白兔
宋朝 · 歐陽修
天冥冥,云蒙(meng)(meng)蒙(meng)(meng),白(bai)兔搗藥姮娥(e)宮。
玉關金鎖(suo)夜(ye)不(bu)閉,竄(cuan)入滌山千萬重(zhong)。
滁泉(quan)清甘瀉(xie)大(da)壑(he),滁草軟翠搖輕風。
渴飲泉,困棲草,滁人遇之豐山道。
網(wang)羅百計(ji)偶得之(zhi),千里持為翰林寶。
翰林(lin)酬酢委金璧,珠箔花(hua)籠玉為食。
朝隨孔翠(cui)伴,暮綴鸞皇翼。
主人(ren)邀客(ke)醉(zui)籠下,京洛風(feng)埃不沾席(xi)。
群詩名(ming)貌極(ji)豪縱,爾兔有意(yi)果誰識(shi)。
天資潔白已為累(lei),物性拘囚盡無益。
上林(lin)榮落(luo)幾時休,回(hui)首峰巒斷消息。
歐陽(yang)修(1007─1072)字(zi)永叔(shu),號醉(zui)翁,晚號六(liu)(liu)一居(ju)士,吉水(今(jin)(jin)屬江(jiang)西)人。修幼年(nian)(nian)喪(sang)父,家(jia)貧(pin)力學。天圣(sheng)八年(nian)(nian)(1030)進(jin)(jin)士及(ji)第,為(wei)西京(今(jin)(jin)河南洛陽(yang))留守推(tui)官(guan)。在(zai)西京三年(nian)(nian),與(yu)錢(qian)惟(wei)演、梅(mei)堯臣、蘇舜欽等(deng)詩(shi)(shi)(shi)酒唱(chang)和(he)(he),遂以(yi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章名天下。景(jing)祐元(yuan)年(nian)(nian)(1034)召(zhao)(zhao)試學士院(yuan),授宣德郎(lang)。三年(nian)(nian),以(yi)直言為(wei)范(fan)仲淹(yan)辯護,貶夷陵(今(jin)(jin)湖北宜昌)縣令。慶歷中,以(yi)右正言知(zhi)制誥,參(can)與(yu)范(fan)仲淹(yan)、韓琦、富弼(bi)等(deng)推(tui)行的(de)(de)(de)「新(xin)(xin)(xin)政(zheng)(zheng)(zheng)」。「新(xin)(xin)(xin)政(zheng)(zheng)(zheng)」失敗(bai)后(hou),外任。至和(he)(he)元(yuan)年(nian)(nian)(1054)丁母艱期滿,召(zhao)(zhao)還與(yu)宋祁同修《唐(tang)書(shu)》。累遷禮部侍郎(lang)、樞密副使(shi)、參(can)知(zhi)政(zheng)(zheng)(zheng)事。熙(xi)寧四年(nian)(nian)(1071)六(liu)(liu)月,以(yi)太子(zi)(zi)少師致仕,居(ju)潁州(zhou)。次年(nian)(nian)卒,年(nian)(nian)六(liu)(liu)十六(liu)(liu),謚文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)忠(zhong)(zhong)。《宋史》有(you)(you)傳(chuan)。對宋初以(yi)來靡麗(li)(li)的(de)(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)風提出批評,主張文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)章應「明道」、「致用」,并(bing)積極培養后(hou)進(jin)(jin),為(wei)北宋文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)壇領(ling)袖(xiu)。著作宏富,有(you)(you)《新(xin)(xin)(xin)唐(tang)書(shu)》、《新(xin)(xin)(xin)五(wu)代(dai)史》等(deng)。其(qi)詩(shi)(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)雜著合為(wei)《歐陽(yang)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)忠(zhong)(zhong)公文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)集》一百五(wu)十三卷(juan)。在(zai)40多(duo)(duo)年(nian)(nian)的(de)(de)(de)仕宦生(sheng)涯中,屢(lv)遭貶謫。慶歷三年(nian)(nian)(1043)參(can)與(yu)范(fan)仲淹(yan)「慶歷新(xin)(xin)(xin)政(zheng)(zheng)(zheng)」,五(wu)年(nian)(nian)被貶滁州(zhou)太守。以(yi)后(hou)擔任過(guo)(guo)朝廷和(he)(he)地方(fang)的(de)(de)(de)許多(duo)(duo)重要官(guan)職,所(suo)謂「歷仕三朝,備位(wei)二府(fu)」,是(shi)(shi)一位(wei)有(you)(you)作為(wei)的(de)(de)(de)政(zheng)(zheng)(zheng)治(zhi)家(jia),每到一處,多(duo)(duo)有(you)(you)政(zheng)(zheng)(zheng)績。在(zai)學術(shu)上(shang)取得(de)了(le)(le)多(duo)(duo)方(fang)面(mian)的(de)(de)(de)成就(jiu)。既是(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學家(jia),又(you)是(shi)(shi)史學家(jia)、經學家(jia)、金石學家(jia),詩(shi)(shi)(shi)、詞(ci)(ci)(ci)、散(san)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)均(jun)為(wei)一時之冠。他領(ling)導北宋詩(shi)(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)革(ge)新(xin)(xin)(xin)運動取得(de)了(le)(le)勝利。又(you)喜獎掖后(hou)進(jin)(jin),在(zai)唐(tang)宋八大(da)家(jia)中,除(chu)他之外的(de)(de)(de)北宋五(wu)家(jia),不是(shi)(shi)出自他的(de)(de)(de)門(men)下,就(jiu)是(shi)(shi)受過(guo)(guo)他的(de)(de)(de)獎引扶掖。蘇軾父子(zi)(zi)及(ji)曾(ceng)鞏、王(wang)安石皆出其(qi)門(men)下。一生(sheng)寫(xie)(xie)過(guo)(guo)500多(duo)(duo)篇(pian)(pian)散(san)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen),政(zheng)(zheng)(zheng)論(lun)(lun)、史論(lun)(lun)、記事、抒(shu)情各體兼(jian)備,內(nei)(nei)容(rong)充實,文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)風流暢婉轉。《朋(peng)黨論(lun)(lun)》、《伶官(guan)傳(chuan)序》、《醉(zui)翁亭記》等(deng)為(wei)歷代(dai)傳(chuan)誦。詩(shi)(shi)(shi)歌風格(ge)多(duo)(duo)樣(yang),有(you)(you)的(de)(de)(de)議(yi)論(lun)(lun)時事,抨擊腐敗(bai)政(zheng)(zheng)(zheng)治(zhi),同情人民(min)疾(ji)苦,有(you)(you)的(de)(de)(de)抒(shu)寫(xie)(xie)個人情懷和(he)(he)山水景(jing)物;有(you)(you)的(de)(de)(de)寫(xie)(xie)得(de)沉郁(yu)頓挫,有(you)(you)的(de)(de)(de)寫(xie)(xie)得(de)清(qing)新(xin)(xin)(xin)秀麗(li)(li)。《六(liu)(liu)一詩(shi)(shi)(shi)話》是(shi)(shi)中國文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)學批評史上(shang)第一部詩(shi)(shi)(shi)話,開創了(le)(le)新(xin)(xin)(xin)的(de)(de)(de)論(lun)(lun)詩(shi)(shi)(shi)體裁。詞(ci)(ci)(ci)的(de)(de)(de)創作從總的(de)(de)(de)方(fang)面(mian)看,對花間、南唐(tang)詞(ci)(ci)(ci)因(yin)襲的(de)(de)(de)成分較(jiao)多(duo)(duo),但在(zai)思想(xiang)內(nei)(nei)容(rong)和(he)(he)藝術(shu)手法(fa)上(shang)也(ye)有(you)(you)一定(ding)的(de)(de)(de)發(fa)(fa)展。有(you)(you)詠史懷古(gu)的(de)(de)(de)詞(ci)(ci)(ci)篇(pian)(pian),并(bing)用詞(ci)(ci)(ci)這種形(xing)式和(he)(he)朝廷大(da)臣、親朋(peng)故舊唱(chang)和(he)(he),表達對一些重大(da)問題的(de)(de)(de)看法(fa)。較(jiao)少堆砌綺詞(ci)(ci)(ci)麗(li)(li)句的(de)(de)(de)無(wu)病呻(shen)吟,抒(shu)情個性是(shi)(shi)志氣(qi)自若,放曠達觀。他善于發(fa)(fa)現大(da)自然的(de)(de)(de)美(mei),并(bing)在(zai)詞(ci)(ci)(ci)中再現這種美(mei),如《采桑子(zi)(zi)》、《漁家(jia)傲》諸闋,描(miao)繪(hui)西湖景(jing)物,寫(xie)(xie)得(de)清(qing)新(xin)(xin)(xin)灑脫(tuo)。愛情詞(ci)(ci)(ci)有(you)(you)的(de)(de)(de)典雅(ya)含蘊,有(you)(you)的(de)(de)(de)大(da)膽率真,并(bing)注重心(xin)理刻(ke)劃,增加了(le)(le)詞(ci)(ci)(ci)的(de)(de)(de)抒(shu)情深度。詞(ci)(ci)(ci)集有(you)(you)《六(liu)(liu)一詞(ci)(ci)(ci)》、《歐陽(yang)文(wen)(wen)(wen)(wen)(wen)忠(zhong)(zhong)公近(jin)體樂府(fu)》、《醉(zui)翁琴趣外編》。史學方(fang)面(mian),除(chu)參(can)加修撰《新(xin)(xin)(xin)唐(tang)書(shu)》外,又(you)自著《新(xin)(xin)(xin)五(wu)代(dai)史》。