唐彩鳳鳴岐七弦(xian)琴制(zhi)作于唐開元(yuan)二年(nian)(nian)(714年(nian)(nian))為“中華第一(yi)制(zhi)琴師”四(si)川雷(lei)威(wei)(wei)所斫。傳說(shuo)雷(lei)威(wei)(wei)常在(zai)北風呼(hu)嘯的大(da)雪天,喝(he)醉酒(jiu)跑到深山老(lao)林(lin),在(zai)狂(kuang)風震樹(shu)之時(shi),聽樹(shu)的發聲而選良材。
清(qing)道光(1821—1850年)時,唐彩鳳(feng)鳴岐七(qi)弦琴(qin)為定敏親(qin)王(wang)載銓收(shou)藏。
八國(guo)聯軍入(ru)侵后(hou)(hou),此琴(qin)流落民間,后(hou)(hou)為清末(mo)民初(chu)琴(qin)學泰斗、古琴(qin)學家楊宗稷重金(jin)收購。
民國二十年(1931年),楊(yang)宗稷(ji)去世(shi)。去世(shi)前,在學生虞和卿的介紹下,他(ta)的一批藏琴(qin)被轉到了徐(xu)桴手中,其中就包(bao)括楊(yang)宗稷(ji)的唐(tang)彩鳳鳴岐(qi)七弦琴(qin)。
1949年,徐(xu)桴去了臺灣,收(shou)藏(zang)的21張古琴(qin)留在了家鄉,后(hou)來因故(gu)只剩下14張,被后(hou)人(ren)捐到(dao)鎮(zhen)海文化館,其中包(bao)括唐彩(cai)鳳鳴岐七弦琴(qin)。
1953年,鎮海文化(hua)館(guan)將包括(kuo)唐(tang)彩鳳鳴岐七弦琴(qin)在內的14張(zhang)古琴(qin)移交給了浙江省博物館(guan)。
2010年11月19日,14位(wei)來自中國(guo)海內外的(de)古(gu)琴(qin)大(da)師(shi)用唐彩(cai)鳳鳴岐七弦琴(qin)等樂器(qi)奏(zou)響唐樂。
唐(tang)彩鳳(feng)鳴岐七弦琴(qin)(qin)(qin)(qin),為(wei)(wei)落霞(xia)式,通長(chang)(chang)124.8厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),有(you)(you)效弦長(chang)(chang)116.3厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),額寬(kuan)(kuan)(kuan)16.3厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),肩寬(kuan)(kuan)(kuan)18.8厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),尾(wei)寬(kuan)(kuan)(kuan)12.5厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),兩肩之(zhi)(zhi)間最厚(hou)(hou)(hou)處(chu)(chu)厚(hou)(hou)(hou)度為(wei)(wei)5.4厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),岳(yue)山高1.3厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),厚(hou)(hou)(hou)0.9厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),承(cheng)露(lu)1.5厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),三四(si)徽(hui)間為(wei)(wei)琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)最寬(kuan)(kuan)(kuan)處(chu)(chu)。琴(qin)(qin)(qin)(qin)體渾厚(hou)(hou)(hou),背(bei)(bei)面(mian)(mian)(mian)(mian)微凸,鹿(lu)角灰(hui)胎,從(cong)琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)漆(qi)灰(hui)剝(bo)落處(chu)(chu)看,漆(qi)灰(hui)較厚(hou)(hou)(hou),為(wei)(wei)瓦(wa)灰(hui),應該(gai)是楊宗稷重修時刮去(qu)琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)原漆(qi)灰(hui)后上的瓦(wa)灰(hui)。琴(qin)(qin)(qin)(qin)背(bei)(bei)以(yi)(yi)栗(li)殼色原漆(qi)為(wei)(wei)主,間朱漆(qi),朱漆(qi)為(wei)(wei)修補色,琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)與(yu)側面(mian)(mian)(mian)(mian)后加(jia)朱漆(qi)。琴(qin)(qin)(qin)(qin)背(bei)(bei)冰(bing)(bing)裂斷(duan)(duan)兼(jian)小(xiao)流(liu)水斷(duan)(duan),琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)斷(duan)(duan)紋(wen)隱約(yue)(yue)可(ke)見(jian),在三、四(si)、五徽(hui)部(bu)位(wei)(wei),隱見(jian)類似梅(mei)花斷(duan)(duan)的小(xiao)圓(yuan)圈斷(duan)(duan)紋(wen)。“彩鳳(feng)鳴歧”四(si)字(zi)位(wei)(wei)于岳(yue)山下9厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)處(chu)(chu)開(kai)始,除「彩」字(zi)為(wei)(wei)5x3厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)外,其余三字(zi)約(yue)(yue)為(wei)(wei)4厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)x3厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。龍(long)齦4厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),龍(long)池21.8 厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi) x2厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),龍(long)池、鳳(feng)沼均為(wei)(wei)長(chang)(chang)方(fang)形(xing),龍(long)池兩端在方(fang)圓(yuan)之(zhi)(zhi)間,鳳(feng)沼11厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)x2厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),池沼內側以(yi)(yi)木加(jia)厚(hou)(hou)(hou),其厚(hou)(hou)(hou)1.5厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)。琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)弦路(lu)處(chu)(chu)全無斷(duan)(duan)紋(wen),弦路(lu)二旁隱約(yue)(yue)可(ke)見(jian)極(ji)細(xi)牛毛斷(duan)(duan)紋(wen)(楊氏謂(wei)為(wei)(wei)冰(bing)(bing)裂斷(duan)(duan)紋(wen))。底(di)部(bu)遍(bian)布細(xi)密之(zhi)(zhi)冰(bing)(bing)裂斷(duan)(duan)紋(wen)。琴(qin)(qin)(qin)(qin)底(di)部(bu)自軫(zhen)池開(kai)始有(you)(you)一(yi)道(dao)14.5厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)之(zhi)(zhi)紅(hong)漆(qi)修補痕(hen)跡,另自鳳(feng)沼開(kai)始至龍(long)池有(you)(you)長(chang)(chang)達22厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)之(zhi)(zhi)裂痕(hen),自龍(long)齦直鳳(feng)沼有(you)(you)長(chang)(chang)達11.5厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)之(zhi)(zhi)裂痕(hen)。其納音寬(kuan)(kuan)(kuan)而不高,中間部(bu)份微凹。背(bei)(bei)部(bu)呈褐色,絲弦為(wei)(wei)后配。缺失琴(qin)(qin)(qin)(qin)軫(zhen),雁足,內側冠托,內側冠角連(lian)同部(bu)份琴(qin)(qin)(qin)(qin)面(mian)(mian)(mian)(mian)也(ye)已經損(sun)壞(長(chang)(chang)達8厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi),寬(kuan)(kuan)(kuan)處(chu)(chu)達4.2厘(li)(li)(li)(li)(li)(li)(li)米(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi)(mi))。第(di)1,2,3,4,5,6,9,10徽(hui)處(chu)(chu)隱約(yue)(yue)可(ke)見(jian)比現有(you)(you)徽(hui)大的圓(yuan)形(xing)痕(hen)跡,可(ke)能是原有(you)(you)的徽(hui)留下的印痕(hen)。
龍池兩(liang)側行書題款:
“唐(tang)琴(qin)第一(yi)推雷公,蜀中九雷獨稱雄(xiong)。戊日設弦已(yi)施漆,信(xin)有鬼斧兼神(shen)工。
選材酣飲冒風雪,峨嵋松邁(mai)嶧陽桐。吳(wu)越(yue)百衲云(yun)和樣,春(chun)雷猶見宣和宮(gong)。
靈開村中八日合,雜花亭畔余仙蹤。秋(qiu)堂忘味成雅(ya)器(qi),霧中山遠聞霜鏞(yong)。
微(wei)弦一(yi)泛山水深,率更妙墨留池中。伏(fu)羲(xi)樣剪孫(sun)枝秀(xiu),徐浩題字石經同(tong)。
嗟予嗜(shi)琴(qin)已成(cheng)癖,京華十稔搜(sou)羅窮。良材入手警奇絕,物萃所好神亦通。
開(kai)元二年題名在,千(qian)二百載(zai)剎那空。落霞仿古神女制,如敲(qiao)清磬(qing)撞(zhuang)洪鐘。
成(cheng)連子期不(bu)可(ke)作,曲(qu)終目送冥(ming)冥(ming)鴻(hong)。會當(dang)嵌金字劉累(lei),常(chang)恐風雨隨(sui)飛(fei)龍(long)。”
落款“開(kai)元后廿年(nian)(nian)甲寅荷花(hua)生日九疑山人楊宗稷(ji)(ji)自題”。下(xia)(xia)鈐白文(wen)篆書“時百所藏(zang)(zang)(zang)”長(chang)方(fang)(fang)印。龍(long)池下(xia)(xia)方(fang)(fang)右側(ce)楊宗稷(ji)(ji)又(you)題“大唐開(kai)元二(er)年(nian)(nian)(714年(nian)(nian))雷威制”。琴(qin)(qin)上銘(ming)有“庚(geng)申(shen)(1920年(nian)(nian))二(er)月,與(yu)朗貝(bei)勒公祭長(chang)沙張文(wen)達公于(yu)岳云別業。貝(bei)勒見此(ci)云,定(ding)慎郡王舊藏(zang)(zang)(zang)百余(yu)琴(qin)(qin),庚(geng)子散失,此(ci)為(wei)第(di)一(yi)。因贈長(chang)歌有‘曾存(cun)定(ding)府(fu)先人言,我持此(ci)琴(qin)(qin)三嘆息’之(zhi)句。定(ding)府(fu)琴(qin)(qin)有名于(yu)時,識(shi)之(zhi)以告來者。宗稷(ji)(ji)再題。”龍(long)池下(xia)(xia)方(fang)(fang)左側(ce)楷書七言絕句“禪寮花(hua)落畫(hua),猿嘯龍(long)吟萬(wan)籟沉(chen),定(ding)府(fu)舊藏(zang)(zang)(zang)真第(di)一(yi),曲終人遠晚煙青(qing)”。落款“辛酉(1921年(nian)(nian))上巳(si)為(wei)時佰先生題,楊懿年(nian)(nian)時同居法源寺。”
唐彩鳳(feng)鳴岐七弦(xian)琴(qin)琴(qin)體(ti)渾厚(hou),背(bei)面微凸(tu),制(zhi)作時(shi)先用粗麻布包(bao)裹住(zhu)琴(qin)胎,然后涂(tu)上了一層鹿角灰(hui),最后髹(xiu)上大(da)漆,這樣的(de)制(zhi)作使(shi)琴(qin)音更(geng)加松透、悠(you)揚;從琴(qin)面漆灰(hui)剝落處看(kan),鹿角漆灰(hui)比較厚(hou)。
唐(tang)彩鳳鳴岐七弦(xian)琴(qin)(qin)曾是(shi)定王府“行有恒(heng)堂(tang)”第(di)一琴(qin)(qin),又是(shi)九(jiu)疑山(shan)人楊宗稷“半百(bai)琴(qin)(qin)齋(zhai)”第(di)一琴(qin)(qin),并著錄(lu)于《琴(qin)(qin)學叢書》中(zhong),又是(shi)“唐(tang)琴(qin)(qin)第(di)一推雷(lei)公(gong),蜀(shu)中(zhong)九(jiu)雷(lei)獨稱雄”的雷(lei)公(gong)琴(qin)(qin)。唐(tang)彩鳳鳴岐七弦(xian)琴(qin)(qin)是(shi)皇室大婚的嫁妝,是(shi)皇室流入民間(jian)的佳品。
“彩鳳鳴岐”原文(wen)出(chu)自《國語·周(zhou)語》:“ 周(zhou)之興也(ye),鸑鷟(zhuo)鳴于岐山;其(qi)衰也(ye),杜伯射王于鄗。是皆明神之志者也(ye)。”三君注 :“鸑鷟(zhuo),鳳之別名。”
唐彩鳳(feng)鳴岐七(qi)弦琴有(you)泛音、按(an)音和(he)散(san)音3種音色,分別象征(zheng)天、地、人(ren)(ren)之和(he)合(he)(he)。形(xing)制命名(ming)的(de)象征(zheng)意義實(shi)際反映(ying)出儒家的(de)禮(li)樂(le)(le)(le)思想(xiang)及中國人(ren)(ren)所(suo)重視的(de)和(he)合(he)(he)性(xing)。因為(wei)禮(li)的(de)作用(yong)是為(wei)了保障個體(ti),使(shi)個性(xing)有(you)所(suo)發揮;而樂(le)(le)(le)是為(wei)了求“和(he)”,其(qi)作用(yong)是與群體(ti)諧協。禮(li)樂(le)(le)(le)的(de)同時并用(yong)可使(shi)個體(ti)和(he)群體(ti)之間(jian)互(hu)相(xiang)調劑,形(xing)成人(ren)(ren)與人(ren)(ren)之間(jian)平和(he)而合(he)(he)理的(de)生活。所(suo)以禮(li)樂(le)(le)(le)的(de)推行,是為(wei)了達到相(xiang)輔相(xiang)成的(de)和(he)合(he)(he)性(xing)目(mu)的(de)。而從唐彩鳳(feng)鳴岐七(qi)弦琴形(xing)制命名(ming)所(suo)借用(yong)的(de)社會秩序(xu)、等級的(de)名(ming)稱(cheng)來看(kan),可見其(qi)制作形(xing)制寓有(you)教(jiao)化人(ren)(ren)倫的(de)深意。
浙江(jiang)省博物館:唐(tang)(tang)彩鳳鳴(ming)岐七弦琴有(you)鐘磬金(jin)石(shi)之(zhi)聲,在唐(tang)(tang)琴中屬上乘,可(ke)與故宮著名的唐(tang)(tang)琴“九霄環佩”相提(ti)并論。
近代(dai)琴學(xue)大師楊(yang)宗稷:該琴“聲音絕佳(jia)”,“可謂鳳毛麟角矣” 。