《乙瑛碑(bei)(bei)(bei)》是刊刻于東漢(han)(han)永興元年(153年)的(de)一(yi)方碑(bei)(bei)(bei)刻,又(you)稱(cheng)“百石卒史碑(bei)(bei)(bei)”“孔龢碑(bei)(bei)(bei)”“孔和碑(bei)(bei)(bei)”等,無撰書(shu)(shu)人姓名,屬隸(li)書(shu)(shu)書(shu)(shu)法作(zuo)品,現存于曲阜漢(han)(han)魏(wei)碑(bei)(bei)(bei)刻陳列(lie)館(guan)。
《乙瑛碑(bei)(bei)》為方(fang)首碑(bei)(bei),高(gao)198厘(li)(li)米,寬91.5厘(li)(li)米,厚22厘(li)(li)米,無(wu)額,碑(bei)(bei)文18行,每行40字,記錄了(le)魯相乙瑛上書請求為孔廟(miao)設置百石(shi)卒史(shi)一人(ren)來執掌禮器(qi)廟(miao)祀之事(shi),屬于紀事(shi)性(xing)的(de)祠(ci)廟(miao)碑(bei)(bei),與《禮器(qi)碑(bei)(bei)》《史(shi)晨碑(bei)(bei)》合稱“孔廟(miao)三碑(bei)(bei)”。書法上,其(qi)書體方(fang)整,結構嚴(yan)謹(jin),筆(bi)勢(shi)(shi)剛健(jian),書法雄勁,字取橫勢(shi)(shi),粗(cu)細相間,起(qi)筆(bi)藏鋒(feng)(feng),收筆(bi)回鋒(feng)(feng),長筆(bi)畫呈(cheng)彎弧,波尾大(da)挑(tiao),折角圓和,波勢(shi)(shi)蘊柔,中斂旁肆,瀟(xiao)灑飛逸,氣韻(yun)盎然,被近人(ren)推為東漢(han)綺(qi)麗(li)書派的(de)代表(biao),是漢(han)隸成熟的(de)標志(zhi)碑(bei)(bei)之一。
司徒臣雄、司空臣戒,稽首言:“魯前相瑛書言:‘詔書崇圣道,〔勉〕〔學〕〔藝〕,孔子作《春秋》,制《孝經》,□□《五經》,演《易·〔系〕┘辭》,經緯天地,幽讃神明,故特立廟。襃成侯四時來祠,事已即去。廟有禮器,無常人掌領。請置百石□□一┘人,典主守廟,春秋饗禮。財出王家錢,給犬酒直。須報。’謹問大常祠曹掾馮牟、史郭玄。辭對:‘〔故事,辟〕□〔禮〕未┘行,祠先圣師。侍祠者,孔子子孫,大宰、大祝令各一人,皆備爵。大常丞監祠,河南尹〔給〕牛〔羊〕彖□□□各一,┘大司農給米祠。’臣愚以為,如瑛言,孔子大圣,則象乾
據(ju)碑文記載,魯相(xiang)乙(yi)瑛(ying)上書請為魯城孔(kong)廟置(zhi)守(shou)廟者(zhe)及祭(ji)祀孔(kong)子費用應(ying)由(you)(you)王家承出等,經司徒吳雄、司空(kong)趙戒轉呈皇帝,得以批準(zhun)(zhun)。后(hou)乙(yi)瑛(ying)離任,而(er)由(you)(you)繼任魯相(xiang)平(ping)選(xuan)孔(kong)和(孔(kong)龢)為守(shou)廟百石卒史,由(you)(you)魯令鮑疊(die)造(zao)作(zuo)百石吏舍等。《乙(yi)瑛(ying)碑》即是為紀念中(zhong)央批準(zhun)(zhun)設(she)置(zhi)孔(kong)廟百石卒史一事而(er)立,立于東漢永興元年(153年)。
《乙瑛碑》的(de)用(yong)筆方圓兼備,點畫(hua)嚴(yan)謹,輕重變化,長短參差,波(bo)(bo)筆彎弧(hu)大(da)挑,用(yong)墨有潤(run)燥,行筆流暢生動(dong)。有淹留遲(chi)澀,用(yong)力(li)屈曲,或疾徐(xu)頓挫,一波(bo)(bo)三折。
一、點法
點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)法(fa)上(shang)有(you)(you)圓(yuan)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)、方(fang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)、斜點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)、橫(heng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)、撇(pie)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)、捺(na)(na)(na)(na)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)等變(bian)化(hua)。丘形(xing)(xing)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“高”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)上(shang)獨(du)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)如(ru)山(shan)丘狀,寫(xie)(xie)(xie)法(fa)逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)上(shang),轉(zhuan)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)下(xia)(xia)(xia)頓(dun),側(ce)(ce)(ce)鋒(feng)(feng)(feng)左(zuo)撇(pie)出(chu)(chu)(chu)。圓(yuan)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“器”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)似圓(yuan)形(xing)(xing),寫(xie)(xie)(xie)法(fa)逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)上(shang)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)下(xia)(xia)(xia)圓(yuan)轉(zhuan)頓(dun)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)上(shang)回鋒(feng)(feng)(feng)。左(zuo)方(fang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“宅”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)上(shang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),側(ce)(ce)(ce)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)撇(pie)出(chu)(chu)(chu)的(de)(de)方(fang)形(xing)(xing)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)。右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)方(fang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“瑛”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)的(de)(de)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)方(fang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)上(shang),轉(zhuan)下(xia)(xia)(xia)頓(dun),側(ce)(ce)(ce)鋒(feng)(feng)(feng)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)斜下(xia)(xia)(xia)捺(na)(na)(na)(na)提(ti)筆出(chu)(chu)(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。三(san)(san)角點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“戒”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)中(zhong)(zhong)間(jian)的(de)(de)三(san)(san)角形(xing)(xing)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),露(lu)鋒(feng)(feng)(feng)下(xia)(xia)(xia)頓(dun),側(ce)(ce)(ce)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)出(chu)(chu)(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。橫(heng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):隸書(shu)上(shang)部(bu)(bu)或下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)橫(heng)寫(xie)(xie)(xie)。如(ru)“主”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“請(qing)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“言”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“祠(ci)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)橫(heng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),寫(xie)(xie)(xie)法(fa)各不相同(tong),有(you)(you)逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)橫(heng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),有(you)(you)露(lu)鋒(feng)(feng)(feng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),有(you)(you)方(fang)頭橫(heng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)。曾頭點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“首”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)上(shang)部(bu)(bu)的(de)(de)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),都是逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)。左(zuo)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“馮”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)邊(bian)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)一(yi)短一(yi)長,都是逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)側(ce)(ce)(ce)駐右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)提(ti)出(chu)(chu)(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。左(zuo)三(san)(san)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“酒”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)邊(bian)的(de)(de)三(san)(san)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),有(you)(you)長短輕重之(zhi)別(bie),全(quan)是逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)筆向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)中(zhong)(zhong)心點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)輻射(she)。左(zuo)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“常”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“米”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“秋(qiu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)上(shang)部(bu)(bu)的(de)(de)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),“崇”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)的(de)(de)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),均側(ce)(ce)(ce)鋒(feng)(feng)(feng)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)側(ce)(ce)(ce)出(chu)(chu)(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。起(qi)(qi)筆有(you)(you)藏有(you)(you)露(lu),點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)形(xing)(xing)有(you)(you)方(fang)、圓(yuan)、長、短。“爵”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“年”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“平”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)中(zhong)(zhong)部(bu)(bu)的(de)(de)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)的(de)(de)方(fang)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)大(da)部(bu)(bu)是左(zuo)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang),唯有(you)(you)“年”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)全(quan)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)。下(xia)(xia)(xia)四點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“漢”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“赫”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“鮑”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“黨”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“廉”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)四點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)的(de)(de)方(fang)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)、向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)下(xia)(xia)(xia)、向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)三(san)(san)個方(fang)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang),寫(xie)(xie)(xie)法(fa)與形(xing)(xing)象大(da)小不同(tong)。其腳(jiao)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“讃(zan)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“則”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“侯”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)下(xia)(xia)(xia)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)側(ce)(ce)(ce)。撇(pie)捺(na)(na)(na)(na)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“察”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)(xia)部(bu)(bu)兩(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)(liang)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)向(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)(xiang)左(zuo)撇(pie)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)捺(na)(na)(na)(na)出(chu)(chu)(chu)。中(zhong)(zhong)三(san)(san)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“辭”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)、“經”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)中(zhong)(zhong)間(jian)的(de)(de)三(san)(san)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)均為圓(yuan)形(xing)(xing)之(zhi)點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),但左(zuo)右(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)(you)呼應(ying)。中(zhong)(zhong)四點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian):如(ru)“魯”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)中(zhong)(zhong)四點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian),與下(xia)(xia)(xia)四點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)形(xing)(xing)象大(da)體相同(tong),點(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)(dian)形(xing)(xing)相背呼應(ying),各有(you)(you)變(bian)化(hua)。
二、橫法
橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)法(fa)(fa)(fa)在《乙(yi)瑛碑》中(zhong)是(shi)一(yi)(yi)個重(zhong)(zhong)要(yao)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)法(fa)(fa)(fa)。橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)畫(hua)(hua)隸書(shu)(shu)(shu)(shu)稱波(bo)(bo)(bo)(bo)畫(hua)(hua),是(shi)隸書(shu)(shu)(shu)(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)主(zhu)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),大(da)凡每字(zi)(zi)(zi)(zi)都有(you)(you)波(bo)(bo)(bo)(bo)畫(hua)(hua)。而且(qie)寫(xie)成(cheng)一(yi)(yi)波(bo)(bo)(bo)(bo)三(san)折(zhe),長(chang)而粗(cu)壯。和其他多(duo)(duo)變的(de)(de)(de)(de)(de)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)平行(xing)疊(die)排,強烈的(de)(de)(de)(de)(de)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)勢(shi)現(xian)象,是(shi)《乙(yi)瑛碑》隸書(shu)(shu)(shu)(shu)之美(mei)特(te)點。這一(yi)(yi)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)勢(shi)特(te)點,是(shi)隸書(shu)(shu)(shu)(shu)同(tong)其他書(shu)(shu)(shu)(shu)體根本區別(bie)。特(te)別(bie)是(shi)粗(cu)重(zhong)(zhong)的(de)(de)(de)(de)(de)波(bo)(bo)(bo)(bo)磔(zhe)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)畫(hua)(hua),遠大(da)于其他漢碑,其橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)畫(hua)(hua)有(you)(you)直橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)、拱(gong)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)、尖橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)、方(fang)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)等。直橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“大(da)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)畫(hua)(hua),逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)。短(duan)直橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)也同(tong)此法(fa)(fa)(fa)。“三(san)”字(zi)(zi)(zi)(zi)之橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)各有(you)(you)不同(tong)。一(yi)(yi)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),逆(ni)(ni)起(qi)(qi)(qi)中(zhong)行(xing)尾(wei)(wei)(wei)(wei)回(hui)收(shou),二橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)似方(fang)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),三(san)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)方(fang)起(qi)(qi)(qi)波(bo)(bo)(bo)(bo)挑(tiao)出鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)。拱(gong)形(xing)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“宰(zai)”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“辭(ci)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)畫(hua)(hua),多(duo)(duo)有(you)(you)上拱(gong)勢(shi),且(qie)長(chang)短(duan)參差。右尖橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“王”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“長(chang)”字(zi)(zi)(zi)(zi)上部(bu)的(de)(de)(de)(de)(de)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)畫(hua)(hua),均為逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),露鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)。左尖橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“下(xia)(xia)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)上橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),“司”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)中(zhong)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),“書(shu)(shu)(shu)(shu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)各橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),多(duo)(duo)是(shi)左尖橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),且(qie)長(chang)短(duan)不一(yi)(yi),其筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)法(fa)(fa)(fa)則是(shi)露鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)。斷筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“宗”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)下(xia)(xia)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),中(zhong)間提筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)斷書(shu)(shu)(shu)(shu)與上橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)直書(shu)(shu)(shu)(shu)的(de)(de)(de)(de)(de)變化。方(fang)圓橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“三(san)”字(zi)(zi)(zi)(zi)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)上兩(liang)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)圓,下(xia)(xia)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)方(fang)。波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)上,《乙(yi)瑛碑》的(de)(de)(de)(de)(de)波(bo)(bo)(bo)(bo)畫(hua)(hua)有(you)(you)許多(duo)(duo)變化,一(yi)(yi)般比其他畫(hua)(hua)粗(cu)大(da),為逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)(qi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)拱(gong)行(xing),燕(yan)尾(wei)(wei)(wei)(wei)駐(zhu)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi),側挑(tiao)出鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng):①圓波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):如(ru)(ru)(ru)“前”字(zi)(zi)(zi)(zi)逆(ni)(ni)起(qi)(qi)(qi),中(zhong)行(xing)駐(zhu)波(bo)(bo)(bo)(bo)上挑(tiao)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng);②方(fang)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“重(zhong)(zhong)”字(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),逆(ni)(ni)起(qi)(qi)(qi)下(xia)(xia)切(qie)轉(zhuan)中(zhong)行(xing),燕(yan)尾(wei)(wei)(wei)(wei)下(xia)(xia)駐(zhu)上切(qie)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi);③出鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“卒(zu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)(xia)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),逆(ni)(ni)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)起(qi)(qi)(qi),中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)行(xing),尾(wei)(wei)(wei)(wei)駐(zhu)側筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)出鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng);④回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),如(ru)(ru)(ru)“古(gu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)上橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),波(bo)(bo)(bo)(bo)尾(wei)(wei)(wei)(wei)為駐(zhu)筆(bi)(bi)(bi)(bi)(bi)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng);⑤斜(xie)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“者”字(zi)(zi)(zi)(zi)長(chang)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),寫(xie)成(cheng)斜(xie)勢(shi)燕(yan)尾(wei)(wei)(wei)(wei)出鋒(feng)(feng)(feng)(feng)(feng)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng);⑥短(duan)波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“行(xing)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)右上橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),寫(xie)成(cheng)短(duan)燕(yan)尾(wei)(wei)(wei)(wei)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng);⑦細波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“書(shu)(shu)(shu)(shu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)長(chang)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng),尾(wei)(wei)(wei)(wei)細波(bo)(bo)(bo)(bo)長(chang);⑧直波(bo)(bo)(bo)(bo)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng):“書(shu)(shu)(shu)(shu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)(de)長(chang)橫(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)(heng)波(bo)(bo)(bo)(bo)畫(hua)(hua)較直,尾(wei)(wei)(wei)(wei)部(bu)也較圓。
三、豎法
豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)法(fa)的收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)有藏、露(lu)(lu)、方(fang)、圓之(zhi)別(bie)。懸針豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“師(shi)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)右(you)(you)長豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),逆(ni)(ni)起中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)下(xia)行(xing)(xing)(xing)出(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。垂露(lu)(lu)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“侍(shi)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)(zuo)(zuo)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),“所”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)右(you)(you)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),起筆(bi)(bi)(bi)(bi)有藏有露(lu)(lu),中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)下(xia)行(xing)(xing)(xing)漸按(an)提(ti)(ti)(ti)筆(bi)(bi)(bi)(bi)空收(shou)。圓腳(jiao)(jiao)(jiao)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“制”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)(zuo)(zuo)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),逆(ni)(ni)起中(zhong)行(xing)(xing)(xing)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi)。方(fang)腳(jiao)(jiao)(jiao)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“米”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的中(zhong)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),逆(ni)(ni)起中(zhong)行(xing)(xing)(xing),至(zhi)腳(jiao)(jiao)(jiao)提(ti)(ti)(ti)筆(bi)(bi)(bi)(bi)橫切(qie)向(xiang)上回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)。斜腳(jiao)(jiao)(jiao)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“下(xia)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)中(zhong)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)下(xia)行(xing)(xing)(xing)至(zhi)腳(jiao)(jiao)(jiao)提(ti)(ti)(ti)筆(bi)(bi)(bi)(bi)斜下(xia)輕上回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)。右(you)(you)孤豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“即(ji)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)右(you)(you)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),逆(ni)(ni)起,中(zhong)鋒(feng)(feng)(feng)右(you)(you)曲(qu)行(xing)(xing)(xing),回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)(bi)(bi),把“即(ji)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)寫成上合下(xia)開(kai)之(zhi)勢。直豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):“行(xing)(xing)(xing)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的右(you)(you)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),是(shi)直行(xing)(xing)(xing)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng)之(zhi)筆(bi)(bi)(bi)(bi)。相背豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):寫在左(zuo)(zuo)(zuo)右(you)(you)兩側的豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)畫,均(jun)不同程度地彎(wan)曲(qu),而(er)(er)且,左(zuo)(zuo)(zuo)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)彎(wan)曲(qu)較(jiao)大(da),左(zuo)(zuo)(zuo)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)彎(wan)曲(qu)較(jiao)小(xiao)。如(ru)“月”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)(zuo)(zuo)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)向(xiang)右(you)(you)彎(wan)平挑至(zhi)腳(jiao)(jiao)(jiao)回(hui)鋒(feng)(feng)(feng),右(you)(you)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)向(xiang)左(zuo)(zuo)(zuo)彎(wan)。細腰豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“和”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)左(zuo)(zuo)(zuo)下(xia)三豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)雖長短不同,但(dan)均(jun)中(zhong)腰細瘦(shou)。曲(qu)腳(jiao)(jiao)(jiao)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“罪”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)下(xia)部兩豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)腳(jiao)(jiao)(jiao),均(jun)向(xiang)左(zuo)(zuo)(zuo)彎(wan)曲(qu)。撇腳(jiao)(jiao)(jiao)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“第”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)中(zhong)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),尾部撇筆(bi)(bi)(bi)(bi)出(chu)鋒(feng)(feng)(feng)。重右(you)(you)孤豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“郭(guo)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)右(you)(you)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu),筆(bi)(bi)(bi)(bi)畫粗重。輕直豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu):如(ru)“令”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的下(xia)部的豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)輕而(er)(er)直。重豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)變異:如(ru)“修”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)豎(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)多,長短直曲(qu),各有變化(hua)。
四、撇法
撇(pie)(pie)(pie)畫是表現飛動開張之勢一畫。撇(pie)(pie)(pie)尾有出鋒(feng)(feng)(feng)與(yu)(yu)回鋒(feng)(feng)(feng),方腳(jiao)與(yu)(yu)挑(tiao)腳(jiao),從撇(pie)(pie)(pie)形上(shang)看(kan)有直(zhi)撇(pie)(pie)(pie)與(yu)(yu)曲撇(pie)(pie)(pie),長撇(pie)(pie)(pie)與(yu)(yu)短(duan)撇(pie)(pie)(pie)等。回鋒(feng)(feng)(feng)撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“文”字(zi)(zi)(zi)斜(xie)(xie)(xie)撇(pie)(pie)(pie)畫尾部(bu)挑(tiao)腳(jiao)回鋒(feng)(feng)(feng)。出鋒(feng)(feng)(feng)撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“吏”字(zi)(zi)(zi)的豎(shu)撇(pie)(pie)(pie)畫,撇(pie)(pie)(pie)尾部(bu)挑(tiao)筆(bi)(bi)出鋒(feng)(feng)(feng)。挑(tiao)腳(jiao)撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“為”字(zi)(zi)(zi)的長斜(xie)(xie)(xie)撇(pie)(pie)(pie),中腰(yao)較瘦,起(qi)筆(bi)(bi)向右橫頓(dun),折筆(bi)(bi)向左斜(xie)(xie)(xie)下(xia)(xia)行(xing)(xing)(xing),到位翻筆(bi)(bi)上(shang)挑(tiao)出鋒(feng)(feng)(feng)。方腳(jiao)撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“文”字(zi)(zi)(zi)撇(pie)(pie)(pie)向左斜(xie)(xie)(xie)下(xia)(xia)孤行(xing)(xing)(xing),至腳(jiao)上(shang)切(qie)回鋒(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi),使(shi)撇(pie)(pie)(pie)腳(jiao)呈方形。斜(xie)(xie)(xie)直(zhi)撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“者”字(zi)(zi)(zi)的撇(pie)(pie)(pie)形較直(zhi),起(qi)筆(bi)(bi)與(yu)(yu)收(shou)筆(bi)(bi)全是藏鋒(feng)(feng)(feng)。長中豐撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“米”字(zi)(zi)(zi)的長撇(pie)(pie)(pie)露鋒(feng)(feng)(feng)起(qi)筆(bi)(bi),行(xing)(xing)(xing)筆(bi)(bi)漸按再提筆(bi)(bi)出鋒(feng)(feng)(feng)。豎(shu)曲撇(pie)(pie)(pie):如(ru)“用”字(zi)(zi)(zi)左豎(shu)撇(pie)(pie)(pie),逆(ni)鋒(feng)(feng)(feng)起(qi)筆(bi)(bi),中鋒(feng)(feng)(feng)下(xia)(xia)行(xing)(xing)(xing),轉筆(bi)(bi)左彎,回鋒(feng)(feng)(feng)收(shou)筆(bi)(bi)。
五、捺法
捺(na)畫是斜勢的(de)波畫,筆勢比(bi)其(qi)他畫重(zhong),是很多(duo)字(zi)(zi)的(de)主(zhu)筆,以不同斜度、弧曲、輕(qing)重(zhong)、方(fang)圓、藏露來(lai)表(biao)現(xian)。有“人”字(zi)(zi)的(de)回鋒捺(na),捺(na)起筆中鋒右斜行漸按,至(zhi)捺(na)腳側(ce)鋒上挑回鋒;“人”字(zi)(zi)、“歸”字(zi)(zi)的(de)出鋒捺(na);“給”字(zi)(zi)、“道”字(zi)(zi)的(de)挑角捺(na);“長(chang)”字(zi)(zi)、“之”字(zi)(zi)方(fang)腳捺(na)。
六、鉤法
鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)法(fa)變化較(jiao)多,有(you)(you)方圓(yuan)、長短(duan)、重輕、彎平(ping)之(zhi)別(bie),有(you)(you)的寫成隸書撇(pie)(pie),捺波畫代鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou),還(huan)有(you)(you)魏(wei)碑(bei)的楷(kai)法(fa)。方鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“孔”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“前”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“氏”字(zi)(zi)(zi)(zi),圓(yuan)鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“河(he)”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“能”字(zi)(zi)(zi)(zi),長鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“辰”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“長”字(zi)(zi)(zi)(zi),重鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“藝”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“他”字(zi)(zi)(zi)(zi),輕鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“司”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“府(fu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“爵(jue)”字(zi)(zi)(zi)(zi),彎鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“司”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“為”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“孝”字(zi)(zi)(zi)(zi),平(ping)鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“蜀(shu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“府(fu)”字(zi)(zi)(zi)(zi),魏(wei)碑(bei)鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“祠”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“事(shi)”字(zi)(zi)(zi)(zi),以(yi)隸書撇(pie)(pie)捺代鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)有(you)(you)“子”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“孔”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“元”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“戒”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“誠”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“已(yi)”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“乾”字(zi)(zi)(zi)(zi),減(jian)鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou)(即無(wu)鉤(gou)(gou)(gou)(gou)(gou))有(you)(you)“司”字(zi)(zi)(zi)(zi)、“為”字(zi)(zi)(zi)(zi)。
七、折法
折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)法可歸納(na)為方折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)、圓(yuan)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)、平肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)、聳(song)肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)、斷筆折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)。方折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)有“首”字(zi);圓(yuan)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)有“司(si)”字(zi);方圓(yuan)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe):如(ru)“空”字(zi)外圓(yuan)內方的折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)畫,平肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)如(ru)“朔(shuo)”字(zi)右邊“月”字(zi)的肩(jian)是(shi)(shi)平的,其(qi)寫(xie)(xie)(xie)法是(shi)(shi)橫(heng)(heng)端下(xia)回折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe),即在橫(heng)(heng)下(xia)寫(xie)(xie)(xie)豎;聳(song)肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe):如(ru)“詔”字(zi)右下(xia)方“口”字(zi)的肩(jian)是(shi)(shi)聳(song)起的,其(qi)寫(xie)(xie)(xie)法是(shi)(shi)橫(heng)(heng)至肩(jian)提(ti)筆向上再(zai)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)下(xia);豎肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe),如(ru)“者”下(xia)“日”字(zi)的肩(jian),是(shi)(shi)橫(heng)(heng)后再(zai)寫(xie)(xie)(xie)直豎,豎比橫(heng)(heng)高;斷肩(jian)折(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe)(zhe):如(ru)“寅”字(zi)上下(xia)兩肩(jian)全斷,其(qi)寫(xie)(xie)(xie)法是(shi)(shi)橫(heng)(heng)不連豎。
八、提法
提(ti)(ti)(ti)筆(bi)被(bei)橫(heng)所代替,但寸點和右短撇都變(bian)(bian)成提(ti)(ti)(ti)筆(bi),有(you)提(ti)(ti)(ti)筆(bi)變(bian)(bian)橫(heng),如(ru)(ru)“特”字(zi)、“孔”字(zi);短撇變(bian)(bian)提(ti)(ti)(ti),如(ru)(ru)“辰”字(zi);點變(bian)(bian)提(ti)(ti)(ti),如(ru)(ru)“等”字(zi)、“年”字(zi)。
《乙瑛碑(bei)》的(de)(de)(de)(de)結體,寓(yu)風流于嚴謹之中,具(ju)有“冠裳(shang)佩玉(yu)”的(de)(de)(de)(de)韻致和(he)(he)俊逸瀟灑的(de)(de)(de)(de)意趣。避(bi)免了追(zhui)求“宗廟之美(mei)(mei)”所可能帶(dai)來的(de)(de)(de)(de)板滯(zhi),肅穆而(er)有清新(xin)活潑的(de)(de)(de)(de)氣息(xi)。如“奉(feng)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)和(he)(he)“奏(zou)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)頭寬(kuan)(kuan)大(da),字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)底窄(zhai)小,兩者形(xing)成(cheng)強烈(lie)的(de)(de)(de)(de)對(dui)比而(er)不(bu)失重心;兩個“府(fu)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi),趣味不(bu)同,各有變(bian)化,一個豎(shu)撇(pie)低(di)垂,筆(bi)畫(hua)(hua)相連,形(xing)態緊(jin)湊(cou),一個豎(shu)撇(pie)高抬,形(xing)斷意連,松而(er)不(bu)散;“須”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)左(zuo)偏(pian)(pian)旁位置甚(shen)高,因右偏(pian)(pian)旁波畫(hua)(hua)寬(kuan)(kuan)展(zhan)(zhan),兩點撐開(kai),形(xing)成(cheng)了穩重的(de)(de)(de)(de)主體,所以(yi)高低(di)錯(cuo)落而(er)不(bu)失平衡;“試”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)和(he)(he)“乾”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)左(zuo)偏(pian)(pian)旁寫得特(te)(te)別(bie)大(da)卻無(wu)喧賓(bin)奪主之感,夸張的(de)(de)(de)(de)形(xing)態和(he)(he)獨(du)特(te)(te)的(de)(de)(de)(de)結構(gou)極富個性色彩;“司(si)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)橫折彎鉤,或(huo)伸展(zhan)(zhan)形(xing)成(cheng)端莊緊(jin)湊(cou)的(de)(de)(de)(de)三(san)面包圍,或(huo)收縮構(gou)成(cheng)倚(yi)側開(kai)放的(de)(de)(de)(de)兩面包圍;“少(shao)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)似人斜臥,展(zhan)(zhan)示出(chu)(chu)(chu)倚(yi)側舒展(zhan)(zhan)之美(mei)(mei);“疊”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)筆(bi)畫(hua)(hua)層疊,形(xing)態高聳,勢(shi)如山岳;“窮”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)豎(shu)、撤(che)下伸,兩“口”上(shang)抬;“成(cheng)”字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)扁(bian)壓(ya)而(er)右戈逸出(chu)(chu)(chu)。這些(xie)字(zi)(zi)(zi)(zi)(zi)或(huo)是一腳著地展(zhan)(zhan)現(xian)(xian)出(chu)(chu)(chu)“金雞獨(du)立”的(de)(de)(de)(de)動態美(mei)(mei),或(huo)是擴(kuo)大(da)筆(bi)畫(hua)(hua)間(jian)偏(pian)(pian)旁間(jian)的(de)(de)(de)(de)反差(cha),呈現(xian)(xian)出(chu)(chu)(chu)新(xin)穎獨(du)特(te)(te)的(de)(de)(de)(de)結構(gou)形(xing)式(shi)。
《乙瑛(ying)碑》的章法(fa)有(you)如下三個(ge)特(te)點:
①縱(zong)有(you)(you)行,橫成列,格局(ju)恢宏。《乙瑛碑》在排列上縱(zong)看成行,橫看成列,整體(ti)章法次序井然,步伍整齊,自(zi)不待言。由于《乙瑛碑》結字上下和(he)左右比較均衡(heng),線條的粗細、輕重無較大起伏(fu),外形(xing)方正(zheng),停頓有(you)(you)度(du),所以,整體(ti)布局(ju)更加規范(fan),呈現出宏碑巨制、高(gao)文典冊、氣格宏大、高(gao)古典雅的廟堂(tang)之(zhi)氣,適合置身于曲阜孔廟這種(zhong)莊重肅(su)穆(mu)之(zhi)所。
②橫向取勢,字(zi)距(ju)大于(yu)行(xing)(xing)(xing)距(ju),波(bo)涌之勢強烈。同(tong)其(qi)它成(cheng)(cheng)熟(shu)期的漢碑一樣,《乙瑛(ying)碑》結字(zi)左(zuo)舒右(you)展(zhan),橫向取勢。凡(fan)是(shi)撇畫(hua)、鉤畫(hua)盡量(liang)左(zuo)掠(lve),凡(fan)是(shi)波(bo)畫(hua)、捺畫(hua)盡量(liang)向右(you)肆展(zhan),因此,碑中的絕大多數字(zi)屬于(yu)扁(bian)平結構,只有(you)少數字(zi)比較方正(zheng),從而(er)整體布局形成(cheng)(cheng)字(zi)距(ju)大于(yu)行(xing)(xing)(xing)距(ju)的章法形式。書寫者越往(wang)后寫越心手(shou)雙暢(chang),因而(er),碑后半(ban)部(bu)分(fen)向左(zuo)右(you)的展(zhan)放之勢越加明顯(xian),越加流(liu)(liu)暢(chang),精彩紛呈。字(zi)距(ju)大于(yu)行(xing)(xing)(xing)距(ju)的格(ge)局產生橫向開張的氣勢,在行(xing)(xing)(xing)列有(you)序之中,字(zi)里行(xing)(xing)(xing)間更(geng)加流(liu)(liu)暢(chang)自然,氣格(ge)更(geng)加恢宏。
③呼應連貫(guan),左(zuo)盼右顧,縱橫涌動(dong)。《乙瑛碑(bei)》雖然結(jie)體(ti)(ti)端莊,章(zhang)法上縱成行,橫有(you)列,但(dan)其(qi)筆畫(hua)富有(you)變化(hua),整(zheng)體(ti)(ti)布局毫不(bu)呆板。縱看(kan),字(zi)與字(zi)之間(jian)的(de)間(jian)隔并不(bu)是(shi)(shi)孤孤零零,而(er)是(shi)(shi)筆斷意連,上下呼應連貫(guan),銜接和諧。由于字(zi)的(de)形態大(da)小不(bu)一(yi),間(jian)隔有(you)大(da)有(you)小,其(qi)字(zi)距并不(bu)是(shi)(shi)均衡劃一(yi),空(kong)間(jian)分(fen)割或疏或密,顯得敞朗(lang)透氣。還由于每個字(zi)重心取向上的(de)上下左(zuo)右移(yi)位(wei),所以,一(yi)行行的(de)中軸線左(zuo)右擺動(dong),搖曳生姿。從橫向看(kan)去,行與行之間(jian)靠得很(hen)緊密,有(you)的(de)幾(ji)乎搭肩接踵,整(zheng)體(ti)(ti)觀望(wang),像(xiang)一(yi)排排涌動(dong)的(de)洪濤巨浪向前(qian)推進。
總(zong)而言之(zhi),《乙瑛碑(bei)》在其莊重靜肅的主調之(zhi)下,又是流(liu)動的、活脫的。
明代金石學家趙崡:此碑永(yong)興元年造(zao)。元常(chang)(chang),獻帝(di)初始為黃(huang)門侍郎,距永(yong)興且四十年,此非(fei)元常(chang)(chang)書明甚。未知張稚圭所按何(he)圖。其(qi)敘(xu)事(shi)簡古,隸法遒勁,令人(ren)想(xiang)見漢人(ren)風采,政(正(zheng))不(bu)必附會元常(chang)(chang)也(ye)。(《石墨鐫華·卷一·漢魯相置孔廟卒史碑》)
明末清初(chu)金石書(shu)法家郭(guo)宗昌:碑即今公移,復(fu)爾雅簡質可讀(du),書(shu)益高古超逸。(《金石史·卷上·漢魯相乙瑛(ying)置孔廟卒史碑》)
明末清初收(shou)藏家(jia)孫(sun)承澤:孔(kong)廟《卒(zu)史(shi)碑(bei)(bei)》,文既(ji)爾雅簡質,書復高古超逸,漢石(shi)中之最(zui)不易(yi)得者。都玄敬謂(wei)此(ci)碑(bei)(bei)殘闕,予所(suo)(suo)收(shou)本(ben)(ben)則(ze)完善(shan),當在(zai)都所(suo)(suo)見本(ben)(ben)以(yi)前(qian)。后(hou)云“后(hou)漢鐘(zhong)太尉書”,則(ze)后(hou)人附會之耳。(《庚子銷夏記·卷五·魯相乙瑛請(qing)置百石(shi)卒(zu)史(shi)孔(kong)龢碑(bei)(bei)》)
清代書法家萬經:字特雄偉,如冠裳佩(pei)玉,令人起(qi)敬;近人鄭簠(fu)每喜臨之。(《分隸(li)偶存(cun)·卷上·漢魏(wei)碑(bei)考·漢置孔廟卒史孔龢碑(bei)》)
清(qing)代書法家王(wang)澍:①《乙瑛(ying)》雄古,《韓(han)(han)敕(chi)》變化,《史晨(chen)(chen)》嚴(yan)謹,皆漢(han)隸(li)極則。(《虛(xu)舟(zhou)題跋·原卷一·漢(han)魯(lu)相為孔(kong)(kong)廟置百石(shi)卒史碑》)②吾以(yi)《孔(kong)(kong)和》《韓(han)(han)敕(chi)》《史晨(chen)(chen)》三(san)碑舉似學者,以(yi)為遒古莫如(ru)(ru)《孔(kong)(kong)和》,清(qing)超莫如(ru)(ru)《韓(han)(han)敕(chi)》,肅括莫如(ru)(ru)《史晨(chen)(chen)》,三(san)碑足概漢(han)隸(li)。(《虛(xu)舟(zhou)題跋·原卷二·漢(han)魯(lu)相韓(han)(han)敕(chi)孔(kong)(kong)廟碑》)
清代書法家翁方(fang)綱:是碑(bei)骨肉(rou)勻適而情文流(liu)暢,漢隸之(zhi)最可師法者,不必其定出鐘傅(fu)也。(《兩漢金石記·卷六·孔廟置(zhi)守廟百石卒史碑(bei)》)
清代佛教居士彭紹升:此碑(bei)在(zai)孔廟(miao)中最為(wei)雄杰,然風神故自駘宕。至(zhi)魏(wei)代諸碑(bei),雄杰有(you)余,而駘宕不足。譬之(zhi)《車鄰》《駟鐵》,伯(bo)者(zhe)之(zhi)風;視雅、頌之(zhi)音,亦(yi)已(yi)遠矣(yi)。此碑(bei)或標鐘太尉(wei)書。無(wu)論時分相縣(懸(xuan)),即以氣(qi)體論,與(yu)《受禪(chan)》《勸(quan)進》諸碑(bei),豈有(you)相似處(chu)耶(ye)?(《雪堂所藏(zang)金石文(wen)字薄錄(lu)·漢·孔廟(miao)置百石卒史(shi)碑(bei)(潘秋谷藏(zang)本)》)
清代書法家何紹基:橫(heng)翔捷出(chu),開后來雋利一(yi)門,然肅穆(mu)之氣自(zi)在(zai)。(《雪堂所藏金石文字(zi)薄錄·漢·孔廟置(zhi)百石卒史碑(潘秋(qiu)谷藏本)》)
清代書法家方朔:《乙瑛》立于永興元年,在(zai)三碑(bei)(bei)(bei)(《乙瑛碑(bei)(bei)(bei)》《禮器碑(bei)(bei)(bei)》《史(shi)晨碑(bei)(bei)(bei)》)為(wei)最先,而(er)字之方正(zheng)沉厚(hou),亦足以稱宗廟之美、百官之富。王蒻(ruo)林(王澍(shu))太史(shi)謂(wei)為(wei)雄古,翁覃(tan)溪(翁方綱)閣學謂(wei)為(wei)骨肉勻適,情文流暢,漢隸之最可師(shi)法者(zhe),不虛也(ye)。(《枕經堂金石(shi)跋·卷二·舊拓漢魯(lu)相請置孔廟百石(shi)卒史(shi)碑(bei)(bei)(bei)跋》)
近代書法藝術家楊守敬:或(huo)稱《孔(kong)和(he)》,或(huo)稱《乙瑛》,皆(jie)即(ji)此(ci)(ci)碑(bei)(bei)。有宋張稚(zhi)圭按圖題記(ji),指為鐘(zhong)太尉書。《隸釋》謂(wei)鐘(zhong)繇卒(zu)于魏(wei)太和(he)四年,去永興七十八年,圖經之(zhi)誤,不(bu)待辨矣。然是(shi)碑(bei)(bei)隸法實佳,翁(weng)覃溪(xi)(翁(weng)方(fang)綱)云(yun):“骨肉勻適,情文流暢。”誠非溢美。但其波(bo)磔(zhe)已(yi)開(kai)唐(tang)人庸熟(shu)一路。史惟則、梁(liang)升卿諸人,未(wei)必不(bu)從此(ci)(ci)出(chu)。或(huo)以比《禮器》,則過譽矣。(《激素飛清閣(ge)評碑(bei)(bei)記(ji)·卷一·漢(han)·孔(kong)廟置百石卒(zu)史碑(bei)(bei)》)
近代(dai)書法(fa)家康有為:①于是《衡方》《乙(yi)瑛》《華山》《石經》《曹全》等碑(bei),體(ti)扁已(yi)極(ji),波磔分(fen)背(bei),隸體(ti)成(cheng)矣。(《廣(guang)藝舟雙楫·卷(juan)(juan)二(er)·體(ti)變(bian)第(di)(di)(di)四(si)》)②《王稚子闕》《嵩高銘》《封龍(long)山》《乙(yi)瑛》等碑(bei)已(yi)有挑法(fa)。(《廣(guang)藝舟雙楫·卷(juan)(juan)二(er)·分(fen)變(bian)第(di)(di)(di)五》)③虛和(he)則有《乙(yi)瑛》《史晨》。(《廣(guang)藝舟雙楫·卷(juan)(juan)二(er)·本漢第(di)(di)(di)七》)
中國(guo)書法(fa)(fa)家協會顧(gu)問鐘明善:左規(gui)右矩,法(fa)(fa)度森嚴,立(li)漢(han)碑風范的(de)。這(zhe)類(lei)碑刻在漢(han)隸碑刻中為最(zui)多。其代(dai)表作有《熹平(ping)石經》《禮(li)器碑》《曹全碑》《乙瑛碑》《史晨(chen)碑》《華山(shan)碑》《孔宙(zhou)碑》《朝侯小子(zi)殘石》《韓仁銘》《楊叔恭殘碑》《白石神君碑》《劉熊碑》等。歷來(lai)人們(men)認為這(zhe)類(lei)碑刻是漢(han)隸碑刻的(de)典范。這(zhe)一派在當時(shi)是開風習、樹“八分(fen)”法(fa)(fa)則(ze)的(de)革(ge)新(xin)派,后世則(ze)視之為漢(han)隸中之“館閣”。(《中國(guo)書法(fa)(fa)簡史》)
《乙(yi)瑛碑(bei)》刊刻后收存(cun)在(zai)山東曲阜孔廟同文門下,1978年移(yi)入孔廟東廡(wu),1998年移(yi)存(cun)漢(han)魏碑(bei)刻陳列館。2020年10月30日,上海(hai)圖書館所藏的《乙(yi)瑛碑(bei)》明末清初拓本(有周大烈題簽)被文化和旅(lv)游部(bu)公布為(wei)第(di)六批國(guo)家珍貴(gui)古(gu)籍(編號:12888)。
著作 著錄名稱
名稱 作者
集(ji)古錄跋尾 歐陽修(xiu) 后(hou)漢魯相置孔子廟卒史碑(bei)
集(ji)古錄(lu)目 歐陽棐(fei) 孔子(zi)廟置卒史碑
金石錄 趙明誠 漢孔(kong)子廟置卒史碑
隸釋 洪適 孔廟置守廟百石孔龢(he)碑(bei)
寶刻叢編 陳思(si) 漢吳(wu)雄孔子廟置卒史碑
金薤琳瑯 都(dou)穆 漢魯相(xiang)置(zhi)孔(kong)子廟卒史碑
金石古文(wen) 楊(yang)慎 漢(han)魯相置孔子廟卒史(shi)碑
蒼潤軒元牘記 盛(sheng)時泰 漢孔(kong)廟置卒史碑
石墨鐫(juan)華 趙崡(han) 漢(han)魯相置孔子廟卒史碑
金石史 郭(guo)宗昌 漢魯(lu)相乙瑛置孔子廟(miao)卒史碑
庚子銷夏記 孫承澤 魯(lu)相乙(yi)瑛請置百石卒史孔(kong)龢碑
金石(shi)文字(zi)記 顧炎武 魯相乙瑛置孔子廟百(bai)石(shi)卒史碑
來齋金石刻(ke)考略(lve) 林侗 魯相置孔(kong)子廟卒史碑
金石錄補續(xu)跋;金石小箋 葉奕苞 漢置孔子廟(miao)卒史(shi)碑
曝書亭金石(shi)文字跋尾 朱彝尊 漢魯(lu)相乙瑛請置孔廟(miao)百石(shi)卒史碑跋
金(jin)石經眼錄 褚峻 孔子百石卒史碑
分隸偶存 萬(wan)經 漢(han)置(zhi)孔廟卒史孔龢碑
隸辨 顧(gu)藹(ai)吉 孔龢碑
觀妙齋金石文(wen)考略(lve) 李光(guang)暎(ying) 魯相請置孔廟卒史碑
虛舟題跋(ba) 王澍 漢魯(lu)相為孔廟置百石卒史碑(bei)
金石存 吳(wu)玉搢 漢魯相置孔廟卒(zu)史碑(bei)
鮚埼亭集 全祖(zu)望 漢孔廟置百石卒史孔龢碑
金石圖說 牛運震(zhen) 置孔廟(miao)百石卒史碑(bei)
孟亭居士文稿 馮浩 孔廟(miao)置守(shou)廟(miao)百石孔龢碑
金石萃編(bian) 王昶 孔廟置守廟百石卒史碑
潛研堂(tang)金石(shi)文跋尾 錢大昕 孔(kong)廟(miao)置百石(shi)卒(zu)史碑
南澗(jian)文(wen)集(ji) 李文(wen)藻 魯(lu)相乙瑛置孔子廟百石卒史碑
山左金石(shi)志 畢(bi)沅等 孔廟置百石(shi)卒史碑
兩漢金石記(ji) 翁方綱(gang) 孔廟置守廟百石卒(zu)史碑
札(zha)樸(pu) 桂馥 孔龢碑;乙瑛碑
授堂金石文字跋 武億 漢魯相(xiang)乙瑛置孔(kong)子廟百石卒史碑
授堂金石文字續跋 武億 孔廟(miao)置守廟(miao)百(bai)石卒(zu)史碑
紅藕齋漢碑匯(hui)鈔(chao)集跋 孟慶云 魯相置(zhi)孔廟(miao)卒史碑
話雨樓碑(bei)帖目(mu)錄 王鯤 孔廟(miao)(miao)置守廟(miao)(miao)百(bai)石卒史(shi)碑(bei)
竹(zhu)崦庵金石(shi)目錄 趙魏 魯相乙(yi)瑛置孔子廟百石(shi)卒史碑
古墨齋(zhai)金石跋 趙紹祖 漢魯(lu)相乙瑛請置孔子廟卒史碑
汪本隸釋刊誤 黃丕烈 孔廟置守廟百石孔和碑(bei)
平津(jin)讀碑記(ji) 洪(hong)頤煊 孔廟(miao)置守廟(miao)百石(shi)卒史碑
佛(fo)金山(shan)館秦漢碑跋 牟房 魯(lu)相乙瑛置孔廟(miao)百石卒史碑
漢碑錄文 馮邦玉 孔廟置百石卒史碑
書畫所(suo)見錄 謝堃(kun) 孔子(zi)廟卒(zu)史碑
宜祿堂(tang)收(shou)藏金石記 朱士(shi)端 漢魯相置孔廟卒史(shi)碑
枕經堂金石題(ti)跋 方朔 漢魯相請置百石卒史碑(bei)
俞樓雜纂 俞樾 孔廟(miao)置百石(shi)卒史碑(bei)
漢石經室(shi)金石跋尾 沈(shen)樹鏞(yong) 魯相(xiang)置孔子廟百石卒(zu)史(shi)碑
集(ji)(ji)古(gu)求真(zhen);集(ji)(ji)古(gu)求真(zhen)補正 歐(ou)陽(yang)輔(fu) 乙瑛碑
金石續錄 劉青藜 漢魯相置孔子廟卒史碑(bei)
激素飛清閣評碑記 楊守敬(jing) 孔廟(miao)置百石(shi)卒史(shi)碑
山東金石志 孫葆田 后漢(han)魯(lu)相置孔廟(miao)卒史(shi)碑(bei)
獨笑(xiao)齋金石文考(kao) 鄭(zheng)業敩 魯相置孔廟百石卒史(shi)碑
漢石存目 王(wang)懿榮 孔廟置百(bai)石卒史(shi)碑(bei)
漢(han)碑引經考 皮錫瑞 孔廟(miao)置守廟(miao)百石卒(zu)史碑
曲阜碑碣考 孔祥(xiang)霖(lin) 魯(lu)相乙瑛置百(bai)石卒史碑
三邕翠(cui)墨簃題跋 李葆恂 孔廟(miao)置百石卒史碑;乙瑛碑
金(jin)石(shi)鏡 李宗顥 魯相(xiang)乙(yi)瑛置孔廟百(bai)石(shi)卒(zu)史碑
雪堂金石(shi)文(wen)字簿(bu)錄 羅振(zhen)玉 孔廟置百石(shi)卒史碑
九鐘精舍金石跋尾 吳士鑒 漢孔廟置守廟百石卒史碑
校(xiao)碑隨筆 方若 乙(yi)瑛(ying)請置百石卒史碑
碑帖(tie)跋 梁啟(qi)超 漢乙瑛碑
弗(fu)堂類稿 姚華 乙瑛碑