虞(yu)美人(ren),詞牌名(ming),又名(ming)“一(yi)江(jiang)春(chun)(chun)水(shui)”“玉壺水(shui)”“巫(wu)山十二峰”等。以李煜詞毛(mao)文錫詞為正體,李詞為雙調五(wu)(wu)十六字(zi),前后(hou)段各四句(ju)(ju)(ju),兩仄(ze)韻(yun)(yun)(yun)(yun)、兩平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun);毛(mao)詞為雙調五(wu)(wu)十八字(zi),前后(hou)段各五(wu)(wu)句(ju)(ju)(ju),兩仄(ze)韻(yun)(yun)(yun)(yun),三平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun)。另有五(wu)(wu)十六字(zi)兩仄(ze)韻(yun)(yun)(yun)(yun)兩平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun),五(wu)(wu)十八字(zi)五(wu)(wu)平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun),五(wu)(wu)十八字(zi)前段五(wu)(wu)句(ju)(ju)(ju)五(wu)(wu)平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun),后(hou)段五(wu)(wu)句(ju)(ju)(ju)兩仄(ze)韻(yun)(yun)(yun)(yun)三平(ping)(ping)韻(yun)(yun)(yun)(yun)的變體。代表作有李煜《虞(yu)美人(ren)·春(chun)(chun)花秋月(yue)何時了》《虞(yu)美人(ren)·風回小院庭(ting)蕪綠》等。
此調為(wei)唐代(dai)教(jiao)坊曲,始詞(ci)(ci)見于(yu)敦煌曲子詞(ci)(ci),前(qian)后段結句為(wei)七三句式,與五代(dai)顧復六(liu)首相(xiang)同(tong)。《詞(ci)(ci)譜》列七體(ti),當以李(li)煜此體(ti)為(wei)宋人通用者。《碧雞漫志(zhi)》云:“《虞(yu)美(mei)人》舊曲三,其一(yi)屬中呂(lv)(lv)調,其一(yi)屬中呂(lv)(lv)宮(gong),近(jin)世又轉入黃(huang)鐘(zhong)宮(gong)。”元高拭詞(ci)(ci)注(zhu)“南呂(lv)(lv)調”。《樂府雅詞(ci)(ci)》名“虞(yu)美(mei)人令”。周紫芝詞(ci)(ci)有“只恐怕寒,難近(jin)玉壺冰”句,名“玉壺冰”。張炎詞(ci)(ci)賦(fu)柳(liu)兒,因名“憶柳(liu)曲”。王行詞(ci)(ci)取(qu)李(li)煜“恰似(si)一(yi)江春水向東流”句,名“一(yi)江春水”。
關于(yu)“虞(yu)(yu)美(mei)人”名稱(cheng)的來源(yuan),有多種可能。虞(yu)(yu)美(mei)人,秦(qin)末人,即(ji)虞(yu)(yu)姬。項羽之姬妾,常隨侍軍中(zhong)(zhong)(zhong)。漢(han)兵圍項羽于(yu)垓(gai)下,羽夜(ye)起飲(yin)帳(zhang)中(zhong)(zhong)(zhong),悲歌慷(kang)(kang)慨;虞(yu)(yu)姬以歌和之。又(you)草(cao)名,別稱(cheng)麗(li)春花、錦被花,花有紅、紫、白等色;傳(chuan)說此花聞《虞(yu)(yu)美(mei)人》曲(qu)便花枝舞(wu)動。王灼《碧雞(ji)漫志》卷四:“《虞(yu)(yu)美(mei)人》,《脞說》稱(cheng)起于(yu)項籍‘虞(yu)(yu)兮’之歌。予謂后世(shi)(shi)以此命名可也(ye),曲(qu)起于(yu)唐(tang)時,非也(ye)。曾子宣(xuan)夫人魏氏(shi)作(zuo)《虞(yu)(yu)美(mei)人草(cao)行》有云(yun):‘三軍散盡旌旗(qi)倒(dao),玉帳(zhang)佳人坐中(zhong)(zhong)(zhong)老。香魂夜(ye)作(zuo)劍光(guang)飛(fei),青血化為(wei)原上(shang)草(cao)。芳菲寂寞寄寒枝,舊(jiu)曲(qu)聞來似(si)斂眉。’又(you)云(yun):‘當時遺事(shi)久成空,慷(kang)(kang)慨尊前為(wei)起舞(wu)。……然舊(jiu)曲(qu)三,其(qi)一屬(shu)中(zhong)(zhong)(zhong)呂調(diao),其(qi)一中(zhong)(zhong)(zhong)呂宮,近世(shi)(shi)轉入黃鐘宮。”
此(ci)調(diao)(diao)以(yi)七(qi)字句(ju)和五字句(ju)為(wei)主(zhu)(zhu),配以(yi)一(yi)(yi)個九字句(ju)為(wei)結,凡(fan)四換韻(yun),仄韻(yun)與(yu)平韻(yun)相間(jian),每句(ju)用韻(yun),因而音節(jie)明快響(xiang)亮,氣勢奔(ben)放(fang),以(yi)悲歌(ge)(ge)慷慨(kai)為(wei)基本(ben)特(te)色。黃大輿《賦(fu)虞美人草(cao)(cao)》云:“世間(jian)離恨何(he)時了。不為(wei)英(ying)雄少。楚(chu)歌(ge)(ge)聲(sheng)起霸圖(tu)休。玉(yu)帳佳(jia)人血淚(lei)、滿(man)東流(liu)。葛荒葵老蕪城暮。玉(yu)貌(mao)知何(he)處。至今芳草(cao)(cao)解婆(po)娑。只有當(dang)時魂(hun)魄(po)、未消磨。”辛棄疾對此(ci)題材(cai)亦賦(fu)云:“當(dang)年(nian)得意如(ru)芳草(cao)(cao)。日(ri)日(ri)春(chun)風好。拔(ba)山力盡(jin)忽(hu)悲歌(ge)(ge)。飲罷虞兮從此(ci)、奈君何(he)。人間(jian)不識(shi)精誠(cheng)苦。貪(tan)看青(qing)青(qing)舞(wu)。驀(mo)然斂袂卻亭(ting)亭(ting)。怕是曲中猶帶、楚(chu)歌(ge)(ge)聲(sheng)。”蘇軾用以(yi)為(wei)友(you)人贈別亦流(liu)露悲慨(kai)之(zhi)情(qing)(qing):“波聲(sheng)拍枕長淮(huai)曉。隙月窺(kui)人小(xiao)。無(wu)情(qing)(qing)汴水自(zi)東流(liu)。只載(zai)一(yi)(yi)船離恨、向西州(zhou)。竹溪花浦曾同醉。酒味多于淚(lei)。誰教風鑒在塵埃。醞造一(yi)(yi)場煩(fan)惱、送人來(lai)。”蔣捷抒(shu)(shu)寫(xie)整個一(yi)(yi)生的感慨(kai):“少年(nian)聽雨(yu)(yu)歌(ge)(ge)樓上。紅燭昏羅帳。壯年(nian)聽雨(yu)(yu)客舟中。江闊(kuo)云低斷(duan)雁、叫西風。而今聽雨(yu)(yu)僧廬下。鬢已星(xing)(xing)星(xing)(xing)也。悲歡離合總無(wu)情(qing)(qing)。一(yi)(yi)任階前雨(yu)(yu)滴、到(dao)天(tian)明。”五代(dai)與(yu)宋代(dai)詞人亦多有以(yi)此(ci)調(diao)(diao)抒(shu)(shu)寫(xie)兒女之(zhi)情(qing)(qing)者,如(ru)北(bei)宋何(he)桌(zhuo)詞:“分香帕子揉藍膩(ni)。欲去殷(yin)勤惠。重來(lai)直待牡丹(dan)時。只恐花知知后、故開遲。別來(lai)看盡(jin)閑桃(tao)李。日(ri)目闌(lan)干倚(yi)。催花無(wu)計問東鳳。夢作一(yi)(yi)雙蝴蝶、繞芳叢。”此(ci)調(diao)(diao)適用之(zhi)題材(cai)較廣,但仍以(yi)抒(shu)(shu)情(qing)(qing)為(wei)主(zhu)(zhu)。
正(zheng)體(ti)(ti)一(yi)雙調,五十六(liu)字(zi),前后段(duan)(duan)(duan)各四(si)句(ju),兩(liang)仄韻、兩(liang)平韻。以李(li)煜《虞(yu)美人(ren)·風回小院庭蕪(wu)綠》為(wei)代表。此調以李(li)詞(ci)(ci)、毛(mao)詞(ci)(ci)為(wei)正(zheng)體(ti)(ti),而宋元詞(ci)(ci)依李(li)體(ti)(ti)填者尤多(duo)。若顧詞(ci)(ci)二(er)體(ti)(ti),則惟(wei)唐人(ren)有之,皆變(bian)格也。此詞(ci)(ci)前后段(duan)(duan)(duan)四(si)換韻,其(qi)兩(liang)結(jie)系九字(zi)句(ju),或(huo)兩(liang)字(zi)微讀,或(huo)四(si)字(zi)微讀,或(huo)六(liu)字(zi)微讀,以蟬聯不(bu)(bu)(bu)斷為(wei)合(he)格。按蘇軾詞(ci)(ci)前段(duan)(duan)(duan)結(jie)句(ju)“便(bian)使尊前醉倒、且徘(pai)徊(huai)”,后段(duan)(duan)(duan)結(jie)句(ju)“對月逢花不(bu)(bu)(bu)飲、待(dai)何時”,“醉”字(zi)、“不(bu)(bu)(bu)”字(zi)俱仄聲。又馮延巳詞(ci)(ci)后結(jie)“塵掩玉(yu)箏弦柱、畫堂空”,“塵”字(zi)平聲,“玉(yu)”字(zi)仄聲。譜(pu)內可(ke)平可(ke)仄據此,馀參(can)張、馮二(er)詞(ci)(ci)。
正(zheng)體二雙調,五(wu)十八(ba)字(zi)(zi),前(qian)后(hou)段各五(wu)句(ju)(ju),兩仄(ze)韻,三(san)平(ping)韻。以毛文錫《虞(yu)美人·寶檀(tan)金(jin)縷鴛鴦枕》為代表。此(ci)(ci)(ci)詞前(qian)后(hou)段亦(yi)四(si)換韻,但兩結俱七字(zi)(zi)一句(ju)(ju)、三(san)字(zi)(zi)一句(ju)(ju),多一字(zi)(zi),多押一韻,與(yu)李煜詞體又異。《花間集》孫光憲(xian)、顧夐、鹿虔(qian)衣、李珣、閻(yan)選詞,《陽春集》馮(feng)延巳詞,俱如(ru)此(ci)(ci)(ci)填。宋詞有歐陽修、杜安世(shi)諸作(zuo)可校。按歐陽修詞前(qian)段第四(si)句(ju)(ju)“睡容初起枕痕圓”,“睡”字(zi)(zi)仄(ze)聲,“初”字(zi)(zi)平(ping)聲。后(hou)段第四(si)句(ju)(ju)“故生芳草碧(bi)連云(yun)”,“故”字(zi)(zi)仄(ze)聲。譜內可平(ping)可仄(ze)據此(ci)(ci)(ci),其馀(yu)悉同李詞。
變體一雙調,五十六字,前(qian)(qian)后(hou)(hou)段(duan)各(ge)四句,兩仄韻(yun),兩平韻(yun)。以張炎《虞美(mei)人(ren)·修眉刷翠春痕聚》為代表。此與李詞同,惟前(qian)(qian)后(hou)(hou)段(duan)不(bu)換(huan)韻(yun)異。按周(zhou)邦(bang)彥(yan)詞前(qian)(qian)段(duan)“戀、遠、腮、來”四韻(yun),后(hou)(hou)段(duan)“按、看、煤、灰”四韻(yun),葛勝仲詞前(qian)(qian)段(duan)“樹(shu)、暮、時、池(chi)”四韻(yun),后(hou)(hou)段(duan)“露、語(yu)、詩、歸(gui)”四韻(yun),俱不(bu)換(huan)韻(yun),正與此同。
變體二雙調,五十(shi)六(liu)字,前(qian)后段各四句,兩(liang)仄(ze)韻(yun),兩(liang)平韻(yun)。以馮延(yan)巳《虞(yu)美人·玉鉤鸞柱調鸚鵡》為(wei)代表。此詞后段不另換(huan)仄(ze)韻(yun),但換(huan)平韻(yun),與張詞異。
變體三(san)雙(shuang)調,五(wu)(wu)十八字,前(qian)后(hou)(hou)段(duan)各五(wu)(wu)句,兩仄韻,三(san)平(ping)韻。以晃(huang)補之《虞美(mei)人(ren)(ren)·羊山餞杜侍郎郡君十二(er)姑及(ji)外弟(di)天逵》為(wei)代表。此與(yu)毛詞同,惟前(qian)后(hou)(hou)段(duan)不換韻異(yi)。按杜安世“江亭春晚”詞前(qian)段(duan)“盡、近(jin)、情(qing)、行、清”五(wu)(wu)韻,后(hou)(hou)段(duan)“舜、峻、人(ren)(ren)、淪、巾”五(wu)(wu)韻,俱不換韻,正(zheng)與(yu)此同。
變(bian)體四雙(shuang)調,五十(shi)八字,前(qian)后(hou)段各五句,五平韻。以顧(gu)夐《虞(yu)美人·觸簾(lian)風送景陽鐘》為代表。此調字句悉同毛詞,惟前(qian)后(hou)段全(quan)押平韻異(yi)。《花間集》亦僅(jin)見此體,無宋(song)詞別(bie)首(shou)可校。
變(bian)體(ti)五(wu)(wu)雙調(diao),五(wu)(wu)十八字(zi),前段(duan)五(wu)(wu)句,五(wu)(wu)平(ping)韻(yun)(yun);后段(duan)五(wu)(wu)句,兩仄韻(yun)(yun),三平(ping)韻(yun)(yun)。以(yi)顧(gu)夐《虞美人(ren)·少年艷質勝瓊英》為代表。此(ci)詞字(zi)句亦與毛詞同,惟(wei)前段(duan)全押平(ping)韻(yun)(yun),用“觸簾風送”詞體(ti),后段(duan)兩仄韻(yun)(yun)三平(ping)韻(yun)(yun),仍用毛詞體(ti),見《花間集》。采入以(yi)備一體(ti)。
格律對照例詞(ci):《虞美(mei)人·風(feng)回小院庭蕪綠(lv)》
中(zhong)平中(zhong)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze),中(zhong)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze)。中(zhong)平中(zhong)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平,中(zhong)仄(ze)(ze)中(zhong)平中(zhong)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平。
風回(hui)小院庭蕪綠,柳眼(yan)春相續(xu)。憑闌(lan)半(ban)日獨無言,依舊竹聲新(xin)月似(si)當年。
中平(ping)(ping)(ping)仄仄平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄,中仄平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄。仄平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄仄平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping),中仄中平(ping)(ping)(ping)中仄仄平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)。
笙(sheng)歌未(wei)散尊(zun)罍在,池面(mian)冰(bing)初解(jie)。燭明香暗(an)畫闌深,滿鬢(bin)清霜殘雪(xue)思難禁(jin)。
格(ge)律對照例(li)詞:《虞美人·寶檀金縷鴛鴦枕》
中(zhong)(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)(zhong)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)仄(ze),中(zhong)(zhong)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)仄(ze)。中(zhong)(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)(zhong)仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping),中(zhong)(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)(zhong)仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)、仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)。
寶檀金縷(lv)鴛鴦枕(zhen),綬帶盤宮錦。夕陽(yang)低(di)蜆小窗明,南園綠樹(shu)語鶯(ying)鶯(ying)、夢難成(cheng)。
中(zhong)(zhong)平(ping)中(zhong)(zhong)仄平(ping)平(ping)仄,中(zhong)(zhong)仄平(ping)平(ping)仄。中(zhong)(zhong)平(ping)中(zhong)(zhong)仄仄平(ping)平(ping),中(zhong)(zhong)平(ping)中(zhong)(zhong)仄仄平(ping)平(ping)、仄平(ping)平(ping)。
玉爐(lu)香暖(nuan)頻(pin)添注,滿地飄(piao)輕絮。珠簾不(bu)卷度沈煙,庭(ting)前閑立畫秋(qiu)千、艷陽(yang)天(tian)。
格律對照例詞:《虞美人·修眉(mei)刷翠春痕聚(ju)》
平平仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze),平仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze)。仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平,仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze)、仄(ze)(ze)平平。
修眉刷翠春痕聚,難(nan)翦愁來處。斷絲無力(li)綰繁(fan)華(hua),也學(xue)落(luo)花流(liu)水、到天涯。
仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze),仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)。仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)、仄(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)?
那時錯認章臺去,卻是陽關路。待將心(xin)恨趁楊(yang)花(hua),不識相思一點、在(zai)誰家(jia)?
格律對照例(li)詞:《虞(yu)美人·玉(yu)鉤鸞(luan)柱調鸚鵡》
仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze),仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)。平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping),仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)、仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)。
玉(yu)鉤鸞(luan)柱(zhu)調鸚鵡,宛(wan)轉留春語。云屏冷落(luo)畫堂空(kong),薄晚春寒無奈、落(luo)花風。
平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze),仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)。仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)、仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)。
褰簾(lian)燕(yan)子低飛去(qu),拂(fu)鏡(jing)塵鸞舞。不知今夜(ye)月眉彎,誰佩同心(xin)雙結(jie)、倚闌(lan)干。
格(ge)律對照(zhao)例(li)詞:《虞美人·羊山餞杜(du)侍(shi)郎郡君十二姑及外弟天逵》
平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze),平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)。平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping),平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)。
原(yuan)桑飛盡霜(shuang)空杳,霜(shuang)夜愁(chou)難曉。油燈野(ye)店(dian)怯黃昏,窮途不減酒杯(bei)深,故人心(xin)。
平平仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze),仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平仄(ze)(ze)。仄(ze)(ze)平仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平,平平仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平平,仄(ze)(ze)平平。
羊山(shan)故道(dao)行人(ren)少,也送行人(ren)老。一般別語(yu)重千金(jin),明(ming)年過我小園林,話如今。
格律對(dui)照例詞(ci):《虞美人·觸簾風(feng)送景陽鐘》
仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping),平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)。仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(ping)。
觸(chu)簾風送(song)景陽鐘,鴛被繡花重。曉幃初(chu)卷冷(leng)煙濃,翠勻粉黛好儀容,思嬌慵(yong)。
仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)。仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)。
起來(lai)無語理朝(chao)妝,寶(bao)匣(xia)鏡凝光。綠荷相倚滿池(chi)塘,露清枕簟藕(ou)花香,恨悠(you)揚。
格律對照例(li)詞:《虞美人·少年艷質勝(sheng)瓊英》
仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)。平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping),平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)。
少年艷(yan)質勝瓊英,早晚(wan)到三清。蓮冠穩(wen)篸細篦橫,飄(piao)(piao)飄(piao)(piao)羅(luo)袖(xiu)碧云輕,畫難成(cheng)。
平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze),仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)。仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)。
遲(chi)遲(chi)少轉腰身(shen)裊(niao),翠靨眉(mei)心小。醮(jiao)壇風急杏枝香,此時恨不駕鸞(luan)凰(huang),訪劉郎(lang)。
(說明:詞(ci)牌格律與對照(zhao)例詞(ci)交錯排(pai)列。格律使用宋體字排(pai)印,例詞(ci)使用斜體字排(pai)印。詞(ci)牌符號含義如下:平,表(biao)示(shi)(shi)(shi)填平聲字;仄,表(biao)示(shi)(shi)(shi)填仄聲字;中,表(biao)示(shi)(shi)(shi)可平可仄。句末加粗(cu)為韻腳。)
南唐·李煜《虞(yu)美人·春花秋月何時了(le)》
南唐·李(li)煜《虞(yu)美人·風(feng)回小院庭蕪(wu)綠》
唐·馮(feng)延巳《虞美人·玉鉤鸞(luan)柱調(diao)鸚鵡》
北(bei)宋·蘇軾《虞(yu)美人·波聲拍枕長淮曉(xiao)》
北宋·蘇(su)軾《虞美人(ren)·有(you)美堂贈述古》
北宋(song)·蘇(su)軾《虞美(mei)人·述(shu)懷》
北(bei)宋·秦觀《虞美(mei)人·碧(bi)桃天上栽和露(lu)》
北宋·舒亶(dan)《虞美人·寄公度》
南宋(song)·蔣捷《虞美人·聽雨(yu)》
南宋·蔣(jiang)捷《虞美人(ren)·梳樓》
清·納蘭性德《虞美(mei)人·銀(yin)床淅瀝青梧老》
清·納蘭性德《虞(yu)美(mei)人·曲闌(lan)深處重相見》
清·納蘭性德《虞美(mei)人·秋夕信步》