宣示表(biao),故(gu)宮博物(wu)院(yuan)藏,著名(ming)小楷(kai)法帖(tie),原(yuan)為三國時魏(wei)鐘繇所書,真跡不傳于世。只有(you)刻(ke)(ke)本,一般論者都(dou)認為是根據王羲(xi)之(zhi)臨本摹刻(ke)(ke),始見于宋(song)《淳化閣帖(tie)》,共18行。后世閣帖(tie)、單本多(duo)有(you)翻(fan)刻(ke)(ke),應以(yi)宋(song)刻(ke)(ke)宋(song)拓本為佳。此帖(tie)較鐘繇其(qi)他(ta)作(zuo)品,無論在筆(bi)法或(huo)結體上,都(dou)更顯出(chu)一種較為成熟的楷(kai)書體態和氣息,點畫遒勁而(er)顯樸茂,字體寬(kuan)博而(er)多(duo)扁方,充分表(biao)現了魏(wei)晉時代正走向成熟的楷(kai)書的藝術特征。
尚(shang)(shang)書宣示(shi)孫權所求,詔令所報(bao),所以(yi)博示(shi)。逮于(yu)卿佐,必冀(ji)良方出于(yu)阿是。茤蕘之(zhi)言可(ke)擇廊廟,況(kuang)繇始(shi)以(yi)疏賤(jian),得為(wei)前恩。橫(heng)所盱(xu)睨,公私(si)見(jian)異,愛同(tong)(tong)骨肉(rou),殊遇厚寵,以(yi)至今(jin)(jin)日。再(zai)世榮(rong)名,同(tong)(tong)國休戚,敢不自(zi)(zi)量。竊致(zhi)愚慮,仍(reng)日達(da)晨,坐以(yi)待旦,退思鄙淺(qian)。圣意所棄,則又割意,不敢獻聞。深(shen)念天下(xia),今(jin)(jin)為(wei)已平,權之(zhi)委(wei)質,外震神武。度(du)其(qi)拳拳,無有(you)二計。高尚(shang)(shang)自(zi)(zi)疏,況(kuang)未見(jian)信。今(jin)(jin)推款(kuan)誠,欲求見(jian)信,實懷不自(zi)(zi)信之(zhi)心,亦宜待之(zhi)以(yi)信,而(er)當(dang)護其(qi)未自(zi)(zi)信也(ye)。其(qi)所求者,不可(ke)不許,許之(zhi)而(er)反,不必可(ke)與,求之(zhi)而(er)不許,勢必自(zi)(zi)絕(jue),許而(er)不與,其(qi)曲在己。里(li)語曰:“何(he)以(yi)罰?與之(zhi)奪;何(he)以(yi)怒?許不與。”思省(sheng)所示(shi)報(bao)權疏,曲折得宜,宜神圣之(zhi)慮。非今(jin)(jin)臣下(xia)所能(neng)有(you)增(zeng)益,昔與文若奉事(shi)先帝(di),事(shi)有(you)數者,有(you)似于(yu)此。粗表(biao)二事(shi),以(yi)為(wei)今(jin)(jin)者事(shi)勢,尚(shang)(shang)當(dang)有(you)所依違,愿君思省(sheng)。若以(yi)在所慮可(ke),不須復貌。節度(du)唯(wei)君,恐不可(ke)采(cai),故不自(zi)(zi)拜(bai)表(biao)。
大(da)意如(ru)(ru)(ru)(ru)下(xia)(xia)(如(ru)(ru)(ru)(ru)需精(jing)準譯文(wen),恐非一(yi)(yi)時之(zhi)(zhi)(zhi)功(gong)):尚(shang)書(shu)在(zai)(zai)朝(chao)廷上(shang)(shang)宣讀(du)了孫(sun)(sun)權(quan)(quan)(quan)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)請求(qiu),之(zhi)(zhi)(zhi)所以(yi)公(gong)文(wen)通(tong)告,就是(shi)為(wei)了讓大(da)家都知道(dao)。下(xia)(xia)傳給(gei)群臣(chen),想(xiang)(xiang)必(bi)(bi)是(shi)讓臣(chen)子(zi)們(men)獻計獻策。古(gu)代賢君治國(guo)(guo)(guo),朝(chao)廷也(ye)可采納(na)隱士和粗野之(zhi)(zhi)(zhi)民的(de)(de)(de)(de)(de)(de)建(jian)議。而鐘(zhong)繇我(wo)(wo)(wo)最初是(shi)貧賤之(zhi)(zhi)(zhi)人,與先帝(di)也(ye)沒有(you)什么親情(qing)(qing)或交情(qing)(qing),但卻受到(dao)(dao)不(bu)(bu)(bu)(bu)少恩(en)惠。意外(wai)地受到(dao)(dao)寵愛,于(yu)公(gong)于(yu)私都頗得(de)重視,這(zhe)種(zhong)優厚的(de)(de)(de)(de)(de)(de)待遇一(yi)(yi)直(zhi)至今(jin)(jin)(jin)。鐘(zhong)家兩(liang)世(shi)榮華,蒙受國(guo)(guo)(guo)恩(en),我(wo)(wo)(wo)豈會(hui)(hui)不(bu)(bu)(bu)(bu)自(zi)思量(liang)。我(wo)(wo)(wo)常常夜(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)能(neng)眠,想(xiang)(xiang)到(dao)(dao)自(zi)己粗鄙疏(shu)淺,不(bu)(bu)(bu)(bu)能(neng)報國(guo)(guo)(guo)。皇帝(di)似乎對(dui)孫(sun)(sun)權(quan)(quan)(quan)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)投降(jiang)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)請求(qiu)不(bu)(bu)(bu)(bu)以(yi)為(wei)然,想(xiang)(xiang)到(dao)(dao)這(zhe)里我(wo)(wo)(wo)又猶豫了,不(bu)(bu)(bu)(bu)敢再申述(shu)自(zi)己的(de)(de)(de)(de)(de)(de)意見(jian)。但又想(xiang)(xiang)到(dao)(dao),如(ru)(ru)(ru)(ru)今(jin)(jin)(jin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)天(tian)下(xia)(xia),大(da)部分已(yi)為(wei)我(wo)(wo)(wo)魏(wei)國(guo)(guo)(guo)平定,孫(sun)(sun)權(quan)(quan)(quan)之(zhi)(zhi)(zhi)所以(yi)來(lai)獻禮投誠,想(xiang)(xiang)必(bi)(bi)是(shi)震懾于(yu)陛下(xia)(xia)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)天(tian)威。估(gu)計他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)是(shi)有(you)誠意的(de)(de)(de)(de)(de)(de),因(yin)為(wei)除此(ci)之(zhi)(zhi)(zhi)外(wai),別無(wu)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)法。高(gao)高(gao)在(zai)(zai)上(shang)(shang)者本來(lai)就容易與人疏(shu)遠,況且我(wo)(wo)(wo)們(men)也(ye)沒有(you)讓他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)們(men)見(jian)到(dao)(dao)我(wo)(wo)(wo)們(men)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)誠意。如(ru)(ru)(ru)(ru)今(jin)(jin)(jin)孫(sun)(sun)權(quan)(quan)(quan)拿出(chu)誠意來(lai),想(xiang)(xiang)要(yao)我(wo)(wo)(wo)國(guo)(guo)(guo)相信(xin)(xin)(xin)(xin)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),其(qi)實他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)很擔心我(wo)(wo)(wo)們(men)會(hui)(hui)不(bu)(bu)(bu)(bu)相信(xin)(xin)(xin)(xin)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),這(zhe)時我(wo)(wo)(wo)們(men)應(ying)該以(yi)誠信(xin)(xin)(xin)(xin)待之(zhi)(zhi)(zhi),安撫他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)(bu)(bu)(bu)夠自(zi)信(xin)(xin)(xin)(xin)。他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)所請求(qiu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de),不(bu)(bu)(bu)(bu)應(ying)該不(bu)(bu)(bu)(bu)答應(ying)。如(ru)(ru)(ru)(ru)果(guo)(guo)答應(ying)了他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)使節(jie)回去以(yi)后,也(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)必(bi)(bi)指望(wang)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)一(yi)(yi)定能(neng)信(xin)(xin)(xin)(xin)守諾言;但是(shi)反過來(lai)說,如(ru)(ru)(ru)(ru)果(guo)(guo)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)請求(qiu)而不(bu)(bu)(bu)(bu)答應(ying),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)一(yi)(yi)定就會(hui)(hui)孤注一(yi)(yi)擲與我(wo)(wo)(wo)國(guo)(guo)(guo)作對(dui)了。答應(ying)了他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)而他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)不(bu)(bu)(bu)(bu)真的(de)(de)(de)(de)(de)(de)來(lai)歸附,那失信(xin)(xin)(xin)(xin)在(zai)(zai)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)。俗(su)話說:“答應(ying)給(gei)人的(de)(de)(de)(de)(de)(de)東西又搶回去,就該處罰(fa)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta);答應(ying)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)卻不(bu)(bu)(bu)(bu)給(gei)他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta),他(ta)(ta)(ta)(ta)(ta)就會(hui)(hui)被(bei)(bei)激怒。”我(wo)(wo)(wo)思前想(xiang)(xiang)后,覺(jue)得(de)朝(chao)廷公(gong)示(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)孫(sun)(sun)權(quan)(quan)(quan)所上(shang)(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)書(shu),如(ru)(ru)(ru)(ru)何定奪,終歸是(shi)圣上(shang)(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)事(shi),作臣(chen)子(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)不(bu)(bu)(bu)(bu)能(neng)左右(you)。當年(nian)我(wo)(wo)(wo)與荀彧(字文(wen)若)跟(gen)隨先帝(di)之(zhi)(zhi)(zhi)時,也(ye)曾遇到(dao)(dao)幾件(jian)事(shi),與今(jin)(jin)(jin)天(tian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)事(shi)情(qing)(qing)況類似。簡(jian)單(dan)地說兩(liang)件(jian)(兩(liang)事(shi)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)具體描述(shu)可能(neng)鐘(zhong)繇另附了,不(bu)(bu)(bu)(bu)在(zai)(zai)此(ci)表之(zhi)(zhi)(zhi)中),我(wo)(wo)(wo)覺(jue)得(de)如(ru)(ru)(ru)(ru)今(jin)(jin)(jin)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)情(qing)(qing)勢(shi),應(ying)該對(dui)今(jin)(jin)(jin)天(tian)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)事(shi)情(qing)(qing)有(you)參考(kao)意義。惟愿陛下(xia)(xia)斟酌。如(ru)(ru)(ru)(ru)果(guo)(guo)您覺(jue)得(de)我(wo)(wo)(wo)所想(xiang)(xiang)有(you)道(dao)理,也(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)用回復。總之(zhi)(zhi)(zhi)決定權(quan)(quan)(quan)在(zai)(zai)陛下(xia)(xia)。考(kao)慮到(dao)(dao)我(wo)(wo)(wo)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)建(jian)議有(you)可能(neng)不(bu)(bu)(bu)(bu)被(bei)(bei)采納(na),所以(yi)我(wo)(wo)(wo)就不(bu)(bu)(bu)(bu)親自(zi)把這(zhe)個表交給(gei)陛下(xia)(xia)了(而是(shi)托人轉交)。
仍存(cun)的(de)(de)只有刻(ke)(ke)本,一般(ban)論者(zhe)都認為(wei)(wei)(wei)是根據王(wang)羲之臨(lin)本摹(mo)刻(ke)(ke),始見(jian)于宋(song)《淳化閣(ge)帖(tie)》,共18行(xing)。后世(shi)閣(ge)帖(tie)、單(dan)本多(duo)有翻刻(ke)(ke),應以宋(song)刻(ke)(ke)宋(song)拓本為(wei)(wei)(wei)佳。此帖(tie)較(jiao)鐘(zhong)繇其他作(zuo)品,無論在(zai)筆法或結體(ti)(ti)上,都更顯(xian)出一種較(jiao)為(wei)(wei)(wei)成(cheng)熟(shu)的(de)(de)楷書(shu)體(ti)(ti)態(tai)和(he)氣(qi)息,點畫(hua)遒(qiu)勁而顯(xian)樸(pu)茂,字(zi)體(ti)(ti)寬博而多(duo)扁方(fang),充分表(biao)(biao)現了魏(wei)晉(jin)時代正走向成(cheng)熟(shu)的(de)(de)楷書(shu)的(de)(de)藝術(shu)特(te)征。此帖(tie)風格(ge)直接影(ying)(ying)響了二王(wang)小(xiao)楷面貌的(de)(de)形成(cheng)(從《黃(huang)庭經(jing)》、《樂(le)毅論》,《洛神(shen)賦十三(san)行(xing)》等(deng)(deng)就(jiu)可看出),進(jin)而影(ying)(ying)響到元、明、清(qing)三(san)代的(de)(de)小(xiao)楷創作(zuo),如(ru)趙孟(meng)頫、文徵明、王(wang)寵(chong)、黃(huang)道周等(deng)(deng)。更具歷史意(yi)義的(de)(de)是,此帖(tie)所具備的(de)(de)點畫(hua)法則(ze)、結體(ti)(ti)規(gui)律(lv)等(deng)(deng)影(ying)(ying)響和(he)促(cu)進(jin)了楷書(shu)高峰(feng)——唐楷的(de)(de)到來(lai)。因(yin)此,鐘(zhong)繇《宣示表(biao)(biao)》可以說是楷書(shu)藝術(shu)的(de)(de)鼻(bi)祖。
《宣和書譜(pu)》評價鐘繇書法(fa)(fa):“備盡法(fa)(fa)度,為(wei)正書之(zhi)祖”。此(ci)帖(tie)是元常的(de)杰作,也可以(yi)說是楷書之(zhi)祖。王導(dao)東渡時將此(ci)表(biao)縫(feng)入衣帶(dai)(dai)攜(xie)走,后來(lai)傳給逸(yi)少,逸(yi)少又將之(zhi)傳給王修,王修便帶(dai)(dai)著它(ta)入土為(wei)安,從此(ci)不見(jian)天日(ri),之(zhi)后傳下來(lai)的(de)是逸(yi)少的(de)臨摹本。字(zi)體端整(zheng)古雅,結(jie)體略呈扁(bian)形(xing),筆畫已(yi)脫八分古意,全是真書筆法(fa)(fa),筆法(fa)(fa)質樸渾(hun)厚,雍容自(zi)然。梁武帝蕭衍認為(wei)此(ci)王羲之(zhi)臨本“勢巧(qiao)形(xing)密(mi),勝于自(zi)運(yun)”,更勝原跡(ji)。
鐘繇(zhou):三國魏河南(nan)長葛人,字元常(chang),官(guan)至大傅(fu),故世稱(cheng)鐘大傅(fu)。陳(chen)思(si)《書(shu)小史》稱(cheng)其善書(shu),師(shi)曹喜(xi)、劉德升、蔡邕。
唐代張懷瓘《書斷(duan)》稱“其真書絕妙,乃過于師,剛柔備焉。”
點畫(hua)之間,多有(you)異趣,可謂幽深無(wu)際,古雅有(you)余,秦漢以來(lai),一人而已!”傳說鐘(zhong)(zhong)繇在當時書家(jia)韋(wei)誕住所,見蔡邕真跡,苦求(qiu)不得,心急槌胸,因(yin)而嘔血(xue)。太祖曹操拿(na)五(wu)靈丹救活了(le)他。韋(wei)誕死后,鐘(zhong)(zhong)繇密使人盜發其冢,終獲蔡邕手跡,因(yin)而領悟到“多力豐筋者圣(sheng),無(wu)力無(wu)筋者病”,始得其筆法精髓。
鐘(zhong)(zhong)繇向他兒子鐘(zhong)(zhong)會講書(shu)法(fa)時曾說(shuo),我精(jing)思學(xue)書(shu)30年,每逢和(he)友人相談,則畫地廣步探討書(shu)法(fa),被(bei)子因練字而(er)被(bei)劃破,每見大自然萬物,則探索其形象而(er)書(shu)之(zhi)(zhi)。可見其功力之(zhi)(zhi)深。鐘(zhong)(zhong)繇的(de)書(shu)法(fa),與以后(hou)的(de)王(wang)羲(xi)之(zhi)(zhi)并(bing)稱(cheng)“鐘(zhong)(zhong)、王(wang)”,為后(hou)世所宗。