廣州金(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)也叫金(jin)花(hua)(hua)(hua)古廟(miao)(miao),位(wei)于黃(huang)埔(pu)區長洲鎮白鶴(he)崗下(xia),是廣州目前發現的(de)(de)(de)完整一(yi)座(zuo)金(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)。金(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)建于明(ming)代洪武年間(jian),距今已有(you)(you)600年的(de)(de)(de)歷史。清(qing)同治(zhi)年間(jian)進行過重(zhong)修。現金(jin)花(hua)(hua)(hua)街(jie)的(de)(de)(de)碑(bei)廊尚保(bao)存有(you)(you)一(yi)塊長2米、寬(kuan)1.2米的(de)(de)(de)《重(zhong)修金(jin)花(hua)(hua)(hua)古廟(miao)(miao)碑(bei)記》石(shi)碑(bei)。過去廟(miao)(miao)里(li)供奉(feng)的(de)(de)(de)曾是金(jin)花(hua)(hua)(hua)娘娘。
清(qing)代學者梁紹(shao)壬的認(ren)為(wei):“廣(guang)東金花夫人廟最多,其(qi)說不(bu)一。……神(shen)廟不(bu)知始自何時,成(cheng)化五年巡(xun)撫陳濂重建,嘉(jia)靖中魏校毀(hui)(hui)之(zhi)。粵人奉神(shen)像予南(nan)岸石(shi)鰲村。其(qi)后復建故處,即(ji)今仙(xian)湖街廟是也。乾隆間,翁覃溪學士(shi)方綱視學粵東,適至仙(xian)湖街,見男女謁(ye)拜(bai),肩輿不(bu)能過(guo),怒命有司(si)毀(hui)(hui)之(zhi)。于是復奉祀于石(shi)鰲村。四月(yue)十七(qi)日(ri)神(shen)誕,畫舫笙(sheng)歌(ge)禱賽極盛云。”
值得注(zhu)意的(de)(de)是,舊時(shi)廣(guang)州的(de)(de)金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)(miao)并不限于(yu)金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)街范(fan)圍。清(qing)代廣(guang)州的(de)(de)河(he)南(nan),即上文(wen)(wen)所指石鰲村的(de)(de)金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)(miao),據(ju)考,廟(miao)(miao)(miao)址位于(yu)今鰲洲(zhou)渡江碼頭近岸處,后因擴(kuo)筑堤岸(今濱江西路(lu))時(shi)拆毀(hui),遺址已改作(zuo)行人(ren)(ren)道。清(qing)末民(min)國時(shi)的(de)(de)學者黃任恒所著,記述河(he)南(nan)金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)(miao)各類碑刻詩文(wen)(wen)頗詳。還有(you),流傳(chuan)遠近的(de)(de)廣(guang)州民(min)歌:“一(yi)條河(he)水(shui)(shui)曲彎(wan)彎(wan),順風順水(shui)(shui)到河(he)南(nan),河(he)南(nan)有(you)個金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)(miao),有(you)人(ren)(ren)求神保仔生(sheng)……”,足證其(qi)知(zhi)名度之影響深遠,堪稱廣(guang)州金(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)廟(miao)(miao)(miao)“之最”。
后(hou)來(lai)(lai),由于年(nian)(nian)久先修,金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)夫(fu)人廟塌毀了(le)。到(dao)(dao)了(le)明朝成(cheng)化五年(nian)(nian)(1469年(nian)(nian)),巡(xun)撫(fu)陳濂(lian)重建金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)夫(fu)人祠,稱(cheng)金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)神(shen)(shen)為“金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)普主惠福夫(fu)人”,簡稱(cheng)“金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)夫(fu)人”。另(ling)一種(zhong)說(shuo)法是,巡(xun)撫(fu)夫(fu)人分娩(mian),數日生(sheng)不下來(lai)(lai)。夫(fu)人夢(meng)見神(shen)(shen)人告訴(su)她(ta),請金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)來(lai)(lai)便可順(shun)利分娩(mian)。金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)本為處女(nv),接習俗不應參與此(ci)(ci)事。巡(xun)撫(fu)夫(fu)人秘(mi)密查訪,找(zhao)到(dao)(dao)金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)女(nv),并將他抓(zhua)到(dao)(dao)衙門。金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)到(dao)(dao)來(lai)(lai)后(hou),巡(xun)撫(fu)夫(fu)人果然(ran)順(shun)利生(sheng)子(zi)(zi)。但從(cong)此(ci)(ci)以后(hou),金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)便壞了(le)名聲,沒有人敢與她(ta)結婚。金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)走投無路(lu),投湖而亡。廣東人制成(cheng)金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)偶像,立祠供(gong)奉,稱(cheng)其(qi)為“金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)小(xiao)娘(niang)”。金(jin)(jin)(jin)(jin)花(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)(hua)小(xiao)娘(niang)主司使婦(fu)女(nv)順(shun)利產子(zi)(zi)之職。