《古風其(qi)三十八(ba)》李(li)白
唐代(dai) 李白
孤蘭生幽園。
眾草共蕪沒。
雖照陽春暉。
復悲高秋月。
飛霜早淅瀝。
綠艷恐休歇。
若無清風吹。
香氣為誰發。
李(li)白(bai)(bai)(701年(nian)-762年(nian)),字太白(bai)(bai),號青蓮居士(shi),唐朝浪漫主(zhu)義詩(shi)人,被后人譽(yu)為(wei)“詩(shi)仙(xian)”。祖(zu)籍隴西成紀(ji)(待考),出生于(yu)西域碎葉城(cheng),4歲再隨(sui)父遷至(zhi)劍(jian)南(nan)道(dao)綿州。李(li)白(bai)(bai)存世(shi)詩(shi)文千余篇,有《李(li)太白(bai)(bai)集(ji)》傳世(shi)。762年(nian)病(bing)逝,享年(nian)61歲。其墓在今安(an)(an)徽當涂,四川江(jiang)油、湖(hu)北安(an)(an)陸有紀(ji)念館。
李(li)白這(zhe)(zhe)(zhe)首(shou)詠(yong)蘭(lan)(lan)詩(shi)(shi)具(ju)(ju)有(you)(you)(you)(you)鮮(xian)明的(de)(de)(de)(de)個性色彩(cai)。不(bu)(bu)(bu)少注家認為是(shi)(shi)(shi)李(li)白自(zi)傷之(zhi)(zhi)(zhi)詞,即(ji)借詠(yong)孤(gu)蘭(lan)(lan)表達(da)自(zi)己哀傷之(zhi)(zhi)(zhi)情。首(shou)句(ju)“孤(gu)蘭(lan)(lan)生(sheng)幽園(yuan)(yuan),眾(zhong)草共蕪沒”寫蘭(lan)(lan)芳(fang)孤(gu)獨地開(kai)放幽靜田園(yuan)(yuan)之(zhi)(zhi)(zhi)中,被(bei)眾(zhong)多(duo)雜草所遮掩(yan)。蘭(lan)(lan)與草是(shi)(shi)(shi)兩種(zhong)(zhong)不(bu)(bu)(bu)同象(xiang)征(zheng)。意(yi)思(si)是(shi)(shi)(shi)有(you)(you)(you)(you)道德(de)才華的(de)(de)(de)(de)君(jun)子被(bei)群小所遮蔽,未能(neng)自(zi)拔于其(qi)中。“雖(sui)(sui)(sui)照陽(yang)(yang)春(chun)暉(hui)(hui),復悲高(gao)秋(qiu)(qiu)月(yue)。”意(yi)思(si)是(shi)(shi)(shi)雖(sui)(sui)(sui)然(ran)有(you)(you)(you)(you)春(chun)日(ri)暉(hui)(hui)照,但(dan)仍(reng)然(ran)避(bi)免(mian)不(bu)(bu)(bu)了高(gao)秋(qiu)(qiu)月(yue)臨時(shi)的(de)(de)(de)(de)悲涼處境。在(zai)這(zhe)(zhe)(zhe)里,陽(yang)(yang)春(chun)暉(hui)(hui)與高(gao)秋(qiu)(qiu)月(yue)也(ye)同樣(yang)具(ju)(ju)有(you)(you)(you)(you)含蓄的(de)(de)(de)(de)象(xiang)征(zheng)意(yi)味。萬物(wu)滋(zi)生(sheng)離不(bu)(bu)(bu)開(kai)陽(yang)(yang)春(chun)之(zhi)(zhi)(zhi)日(ri),高(gao)秋(qiu)(qiu)涼月(yue)就(jiu)預示著百木凋零之(zhi)(zhi)(zhi)際來(lai)臨。雖(sui)(sui)(sui)有(you)(you)(you)(you)陽(yang)(yang)春(chun)和煦之(zhi)(zhi)(zhi)暉(hui)(hui),也(ye)有(you)(you)(you)(you)高(gao)秋(qiu)(qiu)涼月(yue)之(zhi)(zhi)(zhi)悲,而重(zhong)點(dian)放在(zai)后者。接著“飛(fei)霜(shuang)(shuang)早淅歷(li),綠(lv)艷恐休歇”一(yi)句(ju)就(jiu)是(shi)(shi)(shi)對高(gao)秋(qiu)(qiu),即(ji)深秋(qiu)(qiu)景象(xiang)具(ju)(ju)體刻劃。飛(fei)霜(shuang)(shuang)即(ji)霜(shuang)(shuang)飛(fei),淅歷(li)是(shi)(shi)(shi)形(xing)(xing)容飛(fei)霜(shuang)(shuang)的(de)(de)(de)(de)。綠(lv)艷即(ji)深綠(lv),休歇即(ji)零落(luo)。從全(quan)詩(shi)(shi)語(yu)意(yi)來(lai)看,這(zhe)(zhe)(zhe)是(shi)(shi)(shi)補足上(shang)句(ju)“悲”字(zi)。生(sheng)長在(zai)幽園(yuan)(yuan)中孤(gu)蘭(lan)(lan)雖(sui)(sui)(sui)有(you)(you)(you)(you)短暫陽(yang)(yang)光照耀,更多(duo)的(de)(de)(de)(de)卻(que)是(shi)(shi)(shi)面(mian)對高(gao)秋(qiu)(qiu)之(zhi)(zhi)(zhi)月(yue)。注家說這(zhe)(zhe)(zhe)是(shi)(shi)(shi)借此比喻雖(sui)(sui)(sui)然(ran)蒙明主知(zhi)遇(即(ji)陽(yang)(yang)春(chun)暉(hui)(hui)),但(dan)孤(gu)寒之(zhi)(zhi)(zhi)士(shi)最終(zhong)仍(reng)被(bei)小人讒(chan)毀,處境維艱。這(zhe)(zhe)(zhe)種(zhong)(zhong)理解很符合李(li)白性格(ge)實際。他(ta)(ta)孤(gu)傲(ao)清(qing)(qing)(qing)高(gao)、落(luo)拓不(bu)(bu)(bu)羈(ji),很難見(jian)容于世俗,屢遭讒(chan)毀,心中自(zi)然(ran)有(you)(you)(you)(you)種(zhong)(zhong)種(zhong)(zhong)不(bu)(bu)(bu)平。不(bu)(bu)(bu)過(guo)他(ta)(ta)這(zhe)(zhe)(zhe)種(zhong)(zhong)憤激與不(bu)(bu)(bu)平發泄對象(xiang)是(shi)(shi)(shi)群小而不(bu)(bu)(bu)是(shi)(shi)(shi)君(jun)王(wang),他(ta)(ta)對君(jun)王(wang)始終(zhong)抱有(you)(you)(you)(you)幻(huan)想、企冀和希望。最后“若(ruo)(ruo)無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)清(qing)(qing)(qing)風(feng)吹(chui),香(xiang)氣(qi)為誰發?”意(yi)思(si)就(jiu)是(shi)(shi)(shi)如果沒有(you)(you)(you)(you)執政者披拂吹(chui)噓(xu),蘭(lan)(lan)花(hua)雖(sui)(sui)(sui)有(you)(you)(you)(you)德(de)馨,也(ye)無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)法顯露(lu)發揚。清(qing)(qing)(qing)人陳沆《詩(shi)(shi)比興箋》曾指(zhi)出(chu):“在(zai)野不(bu)(bu)(bu)能(neng)自(zi)拔,雖(sui)(sui)(sui)蒙主知(zhi),已被(bei)眾(zhong)嫉(ji),若(ruo)(ruo)無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)當(dang)位(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)人,披拂而吹(chui)噓(xu)之(zhi)(zhi)(zhi),雖(sui)(sui)(sui)有(you)(you)(you)(you)德(de)馨,何由(you)自(zi)達(da)哉!此自(zi)傷遇主被(bei)讒(chan),孤(gu)立莫援也(ye)。”通篇詠(yong)蘭(lan)(lan)著意(yi)于“孤(gu)”字(zi),孤(gu)獨無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)援,孤(gu)獨無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)助(zhu),寂寂一(yi)人,企冀明主引薦(jian)拔擢。據(ju)他(ta)(ta)贈友人詩(shi)(shi)寫道:“蘭(lan)(lan)生(sheng)不(bu)(bu)(bu)當(dang)戶,別(bie)是(shi)(shi)(shi)閑庭草。夙被(bei)霜(shuang)(shuang)露(lu)欺,紅榮已先老。謬(miu)接瑤華枝,結根君(jun)王(wang)池(chi)。顧無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)馨香(xiang)美,叨沐(mu)清(qing)(qing)(qing)風(feng)吹(chui)。馀(yu)芳(fang)若(ruo)(ruo)可(ke)(ke)佩,卒歲(sui)常相隨(sui)。”這(zhe)(zhe)(zhe)里,蘭(lan)(lan)花(hua)也(ye)是(shi)(shi)(shi)被(bei)霜(shuang)(shuang)欺孤(gu)立無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)援的(de)(de)(de)(de)形(xing)(xing)象(xiang),有(you)(you)(you)(you)幸得在(zai)君(jun)王(wang)池(chi)邊,但(dan)卻(que)無(wu)(wu)(wu)(wu)(wu)馨香(xiang)美,所以有(you)(you)(you)(you)愧于清(qing)(qing)(qing)風(feng)吹(chui)揚。但(dan)最終(zhong)還(huan)是(shi)(shi)(shi)一(yi)轉,“馀(yu)芳(fang)若(ruo)(ruo)可(ke)(ke)佩,卒歲(sui)常相隨(sui)”,仍(reng)有(you)(you)(you)(you)可(ke)(ke)敬之(zhi)(zhi)(zhi)處。統觀全(quan)詩(shi)(shi),雖(sui)(sui)(sui)有(you)(you)(you)(you)為蘭(lan)(lan)花(hua)鳴不(bu)(bu)(bu)平之(zhi)(zhi)(zhi)意(yi),但(dan)語(yu)氣(qi)卑弱,較之(zhi)(zhi)(zhi)前首(shou)詠(yong)蘭(lan)(lan)的(de)(de)(de)(de)溫柔(rou)敦厚(hou)格(ge)調看更多(duo)些委婉(wan)曲折之(zhi)(zhi)(zhi)意(yi)。就(jiu)詠(yong)物(wu)托志(zhi)這(zhe)(zhe)(zhe)點(dian)說,李(li)白這(zhe)(zhe)(zhe)首(shou)詠(yong)蘭(lan)(lan)的(de)(de)(de)(de)古風(feng)堪(kan)稱是(shi)(shi)(shi)有(you)(you)(you)(you)鮮(xian)明個性特點(dian)的(de)(de)(de)(de)有(you)(you)(you)(you)寄(ji)托的(de)(de)(de)(de)詠(yong)物(wu)之(zhi)(zhi)(zhi)作。