《趙(zhao)(zhao)(zhao)世家(jia)》的(de)(de)(de)(de)記載(zai)是(shi)這樣的(de)(de)(de)(de):屠(tu)(tu)岸(an)(an)賈是(shi)晉(jin)靈公(gong)(gong)(因(yin)昏庸殘(can)暴,被趙(zhao)(zhao)(zhao)氏弒殺)的(de)(de)(de)(de)寵臣(chen),晉(jin)景公(gong)(gong)時(shi)為司寇(kou),主管國家(jia)政法工作。屠(tu)(tu)岸(an)(an)賈要作亂,追究晉(jin)靈公(gong)(gong)被弒一案,借題發揮要誅滅(mie)趙(zhao)(zhao)(zhao)氏。當時(shi),與趙(zhao)(zhao)(zhao)氏交往頗(po)深的(de)(de)(de)(de)韓厥告趙(zhao)(zhao)(zhao)朔趕快逃走(zou),趙(zhao)(zhao)(zhao)朔不肯。在屠(tu)(tu)岸(an)(an)賈的(de)(de)(de)(de)鼓動下,諸將(jiang)擅自進攻趙(zhao)(zhao)(zhao)氏於下宮,殺趙(zhao)(zhao)(zhao)朔、趙(zhao)(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)(zhao)括、趙(zhao)(zhao)(zhao)嬰(趙(zhao)(zhao)(zhao)朔是(shi)趙(zhao)(zhao)(zhao)盾之子,趙(zhao)(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)(zhao)括、趙(zhao)(zhao)(zhao)嬰為同父(fu)同母(mu)兄弟,與趙(zhao)(zhao)(zhao)盾同父(fu)異母(mu)。),并將(jiang)趙(zhao)(zhao)(zhao)氏滅(mie)族。
趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔(shuo)的(de)妻子(zi)(史稱趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)(zhuang)姬)是(shi)晉(jin)景公(gong)的(de)姐姐,懷有(you)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔(shuo)的(de)遺腹(fu),逃到晉(jin)景公(gong)宮(gong)內躲藏。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔(shuo)的(de)門客(ke)公(gong)孫(sun)杵(chu)臼對趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔(shuo)友人程嬰說(shuo):“怎么不(bu)同(tong)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)氏一起赴死?”程嬰答:“趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔(shuo)的(de)夫人有(you)遺腹(fu),若幸而(er)生(sheng)男,我就奉他為主,助他復興趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)氏;若是(shi)女(nv)孩,我再死不(bu)遲。”不(bu)久,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)(zhuang)姬生(sheng)下一男。屠岸(an)賈知道后(hou),便(bian)帶人到宮(gong)中(zhong)尋找。趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)(zhuang)姬將嬰兒(er)(er)藏于裙中(zhong),暗(an)暗(an)祈禱說(shuo):“如果趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)氏當(dang)(dang)滅,你就哭出(chu)(chu)(chu)聲;不(bu)當(dang)(dang)滅,就不(bu)要出(chu)(chu)(chu)聲。”嬰兒(er)(er)竟(jing)沒有(you)出(chu)(chu)(chu)聲,逃過一劫。
過后,程嬰(ying)找(zhao)公(gong)孫(sun)杵臼(jiu)商議:“屠岸賈不(bu)會甘心(xin),必定會再(zai)來查找(zhao),你(ni)(ni)說怎么(me)辦?”公(gong)孫(sun)杵臼(jiu)問:“復立孤兒(er)與死哪(na)件事(shi)(shi)更難?”程嬰(ying)答曰:“死很容(rong)易,立孤難。”公(gong)孫(sun)杵臼(jiu)便說:“趙氏先(xian)君對(dui)你(ni)(ni)不(bu)薄,還是(shi)你(ni)(ni)做(zuo)難事(shi)(shi),我做(zuo)容(rong)易的事(shi)(shi),讓我先(xian)行(xing)一步(bu)吧。”
于是二人便將(jiang)別人的(de)(de)嬰兒(er)帶在身(shen)邊,藏(zang)到山(shan)中。程(cheng)(cheng)(cheng)嬰偷偷找到諸(zhu)將(jiang)說(shuo):“程(cheng)(cheng)(cheng)嬰不(bu)肖(xiao),不(bu)能保全趙氏(shi)遺孤。誰能給我(wo)(wo)千金,我(wo)(wo)就告(gao)訴他(ta)孩子(zi)的(de)(de)藏(zang)身(shen)之(zhi)處(chu)。”諸(zhu)將(jiang)大喜,答應了程(cheng)(cheng)(cheng)嬰的(de)(de)條件并(bing)攻打(da)公孫杵臼(jiu)(jiu)(jiu)。公孫杵臼(jiu)(jiu)(jiu)假意(yi)罵道:“程(cheng)(cheng)(cheng)嬰你真是個小人啊(a)(a)!當日不(bu)能隨趙氏(shi)死難(nan),還和(he)我(wo)(wo)一起(qi)商量保護趙氏(shi)孤兒(er),今天(tian)卻(que)又出(chu)賣我(wo)(wo)。縱然不(bu)能立孤,你又怎忍心(xin)出(chu)賣這孩子(zi)啊(a)(a)!”于是抱著(zhu)孤兒(er)仰天(tian)長嘆:“天(tian)啊(a)(a)天(tian)啊(a)(a)!趙氏(shi)孤兒(er)何(he)罪?求(qiu)你們讓(rang)他(ta)活著(zhu),只殺我(wo)(wo)公孫杵臼(jiu)(jiu)(jiu)一人吧(ba)。”諸(zhu)將(jiang)不(bu)應,于是殺了公孫杵臼(jiu)(jiu)(jiu)和(he)那個孩子(zi)。程(cheng)(cheng)(cheng)嬰從此背負(fu)著(zhu)賣友求(qiu)榮的(de)(de)罵名,與真的(de)(de)趙氏(shi)遺孤一起(qi)藏(zang)到了山(shan)里。
十五年(nian)后,晉(jin)景(jing)(jing)公(gong)患(huan)重(zhong)病。占卜的人稱是怨(yuan)死的大臣在(zai)作祟。韓厥趁機把當年(nian)下宮(gong)之難(nan)的實情告訴了晉(jin)景(jing)(jing)公(gong),并告訴他趙(zhao)氏孤(gu)兒(er)并沒有(you)死。晉(jin)景(jing)(jing)公(gong)便將(jiang)(jiang)趙(zhao)武(wu)召入,藏(zang)于宮(gong)中。待諸將(jiang)(jiang)入宮(gong)問疾(ji)時,晉(jin)景(jing)(jing)公(gong)借助韓厥之力脅迫諸將(jiang)(jiang)面見并認可趙(zhao)氏孤(gu)兒(er)趙(zhao)武(wu),諸將(jiang)(jiang)與(yu)程(cheng)嬰、趙(zhao)武(wu)一起進(jin)攻屠岸賈(jia),滅其族。
待到趙(zhao)(zhao)武長大成人(ren),程嬰(ying)對趙(zhao)(zhao)武說(shuo):“昔(xi)日(ri)下宮(gong)之難,大家都能(neng)隨主人(ren)死(si)(si)難。我(wo)(wo)(wo)不是(shi)不能(neng)死(si)(si),我(wo)(wo)(wo)想(xiang)的(de)是(shi)要復立(li)趙(zhao)(zhao)氏后人(ren)。現在你已長大成人(ren),恢復了原來的(de)地(di)位,我(wo)(wo)(wo)要到地(di)下報(bao)(bao)與趙(zhao)(zhao)盾和公孫杵臼知(zhi)道。”趙(zhao)(zhao)武哭著叩首請求說(shuo):“趙(zhao)(zhao)武愿意勞苦(ku)筋(jin)骨來報(bao)(bao)答您的(de)恩德,您怎能(neng)忍心(xin)離開我(wo)(wo)(wo)去死(si)(si)呢!”程嬰(ying)曰:“不可以。公孫杵臼認為(wei)我(wo)(wo)(wo)能(neng)成就復興趙(zhao)(zhao)氏的(de)大業,所以先我(wo)(wo)(wo)而死(si)(si)。現在我(wo)(wo)(wo)不報(bao)(bao)與他(ta)知(zhi),他(ta)會認為(wei)我(wo)(wo)(wo)沒有把事情辦(ban)成。”于是(shi)拔劍自刎(wen)而亡。
對“下宮(gong)(gong)之難(nan)”一(yi)事,歷史記載大(da)相(xiang)徑庭。早些的(de)《左傳》是這樣描述(shu)的(de):趙(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)與趙(zhao)(zhao)(zhao)嬰(ying)有(you)奸情(qing)(此事應(ying)在(zai)(zai)趙(zhao)(zhao)(zhao)朔死后不久,屬(shu)叔(shu)叔(shu)于侄媳(xi)婦(fu)亂(luan)倫(lun)),事情(qing)敗露后趙(zhao)(zhao)(zhao)嬰(ying)被趙(zhao)(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)(zhao)括兄弟逐(zhu)出晉(jin)國,并死在(zai)(zai)齊(qi)國。趙(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)因(yin)此懷恨(hen)在(zai)(zai)心,在(zai)(zai)晉(jin)景公面前誣陷(xian)趙(zhao)(zhao)(zhao)氏說,“趙(zhao)(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)(zhao)括將要(yao)作亂(luan)”。與此同時,與趙(zhao)(zhao)(zhao)氏家族(zu)早有(you)矛(mao)盾的(de)欒氏、郤氏家族(zu)趁機出面為趙(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)作證。于是,晉(jin)國誅殺了趙(zhao)(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)(zhao)括,并滅其(qi)族(zu)。當時,趙(zhao)(zhao)(zhao)武(wu)跟(gen)著趙(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)住在(zai)(zai)晉(jin)景公宮(gong)(gong)里(li)。
不久(根(gen)據有關記載(zai)推(tui)斷,應(ying)為(wei)(wei)(wei)半年到兩年時間),韓(han)厥(jue)對晉景公談起趙(zhao)衰、趙(zhao)盾的(de)(de)功績,稱(cheng)如(ru)果(guo)他們這(zhe)樣的(de)(de)人都沒有后人祭祀(si),誰還(huan)愿意為(wei)(wei)(wei)國家(jia)(jia)效力。于是晉景公復立(li)趙(zhao)武為(wei)(wei)(wei)趙(zhao)氏(shi)(shi)后嗣(si),恢復了趙(zhao)氏(shi)(shi)的(de)(de)爵位和封邑。其他典籍如(ru)《國語(yu)》、《史記.晉世家(jia)(jia)》(下稱(cheng)《晉世家(jia)(jia)》)的(de)(de)記載(zai)與此相(xiang)同,整個事件脈(mo)絡(luo)基(ji)本(ben)清楚。
為什(shen)么同一(yi)事(shi)件的歷(li)史記載(zai)會有如(ru)此大的差異呢(ni)?我(wo)們(men)對史籍(ji)所(suo)載(zai)“下宮之(zhi)難”的有關資料(liao)進行(xing)考(kao)辯和(he)分(fen)析,得出如(ru)下結(jie)論(lun):《趙世家》所(suo)謂“趙氏孤兒”之(zhi)說,虛構的成分(fen)很多。主要證據(ju):
其一(yi),所謂“趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)(shi)遺腹”的史實不足為(wei)(wei)信。《趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)世家》對(dui)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔著筆不多,但趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)盾(dun)死(si)后,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔承襲了(le)他(ta)的職(zhi)位。晉(jin)景公三(san)年,趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔以下(xia)軍統帥(shuai)的身份與(yu)楚國作戰,其政(zheng)治地位仍高于(yu)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)同(tong)、趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括、趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)嬰(ying)兄弟。此(ci)后,史料對(dui)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)(shi)家族的記載中便沒有(you)了(le)他(ta)的消息,可(ke)能是(shi)英年早逝(shi)了(le)吧。而(er)后,這(zhe)才(cai)有(you)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)嬰(ying)與(yu)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)(ji)(ji)(ji)通奸的說(shuo)法。照此(ci)時間間隔推理,景公十(shi)七年趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)莊(zhuang)姬(ji)(ji)(ji)(ji)不可(ke)能懷有(you)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)朔的遺腹。而(er)另據《左傳》記載,“六月,晉(jin)討趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)同(tong)、趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)括,武從姬(ji)(ji)(ji)(ji)氏(shi)(shi)(shi)畜于(yu)公宮(gong)”。《國語.晉(jin)語九(jiu)》亦稱(cheng)趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)武“從姬(ji)(ji)(ji)(ji)氏(shi)(shi)(shi)于(yu)公宮(gong)”。可(ke)見,“下(xia)宮(gong)之難”時趙(zhao)(zhao)(zhao)(zhao)武年幼,跟隨母親依(yi)舅(jiu)父(晉(jin)景公)而(er)居。如此(ci)說(shuo)來,“搜孤救孤”以及公孫杵臼、程嬰(ying)的相(xiang)關(guan)記載也就不足為(wei)(wei)信了(le)。
其二,《趙(zhao)(zhao)世(shi)家(jia)》載“下宮之難”誅(zhu)(zhu)殺(sha)(sha)(sha)的(de)范圍明(ming)顯有誤。屠岸賈為(wei)追究晉(jin)靈(ling)公被殺(sha)(sha)(sha)一(yi)案,“不(bu)請而(er)擅與(yu)諸將攻趙(zhao)(zhao)氏于下宮,殺(sha)(sha)(sha)趙(zhao)(zhao)朔、趙(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)括、趙(zhao)(zhao)嬰,皆滅其族。”這(zhe)里,并沒有提及(ji)弒君(jun)的(de)主兇趙(zhao)(zhao)穿以及(ji)同為(wei)卿大夫的(de)趙(zhao)(zhao)旃家(jia)族。而(er)《晉(jin)世(shi)家(jia)》、《左傳》均言當(dang)時(shi)誅(zhu)(zhu)殺(sha)(sha)(sha)的(de)只是(shi)趙(zhao)(zhao)括、趙(zhao)(zhao)同兄(xiong)弟家(jia)族。《左傳》載趙(zhao)(zhao)嬰與(yu)趙(zhao)(zhao)莊姬通奸(jian),死于魯(lu)成公五年(前586年)。趙(zhao)(zhao)朔具(ju)體的(de)死亡年代雖無從考證,然趙(zhao)(zhao)嬰得與(yu)趙(zhao)(zhao)莊姬通奸(jian),說明(ming)當(dang)時(shi)趙(zhao)(zhao)朔確已(yi)死了。如(ru)果“下宮之難”發生時(shi)趙(zhao)(zhao)嬰、趙(zhao)(zhao)朔叔侄均已(yi)故去,那么《趙(zhao)(zhao)世(shi)家(jia)》記載存在的(de)漏洞就很明(ming)顯了。
其(qi)三(san)、《史(shi)記(ji)》關(guan)于下(xia)宮(gong)之(zhi)難發(fa)生的(de)時間(晉(jin)景(jing)公(gong)三(san)年(nian)(nian),即前(qian)(qian)597年(nian)(nian))互相(xiang)(xiang)矛(mao)盾(dun)。同出于司馬遷(qian)之(zhi)手的(de)《晉(jin)世(shi)家》、《史(shi)記(ji).十(shi)(shi)(shi)二諸侯(hou)年(nian)(nian)表(biao)》均明(ming)確記(ji)載(zai),該事件發(fa)生在晉(jin)景(jing)公(gong)十(shi)(shi)(shi)七年(nian)(nian)(前(qian)(qian)583年(nian)(nian))。《左傳》的(de)相(xiang)(xiang)關(guan)記(ji)載(zai)也與(yu)此(ci)相(xiang)(xiang)同。晉(jin)景(jing)公(gong)三(san)年(nian)(nian)之(zhi)后的(de)許(xu)多(duo)歷史(shi)事件,趙(zhao)氏多(duo)有參與(yu)。如晉(jin)景(jing)公(gong)六年(nian)(nian)(前(qian)(qian)594年(nian)(nian)),“晉(jin)侯(hou)使趙(zhao)同獻狄(di)俘于周(zhou)。”魯成公(gong)五年(nian)(nian)(前(qian)(qian)586年(nian)(nian))趙(zhao)嬰與(yu)趙(zhao)莊姬(ji)通奸,被趙(zhao)括、趙(zhao)同兄(xiong)弟放逐;晉(jin)景(jing)公(gong)十(shi)(shi)(shi)二年(nian)(nian)(前(qian)(qian)588年(nian)(nian)),晉(jin)始(shi)置六卿(qing)(qing),趙(zhao)括、趙(zhao)旃皆為卿(qing)(qing)。由此(ci)推(tui)斷,“下(xia)宮(gong)之(zhi)難”不可能(neng)發(fa)生于晉(jin)景(jing)公(gong)三(san)年(nian)(nian)。
其四(si),關于趙(zhao)(zhao)武(wu)復(fu)立的(de)(de)時間。《趙(zhao)(zhao)世(shi)家》、《韓世(shi)家》皆稱“下(xia)宮之(zhi)(zhi)難”發生在晉景(jing)(jing)(jing)公(gong)三年(nian)(nian)(前597年(nian)(nian)),過了十(shi)五年(nian)(nian)即(ji)景(jing)(jing)(jing)公(gong)十(shi)七(qi)年(nian)(nian)(前583年(nian)(nian))又復(fu)立趙(zhao)(zhao)武(wu)。但《春秋》、《左傳(chuan)》、《晉世(shi)家》與(yu)此記載截然不同。《晉世(shi)家》景(jing)(jing)(jing)公(gong)十(shi)七(qi)年(nian)(nian)記載:“誅(zhu)趙(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)括,族滅之(zhi)(zhi)。韓厥曰:‘趙(zhao)(zhao)衰、趙(zhao)(zhao)盾之(zhi)(zhi)功豈可(ke)忘乎?奈何絕祀!’乃復(fu)令趙(zhao)(zhao)庶(shu)子(zi)武(wu)為趙(zhao)(zhao)后,復(fu)與(yu)之(zhi)(zhi)邑(yi)。”《史記·十(shi)二諸侯(hou)年(nian)(nian)表》晉景(jing)(jing)(jing)公(gong)十(shi)七(qi)年(nian)(nian):“復(fu)趙(zhao)(zhao)武(wu)田邑(yi)。”可(ke)見趙(zhao)(zhao)氏(shi)族誅(zhu)與(yu)復(fu)立趙(zhao)(zhao)武(wu)的(de)(de)時間間隔并不遙(yao)遠。也可(ke)以證明當(dang)時誅(zhu)殺的(de)(de)確為趙(zhao)(zhao)同、趙(zhao)(zhao)括家族。作為晉景(jing)(jing)(jing)公(gong)外甥的(de)(de)趙(zhao)(zhao)武(wu),隨母親一起生活在宮中,似(si)乎沒有受到此事的(de)(de)波及(ji)。
筆者(zhe)認為,“下宮之難”的(de)歷史背景比相關記載要(yao)復雜得多。春(chun)秋中后期(qi),各國卿(qing)(qing)大(da)(da)(da)夫勢力漸(jian)強。尤其是晉國,趙氏(shi)(shi)(shi)、欒(luan)氏(shi)(shi)(shi)、郤(xi)氏(shi)(shi)(shi)、韓氏(shi)(shi)(shi)、荀氏(shi)(shi)(shi)、士氏(shi)(shi)(shi)、魏氏(shi)(shi)(shi)、智氏(shi)(shi)(shi)等家族人才濟濟,主導國家軍政大(da)(da)(da)權(quan)。公(gong)室與(yu)卿(qing)(qing)大(da)(da)(da)夫之間,卿(qing)(qing)大(da)(da)(da)夫相互之間矛盾日益尖銳(rui)。甚至卿(qing)(qing)大(da)(da)(da)夫同族內部,也(ye)存在族權(quan)(即(ji)大(da)(da)(da)宗與(yu)小宗)之爭(zheng)。圍繞(rao)這一(yi)系列矛盾,發生(sheng)了多起(qi)君臣弒殺、眾卿(qing)(qing)爭(zheng)斗的(de)鬧劇。如晉靈公(gong)被趙穿弒殺;晉景公(gong)與(yu)卿(qing)(qing)大(da)(da)(da)夫共滅趙氏(shi)(shi)(shi);晉厲(li)公(gong)滅郤(xi)氏(shi)(shi)(shi)家族;欒(luan)氏(shi)(shi)(shi)、中行氏(shi)(shi)(shi)弒殺晉厲(li)公(gong)等等。
就“下(xia)宮之(zhi)難”而(er)(er)言,趙(zhao)(zhao)(zhao)莊姬誣告趙(zhao)(zhao)(zhao)同(tong)、趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo)謀亂是(shi)導趙(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)族誅的(de)(de)(de)直接原(yuan)因。其目的(de)(de)(de)有二:一是(shi)對趙(zhao)(zhao)(zhao)同(tong)、趙(zhao)(zhao)(zhao)括(kuo)流(liu)放趙(zhao)(zhao)(zhao)嬰的(de)(de)(de)報復,二是(shi)要借(jie)機(ji)恢復趙(zhao)(zhao)(zhao)武在趙(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)家族中(zhong)的(de)(de)(de)正(zheng)統地位。趙(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)三代(趙(zhao)(zhao)(zhao)衰(shuai)、趙(zhao)(zhao)(zhao)盾(dun)(dun)、趙(zhao)(zhao)(zhao)朔)執政,與欒(luan)氏(shi)(shi)、郤氏(shi)(shi)諸卿(qing)勢力(li)早(zao)有矛盾(dun)(dun)。趙(zhao)(zhao)(zhao)莊姬的(de)(de)(de)誣告,給了(le)欒(luan)氏(shi)(shi)、郤氏(shi)(shi)打擊趙(zhao)(zhao)(zhao)氏(shi)(shi)的(de)(de)(de)口實。其積極提供偽(wei)證,實際上(shang)是(shi)借(jie)刀殺人(ren)(ren),用心昭然(ran)若揭。而(er)(er)晉(jin)景公(gong)則(ze)利(li)用了(le)卿(qing)大(da)夫(fu)之(zhi)間的(de)(de)(de)矛盾(dun)(dun),欲通過內亂削弱(ruo)各方(fang)勢力(li),以(yi)達(da)到鞏固(gu)公(gong)室的(de)(de)(de)目的(de)(de)(de)。至于屠岸(an)賈(jia)其人(ren)(ren),雖然(ran)無法找出他的(de)(de)(de)幕后指使(shi),但他充其量只是(shi)個被(bei)人(ren)(ren)利(li)用,而(er)(er)后便被(bei)無情拋棄的(de)(de)(de)小人(ren)(ren)物(wu)。
2010年,“趙(zhao)氏孤兒傳說”申報為“國家(jia)級(ji)第三批非(fei)物(wu)質文(wen)化遺(yi)產(chan)”。
藏(zang)山(shan),以藏(zang)匿趙(zhao)氏(shi)孤(gu)(gu)(gu)(gu)兒(er)而(er)得名(ming)。藏(zang)山(shan)景區的藏(zang)孤(gu)(gu)(gu)(gu)洞(dong)、報(bao)恩祠、育(yu)(yu)孤(gu)(gu)(gu)(gu)園等(deng)景點及附(fu)近的大(da)(da)圍(wei)、荒鞍嶺、寶劍溝、落箭(jian)山(shan)等(deng)村(cun)名(ming)、山(shan)名(ming)都是當年程(cheng)嬰(ying)攜(xie)孤(gu)(gu)(gu)(gu)遠逃追殺(sha)、救孤(gu)(gu)(gu)(gu)育(yu)(yu)孤(gu)(gu)(gu)(gu)的證據。趙(zhao)氏(shi)孤(gu)(gu)(gu)(gu)兒(er)的故事逐漸被(bei)后(hou)人(ren)傳成神話,把(ba)趙(zhao)武祀奉為“藏(zang)山(shan)大(da)(da)王(wang)”,以盂縣藏(zang)山(shan)為中心(xin)及周邊的河(he)北(bei)省、太原市等(deng)地現存(cun)供奉趙(zhao)武的大(da)(da)王(wang)廟134處(chu)。其中,盂縣108處(chu),盂縣和陽曲縣的大(da)(da)王(wang)廟均(jun)為國(guo)保文(wen)(wen)物(wu)。2004年元月龔書鐸等(deng)國(guo)內百余(yu)位資深史(shi)學家出席(xi)了在京召開的“弘揚民族精(jing)神·趙(zhao)氏(shi)孤(gu)(gu)(gu)(gu)兒(er)與藏(zang)山(shan)文(wen)(wen)化研討會”,再(zai)次定位藏(zang)山(shan)為趙(zhao)氏(shi)孤(gu)(gu)(gu)(gu)兒(er)藏(zang)匿地。后(hou)被(bei)山(shan)西(xi)省旅游局認定為“三晉歷史(shi)文(wen)(wen)化名(ming)山(shan)”。
這段悲壯故(gu)事最(zui)早(zao)見(jian)于《左傳》、《史記》,后《東周列(lie)國志(zhi)》、《大(da)(da)元大(da)(da)一(yi)統志(zhi)》、《太原志(zhi)》、《大(da)(da)明(ming)一(yi)統志(zhi)》、《山西通志(zhi)》均有記載。
鐘靈毓(yu)秀的(de)(de)(de)藏山和純(chun)樸善良的(de)(de)(de)當地人們構成了(le)力保(bao)趙(zhao)家忠(zhong)良之后天時、地利、人和的(de)(de)(de)條件,更(geng)造(zao)就(jiu)了(le)國之棟(dong)梁(liang)和趙(zhao)氏(shi)根祖。可以說,沒有(you)藏山藏孤育孤,就(jiu)沒有(you)“三(san)家分晉”、“晉陽古城”、“七國爭(zheng)雄”、“趙(zhao)宋王朝”,中國的(de)(de)(de)歷史就(jiu)得(de)改(gai)寫(xie),因此,藏山藏孤為中國的(de)(de)(de)歷史發展作出了(le)不(bu)可磨(mo)滅的(de)(de)(de)貢獻(xian)。
《趙(zhao)(zhao)氏孤(gu)兒》的(de)歷史(shi)價(jia)值(zhi)和文化價(jia)值(zhi),成(cheng)為(wei)作(zuo)(zuo)(zuo)家創作(zuo)(zuo)(zuo)的(de)素材,廣為(wei)傳播(bo)。元代劇作(zuo)(zuo)(zuo)家紀君(jun)祥最(zui)早(zao)把它改編(bian)成(cheng)戲劇作(zuo)(zuo)(zuo)品(pin)《趙(zhao)(zhao)氏孤(gu)兒》,成(cheng)為(wei)中國(guo)十大(da)悲劇之首。十八(ba)世紀法國(guo)作(zuo)(zuo)(zuo)家伏(fu)爾泰將其譯成(cheng)話劇《中國(guo)孤(gu)兒》在歐洲上演,引起轟動,是(shi)我國(guo)最(zui)早(zao)走出國(guo)門的(de)古典戲劇作(zuo)(zuo)(zuo)品(pin)。藏(zang)山(shan)藏(zang)孤(gu)形成(cheng)的(de)忠義文化不僅是(shi)盂縣(xian),更是(shi)山(shan)西和中國(guo)乃至(zhi)世界(jie)文化的(de)重(zhong)要(yao)組成(cheng)部分,也是(shi)構(gou)建和諧(xie)社會和樹立社會主義榮辱觀的(de)一本(ben)生動的(de)教科書。