澠池之會,出(chu)自司馬遷《史記·廉頗(po)藺相如列(lie)傳》。該事件發(fa)生于(yu)公元前279年(nian)(秦昭襄王(wang)28年(nian)、趙惠文王(wang)20年(nian))。
秦(qin)(qin)昭襄王(wang)二(er)十(shi)八年(公元前279年),秦(qin)(qin)昭襄王(wang)想集中(zhong)力量(liang)攻打楚國,為免除后顧之憂,主動與趙國交好,約趙惠文王(wang)會(hui)于澠池(chi)(今河南省澠池(chi)縣)。
秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)派使(shi)者告訴趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang),約趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)在澠池(chi)會談。趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)害(hai)怕(pa)但(dan)又不敢不去(qu)。藺(lin)相如陪同趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)前(qian)往(wang)澠池(chi)。在趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)被迫(po)鼓瑟的(de)情況下,他為(wei)了使(shi)趙(zhao)國取得(de)對等(deng)的(de)地(di)位,據理力(li)爭,使(shi)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)不得(de)不擊缶。后(hou)來,秦(qin)(qin)向趙(zhao)要(yao)十五座城為(wei)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)祝壽,他寸(cun)步不讓,說用秦(qin)(qin)國國都咸(xian)陽為(wei)趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)祝壽,使(shi)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)毫無所得(de)。藺(lin)相如機智地(di)保護了趙(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)的(de)安(an)全并且不被羞(xiu)辱,史(shi)稱(cheng)“澠池(chi)之會”。
秦(qin)王(wang)(wang)使使者告趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang),欲與王(wang)(wang)為好會于西河(he)外(wai)澠池。趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)畏秦(qin),欲毋行(xing)(xing)。廉(lian)(lian)頗藺相如計曰(yue):“王(wang)(wang)不(bu)行(xing)(xing);示趙(zhao)(zhao)弱且怯也。”趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)遂行(xing)(xing),相如從。廉(lian)(lian)頗送至境,與王(wang)(wang)訣曰(yue):“王(wang)(wang)行(xing)(xing),度(du)道里會遇之(zhi)禮畢,還,不(bu)過三(san)十日;三(san)十日不(bu)還,則請太子為王(wang)(wang),以絕秦(qin)望。”王(wang)(wang)許(xu)之(zhi),遂與秦(qin)王(wang)(wang)會澠池。
秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)飲(yin)酒,酣,曰(yue):“寡人竊聞(wen)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)好音,請奏(zou)瑟。”趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)鼓瑟,秦(qin)(qin)御史(shi)前書曰(yue):“某(mou)年(nian)月日(ri),秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)與趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)會飲(yin),令趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)鼓瑟。”藺相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)前曰(yue):“趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)竊聞(wen)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)善為(wei)秦(qin)(qin)聲,請奉盆缶(fou)(fou)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),以相(xiang)(xiang)(xiang)娛樂。”秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)怒(nu),不(bu)許。于是(shi)相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)前進缶(fou)(fou),因跪請秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)不(bu)肯擊缶(fou)(fou)。相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)曰(yue):“五步之(zhi)(zhi)(zhi)內,相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)請得以頸血濺大王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)矣。”左右欲(yu)刃相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru),相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)張目叱之(zhi)(zhi)(zhi),左右皆靡。于是(shi)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)不(bu)懌(yi),為(wei)一(yi)擊缶(fou)(fou);相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)顧(gu)召(zhao)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)御史(shi)書曰(yue):“某(mou)年(nian)月日(ri),秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)為(wei)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)擊缶(fou)(fou)。”秦(qin)(qin)之(zhi)(zhi)(zhi)群臣曰(yue):“請以趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)十(shi)五城為(wei)秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)壽(shou)。”藺相(xiang)(xiang)(xiang)如(ru)(ru)亦曰(yue):“以秦(qin)(qin)之(zhi)(zhi)(zhi)咸陽為(wei)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)壽(shou)。”秦(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)竟酒,終不(bu)能加勝(sheng)于趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao),趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)亦盛設(she)兵(bing)以待秦(qin)(qin),秦(qin)(qin)不(bu)敢動。
既罷,歸國,以(yi)相如功大,拜為上卿(qing),位(wei)在廉頗之右。
——節選自《史記·廉頗藺相如列傳》
注釋
1.使:派
2.欲:想(xiang)要、打算
3.竊:私下
4.聞:聽說
5.因(yin):于是(shi),就
6.左右(you):古義指左右(you)的(de)侍從
7.刃:名詞用作動詞,殺
8.靡:退卻
9.壽:祝壽
10.竟:終了
11.拜:古義指授予官職(zhi);任(ren)命
譯文
秦(qin)王(wang)派使臣告訴(su)趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang),打算與趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)和好,在(zai)(zai)西(xi)河外(wai)澠(min)池相會。趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)害怕秦(qin)王(wang),想(xiang)不(bu)(bu)去(qu)。廉(lian)頗(po)、藺相如商量說:“大(da)(da)王(wang)不(bu)(bu)去(qu),顯得趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)既軟弱又怯(qie)懦(nuo)。”趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)于是動身赴(fu)會,藺相如隨行(xing)(xing)(xing)。廉(lian)頗(po)送到邊境,跟趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)辭別時說:“大(da)(da)王(wang)這次(ci)出行(xing)(xing)(xing),估(gu)計一路行(xing)(xing)(xing)程(cheng)和會見的(de)禮節完畢,直(zhi)到回國(guo),不(bu)(bu)會超過三十天。如果大(da)(da)王(wang)三十天沒有回來(lai),就請(qing)允(yun)許(xu)我(wo)立(li)太子為王(wang),以便斷絕秦(qin)國(guo)要(yao)挾(xie)趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)的(de)念頭。”趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)同意(yi)廉(lian)頗(po)的(de)建議,就和秦(qin)王(wang)在(zai)(zai)澠(min)池會見。
秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)喝酒(jiu)喝得高(gao)興時(shi)說(shuo)(shuo)(shuo):“我私下聽說(shuo)(shuo)(shuo)趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)喜好音(yin)樂(le),請(qing)趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)彈彈瑟吧(ba)!”趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)就(jiu)彈起(qi)瑟來。秦(qin)國(guo)的史(shi)官走(zou)上前來寫道:“某(mou)(mou)年(nian)(nian)某(mou)(mou)月(yue)某(mou)(mou)日(ri),秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)與(yu)趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)會盟(meng)飲酒(jiu),命令趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)彈瑟。”藺相(xiang)如(ru)(ru)走(zou)向(xiang)前去(qu)說(shuo)(shuo)(shuo):“趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)私下聽說(shuo)(shuo)(shuo)秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)善于演奏秦(qin)地(di)的樂(le)曲,請(qing)允許(xu)我獻盆缶給(gei)秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang),(請(qing)秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)敲(qiao)一敲(qiao)),借此互相(xiang)娛樂(le)吧(ba)!”秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)發(fa)怒(nu),不肯(ken)敲(qiao)缶。在(zai)這時(shi)藺相(xiang)如(ru)(ru)走(zou)上前去(qu)獻上一個瓦缶,趁勢跪下請(qing)求(qiu)秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)敲(qiao)擊。秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)不肯(ken)敲(qiao)擊瓦缶。藺相(xiang)如(ru)(ru)說(shuo)(shuo)(shuo):“(如(ru)(ru)大王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)不肯(ken)敲(qiao)缶),在(zai)五步距(ju)離內(nei),我能夠把自己頸項(xiang)里的血濺(jian)在(zai)大王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)身上!”秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)身邊的侍從要用刀殺(sha)藺相(xiang)如(ru)(ru),藺相(xiang)如(ru)(ru)瞪(deng)著眼(yan)睛呵(he)斥他們(men),他們(men)都被嚇退了。于是秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)很不高(gao)興,為趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)敲(qiao)了一下瓦缶。藺相(xiang)如(ru)(ru)回頭召(zhao)喚趙(zhao)(zhao)國(guo)史(shi)官寫道:“某(mou)(mou)年(nian)(nian)某(mou)(mou)月(yue)某(mou)(mou)日(ri),秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)為趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)擊缶。”秦(qin)國(guo)的眾大臣說(shuo)(shuo)(shuo):“請(qing)趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)用趙(zhao)(zhao)國(guo)的十五座城(cheng)為秦(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)祝壽。”藺相(xiang)如(ru)(ru)也說(shuo)(shuo)(shuo):“請(qing)把秦(qin)國(guo)的都城(cheng)咸陽送給(gei)趙(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)祝壽。”
直(zhi)到(dao)酒宴結(jie)束(shu)(shu),秦王(wang)始(shi)終未能占(zhan)趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)的上(shang)風。趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo)又大量陳兵(bing)邊境以防備(bei)秦國(guo)(guo)入侵(qin),秦軍也(ye)不(bu)敢輕舉妄動。澠(min)池會結(jie)束(shu)(shu)后,回到(dao)趙(zhao)(zhao)國(guo)(guo),因為藺相(xiang)如(ru)功勞大,趙(zhao)(zhao)王(wang)任命(ming)他做上(shang)卿,位在廉頗之(zhi)上(shang)。
秦(qin)昭襄王(wang)因完璧歸趙(zhao)一事惱羞(xiu)成(cheng)怒,于秦(qin)昭王(wang)二十五年(nian)(公元前282年(nian)),借口趙(zhao)國不(bu)與它一起進(jin)攻(gong)(gong)齊國,向(xiang)趙(zhao)進(jin)攻(gong)(gong)。取得趙(zhao)茲氏(今(jin)山西(xi)(xi)汾陽)等兩城。次年(nian),攻(gong)(gong)取趙(zhao)的離(li)石(shi)(今(jin)山西(xi)(xi)離(li)石(shi)縣)。再次年(nian),白起取趙(zhao)代(dai)(今(jin)河北(bei)蔚縣)、光狼城(今(jin)山西(xi)(xi)高平縣西(xi)(xi))。
這(zhe)時(shi)秦(qin)國大軍正欲向南(nan)攻打楚國,為安定東方的(de)局(ju)勢(shi),在(zai)秦(qin)昭王(wang)二十八年(公元(yuan)前279年),與趙惠王(wang)相(xiang)約在(zai)澠(min)池(chi)(今河南(nan)澠(min)池(chi)縣西)相(xiang)會修好。史(shi)稱“澠(min)池(chi)之會”。
澠池之會(hui)后,相(xiang)如以功授(shou)官(guan)為上卿,地(di)位在廉頗之上,廉頗不服氣(qi),以致于有后來的(de)負荊請罪。澠池之會(hui)后,秦國、趙國間暫(zan)時(shi)停止了戰爭。趙軍(jun)立即出(chu)兵齊國,攻下高唐(tang)等地(di)。
藺相如完璧歸(gui)趙(zhao)(zhao)(zhao)的(de)第二年(nian)(nian),趙(zhao)(zhao)(zhao)惠(hui)文(wen)王(wang)十七(qi)年(nian)(nian)(公(gong)元前(qian)282年(nian)(nian)),秦(qin)借口趙(zhao)(zhao)(zhao)不跟它(ta)聯合攻(gong)齊,派兵攻(gong)下(xia)(xia)趙(zhao)(zhao)(zhao)的(de)兩座城池。趙(zhao)(zhao)(zhao)惠(hui)文(wen)王(wang)十八年(nian)(nian)(公(gong)元前(qian)281年(nian)(nian)),秦(qin)兵侵趙(zhao)(zhao)(zhao),攻(gong)下(xia)(xia)石城(約(yue)當今(jin)河南省林(lin)州(zhou)市西(xi)南)。趙(zhao)(zhao)(zhao)惠(hui)文(wen)王(wang)十九(jiu)年(nian)(nian)(公(gong)元前(qian)280年(nian)(nian)),秦(qin)將(jiang)白起率軍(jun)攻(gong)趙(zhao)(zhao)(zhao),取光(guang)狼城(約(yue)當今(jin)山西(xi)高(gao)平縣西(xi)),斬殺趙(zhao)(zhao)(zhao)國三萬人。秦(qin)在對(dui)趙(zhao)(zhao)(zhao)進行軍(jun)事威脅的(de)同時,又在外交方面迫使趙(zhao)(zhao)(zhao)國屈服。
趙(zhao)(zhao)惠文王(wang)二十(shi)(shi)年(nian)(公元(yuan)前279年(nian)),秦王(wang)派使者通知趙(zhao)(zhao)王(wang)在西(xi)河外澠池(今河南澠池縣西(xi))地方作友好(hao)會(hui)見(jian)。趙(zhao)(zhao)王(wang)畏懼秦國(guo),想要(yao)辭(ci)謝不去(qu)。廉頗、藺(lin)相(xiang)如(ru)兩人商量之(zhi)后(hou)對趙(zhao)(zhao)王(wang)說:“大(da)王(wang)不去(qu)赴(fu)會(hui),顯得我(wo)們趙(zhao)(zhao)國(guo)軟(ruan)弱(ruo)、膽怯。”于是趙(zhao)(zhao)王(wang)決定去(qu)和秦王(wang)相(xiang)會(hui),帶藺(lin)相(xiang)如(ru)同行。廉頗送到國(guo)境上,與趙(zhao)(zhao)王(wang)訣別時約定說:“大(da)王(wang)出(chu)發之(zhi)后(hou),估(gu)計來回路(lu)程(cheng)及會(hui)見(jian)的(de)禮節完畢,前后(hou)不過三十(shi)(shi)天(tian)。要(yao)是過了三十(shi)(shi)天(tian)還(huan)沒有(you)回來,就請讓(rang)我(wo)們立太(tai)子為(wei)王(wang),用(yong)以斷絕秦國(guo)扣留(liu)您作為(wei)要(yao)挾(xie)的(de)念頭。”趙(zhao)(zhao)王(wang)答應(ying)了。
趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)到(dao)了(le)澠(min)池與秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)相(xiang)會。席(xi)上(shang)(shang),秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)酒(jiu)喝(he)得(de)很(hen)暢快的(de)時(shi)候,對(dui)(dui)趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)說(shuo)(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)聽(ting)說(shuo)(shuo)(shuo)您喜歡彈(dan)(dan)瑟(se),請彈(dan)(dan)一(yi)曲給我(wo)(wo)聽(ting)聽(ting)。”趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)就在(zai)筵席(xi)上(shang)(shang)彈(dan)(dan)了(le)一(yi)曲。秦(qin)(qin)(qin)國(guo)(guo)的(de)史(shi)官走上(shang)(shang)前來,寫(xie)道(dao):“某(mou)年某(mou)月(yue)某(mou)日,秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)與趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)會飲,命令趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)彈(dan)(dan)瑟(se)。”藺相(xiang)如(ru)上(shang)(shang)前對(dui)(dui)秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)說(shuo)(shuo)(shuo):“趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)聽(ting)說(shuo)(shuo)(shuo)秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)擅長秦(qin)(qin)(qin)國(guo)(guo)的(de)音樂,現(xian)在(zai)我(wo)(wo)奉獻(xian)盆(pen)缶(fou)(fou),請秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)敲(qiao)敲(qiao)以(yi)相(xiang)娛樂。”秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)怒,不(bu)(bu)肯(ken)答(da)應。藺相(xiang)如(ru)捧著盆(pen)缶(fou)(fou)上(shang)(shang)前,跪著獻(xian)給秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)。秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)還是不(bu)(bu)肯(ken)敲(qiao)。藺相(xiang)如(ru)說(shuo)(shuo)(shuo):“我(wo)(wo)跟大(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)的(de)距(ju)離不(bu)(bu)滿(man)五(wu)步,大(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)要(yao)是不(bu)(bu)答(da)應我(wo)(wo)的(de)請求,我(wo)(wo)可要(yao)把頸上(shang)(shang)的(de)血濺到(dao)大(da)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)身上(shang)(shang)了(le)!”秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)的(de)侍衛們要(yao)殺藺相(xiang)如(ru),藺相(xiang)如(ru)瞪(deng)起(qi)眼睛(jing),大(da)聲(sheng)呵(he)斥(chi)他們,嚇得(de)那些人直(zhi)(zhi)向后退。秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)很(hen)不(bu)(bu)高興,只得(de)勉強在(zai)缶(fou)(fou)上(shang)(shang)敲(qiao)了(le)一(yi)下。藺相(xiang)如(ru)回頭叫趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)(guo)的(de)史(shi)官寫(xie)道(dao):“某(mou)年某(mou)月(yue)某(mou)日,秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)為(wei)(wei)趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)擊缶(fou)(fou)。”秦(qin)(qin)(qin)國(guo)(guo)的(de)群臣(chen)說(shuo)(shuo)(shuo):“請趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)送十五(wu)座城給秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)作(zuo)(zuo)為(wei)(wei)獻(xian)禮。”藺相(xiang)如(ru)也說(shuo)(shuo)(shuo):“請秦(qin)(qin)(qin)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)把國(guo)(guo)都咸陽(yang)送給趙(zhao)(zhao)(zhao)王(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)(wang)作(zuo)(zuo)為(wei)(wei)獻(xian)禮。”直(zhi)(zhi)到(dao)酒(jiu)筵完畢,秦(qin)(qin)(qin)始終不(bu)(bu)能占趙(zhao)(zhao)(zhao)的(de)上(shang)(shang)風。趙(zhao)(zhao)(zhao)國(guo)(guo)調集了(le)大(da)軍提防秦(qin)(qin)(qin)國(guo)(guo)進犯,秦(qin)(qin)(qin)國(guo)(guo)也不(bu)(bu)敢(gan)有什么舉動。
2004年:電(dian)視劇《西(xi)風烈》(在第4集中,出現(xian)了澠池之會的相關內容(rong))
2017年:電視劇《大秦(qin)帝國之崛(jue)起》(在第17集中,出現了澠池之會的相(xiang)關內容)。