi)實(shi)無(wu)關涉。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)罷質,命(ming)拘王(wang)氏(shi)。拘到,禁不(bu)(bu)與(yu)女(nv)(nv)通,立刻(ke)出(chu)(chu)(chu)審,便問(wen)王(wang):“殺(sha)人者(zhe)(zhe)誰?”王(wang)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“不(bu)(bu)知(zhi)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)詐(zha)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“胭(yan)脂(zhi)(zhi)供(gong)(gong)(gong)殺(sha)卞(bian)某(mou)(mou)汝悉知(zhi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),何(he)(he)得(de)不(bu)(bu)招?”婦(fu)呼曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“冤(yuan)(yuan)(yuan)哉!淫(yin)婢自(zi)思(si)男子,我(wo)(wo)雖(sui)有(you)(you)媒合(he)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)言(yan),特戲之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)耳。彼(bi)自(zi)引(yin)奸夫入院(yuan),我(wo)(wo)何(he)(he)知(zhi)焉(yan)!”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)細詰之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),始述其(qi)(qi)前后(hou)相戲之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)詞(ci)。公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)呼女(nv)(nv)上(shang)(shang),怒曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“汝言(yan)彼(bi)不(bu)(bu)知(zhi)情(qing),今(jin)何(he)(he)以(yi)(yi)自(zi)供(gong)(gong)(gong)撮合(he)哉?”女(nv)(nv)流涕曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“自(zi)己(ji)(ji)不(bu)(bu)肖(xiao),致(zhi)父慘(can)死(si),訟結不(bu)(bu)知(zhi)何(he)(he)年,又(you)(you)累(lei)他人,誠不(bu)(bu)忍耳。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)問(wen)王(wang)氏(shi):“既戲后(hou),曾語何(he)(he)人?”王(wang)供(gong)(gong)(gong):“無(wu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)怒曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“夫妻在床應無(wu)不(bu)(bu)言(yan)者(zhe)(zhe),何(he)(he)得(de)云(yun)無(wu)?”王(wang)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“丈夫久客未歸。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“雖(sui)然,凡戲人者(zhe)(zhe),皆(jie)笑人之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)愚,以(yi)(yi)炫己(ji)(ji)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)慧,更不(bu)(bu)向(xiang)一人言(yan),將誰欺(qi)?”命(ming)梏十(shi)指。婦(fu)不(bu)(bu)得(de)已,實(shi)供(gong)(gong)(gong):“曾與(yu)宿(su)言(yan)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)于是釋(shi)鄂(e)拘宿(su)。宿(su)至(zhi),自(zi)供(gong)(gong)(gong):“不(bu)(bu)知(zhi)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“宿(su)妓者(zhe)(zhe)必非(fei)良士(shi)!”嚴械(xie)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。宿(su)供(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“賺女(nv)(nv)是真(zhen)。自(zi)失履(lv)后(hou),未敢復往(wang),殺(sha)人實(shi)不(bu)(bu)知(zhi)情(qing)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“逾(yu)墻者(zhe)(zhe)何(he)(he)所不(bu)(bu)至(zhi)!”又(you)(you)械(xie)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。宿(su)不(bu)(bu)任凌藉(jie),遂(sui)亦誣承。招成報上(shang)(shang),咸稱(cheng)吳公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)神。鐵案如山(shan),宿(su)遂(sui)延頸以(yi)(yi)待秋決矣(yi)。然宿(su)雖(sui)放縱無(wu)行,實(shi)亦東(dong)國名士(shi)。聞學使施公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)愚山(shan)賢能稱(cheng)最,且又(you)(you)憐(lian)才恤士(shi),宿(su)因(yin)以(yi)(yi)一詞(ci)控其(qi)(qi)冤(yuan)(yuan)(yuan)枉(wang),語言(yan)愴惻。公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)乃討其(qi)(qi)招供(gong)(gong)(gong),反復凝思(si)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),拍案曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“此(ci)(ci)生(sheng)(sheng)冤(yuan)(yuan)(yuan)也!”遂(sui)請(qing)于院(yuan)、司(si),移案再鞫。問(wen)宿(su)生(sheng)(sheng):“鞋遺何(he)(he)所?”供(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“忘(wang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。但叩婦(fu)門(men)時,猶(you)在袖中(zhong)。”轉(zhuan)詰王(wang)氏(shi):“宿(su)介(jie)(jie)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)外(wai),奸夫有(you)(you)幾?”供(gong)(gong)(gong)言(yan):“無(wu)有(you)(you)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“淫(yin)婦(fu)豈得(de)專私(si)一人?”又(you)(you)供(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“身與(yu)宿(su)介(jie)(jie)稚齒交合(he),故(gu)未能謝絕;后(hou)非(fei)無(wu)見(jian)挑(tiao)者(zhe)(zhe),身實(shi)未敢相從。”因(yin)使指其(qi)(qi)挑(tiao)者(zhe)(zhe),供(gong)(gong)(gong)云(yun):“同(tong)里(li)毛大,屢(lv)挑(tiao)屢(lv)拒之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)矣(yi)。”公(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)(gong)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“何(he)(he)忽(hu)貞白如此(ci)(ci)?”命(ming)搒之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。婦(fu)頓首(shou)出(chu)(chu)(chu)血,力辨無(wu)有(you)(you),乃釋(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。又(you)(you)詰:“汝夫遠出(chu)(chu)(chu),寧無(wu)有(you)(you)托故(gu)而(er)來者(zhe)(zhe)?”曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):“有(you)(you)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)。某(mou)(mou)甲、某(mou)(mou)乙,皆(jie)以(yi)(yi)借貸饋贈(zeng),曾一二次入小人家。”
蓋甲、乙皆巷中(zhong)(zhong)游(you)蕩之子,有(you)心于婦而未發(fa)者也。公悉籍其(qi)(qi)名,并拘之。既(ji)(ji)齊,公赴城隍廟,使盡(jin)伏案前。訊(xun)曰(yue):“曩夢神(shen)告(gao),殺人(ren)者不(bu)(bu)出汝等四五(wu)人(ren)中(zhong)(zhong)。今對神(shen)明,不(bu)(bu)得(de)有(you)妄言。如肯自(zi)首,尚可原(yuan)宥;虛者,廉得(de)無(wu)(wu)赦!”同聲言無(wu)(wu)殺人(ren)之事。公以(yi)(yi)三(san)木(mu)置(zhi)地,將并夾之。括(kuo)發(fa)裸身,齊鳴冤苦。公命(ming)釋(shi)之,謂(wei)曰(yue):“既(ji)(ji)不(bu)(bu)自(zi)招,當使鬼神(shen)指之。”使人(ren)以(yi)(yi)氈(zhan)褥悉障殿窗,令無(wu)(wu)少隙;袒(tan)諸(zhu)囚背(bei),驅(qu)入(ru)暗(an)中(zhong)(zhong),始授盆水(shui),一一命(ming)自(zi)盥訖;系諸(zhu)壁(bi)下,戒令“面壁(bi)勿動(dong),殺人(ren)者當有(you)神(shen)書(shu)其(qi)(qi)背(bei)”。少間,喚出驗(yan)視,指毛曰(yue):“此(ci)真殺人(ren)賊也!”蓋公先使人(ren)以(yi)(yi)灰(hui)涂壁(bi),又(you)以(yi)(yi)煙(yan)煤濯其(qi)(qi)手(shou):殺人(ren)者恐神(shen)來書(shu),故(gu)匿背(bei)于壁(bi)而有(you)灰(hui)色;臨出以(yi)(yi)手(shou)護背(bei),而有(you)煙(yan)色也。公固(gu)疑是(shi)毛,至此(ci)益(yi)信。施以(yi)(yi)毒刑,盡(jin)吐其(qi)(qi)實。判曰(yue):
“宿(su)介:蹈盆(pen)成括殺身之(zhi)(zhi)道,成登徒子好色之(zhi)(zhi)名(ming)。只緣兩小無猜,遂野鶩如家雞之(zhi)(zhi)戀;為因一言(yan)有漏(lou),致(zhi)得隴興望蜀之(zhi)(zhi)心。將仲子而逾園墻,便(bian)如鳥墮;冒劉郎而至洞口,竟賺(zhuan)門開。感帨驚(jing)尨,鼠有皮(pi)胡(hu)若此?攀花(hua)折(zhe)樹,士(shi)無行其(qi)謂(wei)何!幸而聽(ting)病燕之(zhi)(zhi)嬌啼(ti),猶為玉惜(xi);憐弱柳之(zhi)(zhi)憔悴,未似鶯(ying)狂。而釋幺(yao)鳳于羅中,尚(shang)有文人(ren)之(zhi)(zhi)意(yi);乃劫香(xiang)盟于襪(wa)底,寧非無賴之(zhi)(zhi)尤(you):蝴蝶過墻,隔(ge)窗(chuang)有耳;蓮花(hua)瓣卸,墮地無蹤(zong)。假中之(zhi)(zhi)假以生,冤外之(zhi)(zhi)冤誰信?天降禍起,酷(ku)械至于垂亡;自作孽盈,斷頭(tou)幾(ji)于不續。彼逾墻鉆隙(xi),固有玷夫(fu)儒冠;而僵李代桃,誠難(nan)消其(qi)冤氣。是宜稍(shao)寬笞撲,折(zhe)其(qi)已受之(zhi)(zhi)慘;姑降青衣(yi),開彼自新之(zhi)(zhi)路(lu)。
若毛大者(zhe):刁猾無籍,市井兇徒。被鄰女之(zhi)投梭(suo),淫(yin)心不死;伺狂(kuang)童之(zhi)入(ru)巷,賊智忽(hu)生。開(kai)戶迎風,喜得履(lv)(lv)張(zhang)生之(zhi)跡;求(qiu)漿值酒,妄思偷韓掾之(zhi)香。何(he)意魄奪自天,魂攝(she)于鬼(gui)(gui)。浪乘槎木,直(zhi)入(ru)廣寒之(zhi)宮(gong);徑泛漁舟,錯認桃源之(zhi)路(lu)。遂使情火息焰(yan),欲海(hai)生波。刀橫直(zhi)前(qian),投鼠無他顧之(zhi)意;寇窮安往,急兔起(qi)反噬(shi)之(zhi)心。越壁入(ru)人(ren)家,止期張(zhang)有冠(guan)而(er)李借;奪兵遺繡履(lv)(lv),遂教魚(yu)脫網而(er)鴻罹。風流道乃生此(ci)惡魔(mo),溫柔鄉(xiang)何(he)有此(ci)鬼(gui)(gui)蜮哉!即(ji)斷(duan)首領,以快人(ren)心。
胭脂(zhi);身猶未字,歲已及笄。以月殿之(zhi)(zhi)仙人,自應有郎似(si)玉;原(yuan)霓裳之(zhi)(zhi)舊隊(dui),何愁(chou)貯屋無(wu)金?而(er)乃感(gan)關雎而(er)念(nian)好逑,竟(jing)(jing)繞春(chun)婆之(zhi)(zhi)夢;怨摽梅而(er)思吉士,遂離倩女之(zhi)(zhi)魂。為因一線纏縈,致使群魔交至。爭(zheng)婦女之(zhi)(zhi)顏色,恐(kong)失‘胭脂(zhi)’;惹鷙鳥之(zhi)(zhi)紛飛(fei),并托‘秋隼’。蓮鉤(gou)摘(zhai)去,難保一瓣之(zhi)(zhi)香;鐵(tie)限敲來(lai),幾破(po)連城之(zhi)(zhi)玉。嵌紅(hong)豆于骰子,相思骨竟(jing)(jing)作厲階;喪喬(qiao)木(mu)于斧斤(jin),可憎(zeng)才真成禍(huo)水(shui)!葳蕤(rui)自守(shou),幸白璧之(zhi)(zhi)無(wu)瑕;縲紲苦(ku)爭(zheng),喜(xi)錦衾之(zhi)(zhi)可覆(fu)。嘉(jia)其入(ru)門之(zhi)(zhi)拒,猶潔(jie)白之(zhi)(zhi)情人;遂其擲果之(zhi)(zhi)心,亦風流(liu)之(zhi)(zhi)雅事。仰彼邑令(ling),作爾冰人。”案既結,遐邇傳頌(song)焉。
自吳公(gong)鞫后,女始(shi)(shi)知鄂(e)生冤。堂(tang)下相遇,靦然含涕,似(si)有痛惜之詞,而未(wei)可言也。生感其(qi)眷戀之情,愛(ai)慕殊切;而又念(nian)其(qi)出身微賤(jian),日登公(gong)堂(tang),為(wei)千人所窺指,恐娶之為(wei)人姍笑,日夜縈回,無以自主。判牒既下,意始(shi)(shi)安(an)帖。邑宰(zai)為(wei)之委(wei)禽(qin),送鼓吹焉。
異史氏曰(yue):“甚哉!聽訟之(zhi)不(bu)(bu)(bu)可以不(bu)(bu)(bu)慎也(ye)!縱能知李代(dai)為冤,誰復(fu)思(si)桃僵亦(yi)屈(qu)?然(ran)事雖(sui)暗昧(mei),必有其間,要非審思(si)研察,不(bu)(bu)(bu)能得也(ye)。嗚呼!人(ren)皆服哲人(ren)之(zhi)折獄明,而不(bu)(bu)(bu)知良工之(zhi)用心苦矣。世之(zhi)居民(min)上(shang)者,棋局消日,綢被放(fang)衙,下情民(min)艱,更不(bu)(bu)(bu)肯(ken)一勞方寸。至(zhi)鼓動衙開,巍然(ran)坐(zuo)堂(tang)上(shang),彼嘵嘵者直以桎(zhi)梏(gu)靖之(zhi),何怪(guai)覆盆(pen)之(zhi)下多沉冤哉!”
愚山(shan)(shan)(shan)先生(sheng)吾師也(ye)(ye)。方見(jian)知時(shi),余猶童子。竊見(jian)其獎進士(shi)子,拳拳如恐不盡;小有(you)(you)冤抑,必委曲呵護(hu)之,曾不肯(ken)作(zuo)威學(xue)校,以媚(mei)權要。真宣圣之護(hu)法,不止一(yi)代宗匠,衡文(wen)無屈士(shi)已也(ye)(ye)。而(er)愛(ai)才如命,尤非后(hou)世學(xue)使虛應故(gu)事(shi)者所及。嘗有(you)(you)名(ming)士(shi)入場(chang),作(zuo)“寶藏(zang)興焉”文(wen),誤記“水下”;錄畢而(er)后(hou)悟之,料無不黜之理(li)。因作(zuo)詞文(wen)后(hou)云(yun):“寶藏(zang)在(zai)山(shan)(shan)(shan)間,誤認卻(que)在(zai)水邊。山(shan)(shan)(shan)頭蓋起(qi)水晶殿。瑚長峰尖,珠結樹顛。這一(yi)回崖中跌死撐船漢!告蒼天:留點蒂兒,好與(yu)友朋(peng)看。”先生(sheng)閱而(er)和之曰:“寶藏(zang)將(jiang)山(shan)(shan)(shan)夸,忽然見(jian)在(zai)水涯。樵夫漫說漁翁話。題目(mu)雖(sui)差,文(wen)字卻(que)佳,怎肯(ken)放在(zai)他人下。嘗見(jian)他,登高怕(pa)險;那曾見(jian),會水淹殺?”此亦風雅(ya)之一(yi)斑(ban),憐才之一(yi)事(shi)也(ye)(ye)。
東昌府姓(xing)卞的(de)(de)牛醫,有(you)(you)個(ge)女兒(er),小(xiao)名(ming)叫(jiao)胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)。胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)聰明又美(mei)麗。她(ta)父親(qin)很疼愛她(ta),想把她(ta)許(xu)配給書香門(men)(men)第,但是(shi)那些名(ming)門(men)(men)望族卻(que)嫌(xian)卞家(jia)(jia)出身(shen)(shen)低賤,不(bu)(bu)肯和他(ta)(ta)(ta)家(jia)(jia)結(jie)親(qin)。因此,胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)已長大成人(ren)(ren),還(huan)沒有(you)(you)許(xu)給人(ren)(ren)家(jia)(jia)。卞家(jia)(jia)對(dui)門(men)(men)龔家(jia)(jia),他(ta)(ta)(ta)的(de)(de)妻子(zi)王(wang)氏(shi)(shi)(shi),性格(ge)輕浮愛開玩笑(xiao),是(shi)胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)閨房里閑聊的(de)(de)朋友。有(you)(you)一(yi)天,胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)送王(wang)氏(shi)(shi)(shi)到門(men)(men)口,看見一(yi)個(ge)小(xiao)伙(huo)子(zi)從(cong)門(men)(men)前走(zou)(zou)(zou)過(guo),白衣白帽,很有(you)(you)豐采。胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)見了(le),動了(le)心(xin),美(mei)麗的(de)(de)眼睛盯住了(le)看他(ta)(ta)(ta)。小(xiao)伙(huo)子(zi)低下頭(tou),急(ji)急(ji)走(zou)(zou)(zou)了(le)過(guo)去。他(ta)(ta)(ta)走(zou)(zou)(zou)遠了(le),胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)還(huan)是(shi)望著(zhu)他(ta)(ta)(ta)的(de)(de)背影。王(wang)氏(shi)(shi)(shi)看出她(ta)的(de)(de)心(xin)思,開玩笑(xiao)說:“象姑娘這樣的(de)(de)聰明美(mei)貌,如果(guo)配上這個(ge)人(ren)(ren),那才(cai)稱心(xin)呢(ni)。”胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)兩頰漲紅了(le),羞(xiu)羞(xiu)答答不(bu)(bu)說一(yi)句(ju)。王(wang)氏(shi)(shi)(shi)問(wen):“你認(ren)識(shi)這個(ge)小(xiao)伙(huo)子(zi)嗎?”胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)說:“不(bu)(bu)認(ren)識(shi)。”王(wang)氏(shi)(shi)(shi)說:“他(ta)(ta)(ta)是(shi)南巷(xiang)的(de)(de)秀才(cai),叫(jiao)鄂秋隼,父親(qin)是(shi)舉(ju)人(ren)(ren),已經(jing)死了(le)。我從(cong)前和他(ta)(ta)(ta)家(jia)(jia)是(shi)鄰居,所(suo)以認(ren)識(shi)他(ta)(ta)(ta)。現在身(shen)(shen)上穿著(zhu)白衣服,因為他(ta)(ta)(ta)妻子(zi)死了(le)還(huan)沒脫孝。姑娘如果(guo)有(you)(you)心(xin),我去帶信,叫(jiao)他(ta)(ta)(ta)找媒人(ren)(ren)來說親(qin)。”胭(yan)(yan)(yan)脂(zhi)只不(bu)(bu)開口,王(wang)氏(shi)(shi)(shi)笑(xiao)著(zhu)走(zou)(zou)(zou)了(le)。
過(guo)了(le)(le)好幾天,得不(bu)(bu)(bu)到(dao)王(wang)(wang)氏(shi)的(de)(de)(de)音訊,胭(yan)脂(zhi)(zhi)疑(yi)心(xin)王(wang)(wang)氏(shi)沒有空閑(xian)到(dao)鄂秋隼那(nei)(nei)里(li)去(qu),又疑(yi)心(xin)人家做官的(de)(de)(de)后代不(bu)(bu)(bu)肯(ken)俯就(jiu),想(xiang)來(lai)(lai)想(xiang)去(qu),悒(yi)悒(yi)不(bu)(bu)(bu)樂(le),思想(xiang)里(li)丟不(bu)(bu)(bu)開(kai)那(nei)(nei)個人,非常苦(ku)惱,漸漸地(di)不(bu)(bu)(bu)想(xiang)吃東西,病(bing)倒在床,神情疲困(kun)。正好王(wang)(wang)氏(shi)來(lai)(lai)看望她(ta)(ta)(ta),見(jian)她(ta)(ta)(ta)病(bing)成這(zhe)(zhe)(zhe)樣(yang),就(jiu)追(zhui)問她(ta)(ta)(ta)得病(bing)的(de)(de)(de)根由。她(ta)(ta)(ta)回答說(shuo):“我自己也(ye)不(bu)(bu)(bu)知道(dao)。自從那(nei)(nei)天和你(ni)(ni)分別以后,就(jiu)覺(jue)得悶(men)悶(men)不(bu)(bu)(bu)樂(le),生(sheng)成了(le)(le)這(zhe)(zhe)(zhe)病(bing),現(xian)在是拖延時間,早晚保不(bu)(bu)(bu)住性命了(le)(le)。”王(wang)(wang)氏(shi)低聲說(shuo):“我的(de)(de)(de)男(nan)人出門做買賣沒有回來(lai)(lai),所以沒有人去(qu)帶信紿鄂秀(xiu)才,你(ni)(ni)生(sheng)病(bing),不(bu)(bu)(bu)是為了(le)(le)這(zhe)(zhe)(zhe)件(jian)事(shi)?”胭(yan)脂(zhi)(zhi)紅著臉(lian),好久(jiu)不(bu)(bu)(bu)開(kai)口(kou)。王(wang)(wang)氏(shi)開(kai)玩笑說(shuo):“如果真為這(zhe)(zhe)(zhe)件(jian)事(shi),你(ni)(ni)都病(bing)成這(zhe)(zhe)(zhe)樣(yang),還有什么(me)顧忌的(de)(de)(de)?先叫他(ta)夜里(li)來(lai)(lai)一次聚一聚,難道(dao)他(ta)會(hui)不(bu)(bu)(bu)肯(ken)?”胭(yan)脂(zhi)(zhi)嘆(tan)口(kou)氣說(shuo):“事(shi)情到(dao)這(zhe)(zhe)(zhe)個地(di)步(bu),已經顧不(bu)(bu)(bu)上羞恥了(le)(le)。只要他(ta)不(bu)(bu)(bu)嫌我家低賤,馬上派媒人來(lai)(lai),我的(de)(de)(de)病(bing)自會(hui)好;如果偷偷約會(hui),那(nei)(nei)萬萬不(bu)(bu)(bu)可(ke)以!”王(wang)(wang)氏(shi)點點頭,就(jiu)走(zou)了(le)(le)。
王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)在(zai)年輕時就(jiu)(jiu)(jiu)和鄰(lin)居的(de)(de)(de)書生宿(su)(su)(su)介有(you)私(si)情。出(chu)(chu)嫁以(yi)后(hou)(hou)(hou),宿(su)(su)(su)介一(yi)打(da)聽(ting)到她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)男人(ren)(ren)出(chu)(chu)門(men)到外地(di),就(jiu)(jiu)(jiu)要(yao)來(lai)(lai)(lai)(lai)和她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)敘舊交情。這天夜(ye)里(li)(li)(li),正好(hao)宿(su)(su)(su)介來(lai)(lai)(lai)(lai),王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)就(jiu)(jiu)(jiu)把(ba)(ba)(ba)胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)說的(de)(de)(de)當(dang)(dang)作笑(xiao)話講(jiang)給(gei)(gei)(gei)(gei)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)聽(ting),還(huan)(huan)開玩笑(xiao)地(di)叫他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)轉(zhuan)告給(gei)(gei)(gei)(gei)鄂(e)秋隼(sun)(sun)。宿(su)(su)(su)介向來(lai)(lai)(lai)(lai)知(zhi)(zhi)道胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)長得(de)(de)俊俏,聽(ting)見(jian)了(le)心(xin)(xin)(xin)中(zhong)暗(an)喜,認為(wei)(wei)有(you)機可(ke)乘。本想(xiang)和王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)商量(liang),又(you)怕(pa)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)吃醋。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)就(jiu)(jiu)(jiu)假當(dang)(dang)無(wu)心(xin)(xin)(xin),用(yong)話打(da)聽(ting)胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)家(jia)(jia)里(li)(li)(li)房屋路徑,問得(de)(de)很清楚(chu)。第二天夜(ye)里(li)(li)(li),宿(su)(su)(su)介翻(fan)墻進入卞家(jia)(jia),直到胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)臥室外面(mian),用(yong)手(shou)指(zhi)敲(qiao)窗。胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)問:“是(shi)(shi)誰?”宿(su)(su)(su)介回(hui)答:“我(wo)(wo)是(shi)(shi)鄂(e)秋隼(sun)(sun)。”胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)說:“我(wo)(wo)想(xiang)念(nian)你(ni)(ni),為(wei)(wei)的(de)(de)(de)是(shi)(shi)終身,不(bu)(bu)(bu)(bu)為(wei)(wei)一(yi)夜(ye)。你(ni)(ni)如果(guo)真心(xin)(xin)(xin)愛我(wo)(wo),只(zhi)應該早(zao)些請(qing)媒人(ren)(ren)來(lai)(lai)(lai)(lai)我(wo)(wo)家(jia)(jia),如果(guo)說要(yao)私(si)下(xia)(xia)里(li)(li)(li)不(bu)(bu)(bu)(bu)正經,我(wo)(wo)不(bu)(bu)(bu)(bu)敢同意。”宿(su)(su)(su)介假裝答應,苦(ku)苦(ku)要(yao)求(qiu)握(wo)一(yi)握(wo)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)手(shou)作為(wei)(wei)定(ding)約(yue)。胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)不(bu)(bu)(bu)(bu)忍心(xin)(xin)(xin)拒(ju)絕他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),勉強起床(chuang)開房門(men)。宿(su)(su)(su)介急(ji)忙進門(men),就(jiu)(jiu)(jiu)抱住了(le)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)要(yao)求(qiu)相愛。胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)沒(mei)有(you)力(li)氣(qi)抗拒(ju),跌在(zai)地(di)上(shang),上(shang)氣(qi)不(bu)(bu)(bu)(bu)接(jie)下(xia)(xia)氣(qi)。宿(su)(su)(su)介馬上(shang)拉(la)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)起來(lai)(lai)(lai)(lai)。胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)說:“你(ni)(ni)是(shi)(shi)哪(na)(na)兒來(lai)(lai)(lai)(lai)的(de)(de)(de)壞(huai)坯子,一(yi)定(ding)不(bu)(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)鄂(e)秀(xiu)才。如果(guo)是(shi)(shi)鄂(e)秀(xiu)才,他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)是(shi)(shi)溫柔(rou)文靜的(de)(de)(de)人(ren)(ren),知(zhi)(zhi)道了(le)我(wo)(wo)生病(bing)的(de)(de)(de)根(gen)由,一(yi)定(ding)會愛憐體恤我(wo)(wo),哪(na)(na)會這樣粗暴(bao)的(de)(de)(de)!你(ni)(ni)若是(shi)(shi)再這樣,我(wo)(wo)就(jiu)(jiu)(jiu)要(yao)喊叫,結(jie)果(guo)壞(huai)了(le)品行,我(wo)(wo)和你(ni)(ni)都沒(mei)有(you)好(hao)處!”宿(su)(su)(su)介恐(kong)(kong)怕(pa)自己冒名頂替被識破,不(bu)(bu)(bu)(bu)敢再勉強,只(zhi)是(shi)(shi)要(yao)求(qiu)約(yue)定(ding)下(xia)(xia)次再會面(mian)的(de)(de)(de)日(ri)期。她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)約(yue)定(ding)到結(jie)親那(nei)一(yi)天。宿(su)(su)(su)介說,那(nei)太久了(le),再請(qing)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)說個(ge)日(ri)子。她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)討厭他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)糾纏不(bu)(bu)(bu)(bu)清,就(jiu)(jiu)(jiu)約(yue)定(ding)等她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)病(bing)好(hao)以(yi)后(hou)(hou)(hou)。宿(su)(su)(su)介要(yao)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)給(gei)(gei)(gei)(gei)個(ge)憑證(zheng),胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)不(bu)(bu)(bu)(bu)肯。宿(su)(su)(su)介就(jiu)(jiu)(jiu)捉住她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)腳(jiao),脫下(xia)(xia)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)一(yi)只(zhi)繡(xiu)花(hua)(hua)鞋出(chu)(chu)房門(men)。胭(yan)(yan)(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)叫他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)回(hui)來(lai)(lai)(lai)(lai),對他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)說:“我(wo)(wo)已經把(ba)(ba)(ba)身體許給(gei)(gei)(gei)(gei)你(ni)(ni)了(le),還(huan)(huan)有(you)什么舍(she)不(bu)(bu)(bu)(bu)得(de)(de)的(de)(de)(de)。只(zhi)是(shi)(shi)恐(kong)(kong)怕(pa)事(shi)情弄僵,給(gei)(gei)(gei)(gei)人(ren)(ren)講(jiang)壞(huai)話。現在(zai),繡(xiu)花(hua)(hua)鞋已經到你(ni)(ni)手(shou)里(li)(li)(li),料想(xiang)你(ni)(ni)是(shi)(shi)不(bu)(bu)(bu)(bu)肯還(huan)(huan)我(wo)(wo)的(de)(de)(de)。你(ni)(ni)將來(lai)(lai)(lai)(lai)如果(guo)變心(xin)(xin)(xin),我(wo)(wo)只(zhi)有(you)一(yi)條死路!”宿(su)(su)(su)介從卞家(jia)(jia)出(chu)(chu)來(lai)(lai)(lai)(lai),又(you)到王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)那(nei)里(li)(li)(li)去過夜(ye)。睡(shui)下(xia)(xia)以(yi)后(hou)(hou)(hou),心(xin)(xin)(xin)里(li)(li)(li)還(huan)(huan)想(xiang)著那(nei)鞋子,暗(an)地(di)里(li)(li)(li)摸摸衣袖里(li)(li)(li),鞋子竟不(bu)(bu)(bu)(bu)見(jian)了(le)。馬上(shang)起來(lai)(lai)(lai)(lai)點燈(deng),抖衣服搜尋。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)問王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)拿沒(mei)拿他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)東西,王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)不(bu)(bu)(bu)(bu)睬他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),就(jiu)(jiu)(jiu)疑心(xin)(xin)(xin)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)把(ba)(ba)(ba)鞋藏了(le)。王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)見(jian)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)急(ji)成(cheng)這樣,故意笑(xiao)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)讓他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)疑心(xin)(xin)(xin),逗他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)講(jiang)明白。宿(su)(su)(su)介知(zhi)(zhi)道隱瞞不(bu)(bu)(bu)(bu)住,就(jiu)(jiu)(jiu)把(ba)(ba)(ba)實(shi)情都說給(gei)(gei)(gei)(gei)她(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)聽(ting)。講(jiang)完,就(jiu)(jiu)(jiu)打(da)著燈(deng)籠(long)在(zai)門(men)外各處找,還(huan)(huan)是(shi)(shi)找不(bu)(bu)(bu)(bu)到。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)心(xin)(xin)(xin)中(zhong)懊惱,只(zhi)得(de)(de)回(hui)房睡(shui)覺,私(si)想(xiang)幸(xing)而深夜(ye)沒(mei)有(you)人(ren)(ren)看見(jian),那(nei)只(zhi)鞋掉了(le),一(yi)定(ding)還(huan)(huan)在(zai)路上(shang)。一(yi)清早(zao)起來(lai)(lai)(lai)(lai)出(chu)(chu)門(men)去找,到底(di)沒(mei)有(you)找到。
先前(qian),街坊上有個(ge)(ge)叫毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)的(de)(de),游(you)手好閑,沒(mei)有職(zhi)業,曾經(jing)勾引(yin)過(guo)王(wang)(wang)氏,沒(mei)有得(de)手。他(ta)知道宿介(jie)和(he)王(wang)(wang)氏私通,總想(xiang)捉住(zhu)他(ta)們來(lai)(lai)脅(xie)迫王(wang)(wang)氏。這一(yi)(yi)天夜(ye)里(li),毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)走(zou)過(guo)王(wang)(wang)氏門(men)口,推(tui)推(tui)門(men),門(men)沒(mei)有閂上,他(ta)就(jiu)偷(tou)偷(tou)走(zou)進去。剛(gang)到(dao)(dao)窗(chuang)(chuang)外,腳(jiao)下(xia)踏到(dao)(dao)一(yi)(yi)樣東西,軟綿綿的(de)(de)。抬起(qi)(qi)來(lai)(lai)一(yi)(yi)看,是(shi)汗巾包著的(de)(de)一(yi)(yi)只女(nv)鞋(xie)。他(ta)伏在窗(chuang)(chuang)下(xia)偷(tou)聽,聽到(dao)(dao)宿介(jie)講拿到(dao)(dao)這鞋(xie)前(qian)后經(jing)過(guo),聽得(de)很清楚(chu)。他(ta)高(gao)興極了(le)(le)(le)(le)(le),就(jiu)抽(chou)身出(chu)來(lai)(lai)。過(guo)了(le)(le)(le)(le)(le)幾夜(ye),毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)夜(ye)里(li)爬墻(qiang)進入到(dao)(dao)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)家。因為不(bu)熟悉門(men)戶(hu),錯撞(zhuang)到(dao)(dao)卞老(lao)(lao)漢(han)屋里(li)。老(lao)(lao)漢(han)向窗(chuang)(chuang)外張望,看見(jian)一(yi)(yi)個(ge)(ge)男(nan)人,看他(ta)那副樣子,知道是(shi)為他(ta)女(nv)兒(er)而來(lai)(lai)的(de)(de)。老(lao)(lao)漢(han)滿(man)心忿怒(nu),拿起(qi)(qi)把刀(dao)(dao)趕出(chu)來(lai)(lai)。毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)一(yi)(yi)見(jian),大(da)(da)(da)吃一(yi)(yi)驚,反(fan)身就(jiu)逃(tao)。剛(gang)要爬上墻(qiang),卞老(lao)(lao)漢(han)已經(jing)追到(dao)(dao),毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)急(ji)得(de)無處可(ke)逃(tao),回過(guo)身來(lai)(lai)把老(lao)(lao)漢(han)手里(li)的(de)(de)刀(dao)(dao)奪過(guo)來(lai)(lai)。胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)的(de)(de)娘(niang)也起(qi)(qi)來(lai)(lai)了(le)(le)(le)(le)(le),高(gao)聲喊叫。毛(mao)(mao)(mao)大(da)(da)(da)逃(tao)不(bu)脫,就(jiu)用刀(dao)(dao)殺死(si)了(le)(le)(le)(le)(le)老(lao)(lao)漢(han),翻墻(qiang)走(zou)了(le)(le)(le)(le)(le)。胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)的(de)(de)病已經(jing)好了(le)(le)(le)(le)(le)一(yi)(yi)些(xie),聽見(jian)鬧聲,才爬起(qi)(qi)床出(chu)來(lai)(lai)。娘(niang)和(he)女(nv)兒(er)一(yi)(yi)起(qi)(qi)打了(le)(le)(le)(le)(le)燈籠一(yi)(yi)照,只見(jian)老(lao)(lao)漢(han)頭腦開裂,已經(jing)說不(bu)出(chu)話(hua)來(lai)(lai),一(yi)(yi)會兒(er)就(jiu)斷氣了(le)(le)(le)(le)(le)。在墻(qiang)腳(jiao)根拾(shi)到(dao)(dao)一(yi)(yi)只繡花(hua)鞋(xie),一(yi)(yi)看,是(shi)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)的(de)(de)鞋(xie)。老(lao)(lao)太就(jiu)逼問女(nv)兒(er)說是(shi)怎(zen)么回事,胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)哭著把過(guo)去的(de)(de)事告訴了(le)(le)(le)(le)(le)娘(niang),但是(shi)不(bu)忍心連累王(wang)(wang)氏,只說是(shi)鄂(e)秋隼自己上門(men)來(lai)(lai)的(de)(de)。
天亮之后,告(gao)到(dao)縣里(li)。縣官派人(ren)拘捕鄂秋隼(sun)到(dao)案。鄂秋隼(sun)為(wei)人(ren)拘謹,不(bu)(bu)會(hui)講(jiang)話(hua),年紀十九歲了(le),看到(dao)生(sheng)人(ren)又羞(xiu)又怯象個大姑娘(niang),被(bei)捕后嚇得了(le)不(bu)(bu)得,上公(gong)堂,不(bu)(bu)知說什(shen)么好,只會(hui)發抖(dou)。縣官看他這(zhe)樣(yang),格外相(xiang)信他殺人(ren)是實,對他用重刑。這(zhe)個書生(sheng)受不(bu)(bu)了(le)刑罰痛苦,就(jiu)(jiu)這(zhe)樣(yang)屈打(da)成招(zhao)。犯人(ren)解到(dao)府里(li),審(shen)堂時(shi)又象縣里(li)一樣(yang),嚴刑拷打(da)。鄂秋隼(sun)冤氣沖天,每次(ci)(ci)(ci)—土堂,想要和胭脂(zhi)當面(mian)對質,到(dao)碰面(mian)時(shi),胭脂(zhi)總是大罵,罵得他不(bu)(bu)敢說話(hua),有口(kou)難分,這(zhe)樣(yang),就(jiu)(jiu)被(bei)判處死(si)刑,官司一次(ci)(ci)(ci)次(ci)(ci)(ci)復審(shen),經(jing)過了(le)好幾個官員的手,大家認為(wei)判決(jue)沒(mei)有錯。
此后,這(zhe)(zhe)公案(an)交給(gei)濟南府復(fu)審(shen)。當時,濟南太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)是(shi)(shi)(shi)(shi)吳(wu)(wu)南岱。他(ta)(ta)一(yi)見(jian)(jian)鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun),不(bu)(bu)(bu)(bu)象個(ge)(ge)殺人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)兇犯,心里(li)疑惑。他(ta)(ta)就(jiu)(jiu)(jiu)私下(xia)叫(jiao)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)慢慢地(di)問(wen)(wen)他(ta)(ta),讓他(ta)(ta)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)出(chu)全部經(jing)(jing)過(guo)(guo)。聽到(dao)這(zhe)(zhe)些(xie)話以后,吳(wu)(wu)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)更相信這(zhe)(zhe)鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun)是(shi)(shi)(shi)(shi)冤枉(wang)的(de)(de)(de)。他(ta)(ta)考慮了(le)(le)好(hao)(hao)幾天(tian),才(cai)(cai)(cai)開(kai)(kai)庭審(shen)問(wen)(wen)。先問(wen)(wen)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi):“那(nei)(nei)(nei)天(tian)夜里(li)你(ni)和(he)鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun)訂約以后,有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)知道這(zhe)(zhe)件事(shi)(shi)嗎?”胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)回答:“沒(mei)(mei)有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)知道。”“開(kai)(kai)頭那(nei)(nei)(nei)天(tian)你(ni)看到(dao)鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun)走過(guo)(guo)家門(men)(men)時,你(ni)旁邊有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)嗎?”回答也是(shi)(shi)(shi)(shi):“沒(mei)(mei)有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)。”又(you)(you)叫(jiao)鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun)上(shang)堂,先用(yong)好(hao)(hao)話安慰(wei)他(ta)(ta),叫(jiao)他(ta)(ta)好(hao)(hao)好(hao)(hao)講(jiang)。鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“那(nei)(nei)(nei)天(tian)走過(guo)(guo)她(ta)(ta)家門(men)(men)口(kou),只見(jian)(jian)我(wo)(wo)(wo)舊鄰(lin)居王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)和(he)一(yi)個(ge)(ge)少女出(chu)來(lai),我(wo)(wo)(wo)就(jiu)(jiu)(jiu)急忙走開(kai)(kai)了(le)(le),并沒(mei)(mei)有(you)(you)和(he)她(ta)(ta)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)一(yi)句(ju)話。”吳(wu)(wu)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)就(jiu)(jiu)(jiu)呵(he)斥胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi):“剛才(cai)(cai)(cai)你(ni)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)旁邊沒(mei)(mei)有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),怎(zen)么(me)(me)出(chu)來(lai)個(ge)(ge)舊鄰(lin)居王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)呢(ni)?”立刻(ke)要對(dui)她(ta)(ta)用(yong)刑(xing)。胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)害怕了(le)(le),就(jiu)(jiu)(jiu)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“是(shi)(shi)(shi)(shi)有(you)(you)個(ge)(ge)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)在(zai)(zai)(zai)旁,但(dan)是(shi)(shi)(shi)(shi),事(shi)(shi)情(qing)(qing)和(he)她(ta)(ta)無關。”吳(wu)(wu)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)退堂,下(xia)命(ming)令拘(ju)捕(bu)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)。幾天(tian)之(zhi)后,王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)拘(ju)到(dao)。太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)不(bu)(bu)(bu)(bu)讓王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)和(he)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)見(jian)(jian)面說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)話,立刻(ke)升堂審(shen)問(wen)(wen)。他(ta)(ta)問(wen)(wen)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi):“殺人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)兇手(shou)是(shi)(shi)(shi)(shi)誰(shui)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)回答:“不(bu)(bu)(bu)(bu)知道。”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)騙(pian)她(ta)(ta):“胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)已經(jing)(jing)招供(gong)(gong),說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)殺死(si)(si)卞老漢的(de)(de)(de)事(shi)(shi),你(ni)全部知道,你(ni)怎(zen)么(me)(me)還不(bu)(bu)(bu)(bu)招!”那(nei)(nei)(nei)婦人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)大叫(jiao)起來(lai),“冤枉(wang)啊(a)!那(nei)(nei)(nei)丫頭自(zi)(zi)己(ji)(ji)想(xiang)男(nan)(nan)(nan)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),我(wo)(wo)(wo)雖(sui)然(ran)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)了(le)(le)做媒的(de)(de)(de)話,不(bu)(bu)(bu)(bu)過(guo)(guo)是(shi)(shi)(shi)(shi)開(kai)(kai)玩笑罷了(le)(le)。她(ta)(ta)自(zi)(zi)己(ji)(ji)讓奸夫(fu)進門(men)(men),我(wo)(wo)(wo)怎(zen)么(me)(me)知道!”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)再細細審(shen)問(wen)(wen),王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)才(cai)(cai)(cai)講(jiang)出(chu)前前后后開(kai)(kai)玩笑講(jiang)過(guo)(guo)的(de)(de)(de)話。太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)又(you)(you)叫(jiao)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)上(shang)堂,怒沖沖問(wen)(wen):“你(ni)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)不(bu)(bu)(bu)(bu)知情(qing)(qing),現在(zai)(zai)(zai)她(ta)(ta)怎(zen)么(me)(me)自(zi)(zi)供(gong)(gong)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)為你(ni)做媒啊(a)?”胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)哭著(zhu)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“自(zi)(zi)己(ji)(ji)不(bu)(bu)(bu)(bu)長(chang)進,讓老父慘(can)死(si)(si),官司結案(an)不(bu)(bu)(bu)(bu)知要到(dao)哪(na)一(yi)年(nian),去連累(lei)別(bie)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),心中不(bu)(bu)(bu)(bu)忍啊(a)!”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)問(wen)(wen)王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi):“你(ni)對(dui)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)了(le)(le)玩笑話之(zhi)后,曾(ceng)經(jing)(jing)告訴過(guo)(guo)誰(shui)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)供(gong)(gong):“沒(mei)(mei)對(dui)誰(shui)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)過(guo)(guo)。”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)發(fa)怒說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“夫(fu)妻在(zai)(zai)(zai)床(chuang)上(shang),什(shen)么(me)(me)話都(dou)會(hui)講(jiang),怎(zen)么(me)(me)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)沒(mei)(mei)有(you)(you)對(dui)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)講(jiang)過(guo)(guo)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)供(gong)(gong):“我(wo)(wo)(wo)男(nan)(nan)(nan)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)出(chu)門(men)(men)在(zai)(zai)(zai)外,長(chang)久不(bu)(bu)(bu)(bu)在(zai)(zai)(zai)家了(le)(le)。”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“凡是(shi)(shi)(shi)(shi)戲弄別(bie)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)的(de)(de)(de),都(dou)笑別(bie)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)愚笨(ben),來(lai)夸耀自(zi)(zi)己(ji)(ji)聰(cong)明(ming),你(ni)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)沒(mei)(mei)對(dui)一(yi)個(ge)(ge)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)講(jiang)過(guo)(guo),騙(pian)誰(shui)?”下(xia)令夾她(ta)(ta)十個(ge)(ge)指頭。王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)沒(mei)(mei)法,只得供(gong)(gong)出(chu):“曾(ceng)經(jing)(jing)和(he)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)講(jiang)過(guo)(guo)。”于是(shi)(shi)(shi)(shi)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)下(xia)令釋放鄂(e)秋(qiu)隼(sun)(sun),拘(ju)捕(bu)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)。宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)拘(ju)到(dao),在(zai)(zai)(zai)審(shen)問(wen)(wen)中,他(ta)(ta)供(gong)(gong):“殺人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)的(de)(de)(de)事(shi)(shi),不(bu)(bu)(bu)(bu)知情(qing)(qing)。”吳(wu)(wu)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“和(he)下(xia)流女人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)一(yi)起睡覺(jue)的(de)(de)(de)決(jue)不(bu)(bu)(bu)(bu)會(hui)是(shi)(shi)(shi)(shi)好(hao)(hao)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)!”用(yong)大刑(xing)拷問(wen)(wen)。宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)就(jiu)(jiu)(jiu)供(gong)(gong)出(chu):“騙(pian)胭(yan)(yan)脂(zhi)(zhi),是(shi)(shi)(shi)(shi)事(shi)(shi)實(shi),但(dan)是(shi)(shi)(shi)(shi)繡花鞋(xie)丟失(shi)以后,就(jiu)(jiu)(jiu)不(bu)(bu)(bu)(bu)敢再去了(le)(le)。殺死(si)(si)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),實(shi)在(zai)(zai)(zai)不(bu)(bu)(bu)(bu)知情(qing)(qing)。”太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“翻墻頭的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),什(shen)么(me)(me)事(shi)(shi)干不(bu)(bu)(bu)(bu)出(chu)來(lai)!”再用(yong)刑(xing)。宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)熬不(bu)(bu)(bu)(bu)住刑(xing),只得招供(gong)(gong)殺了(le)(le)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)。口(kou)供(gong)(gong)上(shang)報(bao),沒(mei)(mei)有(you)(you)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)不(bu)(bu)(bu)(bu)稱(cheng)贊吳(wu)(wu)太(tai)(tai)(tai)(tai)守(shou)(shou)(shou)(shou)(shou)精明(ming)能辦案(an)。鐵案(an)如山,宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)只等秋(qiu)后伸頸處(chu)決(jue)了(le)(le)。但(dan)是(shi)(shi)(shi)(shi)那(nei)(nei)(nei)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)雖(sui)然(ran)行為不(bu)(bu)(bu)(bu)檢點,倒是(shi)(shi)(shi)(shi)個(ge)(ge)山東(dong)才(cai)(cai)(cai)子(zi)。他(ta)(ta)聽說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)學使(shi)施愚山的(de)(de)(de)才(cai)(cai)(cai)能是(shi)(shi)(shi)(shi)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)稱(cheng)頌的(de)(de)(de),又(you)(you)愛護有(you)(you)才(cai)(cai)(cai)能的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),他(ta)(ta)就(jiu)(jiu)(jiu)寫了(le)(le)狀(zhuang)子(zi),托人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)呈送給(gei)學使(shi),說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)他(ta)(ta)是(shi)(shi)(shi)(shi)冤枉(wang)的(de)(de)(de)。狀(zhuang)子(zi)上(shang)詞句(ju)沉痛悲慘(can)。施學使(shi)把這(zhe)(zhe)案(an)子(zi)的(de)(de)(de)招供(gong)(gong)材料(liao)調來(lai),反復(fu)閱讀研究。他(ta)(ta)拍了(le)(le)桌(zhuo)子(zi)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“這(zhe)(zhe)個(ge)(ge)書(shu)生真(zhen)是(shi)(shi)(shi)(shi)冤枉(wang)的(de)(de)(de)!”他(ta)(ta)就(jiu)(jiu)(jiu)商請撫臺(tai)、臬臺(tai),把這(zhe)(zhe)案(an)子(zi)移給(gei)他(ta)(ta)再審(shen)。他(ta)(ta)問(wen)(wen)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie):“那(nei)(nei)(nei)繡花鞋(xie)掉(diao)在(zai)(zai)(zai)哪(na)里(li)?”宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie)供(gong)(gong):“忘記了(le)(le),但(dan)我(wo)(wo)(wo)敲王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)門(men)(men)的(de)(de)(de)時候,還在(zai)(zai)(zai)袖(xiu)子(zi)里(li)。”學使(shi)回頭問(wen)(wen)主氏(shi)(shi):“除了(le)(le)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie),你(ni)還有(you)(you)幾個(ge)(ge)奸夫(fu)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)供(gong)(gong)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“沒(mei)(mei)有(you)(you)。”學使(shi)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“淫(yin)亂的(de)(de)(de)婦人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),哪(na)會(hui)只姘一(yi)個(ge)(ge)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)又(you)(you)供(gong)(gong):“自(zi)(zi)己(ji)(ji)和(he)宿(su)介(jie)(jie)(jie)(jie)(jie),年(nian)輕時就(jiu)(jiu)(jiu)來(lai)往,所以不(bu)(bu)(bu)(bu)能拒絕他(ta)(ta)。以后不(bu)(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)(shi)(shi)沒(mei)(mei)有(you)(you)想(xiang)勾(gou)引我(wo)(wo)(wo)的(de)(de)(de),但(dan)是(shi)(shi)(shi)(shi)我(wo)(wo)(wo)實(shi)在(zai)(zai)(zai)不(bu)(bu)(bu)(bu)敢順(shun)從他(ta)(ta)們。”要她(ta)(ta)指出(chu)勾(gou)引她(ta)(ta)的(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)哪(na)幾個(ge)(ge)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren),她(ta)(ta)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“同街坊(fang)的(de)(de)(de)毛大,曾(ceng)經(jing)(jing)幾次來(lai)勾(gou)引,我(wo)(wo)(wo)幾次都(dou)拒絕他(ta)(ta)的(de)(de)(de)。”學使(shi)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“怎(zen)么(me)(me)會(hui)忽然(ran)清白起來(lai)了(le)(le)?”叫(jiao)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)用(yong)鞭子(zi)打。那(nei)(nei)(nei)女人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)趴在(zai)(zai)(zai)地(di)下(xia)只管磕頭,額上(shang)全是(shi)(shi)(shi)(shi)血,竭力分(fen)辯是(shi)(shi)(shi)(shi)沒(mei)(mei)有(you)(you)另外的(de)(de)(de)奸夫(fu),才(cai)(cai)(cai)不(bu)(bu)(bu)(bu)追(zhui)問(wen)(wen)了(le)(le)。又(you)(you)問(wen)(wen)她(ta)(ta):“你(ni)男(nan)(nan)(nan)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)遠出(chu)外地(di),難道沒(mei)(mei)有(you)(you)借(jie)口(kou)什(shen)么(me)(me)事(shi)(shi)到(dao)你(ni)處(chu)來(lai)的(de)(de)(de)人(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)(ren)?”王(wang)(wang)(wang)(wang)氏(shi)(shi)說(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo)(shuo):“那(nei)(nei)(nei)是(shi)(shi)(shi)(shi)有(you)(you)的(de)(de)(de),某甲、某乙,都(dou)因(yin)為要借(jie)錢(qian)給(gei)我(wo)(wo)(wo),送東(dong)西(xi)給(gei)我(wo)(wo)(wo),曾(ceng)經(jing)(jing)來(lai)過(guo)(guo)一(yi)二次。”
那某(mou)甲某(mou)乙都(dou)(dou)是(shi)街上(shang)的(de)(de)(de)(de)二(er)流子,都(dou)(dou)是(shi)對這(zhe)女人(ren)有意(yi),還沒有做出(chu)什么來(lai)(lai)的(de)(de)(de)(de)。學(xue)(xue)(xue)使把(ba)他(ta)(ta)們的(de)(de)(de)(de)名字(zi)(zi)也都(dou)(dou)記下(xia),下(xia)令把(ba)這(zhe)幾人(ren)全都(dou)(dou)拘(ju)捕,聽候審問(wen)。人(ren)犯(fan)(fan)全部傳到之(zhi)后,施(shi)學(xue)(xue)(xue)使帶(dai)了(le)人(ren)犯(fan)(fan)到城(cheng)(cheng)隍廟,叫(jiao)(jiao)(jiao)他(ta)(ta)們都(dou)(dou)跪(gui)伏(fu)在(zai)(zai)(zai)香案前(qian)面(mian),對他(ta)(ta)們說:“前(qian)幾天我夢見城(cheng)(cheng)隍菩(pu)薩(sa),他(ta)(ta)告(gao)訴我,殺(sha)人(ren)犯(fan)(fan)就在(zai)(zai)(zai)你們四(si)五個人(ren)之(zhi)中。現(xian)在(zai)(zai)(zai)你們面(mian)對城(cheng)(cheng)隍,不要說假(jia)話,如果能(neng)自首,可以寬大量(liang)刑(xing);如果說假(jia)話,查出(chu)來(lai)(lai)就法不輕饒!”幾個人(ren)異口同聲(sheng),都(dou)(dou)說沒有殺(sha)過(guo)人(ren)。學(xue)(xue)(xue)使下(xia)令把(ba)刑(xing)具搬來(lai)(lai)放在(zai)(zai)(zai)地(di)上(shang),叫(jiao)(jiao)(jiao)人(ren)把(ba)人(ren)犯(fan)(fan)頭發扎(zha)起,衣服脫去(qu)(qu),準備用刑(xing)。他(ta)(ta)們齊聲(sheng)叫(jiao)(jiao)(jiao)冤枉。學(xue)(xue)(xue)使就叫(jiao)(jiao)(jiao)人(ren)把(ba)刑(xing)具撤去(qu)(qu),對他(ta)(ta)們說:“既然(ran)你們不肯招(zhao)認,那就要請(qing)菩(pu)薩(sa)來(lai)(lai)把(ba)兇(xiong)(xiong)手(shou)(shou)指(zhi)出(chu)來(lai)(lai)!”他(ta)(ta)叫(jiao)(jiao)(jiao)人(ren)用毛氈被褥把(ba)大殿的(de)(de)(de)(de)窗戶全部遮住,不讓漏一點光線(xian)。把(ba)人(ren)犯(fan)(fan)的(de)(de)(de)(de)背(bei)都(dou)(dou)袒露(lu)著,趕(gan)到暗室里(li)(li),給他(ta)(ta)們一盆水,叫(jiao)(jiao)(jiao)他(ta)(ta)們先洗(xi)洗(xi)手(shou)(shou),分別(bie)用繩子拴在(zai)(zai)(zai)墻(qiang)(qiang)下(xia),命(ming)令他(ta)(ta)們:“面(mian)對墻(qiang)(qiang)壁站(zhan)好(hao),不準動。殺(sha)人(ren)兇(xiong)(xiong)手(shou)(shou),城(cheng)(cheng)隍菩(pu)薩(sa)會(hui)在(zai)(zai)(zai)他(ta)(ta)背(bei)上(shang)寫(xie)字(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)。”關(guan)了(le)一會(hui)兒,把(ba)他(ta)(ta)們叫(jiao)(jiao)(jiao)出(chu)來(lai)(lai),查看每個人(ren)的(de)(de)(de)(de)背(bei)脊,指(zhi)著毛大說:“這(zhe)是(shi)殺(sha)人(ren)的(de)(de)(de)(de)兇(xiong)(xiong)手(shou)(shou)!”原來(lai)(lai)施(shi)學(xue)(xue)(xue)使先叫(jiao)(jiao)(jiao)人(ren)把(ba)灰涂在(zai)(zai)(zai)墻(qiang)(qiang)上(shang),又(you)叫(jiao)(jiao)(jiao)人(ren)犯(fan)(fan)在(zai)(zai)(zai)煤灰水里(li)(li)洗(xi)手(shou)(shou),那兇(xiong)(xiong)手(shou)(shou)伯菩(pu)薩(sa)在(zai)(zai)(zai)他(ta)(ta)背(bei)上(shang)寫(xie)字(zi)(zi),把(ba)背(bei)靠在(zai)(zai)(zai)墻(qiang)(qiang)上(shang),所以背(bei)上(shang)沾上(shang)了(le)灰色(se);臨(lin)出(chu)來(lai)(lai),又(you)用手(shou)(shou)掩住背(bei)脊,背(bei)上(shang)又(you)沾上(shang)了(le)煤煙(yan)色(se)。學(xue)(xue)(xue)使本(ben)來(lai)(lai)疑心(xin)毛大是(shi)殺(sha)人(ren)犯(fan)(fan),這(zhe)樣就證實(shi)了(le)。把(ba)他(ta)(ta)用了(le)重刑(xing),他(ta)(ta)就把(ba)殺(sha)人(ren)前(qian)后經過(guo)如實(shi)招(zhao)供了(le)。最后,施(shi)學(xue)(xue)(xue)使判道:
“宿介:走了盆成括耍(shua)小聰明而(er)招致(zhi)殺(sha)身之(zhi)禍的(de)(de)老路(lu),得了個(ge)像登徒子那樣好色的(de)(de)名(ming)(ming)聲。就(jiu)因為他(ta)與(yu)王氏兩小無(wu)猜,竟(jing)然(ran)像夫妻一(yi)樣同床(chuang)而(er)眠;又因王氏泄露了胭脂(zhi)(zhi)的(de)(de)心事,他(ta)竟(jing)占有了王氏還不(bu)(bu)滿足,又打胭脂(zhi)(zhi)的(de)(de)主意(yi)。他(ta)學將仲子翻墻越(yue)園,就(jiu)像飛鳥輕(qing)輕(qing)落(luo)地;他(ta)冒(mao)充(chong)鄂生來到(dao)閨(gui)房,竟(jing)然(ran)騙(pian)得胭脂(zhi)(zhi)開門(men);動手動腳(jiao),竟(jing)然(ran)不(bu)(bu)要一(yi)點臉皮(pi);攀花折(zhe)柳(liu),傷風敗俗,丟盡了讀(du)書人(ren)的(de)(de)品(pin)行。幸而(er)聽到(dao)胭脂(zhi)(zhi)病(bing)中的(de)(de)微弱的(de)(de)呻吟,還能顧(gu)惜;能夠可(ke)憐姑(gu)娘憔悴的(de)(de)病(bing)體,還沒(mei)有過(guo)份狂暴。從羅網里放出美麗(li)的(de)(de)小鳥,還有點文(wen)人(ren)的(de)(de)味(wei)道;但脫去(qu)人(ren)家的(de)(de)繡(xiu)鞋(xie)作為信物,豈不(bu)(bu)是無(wu)賴(lai)透(tou)頂!像蝴蝶飛過(guo)墻頭,被人(ren)隔窗聽到(dao)了私房話;如同蓮花落(luo)瓣,繡(xiu)鞋(xie)落(luo)地后,就(jiu)無(wu)影無(wu)蹤。假中之(zhi)假因此而(er)生,冤枉(wang)(wang)了鄂生之(zhi)外(wai),又冤枉(wang)(wang)了宿介有誰相信?天(tian)降大禍,酷刑之(zhi)下差點喪命;自作自受(shou),幾(ji)乎要身首分(fen)離。翻墻越(yue)穴,本來就(jiu)玷污了讀(du)書人(ren)的(de)(de)名(ming)(ming)聲;而(er)替(ti)人(ren)受(shou)罪,實在(zai)難消(xiao)(xiao)胸中的(de)(de)冤氣。因此暫緩鞭打,以此抵消(xiao)(xiao)他(ta)先前受(shou)的(de)(de)折(zhe)磨(mo)。姑(gu)且降為青衣,留一(yi)條自新(xin)之(zhi)路(lu)。
像毛(mao)(mao)大這(zhe)樣(yang)(yang)的(de)(de)人(ren),刁(diao)詐狡猾,游手好閑,是(shi)街(jie)坊里的(de)(de)流(liu)氓無(wu)賴(lai),勾引鄰家(jia)(jia)女人(ren)遭拒絕,還淫心不死;等(deng)著(zhu)宿(su)介(jie)(jie)進(jin)了王(wang)氏家(jia)(jia)中,鬼(gui)(gui)主意就頓時產生。推開(kai)王(wang)氏的(de)(de)家(jia)(jia)門,高興地隨著(zhu)宿(su)介(jie)(jie)的(de)(de)足跡進(jin)入(ru)院內,本(ben)想(xiang)(xiang)捉奸,卻(que)(que)(que)聽到了胭(yan)(yan)脂(zhi)的(de)(de)消息,妄想(xiang)(xiang)騙取美(mei)麗的(de)(de)姑娘。哪里想(xiang)(xiang)到魂(hun)魄都(dou)被鬼(gui)(gui)神勾去,本(ben)想(xiang)(xiang)進(jin)胭(yan)(yan)脂(zhi)閨房,卻(que)(que)(que)誤入(ru)卞老(lao)漢之門,致使情火熄滅,欲海起(qi)風(feng)波。卞老(lao)漢橫刀(dao)在前(qian),無(wu)所顧(gu)忌;毛(mao)(mao)大卻(que)(que)(que)走投無(wu)路,轉(zhuan)而奪刀(dao)殺(sha)人(ren)。本(ben)來想(xiang)(xiang)冒充他人(ren)騙奸胭(yan)(yan)脂(zhi),誰知(zhi)卻(que)(que)(que)奪刀(dao)丟(diu)鞋,自己逃脫卻(que)(que)(que)使宿(su)介(jie)(jie)遭殃。風(feng)流(liu)場上生出(chu)這(zhe)樣(yang)(yang)一個惡鬼(gui)(gui),溫柔鄉哪能有這(zhe)樣(yang)(yang)的(de)(de)害人(ren)精?必(bi)須立(li)即砍掉他的(de)(de)腦袋,以快人(ren)心。
胭(yan)脂:還未(wei)定親,已到成(cheng)(cheng)年(nian),以嫦娥般的(de)美(mei)貌,自(zi)然(ran)會(hui)配上容(rong)貌如玉的(de)郎君。本來(lai)就(jiu)是(shi)霓裳舞隊里天仙(xian)中的(de)一員,又何必擔心金屋(wu)藏嬌?然(ran)而(er)她(ta)卻有(you)感(gan)到《關睢》的(de)成(cheng)(cheng)雙(shuang)成(cheng)(cheng)對,而(er)思念好的(de)郎君;以至于(yu)(yu)春夢(meng)縈繞,感(gan)嘆年(nian)華易逝,對鄂生一見傾心,結(jie)(jie)想(xiang)成(cheng)(cheng)病。只因一線情(qing)思纏繞,招來(lai)群魔亂舞。為了貪戀姑娘的(de)美(mei)貌,宿介、毛大(da)都恐怕得不到胭(yan)脂,好像惡鳥紛(fen)飛,來(lai)冒充(chong)鄂秋隼。結(jie)(jie)果繡(xiu)鞋(xie)脫去,差點難保住少女(nv)的(de)清名,棍棒打來(lai),幾乎(hu)使(shi)鄂生喪了命。相(xiang)思之情(qing)很苦(ku)(ku),但相(xiang)思入骨就(jiu)會(hui)成(cheng)(cheng)為禍端;結(jie)(jie)果使(shi)父親喪命于(yu)(yu)刀下(xia),可(ke)愛的(de)人(ren)竟成(cheng)(cheng)了禍水。能(neng)清正自(zi)守,幸好還能(neng)保持白(bai)玉無(wu)瑕;在獄(yu)中苦(ku)(ku)爭(zheng),終于(yu)(yu)使(shi)案件(jian)真相(xiang)大(da)白(bai)。應該(gai)表揚她(ta)曾拒絕宿介入門;還是(shi)清潔的(de)有(you)情(qing)之人(ren);應該(gai)成(cheng)(cheng)全她(ta)對鄂生的(de)一片愛慕之情(qing),這也是(shi)風流雅事。便讓你們的(de)縣令(ling),做你的(de)媒人(ren)。”這個案子一結(jie)(jie),遠近(jin)都流傳(chuan)開了。
自從吳(wu)太(tai)守(shou)審訊(xun)以后,胭脂才知道自己冤枉(wang)了鄂生。在公(gong)堂(tang)(tang)下相遇時,滿面羞(xiu)愧,熱淚盈眶,像有一肚子痛悔、愛戀的(de)話而(er)(er)無(wu)法說出口。鄂生為(wei)她的(de)愛戀之情所感(gan)動,愛慕之心(xin)也特別深。但又(you)考慮到她出身貧賤,而(er)(er)且(qie)天天出入公(gong)堂(tang)(tang),為(wei)千人(ren)(ren)指萬人(ren)(ren)看,怕(pa)娶她被人(ren)(ren)恥笑(xiao)。想來想去,拿不定主意(yi)。判(pan)詞宣布后,才定下心(xin)來。縣官為(wei)他送(song)了聘禮,并派(pai)吹鼓樂隊迎娶胭脂到了鄂家(jia)。
異史氏說:“當心啊(a)!審(shen)理(li)案(an)件(jian)不(bu)(bu)(bu)能(neng)不(bu)(bu)(bu)慎重啊(a)!即(ji)使你已經查處了由(you)甲替乙(yi)頂(ding)罪是(shi)純屬(shu)冤(yuan)枉,可是(shi)又(you)有(you)誰能(neng)夠能(neng)想到乙(yi)也是(shi)在(zai)為丙頂(ding)罪,也是(shi)純屬(shu)冤(yuan)枉的(de)(de)(de)(de)呢?盡管案(an)情(qing)撲朔迷(mi)離,但是(shi)一定有(you)它(ta)的(de)(de)(de)(de)漏(lou)洞(dong)和矛盾,假如不(bu)(bu)(bu)明(ming)察秋毫,是(shi)永遠也不(bu)(bu)(bu)能(neng)明(ming)白(bai)的(de)(de)(de)(de)。唉!大家都敬佩聰明(ming)智慧的(de)(de)(de)(de)人(ren)斷(duan)案(an)英(ying)明(ming),卻不(bu)(bu)(bu)知道技(ji)術高(gao)超的(de)(de)(de)(de)工匠(jiang)的(de)(de)(de)(de)用心良苦啊(a)!世上有(you)居于百姓之上的(de)(de)(de)(de)那些官員,整(zheng)天下(xia)(xia)棋來打發日子,或者把頭縮在(zai)被窩里面(mian)理(li)事,下(xia)(xia)面(mian)百姓的(de)(de)(de)(de)疾苦,根本(ben)不(bu)(bu)(bu)去過(guo)問。到擊鼓升(sheng)堂、開庭審(shen)案(an)的(de)(de)(de)(de)時候,又(you)高(gao)高(gao)在(zai)上,對公堂下(xia)(xia)的(de)(de)(de)(de)伸冤(yuan)的(de)(de)(de)(de)人(ren)只(zhi)會粗暴地使用板子枷鎖等刑法(fa)來逼迫(po)他們(men)承認,怪不(bu)(bu)(bu)得(de)在(zai)這樣(yang)不(bu)(bu)(bu)見天日的(de)(de)(de)(de)統治(zhi)下(xia)(xia)會有(you)那么多不(bu)(bu)(bu)能(neng)平反的(de)(de)(de)(de)冤(yuan)假錯案(an)啊(a)!”
愚山先生(sheng)(sheng)是(shi)(shi)(shi)我(wo)的(de)(de)(de)(de)良(liang)師。起(qi)初跟他(ta)(ta)學習的(de)(de)(de)(de)時(shi)候,我(wo)還只(zhi)是(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)個小(xiao)孩子。我(wo)經常看見(jian)他(ta)(ta)夸獎學生(sheng)(sheng),兢(jing)兢(jing)業業怕自(zi)己(ji)沒(mei)(mei)有(you)盡到(dao)責任(ren);學生(sheng)(sheng)受到(dao)一(yi)(yi)點(dian)委屈,他(ta)(ta)都心疼的(de)(de)(de)(de)呵護,從(cong)來(lai)沒(mei)(mei)有(you)過(guo)在(zai)(zai)學堂(tang)上狐假虎威、恐嚇(xia)學生(sheng)(sheng)。愚山先生(sheng)(sheng)真是(shi)(shi)(shi)宣傳圣賢之道和維護佛法的(de)(de)(de)(de)人,他(ta)(ta)不僅是(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)代宗師,而且評論文章(zhang)公正,不讓讀書(shu)人受到(dao)委屈。他(ta)(ta)愛才勝過(guo)自(zi)己(ji)的(de)(de)(de)(de)生(sheng)(sheng)命,更(geng)不是(shi)(shi)(shi)以后的(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)些故意裝(zhuang)腔作勢、只(zhi)作膚(fu)淺文章(zhang)的(de)(de)(de)(de)人能(neng)比得上的(de)(de)(de)(de)。曾經有(you)一(yi)(yi)個考場(chang)考試的(de)(de)(de)(de)名士(shi),寫了(le)一(yi)(yi)篇文章(zhang),題(ti)目叫(jiao)做“寶(bao)藏興焉”,把隱藏在(zai)(zai)深山里(li)的(de)(de)(de)(de)寺廟錯寫成在(zai)(zai)水(shui)邊(bian)。抄完卷子后才恍然大悟,自(zi)己(ji)認(ren)(ren)為一(yi)(yi)定會(hui)被淘汰,就(jiu)接著在(zai)(zai)試卷后邊(bian)寫了(le)一(yi)(yi)首詞:“寶(bao)藏在(zai)(zai)山間(jian),誤認(ren)(ren)卻在(zai)(zai)水(shui)邊(bian)。山頭蓋起(qi)水(shui)晶殿。瑚長(chang)峰(feng)尖,珠結樹顛。這(zhe)一(yi)(yi)回(hui)崖中跌死(si)撐船漢!告蒼天:留點(dian)蒂兒,好與朋友(you)看。”愚山先生(sheng)(sheng)評閱(yue)試卷時(shi)看到(dao)這(zhe)兒,拿起(qi)筆和了(le)一(yi)(yi)首詞:“寶(bao)藏將山夸,忽(hu)然見(jian)在(zai)(zai)水(shui)崖。樵夫漫說漁(yu)翁話。題(ti)目雖差,文字卻佳,怎(zen)肯放在(zai)(zai)他(ta)(ta)人下(xia)。常見(jian)他(ta)(ta),登高怕險(xian);那曾見(jian),會(hui)水(shui)淹(yan)殺?”這(zhe)也是(shi)(shi)(shi)愚山先生(sheng)(sheng)風雅的(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)個有(you)趣(qu)的(de)(de)(de)(de)傳聞,愛惜有(you)才華之人的(de)(de)(de)(de)一(yi)(yi)件趣(qu)事啊。
蒲(pu)松(song)齡(ling)(ling)(1640-1715),清(qing)代杰(jie)出的(de)(de)(de)文(wen)學家,字留仙(xian),一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)字劍臣,別號柳泉(quan)居士,世(shi)稱聊(liao)齋(zhai)先生,山(shan)(shan)東淄川(今山(shan)(shan)東淄博(bo)市)人。他(ta)(ta)(ta)出身于一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)個沒落的(de)(de)(de)地主家庭,父(fu)親蒲(pu)槃原是(shi)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)個讀(du)書人,因在科舉上不(bu)(bu)得(de)志,便(bian)棄儒經商,曾(ceng)積累了一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)筆可觀的(de)(de)(de)財產。等到蒲(pu)松(song)齡(ling)(ling)成年時(shi),家境早(zao)已衰落,生活(huo)十分(fen)貧困。蒲(pu)松(song)齡(ling)(ling)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)生熱衷(zhong)功名,醉心(xin)科舉,但他(ta)(ta)(ta)除(chu)了十九歲時(shi)應(ying)(ying)童子試(shi)曾(ceng)連續考中縣、府、道(dao)三個第一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi),補博(bo)士弟子員外(wai),以后(hou)屢受(shou)挫(cuo)折,一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)直郁郁不(bu)(bu)得(de)志。他(ta)(ta)(ta)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)面教書,一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)面應(ying)(ying)考了四十年,到七十一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)歲時(shi)才援例出貢,補了個歲貢生,四年后(hou)便(bian)死(si)去了。一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)生中的(de)(de)(de)坎(kan)坷遭(zao)遇使蒲(pu)松(song)齡(ling)(ling)對(dui)當時(shi)政治的(de)(de)(de)黑(hei)暗和(he)科舉的(de)(de)(de)弊(bi)端(duan)有(you)了一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)定的(de)(de)(de)認(ren)識(shi),生活(huo)的(de)(de)(de)貧困使他(ta)(ta)(ta)對(dui)廣大勞(lao)動(dong)人民的(de)(de)(de)生活(huo)和(he)思想有(you)了一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)定的(de)(de)(de)了解(jie)和(he)體會。因此(ci),他(ta)(ta)(ta)以自(zi)己的(de)(de)(de)切身感受(shou)寫了不(bu)(bu)少著作,今存除(chu)《聊(liao)齋(zhai)志異(yi)》外(wai),還有(you)《聊(liao)齋(zhai)文(wen)集》和(he)《詩集》等。